Όλοι θυμόμαστε και έχουμε τραγουδήσει το "Ήταν ένα μικρό καράβι, που ήταν α-α-αταξίδευτο, οεοε..." Αλήθεια όμως ξέρουμε τι υπονοεί αυτό το παιδικό κατά τ' άλλα, γαλλικό τραγουδάκι; Πώς γίνεται να έχει ως στίχους του το "Και τότε ρίξανε τον κλήρο να δούνε ποιος θα φαγωθεί"; Δεν είναι κομματάκι παράξενο;
Ε, λοιπόν, λένε ότι από μικρό και από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια, άρα δεν μπορεί παρά να κρύβεται μια κάποια αλήθεια εδώ! Μάλιστα, μια σπουδαία ιστορική αλήθεια. Είναι η ιστορία του πλοίου "Μέδουσα" και των επιβαινόντων του. Μια ιστορία με πολύ... ψωμί. Τόσο, που να φάνε και οι κότες, ή μάλλον και τα... σκυλόψαρα.
Αξίζει όμως να παρακολουθήσετε αυτήν την ιστορία μέσα από ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα που διαπραγματεύεται αυτό το θέμα. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό βιβλίο. Είναι "Η Σχεδία" του Μ. Μοδινού, εκδ. Καστανιώτη. Καιρό είχε να με συνεπάρει τόσο βαθιά ένα μυθιστόρημα. Εκεί μέσα, συνταξιδεύουν θέματα Ιστορίας, Ανθρωπολογίας, Αρχαιοαστρονομίας, Ζωγραφικής, Ψυχολογίας, Ιατρικής, Κοινωνιολογίας, Πολιτικής... Απίστευτη προσέγγιση του χτες, απίστευτη αναλογία με το σήμερα και ειδικά με το ελληνικό σήμερα, όπου άλλο πράγμα τα σχέδια των μεγάλων και άλλο η σχεδία των ναυαγών-πολιτών της καθημερινότητας. Ο Μοδινός έχει αποδώσει, νομίζω ασύγκριτα, αυτή την αναλογία και έχει εμβαθύνει στα εσώψυχα του ανθρώπου, κάτι αντίστοιχο με αυτό που κατάφερε να κάνει ο Ζερικώ, ο ζωγράφος του περίφημου πίνακα στον οποίο βασίζεται το μυθιστόρημα.
"Θεωρητικά δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ λυκαυγούς και λυκόφωτος. Υπάρχουν πολιτισμοί που το δέχονται ως απόλυτη αλήθεια, μάλιστα χρησιμοποιούν την ίδια λέξη για αυτά τα δυο φαινόμενα. Και όμως... είναι η προσδοκία του φωτός ή του σκότους που διαφοροποιεί τα γεγονότα. Τίποτα δεν είναι περισσότερο διαφορετικό απ' ό,τι η έναρξη και το τέλος της μέρας, και ας πρόκειται από άποψη καθαρής γεωμετρίας, για ταυτόσημα φαινόμενα. [...] Η ανατολή του ηλίου είναι ένα προάγγλεμα, η δύση του εισαγωγή σε έναν άλλο κόσμο. Η αυγή είναι η αρχή της μέρας, που όμως δεν προδικάζει τίποτε απ' όσα θα ακολουθήσουν - το πολύ πολύ μια αβέβαιη μετεωρολογική πρόβλεψη. Ενώ η δύση είναι κατά κάποιο τρόπο η σύνοψη όσων προηγήθηκαν. Γι' αυτό το λυκόφως είναι δραματικό, πολυποίκιλο, συναρπαστικό. Μοιάζει σαν να μας εισάγει με τα τρυφερά του δάχτυλα σ' ένα νέο δράμα, λαμβάνοντας υπ'όψιν τις μάχες και τους σκοτωμούς που προηγήθηκαν. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που οι άνθρωποι αφιερώνουν πολύ περισσότερο χρόνο στο ηλιοβασίλεμα απ΄ ό,τι στην αυγή. Ίσως για αυτό οι ποιητές το εξυμνούν."
(απόσπασμα από σελ. 92-93, χωρίς άδεια αναδημοσίευσης)
"Ο άνθρωπος τελικά επιβιώνει από τις μεγάλες καταστροφές - οι μικρές συσσωρευμένες θλίψεις είναι που τον καταβάλλουν".
(απόσπασμα από σελ. 131, χωρίς άδεια αναδημοσίευσης)
"Αυτό μας θυμίζει ο Ζερικώ. Μας λέει μ' άλλα λόγια πως, αφού είναι αδύνατον να αποδράσουμε, ας κάνουμε τις επιλογές μας. Αν είμαστε μέρος του προβλήματος, είμαστε και μέρος της λύσης του".
(απόσπασμα από σελ. 174, χωρίς άδεια αναδημοσίευσης)
"Ο Ζερικώ -το βρήκα!- ζωγράφισε την πρώτη εμφάνιση του 'Άργος' και όχι τη σκηνή της σωτηρίας. Έτσι ο πίνακας θα ξεπεράσει σε διάρκεια το επεισόδιο που απεικονίζει, θα γίνει κάτι σαν εικόνισμα που επιβιώνει -όπως συνήθως συμβαίνει με τα εικονίσματα- της ίδιας της πίστης. Η ύλη θα θριαμβεύσει έναντι του πνεύματος. Εξ ου και αυτή η ζωντανή πυραμίδα από μυώδεις πλάτες -στιβαρές μορφές- που εκτείνονται προς... ω, το προς τα πού ας το αποφασίσει ο θεατής, μοιάζει να μας λέει ο καλλιτέχνης. Έτσι κι αλλιώς σπανίως το χέρι που τείνουμε συναντά ανταπόκριση. Το ίδιο ισχύει και με τα αισθήματά μας - έρωτα, επιθυμία, φιλοδοξία".
(απόσπασμα από σελ. 181, χωρίς άδεια αναδημοσίευσης)
"Εδώ, συνέχισε ο ανθρωπάκος, παρά το τάνυσμα των σωμάτων, έχουμε μια παραίτηση από την προσδοκία της κυριαρχίας πάνω στο φυσικό στοιχείο. Κατά την άποψή μου πρόκειται επομένως για ένα είδος κριτικής στον Διαφωτισμό, δε νομίζετε κύριοι; Και αυτό είναι μια τομή. Προσέξτε το 'Άργος' : εξοβελισμένο στην άκρη του πίνακα, μια σχεδόν αόρατη κουκκίδα, όπου στυλώνονται οι ματιές των περισσότερων πρωταγωνιστών, προσδοκώντας την επιβίωση. Και όμως κατ' ουσίαν, έχουν αποδεχτεί την ήττα. Ο Ζερικώ απώθησε την κιβωτό της σωτηρίας πολύ μακρύτερα απ' ό΄,τι τόλμησε ο Μιχαήλ Άγγελος στην Καπέλα Σιστίνα. Κάτι συμβολίζει αυτό, κύριοι, ίσως το τέλος της υπέρτατης φιλοδοξίας του είδους μας - της μετατροπής μας σε θεούς. [...] Σύνθεση και αφήγηση έγιναν ένα".
(απόσπασμα από σελ. 187, χωρίς άδεια αναδημοσίευσης)
"Διεύρυνση, εξήγηση, υπέρβαση, απελευθέρωση. Τελικά ο Τεοντόρ Ζερικώ έκανε την καταστροφή τέχνη. Άλλωστε -και εδώ παρεμβαίνει ο διεστραμμένος μου νους- ίσως οι καταστροφές συμβαίνουν για να υπερβαίνουμε την πλήξη κάνοντας τέχνη. Ας είναι... ας είναι".
(απόσπασμα από σελ. 190, χωρίς άδεια αναδημοσίευσης)
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου