Τραυματικές Εμπειρίες


Αυτό ήταν! Χτες και επίσημα έκανα την τελευταία μου εφημερία ως χειρουργός! Φύσει αγροτικός, μα θέσει ειδικευόμενος χειρουργικής, 1 χρόνο και 2 μήνες τώρα ερχόμουν αντιμέτωπος με το τραύμα. Σε κάθε του μορφή, θέση, έκταση και ένταση. Σε κάθε βάθος, σε κάθε πάθος. Από την κορυφή ως τα νύχια.

Πόσα κεφάλια σπασμένα έραψα, αφού περιεργάστηκα -άλλοτε έκθαμβος άλλοτε έντρομος- το εσωτερικό τους, πόσα θλαστικά, πόσα σπασμένα χέρια, πόδια, δάκτυλα, πόσα αποστήματα διάνοιξα και προσπάθησα να τα καθαρίσω -να 'ταν κάπως έτσι και με τα κοινωνικοπολιτικά αποστήματα της χώρας μας...- πόσοι ουροκαθετήρες μπήκαν και πόσα levin, πόσοι ειλεοί, πόσες κοιλιαλγίες, πόσες πτώσεις, πόσες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, πόσα τροχαία...; (Ωχ, πιάνω τον εαυτό μου όμως μάλλον να μιλάει σαν χειρουργός, αφού ακοκόπτω το πάσχον όργανο ή μέλος από την υπόλοιπη ανθρώπινη υπόσταση του ασθενούς... Τα κεφάλια δεν ήταν ασυνόδευτα, τα χέρια, πόδια, δάκτυλα δεν ήταν μόνα τους, τα αποστήματα ήταν κάπου εντοπισμένα, οι ειλεοί και οι κοιλιαλγίες ανήκαν κάπου με ονοματεπώνυμο...).

Πολλές φορές όμως αναρωτήθηκα σε περίπτωση τραύματος, τι τραυματίζεται περισσότερο: ένα όργανο, ένα μέλος, ένα συναίσθημα, μια ψυχική διάθεση, ένα όνειρο...; Σε περίπτωση τραύματος τι πονά πιο πολύ; Το έξω -αυτό που φαίνεται- ή το μέσα -αυτό που δεν φαίνεται- ενός ανθρώπου; Το τραύμα ενοχλεί, φοβίζει και τρομοκρατεί επειδή κάτι χάθηκε από το σώμα μας ή επειδή μας υπενθυμίζει την φθαρτότητά του σώματός μας με τον πιο τρανταχτό και εντυπωσιακό τρόπο; Επειδή μας γνωρίζει κάτι νέο, (π.χ. το πώς φαίνεται ένας τένοντας ή ένας μυς ή ένα αγγείο), ή επειδή μας θυμίζει κάτι παλιό, (π.χ. ότι είμαστε όλοι φθαρτοί -και μάλιστα το ίδιο φθαρτοί- και ότι όσο διαφορετικοί και αν φαινόμαστε εξωτερικά, είμαστε σχεδόν πανομοιότυποι εσωτερικά); Επειδή μπροστά μας βλέπουμε έναν διαφορετικό εαυτό (που μέχρι τώρα δεν είχαμε δει και αντιληφθεί) ή επειδή βλέπουμε έναν σχεδόν πανομοιότυπο άλλον (που και αυτός κόπηκε στο ίδιο σημείο του χεριού, τραυματίζοντας στον ίδιο βαθμό τον τένοντα που τύχαινε να κάνει τις βόλτες του κάπου από κάτω... "καλά ρε γιατρέ, δεν ήξερα ότι έχουμε όλοι τους ίδιους τένοντες στα ίδια σημεία!"); Αλλά η τελευταία ερώτηση μάλλον έπρεπε να μπει σε κάποιο από τα προηγούμενα post όπου διαπραγματευόμασταν την ετερότητα...


Συμπέρασμα; Θεωρώ τον εαυτό μου αρκετά τυχερό. Δεν ήταν καθόλου άσχημη εμπερία έχω να ομολογήσω. Όμως πολύ τρέξιμο και ένταση ρε παιδί μου, ειδικά σε νησί... Και μπόλικη κούραση... Το επείγον σε όλο του το μεγαλείο. Βέβαια, αν δεν θες το επείγον φίλε μου, πας και γίνεσαι μικροβιολόγος ή παθολογοανατόμος...











Υ.Γ.: Τι γίνεται όμως όταν στους 14 αυτούς μήνες χειρουργικής εμπειρίας, ένας διευθυντής ορθοπεδικής, ένας επιμελητής β' γενικής χειρουργικής και μια προϊσταμένη νοσηλευτικής διατελέσασα επί σειρά ετών σε χειρουργικά πόστα και σε λίγους μήνες θα πάρει σύνταξη, σου λένε -εντελώς άσχετα ο ένας από τον άλλον- ότι πρέπει να ασχοληθείς με την χειρουργική...; Τι απαντάς άραγε σε ένα τέτοιο ερώτημα ωραίε μου εαυτέ;! Μήπως δεν ήταν αυτή η τελευταία μου εφημερία τελικά;




Η διαχείρηση της ετερότητας - τέλος



Προσπάθησα να καταπιαστώ σε αυτήν την σειρά αναρτήσεων, με κάτι με το οποίο μέχρι πρότινος έτρεμα ακόμα και στην ιδέα του, τώρα όμως μπορώ να πω ότι απλώς το φοβάμαι: την ετερότητα. Ξέρετε... ο τρόμος είναι παθολογικό στοιχείο, ο φόβος όμως ανθρώπινο.

Όλη η ύπαρξη του ανθρώπου εμπεριέχει την έννοια της διαφορετικότητας, είναι εμποτισμένη με αυτήν. Υπάρχει ο άνθρωπος ως μονάδα επειδή υπάρχει η έννοια της διαφορετικότητας. Δεν μπορούμε να την απαρνηθούμε. Είναι νόμος της φύσης (μας). Δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε τα τείχη της ετερότητάς μας, δεν μπορούμε να δούμε ξεκάθαρα πίσω από αυτούς τους αμετακίνητους φράχτες που μας χωρίζουν.
Πρώτο και σημαντικότερο βήμα λοιπόν, στην πορεία αναζήτησης απαντήσεων, είναι να αποδεχτούμε την ύπαρξη της διαφορετικότητας ως βασικό στοιχείο ανάμεσα στους ανθρώπους, που καθορίζει και ευθύνεται για τις όποιες ανάρμοστες ή παρεκκλίνουσες συμπεριφορές τους.

Ύστερα, το δεύτερο βήμα, είναι κάτι μαγευτικό:
η διαχείρηση της ετερότητας. Και λέω κάτι μαγευτικό, διότι εδώ ακριβώς συναντιούνται τα μέσα μας και τα έξω μας, τα όριά μας και τα όρια του έτερου, σε ένα παιχνίδι επικοινωνίας και προσπάθειας να κάταλάβουμε ποιός είναι αυτός που βρίσκεται στην πίσω πλευρά του τοίχου (που χτίζει η διαφορετικότητά μας) και του οποίου ακούμε μόνο την φωνή χωρίς να βλέπουμε ποιός πραγματικά είναι... Η μαγεία της ανθρώπινης ύπαρξης λοιπόν κρύβεται στο πώς δεχόμαστε τον άλλον, στο πώς συνδυάζουμε εαυτόν και αλλήλοις, στο πώς αφήνουμε τις αισθήσεις μας να αντιληφθούν τον δίπλα... Όλα καθορίζονται από το τι θα επιτρέψουμε εμείς να μας δείξει ο άλλος, και έτσι καθορίζουμε τη δική μας μαγευτική ή μη ζωούλα... Μέσα σε αυτό το ατελείωτο κρυφτό, θα έρθει ως φυσικό επακόλουθο, αλλά φωτεινό και όχι κρυφ(τ)ό αυτή τη φορά, το πιο βέβαιο και πιο σταθερό βήμα που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος: να συνυπάρξει με τον άλλον άνθρωπο. Είναι το βήμα εκείνο που θα επιτρέψει να ζούμε χωρίς να τρεκλίζουμε στην πορεία μας, χωρίς να κινδυνεύουμε να πέσουμε ή να σκοντάψουμε.





Κείμενο του Jalal ad-Din Muhammad Rumi (1207-1273 μ.Χ.)










Ευχαριστώ τον φίλο Μ. για την παραχώρηση των εγγράφων αυτών.
(υποσημείωση διαφορετικότητος: τα αραβικά διαβάζονται από δεξιά στα αριστερά, τα ελληνικά από τα αριστερά στα δεξιά, και τα δυο όμως κείμενα ξεκινούν από το κέντρο -του ανθρώπου- και οδηγούνται προς την περιφέρεια -της αναζήτησής μας-)




Πριν κάμποσες μέρες υμνήσαμε μαζί με άλλους φίλους την διαφορετικότητα σε μια παράσταση -κατά γενική ομολογία- άνευ προηγουμένου, που άρεσε σε όλους τους παρευρισκόμενους... Ένας ύμνος στη διαφορετικότητα, στην διαχείρησή της και στην χρήση της ως συνεκτικό στοιχείο συνύπαρξης των ανθρώπων σε μια ειρηνική συν-κοινωνία που δεν έχει να χωρίσει τίποτα, παρά μόνο να μοιράσει, να δώσει, να κάνει ένα βήμα πιο κοντά στον άλλον, τον ξένο, τον έτερο... Ευχαριστώ την Πάραλο για τις συγκινήσεις που μας επιτρέπει να βιώνουμε... Ο χορός τελικά είναι χώρος για πολύ διαφορετικότητα.




(Πάραλος σημαίνει παραλία, οριογραμμή, εκεί που συναντιούνται δυο τόσο διαφορετικά στοιχεία: το υγρό με το στερεό... σαν να λέμε ο άντρας με τη γυναίκα... ο εαυτός με τον άλλον, το ίδιον με το διαφορετικό...)







Ο δρόμος του καθενός μας είναι μικρός, βασανιστικός, στενός...
χωράει όμως μπόλικα όνειρα.
Κάντε τα όνειρά σας πλάκες (=1.οικοδομικά υλικά, 2.αστεία)
και πλακοστρώστε τον δρόμο σας...
Μόνο έτσι θα γίνει ο δρόμος σας, μαγευτικός δρόμος...






1. Συνειδητοποίηση και αποδοχή διαφορετικότητος ανθρώπων
2. Διαχείρηση διαφορετικότητος ανθρώπων
3. Συνύπαρξη διαφορετικών ανθρώπων

Αυτά είναι τα τρία βήματα για την επίτευξη της επικοινωνίας μεταξύ πλασμάτων που μπορούν να επικοινωνήσουν...
όπως άνθρωποι, μουσικά όργανα, μελωδίες, στίχοι...







Intermezzo part 4


Ιστορία 1η:

Αγόρι 16 ετών, από Αφγανιστάν, το ξέβρασε κάποιο φουσκωτό στις παραλίες τούτης της δυτικοανατολικής γης. Δεν ξέρω το όνομά του, δεν ξέρω τα όνειρά του, δεν άκουσα καν τη φωνή του. Το τραβολόγησαν για ακτινογραφία θώρακος στο νοσοκομείο του νησιού, όπως όλους άλλωστε που βρίσκονταν στο φουσκωτό. Τυχαία εντελώς, γίνεται αντιληπτό από τον μεταφραστή, Αφγανός και αυτός, ότι το παδί έχει σοβαρό ιατρικό πρόβλημα: έχει νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, ήτοι απαιτείται να υποστηρίζεται από εξωνεφρική αιμοκάθαρση. Η αστυνομία δεν θέλει πολλά πολλά, θέλει να βγουν οι ακτινογραφίες και βουρ για τη Χίο με το επόμενο πλοίο της γραμμής... Όμως ο μεταφραστής επιμένει. Το παιδί ανεβαίνει στη Μονάδα Τεχνητού Νεφρού, όπου η διευθύντρια, απαιτεί το παιδί να κάνει αιμοκάθαρση, έστω λίγες ώρες πριν φύγει το πλοίο... Το παιδί έχει fistula. Στην πατρίδα του έκανε δυο φορές την εβδομάδα αιμοκάθαρση, Τρίτη και Σάββατο. Η τελευταία φορά που έκανε συνεδρία ήταν το περασμένο Σάββατο κάπου στην Τουρκία. Η προτελευταία φορά ήταν το προπερασμέο Σάββατο, ένας θεός ξέρει πού... Δεν τόλμησα να ρωτήσω πότε ήταν η προ-προ-τελευταία φορά, αφέθηκα μόνο να ευχαριστώ την θεία τύχη που κρατά ακόμα αυτό το παιδί ζωντανό. Το παιδί αυτό έχει φύγει από το σπίτι του περίπου 1 μήνα πριν.

-Τι ωθεί μια μάνα να πάρει το παιδί της, με νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, από το χέρι και να τραβήξουν προς το άγνωστο που κρύβεται πίσω από βουνά και λαγκάδια, από θάλασσες και ποταμούς; Τι τραβά τον άνθρωπο να αναζητήσει το διαφορετικό;

-Μήπως η πεποίθηση ότι μέσα στο διαφορετικό ίσως κατασκηνεί το καλύτερο;




Ιστορία 2η:

Κορίτσι από Αλβανία, 16 ετών, δεν ξέρω το όνομά της, έμαθα μόνο ότι της αρέσει πολύ το μπάνιο στη θάλασσα, παρουσίασε αιφνίδια σύγχυση, διέγερση, επιθετικότητα, παράλυση και τελικά βυθίστηκε σε σχεδόν κωματώδη κατάσταση από την φαρμακευτική καταστολή, ώστε να μπορέσει να πραγματοποιηθεί η μαγνητική τομογραφία. Την συνόδευα μέχρι το διαγνωστικό κέντρο. Κείτονταν εκεί, στα λίγα εκατοστά από μένα, ανάσενε κάπως βαρειά, παραπονεμένα. Εγώ οπλισμένος με μία ακόμα Stedon ανά χείρας μήπως και ξυπνήσει και ξαναγίνει διεγερτική...




Δυο διαφορετικές ιστορίες, μέσα από τα μάτια του ίδιου παρατηρητή.
Δυο διαφορετικές εκδοχές του ενός και αυτού φαινομένου: του πόνου.
Δυο ιατρικές καταστάσεις, με κάτι κοινό: δεν άκουσα τις φωνούλες τους.
Δυο πλάσματα, με κάτι ίδιο: 16 χρόνια ύπαρξης σε τούτον τον παράφρωνα ντουνιά.



Άντε μετά εσύ να ορίσεις το διαφορετικό και το ίδιο. Άντε μετά εσύ, αθώε αναγνώστη ετούτου του αθώου ιστολογίου, να βρεις άκρη ανάμεσα σε τόσα κελαηδίσματα με τα οποία βομβαρδίζεσαι...









"Κελαηδίσματα"








Intermezzo part 3


Πόσο ξένη ή πόσο οικεία μπορεί να ακούγεται η μουσική του σύμπαντος, όταν εμείς οι ίδιοι είμαστε φτιαγμένοι από αστερόσκονη; Πόσο διαφορετική ή κοινή μπορεί να φαντάζει η ροκ συναυλία των γαλαξιών (ιδέα που μου γεννήθηκε κάπου στην Α' Λυκείου, τότε που έδινα για πρώτη φορά στον Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό Αστρονομίας), από μια ροκ συναυλία των ανθρώπων; Τελικά πώς ορί-ζουμε το διαφορετικό και πώς το ίδιο;



"Μουσική του Ήλιου"




(
Επιστήμονες του πανεπιστημίου Sheffield κατάφεραν για πρώτη φορά να καταγράψουν και να μελετήσουν τους ήχους που δημιουργούνται απο τις δονήσεις στην ατμόσφαιρα του ήλιου
)

Υ.Γ.1: Θυμάμαι έναν καθηγητή Μικροβιολογίας να ορίζει το αμυντικό μας σύστημα (αυτό που είναι υπεύθυνο για τις άμυνές μας, τα όριά μας και τα σύνορα της δράσης και της αλληλεπίδρασης εν γένει) ως το σύστημα εκείνο που αναγνωρίζει κάθε στοιχείο του οργανισμού μας ως "ίδιον" και κάθε τι άλλο ως "ξένο". Τελικά χωρίς αμυντικό σύστημα μήπως δεν μπορούμε να υπάρξουμε; Μήπως δεν μπορούμε να υπερασπιστούμε τα όρια της ταυτότητας του εαυτού μας και άρα της κοινωνικής συν-ύπαρξής μας; Χωρίς σύνορα και όρια μήπως είναι αδύνατον να ορίσουμε την ανθρώπινη υπόσταση του εαυτού μας ως προς την ανθρώπινη υπόσταση των υπολοίπων συν-ανθρώπων μας μέσα σε μια κοινωνία;

Υ.Γ.:2 Ευχαριστώ τον φίλο Κ.Κ. για το βιντεάκι αυτό.

Υ.Γ.:3 Σίγουρα ο Ποτούλης θα αρχίσει να με κατηγορεί για νέο intermezzo sequence, μέσα στο άλλο αρχικό διαφορετικό sequence... Τελικά, μήπως πρόκειται για sequence των sequences; Μιλάω για τις σειρές (ή ορδές πιο σωστά, ή πορδές ακόμα πιο σωστά...) των ανθρώπων, αλλά και των γραφόμενων των ανθρώπων...




Intermezzo part 2


Ρωτάει ο γονιός:


"Ξενιτεμένο μου πουλί"
Μουσική: Χρήστος Λεοντής
Στίχοι: Γιώργος Αρμένης
(εμπνευσμένο από παραδοσιακό ηπείρου)
Ερμηνεία: Γιώργος Μπαγιώκης






Και απαντά ο γιός:


"Ταλαίπωρος ο άνθρωπος"
Στίχοι, Μουσική, Ερμηνεία:
Μάλαμας Χρήστος




Ρωτάω και εγώ: τι είναι τελικά το "ξένο"; Ο φόβος των μεγάλων; Ο πόθος των μικρών; Το άγνωστο όλων μας; Γιατί το διαφορετικό έλκει αλλά και απωθεί τόσο πολύ...;

Υγειαίνετε!!



Intermezzo



Επειδή αυτήν την περίοδο τους μαθητές, τους φοιτητές και εν γένει όλους τους σιτνταουνιζόμενους σε θρανία, έδρανα και λοιπά έπιπλα, τους τρώει το στρες, κάνουμε μια μικρή παύση, σαν ένα σιωπηρό ιντερμέδιο, σαν μια μεγάλη ανάσα, πριν την κορύφωση του δράματος της διαχείρησης της ετερότητας.

Τα χρόνια αυτά δεν τα αλλάζω με τίποτα!



Η διαχείρηση της ετερότητας Νο6


Πόσα διαφορετικά στοιχεία συνδυάζονται για να παραχθεί το παρακάτω υπερθέαμα; Πέντε φωνές, πέντε ζωές, ένα βιολί, μια ολάκερη ορχήστρα, ένας μαέστρος, τόσες δεύτερες φωνές να σιγοντάρουν, τόσα χρώματα, τόσα φορέματα, τόσα αρώματα, τέτοια σκηνοθεσία, τόσος κόσμος να παρακολουθεί εκστασιασμένος... Όλα όμως μοιάζουν και λειτουργούν σαν ένα! Όλα κατορθώνουν και διαχειρίζονται σαν ένας οργανισμός, σαν ένα σύνολο: είναι το σύνολο της διαφορετικότητος!



"The sky and the Dawn and the Sun"
Celtic Woman - New Jurney




"I am the sky and the dawn and the sun, I am one with the One..."

... και όλα μαζί συνυπάρχουν σαν ένα!






Αν όμως με μια πιο προσεκτική ματιά, αναλύσουμε ένα από τα τόσα διαφορετικά στοιχεία της παράστασης, αυτήν την καρδερίνα με το βιολί ας πούμε, θα δούμε ότι και αυτό αποτελείται από επιμέρους διαφορετικά στοιχεία! Δείτε και απολαύστε πώς συνδυάζονται κίνηση, χορός, μουσική, λίκνισμα πάνω στο ρυθμό, παίξιμο του βιολιού, χοροπηδήματα και εναιωρήσεις (σε μια προσπάθεια το υγρό γυναικείο στοιχείο να εξαερωθεί και να γίνει αέρας), φτερουγίσματα σαν από σουσουράδα, παιριπαίξιμο με τους λοιπούς μουσικούς σαν ερωτοτροπία... Και εκείνο το χαμόγελο; Σταθερά να στολίζει την φυσική ομορφιά του πλάσματος αυτού... Αχ, πόσα κάνει αυτό το μυαλό τελικά και πόσα διαφορετικά στοιχεία μπορεί και συνδυάζει;! Και όλα αυτά, είπαμε, συνυπάρχουν σε έναν μόνο συντελεστή της παράστασης, σε μία μονάδα του ευρύτερου καλλιτεχνικού σχηματισμού που παρουσιάζεται μπροστά στις αισθήσεις μας...




"Granuaile's Dance"
by Mairead Nesbitt of Celtic Woman








Άρα διαπιστώνω ότι αναλύοντας τη διαφορετικότητα, βρίσκω ακόμα περισσότερη διαφορετικότητα, η οποία με τη σειρά της κρύβει τόσες διαφορετικότητες από τις οποίες η κάθε μια κρύβει άλλες τόσες και άλλες τόσες και άλλες τόσες... σε έναν κύκλο ατέρμονα που κανείς δεν ξέρει πότε, πώς και κυρίως γιατί ξεκίνησε. Εμείς όμως, που από τη φύση μας υπεραπλουστεύουμε τα προσλαμβάνοντα ερεθίσματα, βλέπουμε κυρίως το σύνολο, το πώς δηλαδή συντονίζεται, διαχειρίζεται, αυτοελέγχεται και τελικά λειτουργεί η τόση διαφορετικότητα.

Διαφορετικότητα μέσα στη διαφορετικότητα, πασπαλισμένη με μπόλικη διαφορετικότητα που συνολικά όμως δίνει μια γεύση τόσο (ομοι)όμορφη και συμπαγή, αποτελεσματική, σαγηνευτική και παραγωγική, τόσο πραγματική και καθημερινή...

Μήπως τελικά αυτό που ονομάζουμε "ίδιον" δεν είναι τίποτε άλλο παρά η μονολεκτική αποτύπωση της έννοιας της "διαφορετικότητας που υπάρχει ανάμεσα σε διαφορετικότητες, που υπάρχουν ανάμεσα σε άλλες διαφορετικότητες, που υπάρχουν ανάμεσα σε άλλες διαφορετικότητες, που υπάρχουν ανάμεσα σε άλλες και σε άλλες και σε άλλες...";




Η διαχείρηση της ετερότητας Νο5


-Και η πιο δύσκολη διαχείρηση της πιο δύσκολης ετερότητας;
-Μα φυσικά αυτή μεταξύ των δυο φύλων, μεταξύ των δυο ημίσεων, των δυο κόσμων: της φωτιας (άρρεν) και του αέρα (γυνή).

Πώς γίνεται το ένα στοιχείο να αντιληφθεί το άλλο, όταν είναι από άλλα στοιχεία;

Πώς γίνεται το ένα να νοιώσει το άλλο βαθειά μέσα του, σαν εκείνο "το άλλο" να ήταν φτιαγμένο από το "δικό" του στοιχείο;


-Μήπως θα έπρεπε να δούμε αυτά τα διαφορετικά ζητήματα εντελώς "διαφορετικά";
-Και πρώτα από όλα τα ίδια τα ερωτήματα μήπως είναι λάθος και θέλουν ανα-θεώρηση (δηλαδή διαφορετική-θεώρηση);

Γιατί να πρέπει δηλαδή το ένα ήμισυ να αντιληφθεί το άλλο για να συνυπάρξει μαζί του; Δεν μπορεί να συνυπάρξει και χωρίς να αντιλαμβάνεται ο ένας τον άλλον;

Γιατί να πρέπει να νοιώσει ο ένας τον άλλον βαθειά μέσα του, γιατί θα πρέπει να επιβεβαιώνεται η παρουσία του άλλου; Μήπως γιατί η απουσία γεννά ανασφάλεια, αυτή με τη σειρά της αβεβαιότητα και αυτή με τη δική της σειρά αδυναμία ελέγχου και αντίληψης του κόσμου πέρα από τα εσώψυχά μας; Μήπως τελικά αναζητάμε το "άλλο" μόνο και μόνο για να επιβεβαιώσουμε τον εγωτικό "εαυτό" μας;

Άραγε πώς προσδιορί-ζουμε τον εαυτό μας; Μήπως ως προς τον άλλον; Και αν ναι, τότε ο άλλος πώς προσδιορίζεται; Μήπως ως προς τον εαυτό μας σε ένα διαρκές παιχνίδι μεταξύ του αβέβαιου εαυτού και του άγνωστου άλλου;

Και αν όλα αυτά τα διαφορετικά, φαίνονται κάπως σκοτεινά αρχικά, αρκεί να πατήσεις ένα απλό κουμπί (που λέγεται "play") για να ξεκινήσει να ξετυλίγεται μια πολύ όμορφη ιστορία μπροστά στα μυωπικά σου μάτια. Και τότε βγάζεις τα γυαλιά σου, τρίβεις τα μάτια σου και αφήνεσαι ελεύθερος στο ταξίδι του αέρα για να σε παγιδεύσει στο άρωμά του και να σε περιτυλίξει στη γαλήνη του. Και αν ποτέ τύχει να καείς, μην ξεχνάς ότι η πύρα της ζωής είναι ο πιο πανάρχαιος τρόπος για να επέλθει η κάθαρσις...




Αν κάποιος έχει διαφορετικές απαντήσεις ή ακόμα και διαφορετικές ερωτήσεις επί του θέματος, ας τις παραθέσει.



"Το στόλισμα της νύφης"
Παραδοσιακό Κύπρου







Η διαχείρηση της ετερότητας Νο4


-Μπορούν άραγε οι άνθρωποι να συμμορφωθούν με κοινωνικώς οριζόμενα πρότυπα;
-Μπορούν να ευθυγραμμίσουν τις συμπεριφορές τους ώστε αυτό το οικοδόμημα που λέγεται "κοινωνία" να μην μετονομαστεί σε "ζούγκλα";
-Είναι αναγκαίο άραγε να υπάρχει αυτή η ευθυγράμμιση συμπεριφορών για να λειτουργήσει μια κοινωνία και να μην διαλυθεί ή μπορεί να επιβιώσει και με χύμα σχηματισμούς;
-Και αν μια άλλη κοινωνία "χορεύει" σε άλλους σχηματισμούς και ευθυγραμμίσεις, πώς μπορούν να συνδυαστούν οι δυο γειτονικές -και φαινομενικά- διαφορετικές κοινωνίες;
-Και πρώτα από όλα (πριν καταπιαστούμε με το επίπεδο της κοινωνικής συμβίωσης), μπορούν τα δυο διαφορετικά φύλα, άντρας γυναίκα, να συμβαδίσουν, αίροντας βασικές διαφοροποιητικές στάσεις και αντιλήψεις;

Αυτά είναι κάποια ερωτήματά μου, που στοιχειοθετούν την έννοια της διαφορετικότητας, πρώτα από όλα αναφορικά με το πιο μικρό κύτταρο της κοινωνίας, που είναι η σχέση δυο μόλις ανθρώπων, άντρα και γυναίκας, και κατά δεύτερο λόγο αναφορικά με το επίπεδο των πολυ-πολιτισμικών κοινωνιών που κάθε μέρα όλο και γιγαντώνονται.

Αν θεωρήσουμε ότι η απάντηση είναι κάπου στη μέση, δηλαδή ότι και ευθυγράμμιση απαιτείται αλλά και αυτονομία και έκφραση της διαφορετικότητάς μας, τότε αμέσως αμέσως μου δημιουργείται το επόμενο ερώτημα: πού είναι αυτή η μέση και από ποιόν θα καθοριστεί...;

Βέβαια δεν σας κρύβω ότι ενώ καθημερινά έρχομαι αντιμέτωπος με κανόνες που ακολουθούν οι άνθρωποι στις μικρές ή μεγάλες κοινωνίες τους, δεν υπάρχει τίποτε που να με πείθει ότι αυτοί οι κανόνες δεν είναι αυθαίρετοι, αλλά ακολουθούν κάποιο πρότυπο. Και για αυτό ίσως αλλάζουν από εποχή σε εποχή. Άρα μήπως τελικά μιλάμε απλά, απλούστατα, για μια κοινωνική σύμβαση, που άλλοι την ακολουθούμε και άλλοι μένουμε στο περιθώριο, (για να μην πω στο "παραμεθόριο", χωρίς μάλιστα να μας πληρώνουν, μιας και δεν ακολουθούμε αυτή τη σύμβαση), κάνοντας μια κίνηση όπως αυτή της θάλασσας: άλλοτε ήρεμη και γαλήνια, άλλοτε ταραχώδης και θολή με κύματα και συγκρούσεις, άλλοτε με ελαφρύ κυματάκι να παφλά-ζει στις αμμόλουστες παραλίες της Γης μας...

Και ανάμεσα σε όλα αυτά τι ρόλο βαρά το πιο βαρύ εργαλείο του ανθρώπου: το μυαλό του; Τον βοηθά να συντονίσει ή να αποσυντονίσει τα βήματά του με τους έτερους χορευτές τούτης της κοινωνικής παράστασης; Τον βοηθά να μπλέξει στα ή να ξεμπλέξει από τα κοινωνικά δίχτυα που μόνος του έχει δομήσει;




"Osuri"
Παραδοσιακό Γεωργίας






Η διαχείρηση της ετερότητας Νο3


Αλλά για μια στιγμή! Λίγες σελίδες παρακάτω στο διάβασμά μου (στο βιβλίο που ανέφερα στο προηγούμενο post) διαβάζω τα εξής:

"...Όταν ακούμε έναν Έλληνα συνομιλητή μας, δεν έχουμε καμία δυσκολία στο να διακρίνουμε και να συλλάβουμε ως ξεχωριστά στοιχεία τους φθόγγους που χρησιμοποιεί. Όταν όμως ακούσουμε κάποιον να μιλά μια ξένη γλώσσα, άγνωστη σε εμάς, μας φαίνεται ότι οι φθόγγοι είναι συγκεχυμένοι και δεν τους αναγνωρίζουμε εύκολα. Για αυτό και πολλές φορές εκφράζουμε το παράπονο ότι οι ξένοι, των οποίων η γλώσσα μάς είναι άγνωστη, μιλούν πολύ γρήγορα. Η αλήθεια είναι όμως ότι η άμεση αναγνώριση της δικής μας γλώσσας και η δυσκολία που έχουμε με την άγνωστη γλώσσα οφείλεται στο ότι ερμηνεύουμε τα δεδομένα της ομιλίας βασιζόμενοι στο φθογγικό της σύστημα. Το ένα σύστημα το κατέχουμε και μας καθοδηγεί στην αποκωδικοποίηση, το άλλο όχι.[...]. Ένα άλλο πράγμα που παρατηρούμε είναι ότι και στη δική μας γλώσσα αλλά και στην άγνωστη, αν αναλύσουμε την ομιλία με όργανα της φυσικής (π.χ. φασματογράφο), θα δούμε ότι δεν υπάρχουν αντικειμενικές, φυσικές μαρτυρίες για το πού τελειώνει ένας γλωσσικός ήχος (φθόγγος) και πού αρχίζει ο άλλος. Η ομιλία είναι κάτι το συνεχές και το ρευστό σαν το νερό στο ρυάκι. Συλλαμβάνουμε όμως την ομιλία στη γλώσσα μας ως αποτελούμενη από ξεχωριστά φθογγικά τεμάχια συνδυασμένα μέσα σε μια αλυσίδα επειδή ερμηνεύουμε το συνεχές με βάση το φθογγικό της γλώσσας μας. [...]. Μια τρίτη παρατήρηση είναι ότι έχουμε την ικανότητα να διακρίνουμε ποιοι από τους ήχους που σχηματίζονται μέσα στη στοματική κοιλότητα είναι γλωσσικοί ήχοι ή φθόγγοι και ποιοι δεν είναι. Π.χ. ο ήχος που κάνουμε όταν βήχουμε, ή όταν στέλνουμε ένα φιλί, ή όταν προσπαθούμε να σβήσουμε ένα κερί, αν και σχηματίζεται στο στόμα κι έχουν ακουστικές ιδιότητες όμοιες με εκείνες των φθόγγων, εντούτοις δεν συλλαμβάνονται από τους ομιλητές ως φθόγγοι."


Και τώρα κάποια ερωτήματα δικά μου:

-Τι το διαφορετικό έχει ο ήχος που παράγει ένα ρυάκι από τον ήχο που παράγει ένα παιδάκι;

-Τι το διαφορετικό έχει ο ήχος που παράγει ένα παιδάκι από τον ήχο που παράγει ένα άλλο παιδάκι, μιας άλλης εθνικότητος;

-Τι το διαφορετικό έχει ο ήχος που παράγει ένα παιδάκι μιας άλλης εθνικότητος από τον ήχο που παράγει ο πατέρας αυτού του παιδιού, αυτής της άλλης εθνικότητος;

-Τι το διαφορετικό έχει ο ήχος που παράγει αυτός ο πατέρας της άλλης εθνικότητος από τον ήχο που παράγει ένας πατέρας της δικής μου εθνικότητος;

-Τι το διαφορετικό έχει ο ήχος που παράγει ένας Αρμένιος ή ένας Αφγανός από τον ήχο που παράγει ένας Έλληνας;

-Γιατι δεν καταλαβαίνουμε τη γλώσσα του άλλου, (ας είναι και άνθρωπος και όχι σκύλος ή γάτα!); Μήπως γιατί δεν την έχουμε γνωρίσει ακόμη; Με την ίδια λογική γιατί δεν καταλαβαίνουμε τη γλώσσα του σκύλου ή της γάτας, ή της μέλισσας ή της φάλαινας ή του δελφινιού; Μήπως γιατί δεν την έχουμε γνωρίσει ακόμη και ίσως δεν την γνωρίσουμε ποτέ εξαιτίας φυσικής νοητικής μας αδυναμίας; Με ακριβώς την ίδια λογική ίσως αδυνατούν να μας αντιληφθούν τα λογής λογής ά-λογα (όπως εμείς οι ίδιοι οι άνθρωποι τα έχουμε χαρακτηρίσει, διατηρώντας το φοβερό και τρομερό προνόμιο της λογικής μόνο για την πάρτη μάς... τρομάρα μας!), που κατασκηνούν πάνω σε τούτον τον πλανήτη.

Οκ, η γλώσσα είναι αναγκαία και ικανή συνθήκη για δημιουργία πολιτισμού.
Είναι όμως η μόνη συνθήκη; Αγαπητοί μου, υπάρχουν και άλλοι τρόποι για επικοινωνία... όπως υπάρχουν και πολλές εκδοχές της γλώσσας: γλώσσα του σώματος, του χορού, της κίνησης, της μουσικής, της τέχνης γενικότερα... Άρα το πρόβλημα ίσως εστιάζεται σε κάτι βαθύτερο από ένα έργαλείο -πολύπολοκο, δεν φέρω καμία αντίρρηση επ'αυτού- όπως είναι η γλώσσα. Μήπως το πρόβλημα πρέπει να εστιαστεί στη διάθεση για επικοινωνία; Και μήπως αυτή η διάθεση -ή μη- είναι αυτή που γεννά -ή αποβάλλει- την σωστή -ή την λανθασμένη- διαχείρηση της διαφορετικότητας των έμβιων -και μη- στοιχείων που απαρτίζουν αυτό το κοσμικό πορτρέτο; Λέω τώρα εγώ... Μήπως να δούμε την αφετηρία της φύσης μας, τότε που ήμασταν ολόγυμνοι, άθικτοι, αμόλυντοι...;




"Azgagrakan Par"
Παραδοσιακό Αρμενίας






Η διαχείρηση της ετερότητας Νο2


Σε απάντηση του 2ου σχολίου του προηγούμενου post και με την ευκαιρία του διαβάσματος για το μάθημα της γλωσσολογίας που δίνω σε λίγες μέρες, παραθέτω 2 αποσπάσματα από το σύγγραμμα "Εισαγωγή στη θεωρητική Γλωσσολογία" της Ειρήνης Φιλιππάκη-Warburton, εκδόσεων Νεφέλη, 9η έκδοση:

"...η ανθρώπινη γλώσσα είναι αποκλειστικά ανθρώπινο φαινόμενο, αποκλειστικά ανθρώπινη ικανότητα. Αυτή η ικανότητα ευθύνεται για τη διαφοροποίηση του ανθρώπου από τα ζώα."

"...Με τη γλώσσα μεταφέρονται σκέψεις, ιδέες και αισθήματα από τον έναν άνθρωπο στον άλλον και από τη μια γενιά στην άλλη, έτσι ώστε οι γνώσεις των προγενέστερων να μπορούν να παρέχουν τη βάση για την εξέλιξη των μεταγενέστερων. Με τη γλώσσα το παρελθόν επιζεί στο παρόν αλλά και με τη γλώσσα ανακαλύπτουμε και διαμορφώνουμε το μέλλον. Χωρίς τη γλώσσα δε νοείται πολιτισμός."

Και τα δυο αυτά αποσπάσματα μιλούν για πράγματα που ΑΠΛΩΣ διαφοροποιούν τον άνθρωπο από τα άλλα ζώα. Δεν λένε για ανωτερότητα ή κατωτερότητα των υπολοίπων ειδών, αλλά για διαφοροποίηση. Αναφερόμαστε στη γλώσσα των ανθρώπων και μόνο. Δεν γνωρίζουμε τη γλώσσα των σκύλων, τη γλώσσα των δελφινιών ή των φαλαινών που προσπαθούμε με τεράστια μικρόφωνα να ηχογραφήσουμε. Δεν γνωρίζουμε και δεν έχουμε κανένα απολύτως ασφαλές κριτήριο για να γνωρίζουμε τη δική τους γλώσσα της δικής τους εκδοχής της κοινωνίας, του δικού τους πολιτισμού. Με τι κριτήριο λοιπόν μιλάμε για την ανωτερότητα του ανθρώπινου μυαλού; Με τη θεωρία της εξέλιξης; Χαχαχα! Ας γελάσω. Μήπως πρόκειται για αυτή τη θεωρία που περιγράφει την ανάπτυξη ενός συστήματος, που λέγεται νευρικό σύστημα, σε τέτοιο βαθμό που η χρήση του κοντεύει να προκαλέσει την εξαφάνιση και καταστροφή του πλανήτη (θέλετε με πυρηνικά, με μαζικές καταστροφές, με πλαστικά φαγητά, με σκουπίδια, με υπερκατανάλωση ενέργειας και άρα και θερμότητας); Οκ να δεχτώ ότι εγώ έχω μεγαλύτερο εγκέφαλο από του ουρακοτάγκου, αλλά αυτό δεν τεκμηριώνει αδιαμφισβήτητα ότι αυτό το μεγαλύτερο όργανο που έχω είναι και καλύτερο... (εξάλλου σημασία δεν έχει το μέγεθος αλλά ο τρόπος που το χρησιμοποιείς). Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι το νευρικό σύστημα μπορεί να αναφέρεται σε κάτι "κακό" και (αυτο)καταστροφικό; Γιατί απαραίτητα αυτός με πολυπλοκότερο εγκέφαλο να είναι και ικανότερος; Ποια φυσικοχημική διαδικασία το τεκμηριώνει αυτό; Μήπως το γεγονός ότι το σκουλήκι ή το μυρμήγκι δεν μπορεί να φτιάξει πυρηνικά εργοστάσια, μήπως με το γεγονός ότι ένας κότσυφας δεν μπορεί να πετάξει σαν ένα πολεμικό ελικόπτερο όπως αυτό π.χ. της Ισραηλινής αεροπορίας πάνω από το το Στόλο της Ελευθερίας, μήπως ότι μια αράχνη δεν μπορεί να προσγειωθεί όπως οι Ισραηλινοί κομάντο, ή μήπως ένας ροφός δεν μπορεί να προσεγγίσει νηοπομπές όπως τα φουσκωτά του Ισραηλινού ναυτικού...;

Εξηγήστε μου κάποιος, πραγματικά γιατί ο άνθρωπος να είναι ο αρχηγός σε τούτον τον πλανήτη; Μήπως γιατί μπορεί και τον διαχειρίζεται καλύτερα από όλα τα υπόλοιπα είδη (τα οποία ας σημειωθεί ότι δεν απείλησαν π
οτέ την εξαφάνιση του φαινομένου της ζωής όσα χρόνια και αν υπήρξαν, εναντιθέση με τον Άνθρωπο που δεν νομίζω να τα έχει καταφέρει τόσο καλά σε αυτό το θέμα);

Κύριοι και κυρίες μου, σας παρακαλώ να μου εξηγή
τε γιατί να μην μπορούν να συνυπάρξουν τα είδη σε τούτη τη γωνιά του σύμπαντος; Τι έχει ο άνθρωπος κατά νου όταν αναζητά απεγνωσμένα την εξουσία πάνω σε άλλους;


"The lake questions"
(απόσπασμα από το Mahabharata)






-an example of defeat?
-victory...

-what is madness?
-a forgotten way...




Η διαχείρηση της ετερότητας Νο1


Προσπαθώ να βρω κάτι που να με κάνει να νοιώθω άνθρωπος και όχι ζώο, κάτι που να με διαφοροποιεί από τα κτήνη... Άραγε υπάρχει ή είναι ρητορική η ερώτηση; Από τη Δευτέρα που άκουσα τα της Μέσης Ανατολής χτυπήματα κάτω από τη Μέση, μέχρι σήμερα που είναι Παρασκευή το μυαλό μου έχει σταματήσει, δεν λειτουργεί. Γιατί να λειτουργεί; Προσφέρει κάτι και που λειτουργεί; Και εξάλλου τι είναι το μυαλό μας; Η ψευδαίσθηση της "ανώτερης" ταυτότητάς μας... Όποιος νομίζει ότι το μυαλό ενέχει κάποιο στοιχείο ανωτερότητας ως προς τα υπόλοιπα είδη του ζωικού βασιλείου, θεωρώ ότι είναι βαθειά νυχτωμένος και ανίκανος να βγει από το στενό χώρο της οστέινης φυλακής που περικλύει τη φαιά του ουσία! Γιατί να είμαι εγώ πιο έξυπνος από το σκύλο και όχι αυτός από εμένα; Μήπως τον καταλαβαίνω εγώ περισσότερο όταν γαβγίζει από ότι αυτός εμένα όταν του μιλάω; (σαν το πείραμα με τον ποντικό που όταν πεινά πατά με το πόδι του το κουμπί και να του πηγαίνουμε το φαί: ερωτώ λοιπόν, εμείς εκπαιδεύουμε τον ποντικό όταν πεινά να πατά το κουμπί ή αυτός εμάς όταν πεινά και πατά το κουμπί να του πηγαίνουμε το φαΐ του;). Άρα με τι κριτήρια πανάθεμά μας κρίνουμε τον κόσμο γύρω μας; Πώς κρίνουμε το διαφορετικό, που να μας πάρει και να μας σηκώσει, όταν αδυνατούμε να αντιληφθούμε ότι τα ζάρια με τα οποία μετράμε την δήθεν τυχαιότητα της ζωής μας είναι πειραγμένα και καθορίζονται απόλυτα από αυτόν που τα ρίχνει; Πώς γίνεται ένας άνθρωπος να δει τον διαφορετικό συν-άνθρωπο με μάτια άλλα εξόν από τα δικά του; Πώς υπερσκελίζεται τούτο το θεώρατο φράγμα;

Από την άλλη όμως και αν δεν την βλέπεις, πόσο δύσκολο είναι να αποδεχτείς τη διαφορετικότητα του άλλου; Τι έχουν οι άνθρωποι και δεν μπορούν να συνυπάρξουν σε ειρηνικούς σχηματισμούς; Τι τους χωρίζει, τι τους ενώνει; Γιατί δεν χωρά τόση διαφορετικότητα στην ίδια κοινωνία; Γιατί να αφαιρείς τη ζωή του άλλου με το έτσι θέλω γαμώ την κοινωνία μου;;;



"Debkeh"
Παραδοσιακός χορός Παλαιστίνης