Είναι μια νέα προσπάθεια συνάντησης των πνευμάτων κάτω από το φως του έναστρου βραδινού ουρανού, τις ώρες που βγαίνουν οι νεράιδες και τα παραμύθια φαίνονται αληθινά...
Αναλογίζομαι το "μέγεθος" της πολιτικής πράξης που έλαβε χώρα στον τελικό της Eurovision πριν λίγες μέρες και διαπιστώνω για μια ακόμη φορά τη διαστρέβλωση, την επιπολαιότητα, τη φθήνια (ή καλύτερα τη φθίνια, καθώς όλο και περισσότερο φθίνει το πράμα...) και τελικά το βαθύ σκοτάδι που έχει η σημερινή κοινωνία κάτω από το εκτυφλωτικό φως των αστραφτερών ενδυμάτων των καλλιτεχνικών αστέρων!
Εξηγούμαι:
Όλοι βγάλανε την Ουκρανία και της δώσανε συμβολικά την πρώτη θέση ως δείγμα συμπαράστασης στον ανεξήγητο πόλεμο. Λες και το είχε ανάγκη η Ουκρανία. Περισσότερο το είχε ανάγκη η ίδια η Eurovision για να νιώθει ότι αποτελεί κομμάτι -ακόμα- της κοινωνίας. Είναι το ίδιο όμως όταν τσακώνονται τα δυο μου παιδιά για το ποιος θα βγει πρώτος σε οτιδήποτε ("δικό μου είναι", "όχι, δικό μου" κλπ, καταλαβαίνετε τώρα πόλεμος για όλα). Η μια λύση είναι να επιτρέψεις, ως γονέας-διαιτητής, να νικήσει και να βγει πρώτος αυτός που νομίζεις ότι αδικείται εκείνη τη στιγμή. Η άλλη λύση όμως είναι να μην επιτρέψεις κανείς να βγει νικητής, γιατί έτσι διαιωνίζεις μια ανταγωνιστική συμπεριφορά με νικητή και ηττημένο, αλλά να εξηγήσεις ότι σημασία δεν έχει η πρώτη θέση, αλλά η συζήτηση, η διαπραγμάτευση, η επικοινωνία ώστε να βρεθεί η μέση λύση. Σε μια συμπλοκή και οι δυο πλευρές είναι χαμένες, δεν χωρά η έννοια του νικητή σε μια συμπλοκή. Ξαναγυρίζουμε στους "πολιτικοποιημένους" λοιπόν ψηφοφόρους της Eurovision, που καταλαβαίνω ότι εκδήλωσαν το συναίσθημά τους. Και μπράβο τους. Ρωτώ όμως: τι έκαναν όλοι οι συμμετέχοντες απέναντι στον πόλεμο που καίει δίπλα μας; Ποιο τραγούδι είπε κάτι για αυτόν; Ποιο τραγούδι πήρε θέση; Ποιο μακιγιάζ χάλασε από δάκρυα στα μάτια;
Πάμε στο 1976 για παράδειγμα και τη συμμετοχή της Ελλάδας με τη Μαρίζα Κωχ στον τότε διαγωνισμό, που τραγουδούσε σθεναρά και ίσως με την απειλή ελεύθερου σκοπευτή απέναντί της, για την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο:
"Πανγαγιά μου, Παναγιά μου"
Στίχοι, Ερμηνεία: Μαρίζα Κωχ
Μουσική: Μιχάλης Φωτιάδης
Πέρα ότι είναι τραγουδάρα, πέρα ότι είναι στα ελληνικά, πέρα ότι είναι για ελληνικά προβλήματα, δείτε τι έγραφε ο Μάνος Χατζιδάκις:
"Διάβασα πολλές επικρίσεις εναντίον της Ραδιοφωνίας, για το ότι δεν εναρμονίστηκε με το επίπεδο της Eurovision και για το ότι δεν έγινε “δημοκρατικότερα” η επιλογή, ώστε “να πετύχουμε”. Πουθενά δε διάβασα τη μόνη, τη μία και τη σωστή άποψη. Ότι δε διαθέτουμε ηλίθιο τραγούδι και είμαστε μια χώρα που έχει τεράστια και αξιόλογη μουσική παράδοση. Λάβαμε μέρος, διότι έπρεπε να δηλώσουμε παρουσία. Διαλέξαμε ένα τραγούδι που μας ταιριάζει και δε μας έκαμε εκ των υστέρων να ντραπούμε. Αν πετυχαίναμε, ίσως να ντρεπόμουν, μια κι εγώ προσωπικά σαν υπεύθυνος, πρώτη φορά συνειδητοποίησα το επίπεδο του θορυβώδους αυτού διαγωνισμού"
Και καταμετρώ τώρα εγώ ο μικρός, ομοιότητες και διαφορές:
-Πόλεμος τότε, Πόλεμος και σήμερα.
- Θορυβώδης διοργάνωση και χαζοεφέ στον διαγωνισμό τότε, Θορυβώδης διοργάνωση και ούτε καν να αξίζει για έναν καφέ, στον διαγωνισμό, σήμερα.
- Ένας ομοφυλόφιλος και τότε (ο Μάνος Χατζιδάκις) σχετιζόταν με το τραγούδι και τον διαγωνισμό, ένας ομοφυλόφιλος σχετίζεται και σήμερα (ο Γιώργος Καπουτζίδης). Ο πρώτος δεν ενδιαφερόταν να το δηλώσει ότι είναι ομοφυλόφιλος και είμαστε όλοι περήφανοι για τον εαυτό του, ο δεύτερος δεν χάνει ευκαιρία να το δηλώσει (και καλά κάνει), αλλά για κάτι που είναι εκείνος περήφανος για τον εαυτό του, όχι εμείς.
-Θάρρος τότε, για να πεις κάτι πολιτικο σε έναν τέτοιον διαγωνισμό, Θράσος και κοροϊδία σήμερα για να μην πει κανείς τίποτα πολιτικό σε έναν τέτοιον διαγωνισμό και απλά να λέμε ένα σκέτο "σωστά έπρεπε να το πάρει η Ουκρανία".
- Με την απειλή πυροβόλου τραγουδούσαν κάποιοι τότε (να το θάροος), ήδη πυροβολημένοι οι πιο πολλοί που βγαίνουν και τραγουδούν σήμερα (να το θράσσος).
- Παναγιά μου, αναφωνούσαμε με αυτά που βλέπαμε τότε, Χριστέ και Παναγιά μου, αναφωνούμε με αυτά που βλέπουμε σήμερα.
Και κάτι ακόμα, έτσι για να το λήξουμε το θέμα:
Αν ήταν να μιλήσει η σημερινή τέχνη για την πολιτική, να πάρει θέση για τον πόλεμο, να αγκαλιάσει τη μετανάστευση και τον πόνο που δημιουργούν όλα τα τεράστια σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, ας άκουγε πρώτα το γιγάντιο αυτό κομμάτι και μετά ας τολμούσε να αρθρώσει έστω και μια λέξη:
"Μιλώ για τα παιδιά μου"
Στίχοι: Γιώργος Σκούρτης
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Βίκυ Μοσχολιού
Και εκείνο το όνειρο της Μαρίνας... με έκανε να κλαίω σήμερα. Αυτό, αγαπητοί μου είναι η τέχνη: η μικρή Μαρίνα που της διέλυσαν τα παιδικά της χρόνια, που της πήραν τους γονείς, ονειρεύεται μόλις μεγαλώσει να γίνει γιατρίνα για να βοηθήσει τον κόσμο και τις παθογένειές του. Όχι σας παρακαλώ, δείτε το μεγαλειώδες της περιγραφής: το παιδάκι που ουσιαστικά οι μεγάλοι αυτού του κόσμο το σκοτώνουν εμμέσως, όταν μεγαλώσει, επιθυμεί να γιατρέψει όλους εκείνους που την πλήγωσαν... Πείτε μου λοιπόν, ποιος είναι ο μεγάλος και ποιος ο μικρός; Ποιος ο ώριμος και ποιος ο ανώριμος τούτου του κόσμου;
"Λένε πως έτρωγαν άλογα, σκυλιά, γάτες και ποντίκια για να επιβιώσουν.
Λένε πως οι μάνες έσφαζαν τα μωρά τους για να μη πέσουν στα χεριά του οχτρού και μετά αυτοκτονούσαν με το ίδιο ματωμένο μαχαίρι.
Λένε πως ένας Τούρκος πήγε να σκυλέψει το άψυχο κορμί ενός παιδιού και η μάνα, αφού έβγαλε το μαχαίρι που είχε χώσει πριν λίγο στο στήθος της, τον έσφαξε.
Λένε πως ο ήχος της έκρηξης από την ανατίναξη τράνταξε τον Άδη και τάραξε τον Χάρο.
Γιατί ο Χάρος άκουσε την έκρηξη και περίμενε τους Μεσολογγίτες, μα πιότεροι Τούρκοι κατρακύλησαν κάτω εκεί θαρρώ.
Λένε πως η Φρουρά του Μεσολογγίου αριθμούσε 3.500 άντρες Ρουμελιώτες και Σουλιώτες χωρισμένους σε τρεις ομάδες με ομαδάρχες τους Κίτσο Τζαβέλα, Νότη Μπότσαρη και Δημήτρη Μακρή.
Λένε πως δυο ξένοι αιχμάλωτοι που είχαν αποδράσει πρόδωσαν την ΈΞΟΔΟ.
Λένε πως στην ΈΞΟΔΟ οι γυναίκες θα ντύνονταν με αντρικά ρούχα και θα έπαιρναν στην πλάτη τα μωρά τους. Οι άντρες θα άνοιγαν τον δρόμο με το σπαθί στο χέρι.
Λένε πως τελείωναν οι οβίδες κι ένας Μεσολογγίτης έφραξε με το κορμί του τη μπούκα του κανονιού και το πυροδότησε.
Λένε πως τη νύχτα του Λαζάρου το Μεσολόγγι ανέστησε την Ελλάδα.
Λένε πως τα βόλια και οι οβίδες που χάλασαν οι οχτροί μπορούσαν να καλύψουν τη γη ολάκερη τρεις φορές, μα πάλι το Μεσολόγγι δεν έπεφτε.
Λένε πως τις νύχτες οι Μεσολογγίτισσες τραγουδούσαν τραγούδια θάρρους για τους άντρες τους.
Λένε πως οι γενναίοι έβγαιναν από τα τείχη και κορόιδευαν τους αποκεί για να τους εκνευρίσουν.
Λένε πως οι Τουρκαλβανοί έπιαναν κουβέντα με τη Μεσολογγίτικη φρουρά...
- Ε ωρέ καταραμένοι, δεν γροικάμε πια τα γαϊδούρια σας. Τα φάγατε κι αυτά; Κοντά σιμά είναι ο χαμός σας.
- Κοπιάστε να σας σφάξουμε κι εσάς. Εμείς πεινάμε και Τούρκους τρώμε με χαρά.
Λένε πως ο Βύρωνας αγάπησε τόσο πολύ το Μεσολόγγι που εδώ άφησε την τελευταία του ανάσα. Γιατί εδώ θεώρησε πως είναι η πατρίδα του πλέον.
Λένε πως μετά την ΕΞΟΔΟ θέριεψε το φιλελληνικό κίνημα.
Λένε πως από τους 11.000 περίπου Μεσολογγίτες που ήταν μέσα από τα τείχη, οι 3.500 μπορούσαν να πολεμήσουν. Κι όμως φάνταζαν μυριάδες.
Λένε πως κάθε μέρα πέθαιναν 150 από τους δικούς μας.
Ό,τι και να λένε, ό,τι και να ισχύει, τούτο μόνο κρατήστε.
Η ΕΞΟΔΟΣ του Μεσολογγίου αποτελεί, ίσως, την κορυφαία και την πλέον συγκινητική στιγμή του Αγώνα του Έθνους μας για λευτεριά. Συγκαταλέγεται δε, στις σημαντικότερες στιγμές της παγκόσμιας ιστορίας.
Όλα αυτά έγιναν τη νύχτα του Λαζάρου στις 10 του Απρίλη του 1826, ξημερώματα Κυριακή των Βαΐων.
Ο πατέρας αντίκρυζε για τελευταία φορά τη θυγατέρα. Ο αδελφός αγκάλιαζε για τελευταία φορά την αδελφή. Η μάνα θήλαζε για τελευταία φορά το μωρό. Ο γιος φιλούσε για τελευταία φορά το χέρι του πατέρα.
- Καλή αντάμωση στον άλλο κόσμο!
Στη μπαρουταποθήκη κάτω από τον προμαχώνα του Μάρκου Μπότσαρη, ο Χρηστος Καψάλης (Έλληνας προύχοντας και πολεμιστής) συγκέντρωσε 400 ψυχές (γυναίκες, παιδιά, ασθενείς και γηραιούς). Αποφάσισαν να μην παραδοθούν, αλλά να θυσιαστούν. Όλη τη νύχτα έψελναν νεκρικές ακολουθίες. Ο Καψάλης κρατούσε σφιχτά στο χέρι ένα αναμμένο δαδι όλη νύχτα. Τα χαράματα, όταν οι Τούρκοι μπήκαν στην Ιερή Πόλη, ο Καψάλης αναφώνησε ''Μνήσθητι μου Κύριε'' και άφησε το δαδί πάνω στα βαρέλια με το μπαρούτι……
Και η φωτιά έσμιξε τη γη με τον ουρανό. Κι έφτιαξε μονοπάτι να περάσουν οι ήρωες στην αιωνιότητα.
Και μπήκαν στην Ιερή Πόλη οι Τουρκοαιγύπτιοι και οι Τουρκαλβανοί. Και έσφαζαν. Έσφαζαν. Έσφαζαν. Η φρίκη ήταν ανείπωτη. Το αίμα έτρεχε γοργά σε όλα τα σοκάκια και συνάντησε τη θάλασσα. Εκοκκίνησε κι αυτή. Όχι από ντροπή μα από φρίκη. Κι όμως, οι Μεσολογγίτες πολεμάνε με λύσσα.
Ο Κιουταχής θωρεί αποσβολωμένος κι ο Ιμπραήμ δαγκώνει τα χείλια του από οργή.
Η κόλαση είναι εδώ στη γη. Η κόλαση είναι στο Μεσολόγγι του Απρίλη του 1826. Η κόλαση.
''Σε πήρα μπρε Μεσολόγγι, μα με νίκησες'', αναφώνησε ο Κιουταχής μόλις μπήκε στην Ιερή Πόλη.
Η απελευθέρωση του Μεσολογγίου υπογράφηκε στις 2 Μαΐου του 1829.
Το 1937 ανακηρύχθηκε ως Ιερή Πόλη.
Μια τιμητική και ένδοξη διάκριση που καμιά άλλη πόλη στον κόσμο δεν φέρει.
Κι ο Διονύσιος Σολωμός αγναντεύοντας από τη Ζάκυνθο την αντάρα και το δέος του Μεσολογγίου έγραψε τον Ύμνο εις την Ελευθερία.
Οι Μεσολογγίτες πεθαίνουν μα δεν προσκυνάνε.
Και η πομπή του Σάββατου, η αναπαράσταση της ανατίναξης και η πομπή της Κυριακής, δεν είναι γιορτές.
Είναι μνημόσυνα.
Ο αγώνας ήταν άνισος.
Ήταν άνισος για τους οχτρούς.
Γιατί εκείνοι ήταν πολύ ''λίγοι'' σε σχέση με εμάς.
Πολύ ''λίγοι''.
Και η ιστορία το έγραψε.
Και ολάκερος ο ντουνιάς το έμαθε.
Και η γης ήπιε το αίμα των νεκρών.
Και οι νεκροί δοξάστηκαν ως Έλληνες.
Γιατί αν είσαι τέτοιος Έλληνας είσαι και ήρωας.
Μα καλύτερα απ' όλους το είπε ο Εθνικός μας ποιητής.
''Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι''.
Λάμπρος Λιάπης
(αναδημοσίευση χωρίς άδεια από το διαδίκτυο)
"Ελεύθεροι Πολιορκημένοι - Έξοδος"
Διονύσιος Σολωμός
Γιάννης Μαρκόπουλος
Νεανική Χορωδία και Ορχήστρα Ιεράς Μητροπόλεως Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς.
Αφήγηση: Έφη Δρόσου
(συγκλονιστική εκτέλεση και ερμηνεία...)
Όταν δεν βρίσκει κανείς λόγια να οριοθετήσει καν το ιστορικό γεγονός... καλύτερα να σιωπαίνει, να βαριανασαίνει και που είναι ελεύθερος στο νου του πού και πού να ανασταίνει...
Κοιτώντας τα πεπραγμένα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, από... την ίδια την ανθρωπότητα, μια μόνο συνδυαστική σκέψη καταποντίζει το μυαλό μου, με κάνει να σκύβω το κεφάλι και να προχωράω καταμεσίς της σημερινής τρέλας, η οποία δεν είναι τίποτα μπροστά στην τρέλα που έχει παρελάσει κατά καιρούς και εποχές, από την Ελληνική Ιστορία. Η σκέψη αυτή, είναι η κάτωθι:
Τα τρία αυτά διαμάντινα διαφορετικά έργα, συνθέτουν αυτήν την συνδυαστική σκέψη μου και φτιάχνουν μια πρόταση. Μια πρόταση ύπαρξης, μια πρόταση-στάση ζωής. Έναν φάρο, μια πυξίδα, ένα αποκούμπι για το κεφάλι, όταν η πραγματικότητα δεν αντέχεται και ετοιμάζεσαι να χτυπήσεις το κεφάλι σου στον τοίχο...
Μόνο έτσι, προχωρά ο κόσμος πάντα μπρος, ξέροντας ότι "χίλιες φορές να γεννηθεί, τόσες θα τον σταυρώσουν" (όπως ομοίως έχει αποτυπωθεί η παραπάνω πρόταση, σε αυτό το τραγούδι του Βάρναλη), για να έχει νόημα έτσι, η επακόλουθη Ανάσταση. Διότι, αν δεν προηγηθεί Καταχνιά και Σταύρωση, πώς θα έχει λόγο ύπαρξης, μια Ανάσταση του Ανθρώπου;
Πόση Τέχνη και πόση Θρησκεία κατοικούν στις παραπάνω δια-πιστώσεις και στα παραπάνω καλλιτεχνικά Έργα..; Ανατρέξατε στα Έργα διεξοδικά και θα αντιληφθείτε τον κοινό στόχο των δυο μορφών έκφρασης, της Τέχνης και της Θρησκείας: την Ανά(σ)ταση. Και μάλιστα, αυτήν που μπορείς να δεις με τα ίδια σου τα μάτια, όχι αυτήν που σου περιγράφουν οι δήθεν αναξιο-παθούντες.
Υπάρχει ένα σύστημα που μας πλασιώνει καθημερινά: είναι το σύστημα που μας κάνει να ζούμε στο μεταίχμιο. Καθαρά ελληνικό σύστημα, καθώς ζούμε οριακές καταστάσεις. Μπορεί ένας δίπλα μας να πεθαίνει από ανέχεια και ταυτόχρονα, άλλος δίπλα του να πεθαίνει από υπερβολική ταχύτητα με την καινούργια κούρσα που του αγόρασε ο μπαμπάς, ενώ ένας τρίτος δίπλα στους δυο προηγούμενους, να πεθαίνει από πλήξη και ανία... Για να μην πω, για τον τέταρτο της παρέας, ο οποίος βλέποντας αυτά που συμβαίνουν στους προηγούμενους, μπορεί απλά... να πεθαίνει στα γέλια! Και αν νομίζετε ότι η κατάσταση δεν είναι για γέλια, αλλά για κλάματα, θα έχετε πέσει λίγο-πολύ μέσα στην ουσία του προβληματισμού μου, ο οποίος αφορά ένα άλλο, ακόμα πιο σπουδαίο και πρωτόγονο σύστημα, το λεγόμενο μεταιχμιακό σύστημα, το οποίο εδράζεται στον εγκέφαλό μας. Οι τέσσερις προηγούμενοι συνάνθρωποί μας έχουν ένα κοινό στοιχείο: διαταραγμένο συναίσθημα, κοινώς, διαταραγμένο μεταιχμιακό σύστημα, ειδικά σε ό,τι αφορά στο θέμα της ανταμοιβής, που εδράζεται στο μεταιχμιακό σύστημα. Για αυτό είτε αντιμετωπίζετε το θέμα με γέλια, είτε με κλάματα, θα έχετε πέσει μέσα! Και οι τέσσερις συμπολίτες μας, αναζητούν με κάποιον τρόπο -χωρίς να τα καταφέρνουν ποτέ, για διαφορετικό φαινομενικά λόγο έκαστος- να ικανοποιήσουν το αίσθημα της ανταμοιβής που η ζωή τους επιτάσσει. Στο τέλος, όμως, όλοι με κάποιον τρόπο πεθαίνουν. Λέω "φαινομενικά", διότι ουσιαστικά έχει προηγηθεί ο θάνατος του συναισθήματός τους πολύ πριν αυτό αποδειχτεί ως (επι)φαινόμενο με τις ποικίλλες απείρου κάλλους σκηνές τρέλας που ζούμε καθημερινά γύρω μας. Και σε αυτό το σημείο είναι που γίνεται η σύνδεση (αιτιολογική, για την ακρίβεια σύνδεση) με το πρώτο σύστημα που σας περιέγραψα, το οποίο μας κάνει να ζούμε σε οριακές-μεταιχμιακές καταστάσεις. Άρα, αν δεχτούμε ότι κάθε μας πράξη και απραξία (η απραξία εξάλλου, είναι μια μορφή πράξης...) είναι το άθροισμα της επίδρασης του περιβάλλοντος με την αντιληπτική ικανότητα και επεξεργασία του εγκεφάλου μας, αναλογιστείτε τί συμβαίνει τελικά όταν έχουμε μέσα στο κεφάλι μας ένα μεταιχμιακό σύστημα και έξω από το κεφάλι μας, στο περιβάλλον μας, ένα ακόμα πιο μεταιχμιακό σύστημα και καλείται το αθώο πρώτο (σύστημα) να αντιληφθεί και να επεξεργαστεί το στημένο δεύτερο (σύστημα)! Το αποτέλεσμα είναι ότι γίνεται... του συστήματος το μεταίχμιο! Πιστεύω ακράδαντα, λοιπόν, ότι κάποιο ειδικοί επί του θέματος, έχουν βάλει το (επιστημονικό) χεράκι τους και έχουν ενημερώσει τους κρατούντες για τον τρόπο που το ανθρώπινο μυαλουδάκι λειτουργεί. Σοφός ο κύριος Τζωρτζ Όργουελ με το "1984" του, όταν περιέγραφε μια πλήρως καθοδηγούμενη και αποχαυνωμένη κοινωνία, που δεν είχε καθόλου συναίσθημα και περιγραφόταν ως "παγωμένη" στις σελίδες του ανεπανάληπτου και προφητικού αυτού βιβλίου. Το πραγματικό μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου έχει κατασταλεί με τη συνεχή παράνοια που βιώνουμε εντασσόμενοι συνολικά σε ένα κοινωνικά μεταιχμιακό σύστημα. Δεν ξέρεις ποιο είναι το σωστό, ποιο το λάθος, ποιος θέλει το καλό σου και ποιος όχι, τί θέλεις εσύ ο ίδιος πραγματικά και τί σε αναγκάζουν να νομίζεις ότι θέλεις... Πολλά τα ερωτήματα και πολλά αυτά που θα μπορούσαμε να πούμε. Νομίζω όμως, ότι τα περισσότερα τα έχει πει ο κύριος Φουκώ με τη σύλληψη της έννοιας "βιοεξουσία", ενώ τα υπόλοιπα που μένουν (και μαζί και το τραύμα από τη συνειδητοποίηση του όρου "βιοεξουσία"), τα συμπληρώνει και τα απαλύνει κάπως, το επόμενο αγαπημένο τραγούδι:
Σήμερα, η μεγαλύτερη μέρα του χρόνου (θερινό ηλιοστάσιο) και η μεγαλύτερη Σελήνη του μήνα (πανσέληνος) μαζί, σε έναν σπάνιο εναγκαλισμό μετά από 70χρόνια! Σήμερα, όμως και η παγκόσμια ημέρα προσφύγων... Αν ποτέ γίνω πρόσφυγας, νομίζω θα έχω να θυμάμαι κάτι τέτοιες εικόνες από την πατρίδα μου... Τον ήλιο, το φεγγάρι της, τα γυμνά πόδια της γης που βυθίζονται στους κόλπους της ξαρμάτωτης θάλασσας...
Σκέψεις ασπρόμαυρες... Και αν κάποιες φορές βλέπουμε τα πράγματα να είναι μαύρα γύρω μας, και αν κάποιες φορές ψάχνουμε όνειρα κρυμμένα στα χαμένα, καν αν αναρωτιόμαστε τελικά τα αγαθά σε τούτη τη χώρα πώς κτώνται; κόποις ή copies ? και αν συνεχώς μιλάμε για γκρίζες ζώνες, για έλλειψη ορίων, για αδυναμία να βάλεις διαχωριστικές γραμμές, και αν τα χρόνια μας περνούνε πλέον κουρασμένα, και ψάχνουμε στα ψιλά (γράμματα) μιας άδειας τσέπης να βρούμε πού ξοδέψαμε τη ζωή μας, και αν θεωρούμε ότι πέσαμε σε βαθύ πηγάδι από όπου δεν μπορούμε να βγούμε και από όπου φωνάζουμε αλλά κανείς δεν ακούει, παρά μόνο επιστρέφει η ηχώ μας και αυτή τσαλακωμένη από τις συνεχείς προσκρούσεις με το ακλώνητο τσιμέντο που μας περιβάλλει... Όσο και αν η ζωή γίνεται κάποιες στιγμές αβίωτη, και όσο κι αν δεν χωρά στην μικρή καθημερινότητά της, παραμένει το Άσπρο της φανταχτερό, απέναντι στο Μαύρο το Θανατερό Και αν θεωρούμε ότι στη ζωή δεν υπάρχει άσπρο ή μαύρο, ας θυμόμαστε ότι η ζωή και ο θάνατος είναι το άσπρο και το μαύρο. Δεν υπάρχει πιο σαφής λοιπόν, διαφορά, πιο ξεκάθαρη αντιδιαστολή, σε αυτά που ο νους χωρά, από αυτή της Ζωής και του Θανάτου. Ας μην μας διαφεύγει συνεπώς, ετούτη η χοντρή διάκριση από ετούτη τη στενή μας καθημερινότητα.... by astromonos
Πολλές φορές υπάρχει ένα κενό στη σκέψη σου και μια ασυνέχεια στο φιλοσοφικό μοντέλο προσέγγισης του κόσμου γύρω σου. Κάποιες φορές όμως, αυτό το κομμάτι που λείπει, αυτός ο κρίκος που αναζητάς διακαώς, αποκαλύπτεται εμπρός σου, με την απλότητα του αυγού του Κολόμβου! Στο μεγάλο ερώτημα, πώς μπορεί -και αν μπορεί- ο πολιτισμός του ανθρώπου να αντιμετωπίσει όλα εκείνα τα γονιδιακά μας -τα εκ καταβολής κόσμου δηλαδή- χαρακτηριστικά που δημιουργούν τη ζοφερή πραγματικότητα που μας περιβάλλει -και τελικά δημιουργούν ένα ζοφερό και κατάμαυρο περιβάλλον γεμάτο καπνούς, ασφυξία, βία και κακό-, έρχεται μια θεωρία, αυτή της επιγενετικής να βάλει ίσως ένα λιθαράκι προς το δρόμο της αποκάλυψης... Μικρός όταν ήμουν και είχα διαβάσει την Ασκητική του Καζαντζάκη (απόσπασμα διάβασε εδώ), είχα συγκλονιστεί... Είναι ίσως το πιο συμπυκνωμένο σε νοήματα, κείμενο που έχει πέσει στα χέρια μου και έχει ανέβει στη συνείδησή μου. Ήταν αυτό το κείμενο που μου χάραξε την πορεία μου. Ήταν η θεωρία που με εκπροσωπούσε. Φυσικά, υπήρχαν και ζωντανά παραδείγματα ανθρώπων γύρω μου που με επηρέασαν προς αυτήν την κατεύθυνση και με ωθούσαν να μην πάψω να την ακολουθώ. Ο καιρός πέρασε, οι εμπειρίες ήρθαν, η πραγματικότητα αποδείχτηκε διαφορετική από τη θεωρία. Η θεωρία αποδείχτηκε ότι απέχει από την πράξη και δη την γενετική πράξη, η οποία θέλει μόνο την αναπαραγωγή και μάλιστα την (αδι)-άκοπη αναπαραγωγή χωρίς μάλιστα χασούρα, χωρίς να ματώσει μύτη, χωρίς γραντζουνιά. Η πράξη της μη προσπάθειας ή της ελάχιστης προσπάθειας, ερχόταν σε αντίθεση με τη θεωρία της Ασκητικής και της ασταμάτητης προσπάθειας που είχε προταθεί. Φυσικά, όταν υπάρχει μια τέτοια αντιπαράθεση -την οποία συνειδητοποιείς, και αυτό είναι το πιο τραγικό- υπάρχουν δυο δρόμοι: 1) παρατάς τη θεωρία και κάνεις πράξη την... πράξη όπως τη βλέπεις γύρω σου, ή 2) ψάχνεις απεγνωσμένα υποστηρίγματα της θεωρίας σου με άλλες θεωρίες, κοινώς βελτιώνεις το θεωρητικό σου μοντέλο με πασσαλώματα και καρφιά... Εγώ, ακολουθούσα τη δεύτερη επιλογή. Πολλές φορές όμως, η πορεία ήταν σκοτεινή, μοναχική, παγωμένη και χωρίς ανατροφοδότησης της ενέργειας. Και μια μπαταρία, αν δεν την επαναφορτίζεις, τότε την πετάς... Σε αυτό το σημείο της (α)πορείας μου λοιπόν, έρχεται η επιγενετική να κλονίσει τα (παρα)δεδομένα νοήματα του κόσμου μου... Μπορεί άραγε πραγματικά, η συμπεριφορά και το περιβάλλον να αλλάξουν τον τρόπο έκφρασης των γονιδίων; Μπορεί ο πολιτισμός να υπερβεί τη φύση και να την καθορίσει; Ο πολιτισμός πάνω από τη Φύση...; Ο πολιτισμός που είναι προϊόν της Φύσης, μπορεί να την υπερβεί τελικά και να την διαμορφώσει...; Συνταρακτικά ερωτήματα που μέσα μου κλωτσούν ασταμάτητα το στήθος μου. Αν η απάντηση είναι καταφατική, τότε ο Καζαντζάκης ασκήτεψε για να μας δώσει ένα τεράστιο νόημα στις ζωές μας. Αν η απάντηση είναι καταφατική, τότε η Βιολογία, -ακόμα και αν κινδυνεύει να φτάσει ξανά στον εξορκισθέντα Λαμαρκισμό, με τη νέα της θεωρία, την Επιγενετική- προσφέρει πλουσιοπάροχα λαβή σε ένα νέο θεωρητικό μοντέλο απίστευτων δυνατοτήτων. Αν η απάντηση είναι καταφατική, τότε ο καθένας μας ας γίνει το παράδειγμα που ψάχνει, ας καεί για να γεννούν τα σκότη φως, ας απλώσει το χέρι στους συνανθρώπους του, ας παλέψει για το καλό, ας θυσιαστεί για μια ιδέα, ας χαθεί για ένα όνειρο... Κάπου, κάπως, κάποτε, αυτή του η προσπάθεια μπορεί επι-τέλους και επι-γενετικώς, να επιφέρει κάποιο επι-τέλεσμα και αποτέλεσμα... Μπορεί η Μελίντα και ο Μελίτωνας να είναι μπερδεμένοι, μπορεί το παρόν και το παρελθόν μας να έχουν καταστραφεί, να έχουν καεί στο πέρασμα των άγνωρων μικρών ανθρώπων, αλλά ας προσπαθήσουμε τα παιδιά τους, τα Μελλούμενα, να έχουν καλύτερη τύχη... Σύμβολο Πίστεως για τα Μελλούμενα, ας είναι τούτα τα καταλη(κ)τικά λόγια από την Ασκητική: ΠΙΣΤΕΥΩ Σ' ΕΝΑ ΘΕΟ, ΑΚΡΙΤΑ, ΔΙΓΕΝΗ, ΣΤΡΑΤΕΥΟΜΕΝΟ, ΠΑΣΧΟΝΤΑ,
ΜΕΓΑΛΟΔΥΝΑΜΟ, ΟΧΙ ΠΑΝΤΟΔΥΝΑΜΟ, ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ ΣΤ' ΑΚΡΟΤΑΤΑ ΣΥΝΟΡΑ,
ΣΤΡΑΤΗΓΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΦΩΤΕΙΝΕΣ ΔΥΝΑΜΕΣ, ΤΙΣ ΟΡΑΤΕΣ
ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΟΡΑΤΕΣ.
ΠΙΣΤΕΥΩ ΣΤ' ΑΝΑΡΙΘΜΗΤΑ, ΕΦΗΜΕΡΑ ΠΡΟΣΩΠΕΙΑ ΠΟΥ ΠΗΡΕ Ο ΘΕΟΣ
ΣΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ ΚΑΙ ΞΕΚΡΙΝΩ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΑΦΤΗ ΡΟΗ ΤΟΥ ΤΗΝ
ΑΚΑΤΑΛΥΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ.
ΠΙΣΤΕΥΩ ΣΤΟΝ ΑΓΡΥΠΝΟ ΒΑΡΥΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ, ΠΟΥ ΔΑΜΑΖΕΙ ΚΑΙ ΚΑΡΠΙΖΕΙ
ΤΗΝ ΥΛΗ. ΤΗ ΖΩΟΔΟΧΑ ΠΗΓΗ ΦΥΤΩΝ, ΖΩΩΝ ΚΙ ΑΝΘΡΩΠΩΝ.
ΠΙΣΤΕΥΩ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟ ΧΩΜΑΤΕΝΙΟ ΑΛΩΝΙ, ΟΠΟΥ
ΜΕΡΑ ΚΑΙ ΝΥΧΤΑ ΠΑΛΕΥΕΙ Ο ΑΚΡΙΤΑΣ ΜΕ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ.
"ΒΟΗΘΕΙΑ!" ΚΡΑΖΕΙΣ, ΚΥΡΙΕ. "ΒΟΗΘΕΙΑ!" ΚΡΑΖΕΙΣ, ΚΥΡΙΕ, ΚΙ ΑΚΟΥΩ. ΜΕΣΑ
ΜΟΥ ΟΙ ΠΡΟΓΟΝΟΙ ΚΙ ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΚΙ ΟΙ ΡΑΤΣΕΣ ΟΛΕΣ ΚΙ ΟΛΗ Η ΓΗΣ,
ΑΚΟΥΜΕ ΜΕ ΤΡΟΜΟ, ΜΕ ΧΑΡΑ, ΤΗΝ ΚΡΑΥΓΗ ΣΟΥ.
ΜΑΚΑΡΙΟΙ ΟΣΟΙ ΑΚΟΥΝ ΚΑΙ ΧΥΝΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΣΕ ΛΥΤΡΩΣΟΥΝ, ΚΥΡΙΕ, ΚΑΙ
ΛΕΝ: "ΕΓΩ ΚΑΙ ΣΥ ΜΟΝΑΧΑ ΥΠΑΡΧΟΥΜΕ".
ΜΑΚΑΡΙΟΙ ΟΣΟΙ ΣΕ ΛΥΤΡΩΣΑΝ, ΣΜΙΓΟΥΝ ΜΑΖΙ ΣΟΥ, ΚΥΡΙΕ, ΚΑΙ ΛΕΝ: "ΕΓΩ
ΚΑΙ ΣΥ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΝΑ".
ΚΑΙ ΤΡΙΣΜΑΚΑΡΙΟΙ ΟΣΟΙ ΚΡΑΤΟΥΝ, ΚΑΙ ΔΕ ΛΥΓΟΥΝ, ΑΠΑΝΩ ΣΤΟΥΣ ΩΜΟΥΣ
ΤΟΥΣ, ΤΟ ΜΕΓΑ, ΕΞΑΙΣΙΟ, ΑΠΟΤΡΟΠΑΙΟ ΜΥΣΤΙΚΟ:
ΚΑΙ ΤΟ ΕΝΑ ΤΟΥΤΟ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ! Και ηχητική υπόκρουση σε αυτή τη νέα προσπάθεια πίστης στην καρδιά του ανθρώπου, ας είναι τούτο το θρυλικό άσμα, που ακούστηκε για πρώτη φορά ζωντανά από το νεαρό τότε Δημήτρη Ζερβουδάκη και συμπύκνωσε τα νοήματα της Ασκητικής σε μια παράγραφο...:
"Όσο κρατήσει η ζωή"
Στίχοι: Νίκος Καρούζος
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Δημήτρης Ζερβουδάκης
Όσο κρατήσει η ζωή κρατεί κι ο θάνατος.
Ώρα να σκεφτώ τα μελλούμενα
σωριασμένα αιφνίδια στο χθες.
Φοβερή ασυνέχεια: ο πλούτος μου είναι το στήθος μου.
Γι αυτό ποτέ δεν παζάρεψα το ηλιοβασίλεμα
και ταξιδεύω σίγουρος,
όσο η μίνθη ταξιδεύει και το ασπροθύμαρο.
Πλέον, αδέρφια, ταξιδεύω σίγουρος... Ασκητής ή κοινωνικός, μόνος ή μαζί με πολλούς, παλεύω να αποδείξω ότι ο πολιτισμός γεννημένος από τα σπλάγχνα της Φύσης, μπορεί να προστατέψει αυτή τη μάνα, να την προφυλάξει και να ξεφύγει από τις σκοτεινές καταβολές που θέλει και το παιδί να γεννιέται και να αντριώνεται μέσα από τη βία, τον ανταγωνισμό και τον εγωισμό... Το παιδί της Φύσης, ο Πολιτισμός, μπορεί να βοηθήσει τη μάνα και όχι να την καταδικάσει ή να την κατακρεουργήσει... Ας γίνουμε όλοι μια αγκαλιά για να αγκαλιάσουμε τη Φύση, ώστε τελικά, να κάνουμε τη Φύση που μας περιβάλλει, την πραγματική φύση μας...
Υ.Γ.: Ευχαριστώ το φίλο και αδερφό Νίκο, για την υπενθύμιση του αποσπάσματος της Ασκητικής και για την αποστολή της απίστευτης άνωθεν φωτογραφίας.
Σήμερα θα καταπιαστούμε με μια δύσκολη έννοια. Δύσκολη όχι να την εκφέρεις, αλλά να την προ(σ)φέρεις, δηλαδή να τη φέρειςπρο των ματιών σου (κοινώς, να τη συνειδητοποιήσεις), αλλά και να τη φέρεις προς τα μάτια του διπλανού σου (κοινώς, να τη μοιραστείς). Πάντα, στην προσπάθεια συνειδητοποίησης μιας έννοιας, επικαλούμαι τη βοήθεια του ετύμου (διότι, όπως και να το κάνουμε, η αξία του έτοιμου, είναι ακριβώς ότι δεν κουράζεσαι να περιμένεις μέχρι να το γευτείς...)! Η λέξη που κλωθογυρίζει στο μυαλό μου λοιπόν, είναι η λέξη "ύπαρξη". Θα την πιάσουμε από τρεις πλευρές: Στα γερμανικά, η αντίστοιχη λέξη, που έχει μάλιστα επηρεάσει τη φιλοσοφία, είναι "dasein" και σημαίνει "εδώ είναι" κατά λέξη, δίνοντας τονισμό στη έννοια του "εδώ", του τόπου, άρα του απτού, του κοντινού. Σηματοδοτεί λοιπόν, να είσαι κάπου μέσα, εντός. Αυτό το εντός που ενέχει στασιμότητα και εγκλεισμό (με την έννοια του κλειστού πλαισίου, του σαφώς ορισμένου) δίδει νόημα στο είναι. Στα γαλλικά, η λέξη είναι "existence", προέρχεται από το ρήμα "exister" το οποίο προέρχεται με τη σειρά του από το λατινικό "sistere" (που σημαίνει να είσαι τοποθετημένος κάπου) + από το πρόθεμα "ex" (που σημαίνει "εκτός"). Άρα, όλο μαζί σημαίνει να στέκεσαι εκτός, σηματοδοτεί δηλαδή μια έξοδο, μια μετάβαση από μια κατάσταση σε μια άλλη. Αυτή η έξοδος, το εκτός, δίδει νόημα στο είναι. Παρατηρείστε μια ακόμα αποτύπωση αυτής της νοηματοδοτούμενης διαδικασίας: το να στέκεσαι εκτός έχει περιγραφεί και στα ελληνικά με το υπέροχο ρήμα "εξίσταμαι", δηλαδή ίσταμαι (=στέκομαι) έξω ! Στα ελληνικά, τέλος, η λέξη, όπως προείπαμε, είναι "ύπαρξη", που προέρχεται από το "υπό" + "αρχής", με την έννοια ότι υπάγεται σε μια αρχή, που άλλοτε μπορεί να θεωρηθεί ως ενιαία και άλλοτε ως νέα, αυτή η αρχή. Αν συνδυάσουμε τώρα όλα τα παραπάνω, θα δούμε ότι: οι Γερμανοί μιλούν για το νόημα του είναι εντός ενός τόπου, όπου κυριαρχεί η έννοια της στασιμότητας και του εγκλει(ματι)σμού, οι Γάλλοι, έχοντας τις ρίζες τους στου Λατίνους, μιλούν για το νόημα του είναι ως την έξοδο από έναν τόπο, και οι Έλληνες, προγενέστεροι σαφώς των Λατίνων, έχουν περιγράψει αφενός αυτή την έξοδο από τη στασιμότητα, ως βασικό χαρακτηριστικό του είναι, με το υπέροχο ρήμα "εξίσταμαι", και αφετέρου την υποταγή σε μια νέα Αρχή, σε ένα νέο καθεστώς. Άρα, οι Έλληνες, στο σύστημα νοηματοδότησής τους, μιλούν τόσο για την κίνηση εξόδου τους (εξίσταμαι), όσο και για την κατεύθυνση κατά τη οποία πρέπει να στραφεί αυτή η έξοδος: είναι μια νέα αρχή (υπάρχω)! Δεν συνέλαβαν συνεπώς, μόνο την κραυγή αγωνίας του είναι το οποίο απεγνωσμένα αναζητά δι-έξοδο από τα δεσμά του, αλλά πρότειναν και μια κατεύθυνση ωρίμανσης του, που σαν ολοκληρωθεί, θα περάσει πλέον σε μια νέα κατάσταση: αυτή του γίγνεσθαι. Τώρα, γιατί νομίζω ότι όλη αυτή η συλλογιστική που προανέφερα, αποτυπώνεται περίτρανα στο κάτωθι βίντεο, που δείχνει μια Ελλάδα -επιτέλους- να αναζητά την ύπαρξή της μέσα από την έξοδό της από μια τροϊκανική αντίληψη της Ευρώπης, και μια Ελλάδα που δηλώνει -επιτέλους- ευθαρσώς ότι θέλει να υπαχθεί σε μια νέα άξια Αρχή; Αυτή η νέα Αρχή όμως, δεν θα έχει συμπεριφορά επαχθή, αλλά συμπεριφορά σεβάσμια προς τα μέλη της. Αυτή η νέα Αρχή είναι ο φρέσκος αέρας που φέρνει η χώρα μας σήμερα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, τον οποίο μπορούμε να ανασάνουμε όλοι μας, απαγκιστρωμένοι από θηλιές-γραβάτες...
Και αν ο εκπρόσωπος της τρόικας, απορεί μια φορά, ο Βαρουφάκης απορεί και εξίσταται δυο φορές, με τους μορφασμούς του ξένου (σαν να του λέει: τι δεν καταλλλαβαίνεις...;) Δεν φταίει όμως ο ξένος που δεν καταλαβαίνει. Είναι που στη νοοτροπία τους κάποιοι λαοί δεν περιλαμβάνουν την έξοδο από τα στενά πλαίσια και όρια της ύπαρξής τους, ενώ αντίθετα, άλλοι λαοί, όπως οι Έλληνες, μια ζωή ψάχνουν να βρουν δι-εξόδους από τη μοίρα τους, μια ζωή αναζητούν τους λόγους της ύπαρξής τους... Και αν δεν καταλάβατε επακριβώς, το νόημα της ανάρτησης αυτής, υπάρχει άλλη μια έτοιμη τροφή, που έχει αποτυπώσει ετούτη την προβληματική. Είναι η τέχνη, που αποτυπώνοντας πρώτη, προηγείται πάντων... (άλλοτε συμπεριλαμβάνει το "εξίσταμαι", τον βορειοευρωπαίο Μπετόβεν με τις σονάτες-γραβάτες του, το βασανιστή, και μια νύφη-Ελλάδα που ο ποιητής τη ρωτά εναγωνίως τί περιμένει, σαν να την παρακινεί να κάνει κάτι: αυτό το κάτι, είναι η έξοδος από αυτή τη φρικιαστική κατάσταση...είναι να σταθεί εκτός αυτού του παιχνιδιού!)
"Μια νύχτα στα Μεσόγεια"
Στίχοι: Κ.Χ. Μύρης
Μουσική, Ερμηνεία: Γ. Μαρκόπουλος
(και άλλοτε αναζητά απεγνωσμένα να ζήσει μια φορά εκτός τόπου και χρόνου, μακρυά από εκεί που κυβερνά ο καημός, παρότι με πόδια δανεικά, αλλά με την ευχή να κάνει το γύρω όλου του κόσμου... γιατί η αλήθεια είναι αλλού και σαν άστρο φέγγει...)
Περιγραφή πρόσφατης εικόνας, κατά την ημέρα Χριστουγέννων σε ένα μέσο σπιτικό της ελληνικής επαρχίας της Μακεδονίας, όπου πολυπληθής οικογένεια με δυο παιδιά, γονείς, θείους, θείες, παππούδες και γιαγιάδες, βρίσκονται για εορτάσουν την ημέρα: Όλοι μαζεύονται στο τραπέζι. Οι γυναίκες του σπιτιού έχουν από το πρωί ξεσηκωθεί, έχουν μαγειρέψει ατελείωτα καλούδια, η ξυλόσομπα καίει, η ατμόσφαιρα πολύ ζεστή. Ο θείος που σπουδάζει στη Δανία, έφερε δυο tablet στα ανιψάκια του, ένα αγοράκι 11 και ένα κοριτσάκι 9 ετών. Η μητέρα των παιδιών δίνει το παράγγελμα. Ώρα φαγητού! Μαζευτείτε όλοι στο τραπέζι! Μαζεύονται όλοι, πλην των δυο μικρών παιδιών που μεθυσμένα πασπατεύουν το νέο tablet τους... Η γιαγιά, πόντια στην καταγωγή, σηκώνεται όρθια και ετοιμάζεται να πει την προσευχή... Η μαμά φωνάζει οργισμένη στα παιδιά της, να σταματήσουν να παίζουν με το tablet και να σταθούν όρθιοι για την προσευχή. Εκείνα, απλά σταματούν για λίγο να χρησιμοποιούν το tablet τους. Η γιαγιά αρχίζει: "Πάτερ ημών... τον άρτον ημών τον επιούσιον... και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν... ". Κοιτάω τα παιδιά, είχαν ήδη αρχίσει πάλι το παιχνίδι με το νέο τους tablet, αδιαφορώντας, μην αντιλαμβανόμενα προφανώς τα "αλαμπουρνέζικα" λόγια της γιαγιάς... Εκεί κάπου αναρωτήθηκα, σε τι ακριβώς προσευχόμαστε με αυτήν την προσευχή... Ποιος άρτος έλειπε από το τραπέζι μας; Μα και ποιοι πειρασμοί μας περιβάλλουν; Η όλη εικόνα με μπέρδεψε λίγο και άρχισα να αναρωτιέμαι τι είναι αυτό που έχει αλλάξει από την παλαιά εποχή της τάβλ-ας, [κατά την οποία τα παιδιά προσπαθούσαν να εισχωρήσουν στην αγκαλιά του παππού και της γιαγιάς που ήταν γύρω από το τραπέζι-τάβλα, ώστε να κλέψουν τραγούδια, λέξεις, ήχους, εικόνες, ιστορίες και μύθους, καρφώνοντας τα ματάκια τους στα μάτια των μεγαλύτερων...]
(έργο του Γύζη)
σε σχέση με σήμερα, την εποχή της tabl-et τεχνολογίας μας... [κατά την οποία τα παιδιά τα έχει κλέψει μια οθόνη την οποία αγκαλιάζουν και από την οποία δεν μπορούν να σηκώσουν τα μάτια τους...];
Ποιος φταίει για αυτήν την -δραματική κατά την άποψή μου- εικόνα; Τα παιδιά; Οι γονείς; Η τεχνολογία η ίδια; Ο θείος που στην προκειμένη περίπτωση έφερε τα tabletάκια; Η γιαγιά που εξακολουθεί να επικαλείται "παρωχημένες" προσευχές; (ξέρω η λέξη θα πειράξει κάποιους...αλλά οι εξηγήσεις θα δοθούν άμα το απαιτήσει το κοινό).
Και η μια σκέψη μετά την άλλη με πήγε σε μια πιο μεγάλη αντιπαράθεση: αυτή της νεωτερικότητας με τη μετανεωτερικότητα... Ήταν κάποτε, αρχής γενομένης από την Αναγέννηση και με αποκορύφωμα το Διαφωτισμό, που έγινε μεταστροφή του κόσμου από την πίστη στο Θεό, στην πίστη στον Ορθό Λόγο και από τους μύθους στην αναζήτηση της μιας και μοναδικής Αλήθειας. Τότε, η γνώση ήταν το βασικό εργαλείο της καθημερινής ζωής, που ωθούσε την πρόοδο και την επιστήμη. Αυτό κράτησε μέχρι τα μέσα περίπου του 20ού αιώνα, οπότε και άρχισε μια νέα εποχή να διαγράφεται, αυτή της Νεωτερικότητας, κατά την οποία η Πληροφορία αντικατέστησε τη Γνώση, η μια και μοναδική Αλήθεια είχε να αντιμετωπίσει τις αναρίθμητες μικρές και διαφορετικές αλήθειες του καθενός, τα εθνικά κράτη άρχισαν να κλωνίζονται από την παγκοσμιοποίηση κλπ κλπ... Νοιώθω ότι από την εποχή της τάβλας όπου επικρατούσαν οι μύθοι και τα παραμύθια, περάσαμε στην εποχή του Λόγου και της μοναδικής Αλήθειας, για να επαναφέρουμε τις πολλές και μικρές Αλήθειες του καθενός μας σήμερα, εν είδει της προσωπικής ιστορίας -άρα του προσωπικού παραμυθιού- του καθενός μας... Μύθος-Αλήθεια ένα ακόμα δίπολο που ταλαντεύει την κοινωνία... Σήμερα όμως, στην εποχή του Μεταμοντερνισμού, έμφαση δίδεται όχι τόσο στην ίδια την αντιπαράθεση των εννοιών αυτών, αλλά στο πόσο ταλαντ-εύει την κοινωνία, δηλαδή στο πόσα τάλαντα μπορεί να "πιάσει" μια τέτοια αντιπαράθεση (debate, όπως προτιμούν να το λένε οι ταλαντ-ούχοι, δηλαδή αυτοί που έχουν τα τάλαντα και φωνάζουν ότι λεφτά υπάρχουν... κάτι θα ξέρουν αυτοί!). Σήμερα, όλα κρίνονται με το πόσο "πιάνουν" στην αγορά, ως μια μέγιστη έκφραση του καπιταλιστικού συστήματος... Έτσι, ο καθένας φτιάχνει τη δική του ιστοριούλα, το δικό του παραμυθάκι, το δικό του μύθο, φτιάχνει και ένα ωραίο συννεφάκι για να κάθεται άνετα και αναπαυτικά και τον πουλά. Μην μας φαίνεται παράξενο λοιπόν, που ο καθένας σήμερα πουλά τη δική του τρέλα!
Αναλογιστείτε όμως τη μεγάλη μεταστροφή (για να μη πω διαστροφή...) από τη Γνώση στην Πληροφορία! Όταν κάποτε η Γνώση -και αυτό προέβαλαν οι Διαφωτιστές και μπράβο τους- εξυπηρετούσε χρηστική ανάγκη με προοπτική κάτι να δημιουργηθεί, τώρα πουλιέται η Πληροφορία για να εξυπηρετήσει μια καταναλωτική και μόνον ανάγκη με προοπτική να αποφευχθεί η δημιουργία, να καθηλωθεί ο χρήστης στον καναπέ του, να γεμίσει το χρόνο του με ατελείωτη -και τις περισσότερες φορές ανούσια- πληροφορία που δεν του προσφέρει καμία χρηστικότητα... Το Μεγάλο Μπαμ έγινε νομίζω -τουλάχιστον στην ελληνική κοινωνία- με την είσοδο του Μεγάλου Αδερφού, αυτά τα τηλεπαιχνίδια που μας έδιναν την δυνατότητα μέσω διαδικτύου να βλέπουμε και να πληροφορούμαστε κάθε δευτερόλεπτο τις κινήσεις, τις συμπεριφορές και τις πράξεις όλων των "έγκλειστων" πειραματόζωων... Μόνο που το κοινό, δεν καταλάβαινε ότι είχε κάτι... κοινό με τους παίκτες: ήταν το ίδιο πειραματόζωο με εκείνους... Όταν πλέον το καθημερινό ενδιαφέρον ήταν πόσες φορές ο τάδε παίκτης κατούρησε (είχαν κάμερα ακόμα και στην τουαλέτα οι αθεόφοβοι!), πόσες φορές ο δείνα παίχτης βούρτσισε τα δόντια του και πολλά πολλά άλλα δεδομένα, αντιλαμβάνεται κανείς πώς επιτελείται η μεταστροφή-διαστροφή της Γνώσης σε μια στείρα Πληροφόρηση... Η καθημερινότητά μας γέμισε έκτοτε από βροχή πληροφορίας, που σε μικρό μόνο ποσοστό μορφοποιείται σε γνώση, άρα χρήση. Και η στείρα Πληροφόρηση έχει τη σημασία της: προσιδιάζει σε ένα στείρο περιβάλλον, μακρυά από τη Φυσιοκρατία που προσπάθησαν να τονίσουν -και πάλι μπράβο τους- οι Διαφωτιστές. Σήμερα, το παιδί δεν πρέπει να γραντζουνιστεί, δεν πρέπει να ματώσει η μύτη του, δεν πρέπει να σημαδέψει τα γόνατά του από τα χαλίκια του δρόμου της γειτονιάς... Σήμερα, καταναλώνουμε πληροφορία η οποία είναι χρήσιμη μόνο για αυτούς που την πουλάνε. Όπως, ακριβώς η πρέζα! Να, άλλη μια μεταστροφή: από την πρόζα, ως ο πεζός λόγος, σήμερα φτάσαμε στην πρέζα, δηλαδή στο... πεζός, σκέτο!
Υπάρχει ένα ερώτημα όμως σε όλη αυτή τη συλλογιστική: πώς προέκυψε η μετανεωτερικότητα και γίναμε όλοι μεταμοντέρνοι (άσχετα αν κάποιοι ουδέποτε υπήρξαν μοντέρνοι...). Η απάντηση είναι απλή: μέσα από τους φονικότερους πολέμους όλων των εποχών τον 20ό αιώνα, μέσα από την τεράστια φυσική καταστροφή και την εκσπλάγχνωση της φύσης προς καθαρό όφελος της "Λογικής" ή ακόμα και της "Επιστήμης", και μέσα από πολλές άλλες ασυνέπειες, οι Διαφωτιστές και όλο το εποικοδόμημα της Νεωτερικότητας, δεν κατάφερε στην πράξη να πείσει τον κόσμο... Είναι ένα παράδειγμα απόκλισης θεωρίας και πράξης (το άλλο μεγάλο παράδειγμα της Ιστορίας ήταν ο Κομμουνισμός). Σε αυτό το κενό που δημιουργήθηκε λοιπόν, έρχεται η Μετανεωτερικότητα, να δώσει τις δικές της απαντήσεις, να επαναφέρει τα μικρά κομμάτια του καθενός μας, όχι όμως με σκοπό να τα συνενώσει όπως ήθελε ο Διαφωτισμός σε μια και μοναδική, οικουμενική Αλήθεια, αλλά με σκοπό να τα διατηρήσει κατακερματισμένα. Και αυτό, γιατί ο Διαφωτισμός είχε κάνει ήδη το ολέθριο λάθος, που άνοιξε τους ασκούς του αιόλου: έβαλε πάνω από όλα τη Λογική. Ξέχασε εντελώς το συναίσθημα, τις διαφορετικές ανάγκες, τη διαφορετική οπτική του κόσμου, τα διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια. Ο Διαφωτισμός λοιπόν, ήταν και αυτός ιμπεριαλιστικός, σε πολιτισμικό επίπεδο όμως. Αυτό το εργαλείο χρησιμοποιεί σήμερα κατά κόρον ο Μεταμοντερνισμός για να κάνει αυτό που πάντα η Ιστορία κατακεραυνώνει (όσο και αν γράφεται από τους νικητές): ότι πάντα κάποιοι θα θέλουν να επιβάλουν τη δική τους την άποψη...
Επανέρχομαι όμως στην αρχική εικόνα εκείνου του σπιτιού της Μακεδονίας, ημέρα Χριστουγέννων: πώς να κατηγορήσεις τα παιδιά για την αδιαφορία τους για το τι συντελείται στην τάβλα του τραπεζιού του σπιτιού τους, όταν η απάντηση στο ερώτημα που τους έθεσα "τι τους προσφέρει το tablet τους" ήταν αφοπλιστική: "πολλά παιχνίδια...". Το παιδί πάντα, αιώνια, θέλει το ίδιο πράγμα: να παίξει, να πειραματιστεί, να δοκιμάσει, να ενθουσιαστεί από την ανακάλυψη του άγνωστου. Δεν μπορεί λοιπόν να φταίει το παιδί. Εκεί όμως, που πρέπει να συμβάλει ο γονέας, είναι να προσφέρει εκείνα τα ερεθίσματα στο παιδί που θα του μεταφέρουν καλύτερα μια γνώση, δηλαδή μια πληροφορία που μπορεί να την χρησιμοποιήσει για να καλύψει μια ανάγκη. Είναι σπουδαίο όμως να αντιληφθεί το παιδί πρώτα, πια είναι η ανάγκη του, δεύτερον τι επιλογές έχει και τρίτον ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για την ικανοποιήσει. Σταθείτε στο δεύτερο συνθετικό της τελευταίας αυτής λέξης: "-ποιήσει", δηλαδή δημιουργήσει. Πόσο σημαντικό είναι για ένα παιδί η αίσθηση της δημιουργίας.
Πώς θα γίνει αυτό σε πρακτικό επίπεδο, θα με ρωτήσετε τώρα. Έχω ως απάντηση, ένα προσωπικό βίωμα: όταν ήμουν στο γυμνάσιο ακόμα, ίσως ήμουν ο πρώτος που είχα ηλεκτρονικό υπολογιστή, δώρο του πατέρα από το υστέρημά του, ενός πατέρα που ούτε να ακούσει δεν ήθελε για αυτό το εργαλείο... Όμως, το έκανε για το παιδί του. Έκανε όμως και κάτι άλλο, με έπαιρνε τις ηλιόλουστες μέρες στο βουνό, να μυρίζω το άρωμα της φύσης, να γεμίζω τα πόδια μου με τη σκόνη της γης, να σημαδεύω τα χέρια μου με τα αγκάθια των ασπάλαθων. Πώς δένουν τώρα όλα αυτά; Δείτε: όταν ξεκίνησα να πειραματίζομαι και εγώ με τον τότε υπολογιστή, τι ήταν αυτό που ήθελα να κάνω, όπως όλα τα παιδιά του κόσμου; Φυσικά, να βρω ηλεκτρονικά παιχνίδια και να παίζω ατελείωτα... Μια ηλιόλουστη Κυριακή λοιπόν, μου προτείνει ο πατέρας να πάμε στο χωράφι να δούμε τα δέντρα... Εγώ, αρνούμαι και επιλέγω να παίξω ένα καινούργιο παιχνίδι που με είχαν προμηθεύσει τα εξ Αθηνών εξαδέλφια μου. Έπαιζα ασταμάτητα, μεθυσμένος με την εικονική πραγματικότητα του παιχνιδιού... Περνούσα πίστες, σκότωνα εχθρούς, κέρδιζα πόντους... Μέχρι που έφτασα στην τελευταία πίστα, όπου μετά από πολύ κόπο δεν κατάφερα να σκοτώσω τον βασιλιά-εχθρό και έτσι αναπόφευκτα έχασα... Ήμουν τόσο στενοχωρημένος που ήθελα σχεδόν να βάλω τα κλάματα. Κάπου εκεί σηκώθηκα από την καρέκλα και συνειδητοποίησα ότι είχε έξω νυχτώσει, ήμουν πάνω από 8ώρες αγκυροβολημένος σε μια καρέκλα μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή. Συνειδητοποίησα όμως κάτι που με πόνεσε ακόμα πιο πολύ: δεν είχα απλώς χάσει στο παιχνίδι, αλλά είχα χάσει μια υπέροχη ηλιόλουστη μέρα ξεγνοιασιάς στο χωράφι, ανάμεσα στα καταπράσινα φύλλα, παρατηρώντας κάμπιες, έντομα και σχέδια από τις φυλλωσιές των δέντρων. Ε, λοιπόν, αυτή η διπλή χασούρα, με έκανε από τότε να μην ξαναπαίξω ποτέ ηλεκτρονικό παιχνίδι και να κυνηγώ με μεγαλύτερη μανία τις ηλιόλουστες μέρες της επαρχίας...
Κοιτάξτε όμως, πώς συνεχίστηκε αυτή η ανάγκη της ωρίμανσης: αργότερα, πηγαίνοντας στην Αθήνα για σπουδές, όλες οι ηλιόλουστες μέρες ήταν εξ αντανακλάσεως, δηλαδή συνέλεγα τις ακτίνες του ήλιου αφού αυτές πρώτα προσέκρουαν ακατάπαυστα στις γκρίζες οικοδομές... Πόσο τυχεροί αυτοί της επαρχίας, σκεφτόμουν... Γεύονται ολοκληρωτικά το συναίσθημα. Ενώ εμείς, οι Αθηναίοι, το γευόμαστε αποσπασματικά, για να μην πω... σπασμωδικά! Και τα συναισθήματα εξάλλου είναι για να τα γεύεσαι ολοκληρωτικά, αλλιώς αν τα γεύεσαι αποσπασματικά, σε οδηγούν τελικά να συμπεριφέρεσαι... σπασμωδικά!
Κάπου εκεί, στις εξ Αθηνών αναζητήσεις, ήρθε και το υπέροχο ποίημα του Σεφέρη, "Στρατής ο θαλασσινός ανάμεσα στους αγαπάνθους" όπου διάβασα για τα ασφοδίλια, και θυμήθηκα ότι τα λένε "σπερδούκλια" στο χωριό μου, είναι αυτά που έβλεπα στα χωράφια σαν πήγαινα μικρός... Και μετά το ένα ποίημα του Σεφέρη έφερε το άλλο, και κάπου εκεί, διάβασα το επίσης υπέροχο: "Τ᾿ ἄστρα τῆς νύχτας μὲ γυρίζουν στὴν προσδοκία
τοῦ Ὀδυσσέα γιὰ τοὺς νεκροὺς μὲς στ᾿ ἀσφοδίλια. Μὲς στ᾿ ἀσφοδίλια σὰν ἀράξαμε ἐδῶ-πέρα θέλαμε νὰ βροῦμε
τὴ λαγκαδιὰ ποὺ εἶδε τὸν Ἅδωνι λαβωμένο".
Και έτσι θυμήθηκα όχι μόνο τις ηλιόλουστε μέρες στο χωριό μου, μα και τις υπέροχες νύχτες με αστροφεγγιά, όπου προσπαθούσα να ξεδιπλώσω το υφαντό των αστερισμών με τα τότε μικρά και απαίδευτα ακόμα μάτια μου... όταν ξάπλωνα ανάσκελα και με το κορμί να ακουμπά το χώμα, η ψυχή είχε ήδη ξεκινήσει το δικό της ταξίδι στη θάλασσα των αστεριών... Έτσι, ο Στρατής, ανάμεσα στα χόρτα, ξεκίνησε με το δικό του βαρκάκι, για ταξίδια αλαργινά όπου τον έλουζε το φως.... είτε το φως της ημέρας, είτε το φως των αστεριών της νύχτας... Σταματώ εδώ. Συμπέρασμα: δεν φταίει η τεχνολογία, δεν φταίει το παιδί που θέλει να πειραματιστεί. Μήπως ο γονέας σήμερα, δίνει λιγότερα ερεθίσματα, λιγότερες ευκαιρίες, λιγότερες εξηγήσεις; Μήπως ο γονέας δεν δηλώνει τη βασική διαφορά Γνώσης-Πληροφορίας, που αφορά στη χρηστική κάλυψης μιας ανάγκης; Μήπως η νεωτερικότητα γέννησε τη μετανεωτερικότητα τελικά; Για τη νέα χρονιά λοιπόν, άλλη μια ευχή: περισσότερες εξηγήσεις, από όλους μας και περισσότερο φως!
"Ο Στρατής ο θαλασσινός ανάμεσα στους αγαπάνθους" Ποίηση: Γιώργος Σεφέρης Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος Ερμηνεία: Νίκος Ξυλούρης
Μια συμπεριφορά των ανθρώπων που αναπαράγεται συχνά είναι να δίνουν αφενός τεράστια βάση σε κάτι ασύνηθες και σπάνιο και να λειτουργούν αφετέρου, θα έλεγε κανείς, ως τυφλοί μπροστά σε θέματα που εμφανίζονται τόσο καθημερινά και πραγματικά βγάζουν... μάτι! Ο λόγος για όλη αυτή τη σαχλαμάρα με τα μπουγελώματα (Ice Bucket) των διάσημων παγκοσμίως, με σκοπό να γνωστοποιήσουν μια σπάνια ασθένεια. Είναι όμως εντυπωσιακό το σθένος -και η αγανάκτηση- κάποιων άλλων συνανθρώπων μας, που καθημερινά βιάζονται και εξολοθρεύονται, όταν προσπαθούν να αντιστρέψουν αυτή τη βλακεία των διάσημων και να δείξουν κάτι από τη ζωή των... άσημων και αναλώσιμων, όπως τους θεωρούν πολλοί. Δείτε εδώ, τα βίντεο της αγανάκτησης των ανθρώπων στη Γάζα, που προσπαθούν να αποδείξουν το αυτονόητο: πώς γίνεται όλος ο κόσμος να ασχολείται με το σπάνιο και όχι με το σύνηθες; Πώς γίνεται να σκοτώνονται καθημερινά συνάνθρωποί μας από τόσο ξεφτιλισμένους λόγους και οι περισσότεροι να έχουν στραμμένα τα μάτια τους στις... μπουγελόφατσες κάποιων που το παίζουν διάσημοι; Θα μου πείτε, βέβαια, πώς μειώνεις έτσι τη ζωή κάποιων ανθρώπων με σπάνια σύνδρομα... Θα σας πω, ότι δεν κρίνω, ούτε κατακρίνω τους ανθρώπους αυτούς, διότι δεν είναι το πρό-βλημα εκεί, αλλά εκεί που βρίσκεται το πραγματικό... βλήμα! Είτε αυτό είναι βλήμα πολέμου, είτε ανθρώπινο βλήμα, κοινώς ανισόρροπος! Διότι, η ανησυχία μου δεν είναι πώς θα βοηθήσουμε τους έχοντας σπάνια σύνδρομα, αλλά εκείνους που πάσχουν από συνηθισμένες και καθημερινές "ασθένειες". Όταν κάποιος οργανισμός αιμορραγεί, προσπαθείς πρώτα να κλείσεις τις μεγάλες πληγές, από εκεί που χάνεται αρκετό αίμα, και δευτερευόντως τις μικρότερες πληγές... Τι να κάνουμε δηλαδή; Σε ένα τμήμα επειγόντως βάζεις πρώτα αυτούς που κινδυνεύουν... Είσαι απάνθρωπος δηλαδή που λες σε κάποιον ότι πρέπει να περιμένει; Ή μήπως νοιάζεσαι λιγότερο για αυτόν; Όλοι, χρήζουν βοήθειας, αλλά με κάποιο μέτρο... αν θέλεις πραγματικά να είσαι αποτελεσματικός και διεκπεραιωτικός. Σίγουρα όμως, έχει χαθεί στη σημερινή κοινωνία μας το μέτρο και γιαυτό δεν υπάρχει ούτε αποτελεσματικότητα ούτε διεκπεραίωση των απαιτούμενων αναγκών... Ο Θαλής, το είχε πει νομίζω πολύ ωραία: «Το φιλότιμο για τους Έλληνες είναι σαν την αναπνοή. Ο Έλληνας δεν είναι Έλληνας χωρίς αυτό». Αν το γενικεύσουμε και ισχυριστούμε ότι ο Άνθρωπος που έχει φιλότιμο, είναι αυτός που είναι φίλος με την τιμή , θα δούμε ότι κάνει ταυτόχρονα δυο πράγματα πολύ εντυπωσιακά: πρώτον αγαπάει κάτι πέρα από τον εαυτό του (η λέξη φίλος υπονοεί δυο οντότητες: αυτόν που φιλεί και... τον φίλο του!), άρα ξεπερνά τα στενά όρια του εαυτού του και έτσι κάνει την υπέρβαση, και δεύτερον αυτό στο οποίο στρέφεται η αγάπη είναι ένα αξιακό σύστημα, ένα σύστημα τιμής, ένας κώδικας ζωής, ένας δρόμος για να πορευτεί. Κάποιος λοιπόν, που έχει φιλότιμο, αγαπά τον Άνθρωπο και τις Αξίες, ξεπερνά τη στενωπό του Εαυτού του και εμπιστεύεται να τον αντιπροσωπεύσουν αντ' Αυτού, διότι αναγνωρίζει ότι ο ίδιος με τον έτερο, βαδίζουν σε κοινή οδό, την οδό της ομόνοιας! Είναι λοιπόν, θέμα φιλοτιμίας κάποιος να δώσει βαρύτητα λειτουργική, όταν προσπαθεί να σώσει όσους περισσότερους μπορεί σε μια άνιση μάχη, επειδή ακριβώς από πίσω από αυτήν την κίνηση κρύβεται βαρύτητα αξιακή... Όταν οι συνθήκες σε αναγκάζουν να βάλεις στη ζυγαριά του θανάτου, ανθρώπινες ζωές, θα σκεφτείς με όρους μαζικότητας, με τελικό σκοπό να σώσεις την αξία Ανθρωπότητα, της οποίας απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχουν μέλη, αλλιώς δεν μπορεί να υποστηριχτεί ολόκληρη Ανθρωπότητα με έναν μόνο Αδάμ και με μια μοναδική Εύα, όσο καρπεροί και αν είναι... Υ.Γ.1: Ο όλος προβληματισμός αυτός, μού θυμίζει μια ακόμα γνώριμη κατάσταση: σαν φοιτητής Ιατρικής, οι περισσότεροι καθηγητές διαπίστωνα ότι ζητούσαν να γνωρίζουμε το σπάνιο και το δύσκολο στις εξετάσεις και αδιαφορούσαν αν γνωρίζουμε το απλό, το σύνηθες, το καθημερινό, αυτό τέλος πάντων από το οποίο πεθαίνουν οι πιο πολλοί γύρω μας... Δυστυχώς, εξακολουθώ τόσα χρόνια μετά, να συνειδητοποιώ ότι μια τέτοια τακτική (να γνωρίζω ποια νουκλεοτικική βάση στην αλληλουχία του DNA ενός συγκεκριμένου γονιδίου μπαίνει στραβά με αποτέλεσμα να γεννιέται μια ασθένεια και πολλά άλλα τέτοια χαοτικά...) είναι πολύ μακρυά από την Ιατρική που έχει ανάγκη ο κοσμάκης που αγκομαχεί στην δουλική καθημερινότητά του... Υ.Γ.2: Και κάτι ακόμα συμβολικό ως επιμύθιο, βλέποντας από τη μια τα βιντεάκια με τους διάσημους να μπουγελώνονται και από την άλλη τα βιντεάκια από τη Γάζα που αντί για νερό ρίχνουν στα κεφάλια τους τα γκρεμισμένα σπίτια...:
Πρόσφατα βρέθηκα σε ένα γάμο στα Μεσόγεια Αττικής. Είναι μια περιοχή που πάντα με δυσκόλευε να κινηθώ, να προσανατολιστώ και να ανασάνω βρε αδερφέ! Βάσανο μεγάλο δηλαδή! Μεγάλοι δρόμοι, πολλοί δρόμοι, γέφυρες από πάνω, άλλες από κάτω, άλλες παραδίπλα, διασταυρώσεις, ξαναμανά διασταυρώσεις... και νοιώθω μπλεγμένος σε μια πλεχτάνη του οδοστρώματος! Νοιώθω σαν να μπαίνω μέσα στη γη και να μην μπορώ να βγώ... Και τα σπίτια, τόσο μακρυά το ένα από το άλλο, διάσπαρτα και απομονωμένα... Προσπαθώντας να αναλύσω γιατί αυτή η αίσθηση, νομίζω με έχει σημαδέψει ένα σπουδαίο κομμάτι από το "Χρονικό" των Κ.Χ. Μύρη - Γ. Μαρκόπουλου που μιλάει για κάποια άλλη απομόνωση, για κάποια άλλα βάσανα, για κάποια άλλη νύφη... Και το ερώτημα παραμένει:
"Απορώ και εξίσταμαι, τι περιμένεις νύμφη μου ανύμφευτη;"
