Είναι μια νέα προσπάθεια συνάντησης των πνευμάτων κάτω από το φως του έναστρου βραδινού ουρανού, τις ώρες που βγαίνουν οι νεράιδες και τα παραμύθια φαίνονται αληθινά...
Αναθεωρώ. Δεν είναι η Αξιοπρέπεια πάνω από όλα, αλλά η Αν-αξιοπρέπεια.
Ξεκινάω την εφημερία στον όροφο, χτες. Ο άνθρωπος, που έγραψα για αυτόν στην προηγούμενη ανάρτηση, δεν έχει περιφερική φλεβική προσπέλαση για λήψη της φαρμακευτικής αγωγής του, κοινώς δεν υπάρχει καμία φλέβα που να μπορείς να την τρυπήσεις για να πάρει τα φάρμακά του ενδοφλέβια, τη στιγμή που αρχίζει να μπαίνει σε φάση σηπτικού σοκ (σήψη απειλητική για τη ζωή ή λαϊκιστί σηψαιμία).
Τότε τι κάνεις; Τότε αρχίζει ένα σημαντικό μάθημα που σου διδάσκει γιατί και πώς η αν-αξιοπρέπεια είναι άν-ωθεν της αξιοπρέπειας σε τούτη τη χώρα.
Εσύ σαν νέος και ωραίος και εφημερεύων, έχεις κάποιες διαθέσιμες σκέψεις στη φαρέτρα σου για να λύσεις το πρόβλημα.
Πρώτη σκέψη: ζητάς χειρουργό για να βάλει μια κεντρική φλεβική γραμμή, κοινώς να περάσει καθετήρα σε μεγάλη φλέβα. Ωραίο και απλό, αλλά όχι για τα ελληνικά δεδομένα…
Τηλεφωνείς στην συνάδερφό σου ειδικευόμενη χειρουργικής και της περιγράφεις το πρόβλημα. Αυτή σου τα μασάει, δεν πολυκαταλαβαίνει, λες και της μιλάς κινέζικα, αλλά τελικά δείχνει κατανόηση (στο ότι δεν υπάρχει μεταξύ μας κατανόηση) και σου λέει μισό λεπτό να μιλήσεις με τον επιμελητή μου. Λες εντάξει, περιμένω. Σου μιλάει αυτός και σου λέει ότι τώρα βιάζεται και δεν έχει πολύ χρόνο. Εσύ του εξηγείς εν συντομία την κατάσταση, σου ξαναλέει ότι τώρα είναι απασχολημένος, τον ρωτάς τότε, πότε θα μπορέσει για να τον ξαναενοχλήσεις -το απόγευμα ίσως- και σου απαντά το παγκόσμιο ανέκδοτο: «καλά ρε παιδιά ποιος σας είπε ότι η τοποθέτηση υποκλειδίου καθετήρα είναι χειρουργική πράξη; Αυτό μπορούν να το κάνουν και άλλοι ιατροί, βρες λοιπόν κανέναν ΜΕΘ-ίστα». Εσύ αποσβολωμένος, σαν να περνάς εσύ την σήψη, ψελλίζεις μόνο ένα… «ό,τι πείτε» και κλείνεις το τηλέφωνο. Συντάσσεις όμως ένα παραπεμπτικό προς το χειρουργικό, με δική σου υπογραφή και το στέλνεις προς το αντίστοιχο τμήμα για να το κάνεις πιο επίσημα, έτσι για να υπάρχει…
Δεύτερη σκέψη: λες να πάνε να γαμηθούν οι χειρουργοί και αποφασίζεις να βάλεις εσύ τον υποκλείδιο καθετήρα, με δική σου ευθύνη. Κορίτσια, φέρτε έναν καθετήρα! Ωραίο και θαρραλέο, αλλά υπάρχει μια βασική προϋπόθεση: να υπάρχει το σετ του υποκλειδίου καθετήρα!
Ρωτάς τις νοσηλεύτριες, ψάχνουν, ξαναψάχνουν, σε συρτάρια, αποθήκες, κάτω από πιάτα, πάνω σε ντιβανομπάουλα, μέσα σε μαξιλάρια ασθενών, τίποτα… Καλά βρε παιδιά δεν υπάρχει πουθενά; Στην τελική να βγάλουμε από κάποιον νεφροπαθή που έχει, να τον δανειστούμε για καμιά βδομάδα και μετά του τον επιστρέφουμε… Μισό λεπτό να πάρουμε σε ένα άλλο τμήμα, λέει με στόμφο μια αδελφή νοσοκόμα, σαν να έλυσε σε χρόνο dt δευτεροβάθμια εξίσωση! Φυσικά και να πάρουμε, λέω εγώ. Παίρνουμε στο χειρουργικό, δεν απαντά κανείς, οπότε αναγκάζομαι να πάω μέχρι εκεί. Βρίσκω μετά από αρκετή ώρα περιπλάνησης μια νοσηλεύτρια: δεν έχουμε ούτε εμείς. Μας λέει να πάρουμε μέσα στα χειρουργεία. Παίρνουμε στα χειρουργεία, μας λένε έχουν μόνο δυο σετ, οπότε δεν μπορούν να τα δώσουν. Πάρτε στη ΜΕΘ, μας λένε. Παίρνουμε στη ΜΕΘ, εκεί έχουν άλλα δυο σετ, αλλά και αυτοί δεν μπορούν να τα δώσουν. Πάρτε στο καρδιολογικό, μας λένε. Παίρνουμε στο καρδιολογικό, έχουν δυο σετάκια, αλλά μισό λεπτό να μιλήσετε με τον διευθυντή, μου λένε. Βεβαίως λέω και εγώ. Μιλάω με τον διευθυντή, του εξηγώ την κατάσταση, μου λέει εντάξει θα σου δώσω, έλα από εδώ να τον πάρεις. Πάω να τον πάρω, αλλά τελικά μόλις με βλέπει, μου λέει ότι δεν έχουν δυο αλλά ένα σετ υποκλειδίου καθετήρα και δεν μπορεί να μου τον δώσει αν δεν έχει στα χέρια του επίσημο χαρτί από τον χειρουργό επιμελητή ότι το ζητάει αυτός, και να εξηγεί ότι δεν υπάρχει σε κανένα άλλο τμήμα. Εντάξει λέω εγώ. Σκέφτομαι για λίγο τον Λομβέρδο που λέει ότι υλικά υπάρχουν, ίσως κατ' αναλογίαν του "λεφτά υπάρχον" (βλέπετε κάποια χούγια δεν παύουν ποτέ ή αλλιώς όπως το λέει ο λαός: πρώτα θα σου βγει η ψυχή και μετά το χούι!). Ξαναπαίρνω τον χειρουργό, ο οποίος μου λέει ότι θέλει επίσημο χαρτί υπογεγραμμένο από τον επιμελητή μου, που να ζητά τοποθέτηση υποκλειδίου καθετήρα. Μιλάω με τον επιμελητή μου (μετά καμιά ώρα ψάξιμο…) και μου λέει το θεϊκό: «Ε, ωραία, βάλε τη δική σου υπογραφή». «Μα… του λέω, το θέλουν επίσημα». «Δεν με νοιάζει, δεν μας παρατάνε και οι χειρουργοί; Τι είναι αυτές οι βλακείες που ζητάνε;» και το κλείνει. Δεν γαμιούνται όλοι λέω, και συντάσσω νέο χαρτί με δική μου υπογραφή και από κάτω «με εντολή επιμελητή τάδε…» και το στέλνω. Στο καπάκι μιλάω με τον καρδιολόγο και του λέω ότι η διαδικασία έγινε. Ξαναπάω, μου λέει ότι τελικά δεν μπορεί να μου τον δώσει αυτόν τον έναν καθετήρα, και ότι πρέπει να ζητηθεί από τους χειρουργούς να γίνει χειρουργική αποκάλυψη κάποιας βαθύτερης φλέβας, ώστε να μπορεί να μπει ένας απλός καθετήρας στον άρρωστο και να πάρει τα φάρμακά του…
Ξαναμιλάω τότε με την χειρουργική, το σηκώνει πάλι η συμπαθέστατη συνάδελφος ειδικευόμενη της χειρουργικής της εξηγώ την νέα κατάσταση και μου λέει, μα τι τον θέλετε πια τον καθετήρα, αφού ο άρρωστος είναι παρατημένος από τις 15 του μηνός… Αντιλαμβάνομαι ότι η συνάδελφος δεν είναι και τόσο συμπαθέστατη τελικά. Της λέω, φανερά ενοχλημένος, «συγνώμη διάβασες τα χαρτιά που έχω στείλει μέχρι τώρα; Διότι εκεί περιγράφω αναλυτικότατα πώς έχει η κατάσταση. Ποιος είναι παρατημένος; Σου είπα ότι στις 15 του μηνός μπήκε εισαγωγή, όχι ότι απο τις 15 δεν έχει φλέβα... Σήμερα σπάσανε όλες οι φλέβες και δεν βρίσκουμε τρόπο να βάλουμε έναν περιφερικό φλεβοκαθετήρα. Μέχρι χτες είχαμε... Άρα είναι καλύτερα να προσέχουμε τι εκσφενδονίζουμε από το στόμα μας γιατί μπορεί να γίνουν παρεξηγήσεις συναδέλφισσα…». Μου απαντά με τρομερή απάθεια, «α, ναι; δεν το διάβασα όλο…».
Ξανασυντάσσω νέο έγγραφο, που αυτή τη φορά ζητά χειρουργική αποκάλυψη φλέβας, λόγω μη ευρέσεως υλικού σε ολόκληρο το νοσοκομείο, πάω με πείσμα στον επιμελητή μου, που πάλι έκανα καμιά ωρίτσα για να τον βρω, και του ζητάω να βάλει τη δική του υπογραφή. Το κάνει, σαν να υπογράφει αυτόγραφο -ούτε καν διάβασε τι έγραφα- και το στέλνω στους χειρουργούς. Μετά από κάμποση ώρα τηλεφώνημα από τον επιμελητή. Γεια σας ξανά, κύριε ταδόπουλε, είμαι ο κύριος τάδε και τα νέα δεδομένα είναι αυτά. Θα μπορούσατε να μας κάνετε κάποια χειρουργική αποκάλυψη φλέβας; Και μου απαντάει το ακόμα καλύτερο ανέκδοτο: «βρε παιδιά, ποια χειρουργική αποκάλυψη; Αυτές οι μέθοδοι είναι πλέον ξεπερασμένες… Καλά δεν μπορείτε να βρείτε μια φλέβα στον άνθρωπο;». «Αν μπορούσαμε, δεν θα μιλάγαμε τώρα», του απαντώ. «Καλά, καλά, θα σου στείλω εγώ νοσηλεύτρια από το αναισθησιολογικό η οποία σίγουρα θα βρει». «Μα, του λέω, δεν νομίζω να βγάλουμε άκρη κύριε πορδόπουλε…». «Ξέρω τι σου λέω, αυτή σίγουρα θα βρει!».
Εδώ πριν προχωρήσω οφείλω να σημειώσω κάποιες βασικές παραμέτρους που κάνουν ακόμα πιο τραγελαφικά τα όσα συνέβησαν χτες. Η ώρα ήταν περίπου 23.00 όταν κλείσαμε το τηλέφωνο για τελευταία φορά με τον επιμελητή χειρουργικής. Δηλαδή, αυτά που εν συντομία σας περιέγραψα ως τώρα είναι μια προσπάθεια από τις 10.00 το πρωί, ως τις 23.00 το βράδυ, με άπειρες διακοπές για σημαντικά ή ασήμαντα, επείγοντα ή μη. Επί παραδείγματι, σε όλο αυτό το διάστημα, είχα υπό την ευθύνη μου γύρω στους 60 ασθενείς, από τις δυο Παθολογικές, Καρδιολογική και Νευρολογική με τα εξής συμβάντα:
- συνέβη ένας θάνατος, - ένας ασθενής έκανε οξύ πνευμονικό οίδημα και αφού έστρωσε αρχικά, μου ξανάκανε μετά δεύτερο πνευμονικό οίδημα, - μία άλλη έκανε βαριά κρίση βρογχικού άσθματος, - μία αγγλίδα ανοϊκή, έκανε κρίση πανικού και στο καπάκι αιματοχεσία έτσι για να γουστάρουμε, - οι νοσηλευτές από άλλα τμήματα με ζήτησαν καμιά 15 φορές για να πάρω πίεση από διάφορους ασθενείς που δεν τους είχα ξαναδεί, ώστε να κρίνω αν θα πάρουν αντιϋπερτασική αγωγή, (διότι το να παίρνεις πίεση είναι καθαρά ιατρική πράξη, όπως και το να βγάζεις καρδιογράφημα σε τούτο το νοσοκομείο…, να σημειωθεί ότι τα πιεσόμετρα είναι αυτόματα – χρειάζεται απλώς να τα βάλεις στην πρίζα και την περιχειρίδα στο χέρι του ασθενούς…), - με φώναξαν να αποφασίσω αν κάποιοι ασθενείς που πάλι δεν τους ήξερα έπρεπε να πάρουν Sintrom, τη στιγμή που όταν ζητούσα τον φάκελό τους, μου απαντούσαν: «οι φάκελοι είναι κλειδωμένοι στη νευρολογική και δεν έχουμε το κλειδί…», - μου ζητούσαν να δω γιατί σε έναν παππού δεν έφεραν βραδινό φαί και πεινάει πολύ (νέος τηλεφωνικός γύρος ξεκίνησε, για να βρω κάποιον που να κυκλοφορεί σε τραπεζαρία, μαγειρεία, κουζίνα, σαλόνι, διάδρομο, υπονόμους, που ίσως θα μπορούσε να φέρει κάτι στον παππού να φάει) - μου ζητούσαν από το εργαστήριο αιμοδοσίας να επαναλάβω την αιμοληψία από έναν κιρρωτικό ασθενή που έπρεπε να μεταγγιστεί επειδή δεν τους βγήκε το πρώτο τεστ διασταύρωσης καλό. Αυτό ήταν θεωρητικά κάτι απλό, αλά αν αναλογιστείτε ότι για να του πάρω το πρώτο δείγμα, τον έψηνα κανά μισάωρο μιας και ταλαιπωρημένος από τα πάμπολα τρυπήματα αυτός ο άνθρωπος, έβριζε θεούς και δαίμονες και αρνιόταν να τον πλησιάσει ο οποιοσδήποτε σε απόσταση 5 μέτρων, καταλαβαίνετε σκηνικό για την δεύτερη αιμοληψία… και να έχω τον γιο του δίπλα του που ήταν bodybuilder-ας να με αγριοκοιτάζει και να φαίνεται ότι δεν τον έπειθαν τα επιχειρήματά μου για την αναγκαιότητα της μεγάγγισης... - έπρεπε να βλέπω όλους τους νέους ασθενείς που μπαίνανε εισαγωγή και να τους ξαναπαίρνω ιστορικό και να τους ξαναεξετάζω κλινικά, - να τονίσω επίσης, ότι στο πιο επείγον και δύσκολο πρόβλημα που αντιμετώπισα, που ήταν ο ασθενής με το οξύ πνευμονικό οίδημα, εγώ έπαιρνα πιέσεις, εγώ έκανα καρδιογράφημα, εγώ έκανα τα πάντα όλα! Η νοσηλεύτρια μόνο ετοίμαζε τις Lasix, τις έκανε bolus και μετά την έκανε Λούης. Μου έλεγε ένα «με θέλετε κάτι άλλο γιατρέ μου; Γιατί έχω αφήσει τη νοσηλεία στη μέση και πρέπει να πάω να τελειώνω…». Τι να απαντήσεις σε τέτοιες περιπτώσεις αν ο άλλος δεν καταλαβαίνει τη βαρύτητα της κατάστασης…
Θα μου πείτε βέβαια, καλά βρε παιδί μου, δεν είχες επιμελητή παθολόγο ή επιμελητή καρδιολόγο για να σε βοηθήσει; Και θα σας πω: να πάνε να γαμηθούν οι επιμελητές, που δεν απαντούν κινητά και δεν ανοίγουν πόρτες… Να πάνε να γαμηθούν οι αδιάφοροι και οι γελοίοι.
Συνεχίζω λοιπόν από εκεί που άφησα το θέμα του υποκλειδίου καθετήρα.
Έρχεται αυτή η νοσηλεύτρια από το αναισθησιολογικό, βάζει τον περιφερικό καθετήρα και φεύγει. Μπράβο λέω εγώ, ευτυχώς ο καλός θεούλης μας βοήθησε. Είχα άδικο για άλλη μια φορά! Μετά από λίγο έρχεται η μια νοσηλεύτρια και μου ανακοινώνει ότι η φλέβα δεν άντεξε και έσπασε. Τέλεια, αναφωνώ! Είχα όμως πάλι άδικο, καθώς ακολούθησε το ακόμα πιο τέλειο: έρχεται και η άλλη νοσηλεύτρια και μου ανακοινώνει ότι και μια άλλη κυρία, που τελούσε υπό σηπτικό σοκ υπό βελτίωση, δεν έχει ούτε αυτή καθόλου φλέβες και χρειαζόμαστε κεντρική φλεβική γραμμή για λήψη της αγωγής της…
Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, έρχεται ο γιος του ασθενούς που παλεύαμε να βρούμε υποκλείδιο, εμφανώς καταβεβλημένος από όλες αυτές τις μέρες στο νοσοκομείο με τον πατέρα του και μου είπε αν κρίνω ότι θα μπορούσε να φύγει για απόψε ώστε να ξεκουραστεί, ή αν έπρεπε να παραμείνει κοντά του μήπως απόψε συμβεί το μοιραίο. Του ζήτησα να πάει να ξεκουραστεί στο σπίτι του. Μου είπε ένα μόνο πράγμα καθώς έφευγε: «γιατρέ, μια συμβουλή, μην μείνεις στη δημόσια υγεία, άνοιξε ιατρείο, γιατί θα τρελαθείς στα νοσοκομεία…». «Έλα μου όμως που έχω αλλεργία στον ιδιωτικό τομέα…» του απαντώ με όσες δυνάμεις είχα, και τον καληνυχτίζω.
Λίγα λεπτά μετά περνάει απρόσμενα ο επιμελητής μου, σαν φάντασμα. Με ρωτά ψυχρά "όλα καλά;". Του περιγράφω τα επείγοντα που είχα, και ψυχρά μου απαντά "α, καλά" και εξαφανίζεται όπως απρόσμενα εμφανίστηκε. Αυτόν δεν τον καληνύχτισα. Όχι, γιατί χάθηκε σαν φάντασμα, αλλά γιατί δεν ήθελα.
Συμπέρασμα 1: ο ασθενής που έμπαινε σε σηπτικό σοκ, για μια ολόκληρη μέρα δεν είχε πάρει ούτε ορούς, ούτε αντιβιωτική αγωγή. Θα μου πείτε βέβαια, παρηγορητικά ήταν όλα αυτά, αλλά θα σας απαντήσω, μέχρι πού φτάνει η παρηγορητική θεραπεία; Πότε λέμε στον άνθρωπο να πάει σπίτι του να πεθάνει με τους δικούς του και πότε λέμε ότι πρέπει να παραμείνει ακόμα στο νοσοκομείο; Πότε λέμε stop και πότε συνεχίζουμε να παλεύουμε να κρατήσουμε κάποιον εν ζωή; Πόσο σημαντικές είναι οι στιγμές ζωής; Αν δεν έχουμε να προσφέρουμε τίποτα, γιατί κρατάμε αυτόν τον άνθρωπο από τις 15 του μήνα εισαγωγή; Όταν ως εκπαιδευόμενοι-ειδικευόμενοι πρέπει να μαθαίνουμε την απάντηση σε τέτοιου είδους ερωτήσεις από τους επιμελητές, αλλά αυτοί ενώ δηλώνουν «πανταχού παρών» είναι τόσο άφαντοι όσο ο ίδιος ο Μεγαλοδύναμος (που και αυτό δηλώνει «πανταχού παρών»)… τότε καταλαβαίνετε την αγωνία που έχουν οι νέοι αυτής της δουλείας (ο τόνος δεν είναι κατά λάθος).
Τελικά μπήκε σήμερα το μεσημέρι υποκλείδιος καθετήρας στον παππού, μετά από απειλές του γιού του, ο οποίος είναι νομικός, ότι θα κάνει μήνυση και θα συνεχιστεί η υπόθεση του πατέρα του στα δικαστήρια...
Συμπέρασμα 2: ξεκίνησα το πρωί την εφημερία, γεμάτος όρεξη για δουλειά, μιας και είχα κοιμηθεί το προηγούμενο βράδυ γύρω στις 5ώρες -φυσικά όχι συνεχόμενα, ποτέ δεν έχω κοιμηθεί τόσες ώρες συνεχόμενα, αλλά χρόνος ρεκόρ για μένα, έστω και στο άθροισμά του- οπότε είχα γεμίσει μπαταρίες, και κατέληξα στις 4.00 ξημερώματα της επόμενης μέρας, δηλαδή της σημερινής, να τρώω μια τυρόπιτα που είχα ζητήσει από το μεσημέρι να μου την κρατήσουν οι νοσηλεύτριες, και να νοιώθω πιο άδειος από ποτέ… Ίσως γιατί προχτές περιέγραφα σε τούτο το μπλογκ, με τόση περηφάνια την λέξη Αξιοπρέπεια, πιστεύοντας ότι φτάνει για να επιβιώσεις σε τούτη την κοινωνία. Πόσο, λυπήθηκα τον εαυτό μου και τα λάθος συμπεράσματά μου…
Συμπέρασμα 3: αξίζουν όλα αυτά που περνούν κάποιοι ιατροί για 70ευρώ σε εφημερία, όταν πας να βάψεις νύχια και να κόψεις τρίχες (δεν λέω πού, δεν λέω πώς), και δίνεις από 100ευρώ και πάνω;
Συμπέρασμα 4: το μόνο που κάποιος καταφέρνει όταν τρακάρει σε τοίχο, είναι να γίνεται ο κακός, ο εχθρικός, ο απροσάρμοστος. Α! και κάτι ακόμα χειρότερο, που πονάει πιο πολύ από όλα τα υπόλοιπα: γίνεται και ο αδιάφορος, επειδή δεν τηλεφώνησε στο κορίτσι του να του μιλήσει μια ολόκληρη μέρα ή να του πει έστω μια καληνύχτα... Τι να εξηγήσεις σε αυτές τις περιπτώσεις άραγε; Από πού να το πιάσεις το θέμα δηλαδής...
Πώς εμείς οι άνθρωποι, που βλέπουμε τις ίδιες εικόνες, είμαστε στο ίδιο έργο θεατές, αλλά ο καθείς ερμηνεύει διαφορετικά τα ερεθίσματα, μπορούμε να συνεννοηθούμε; Όταν στον ίδιο ασθενή κάποιος βλέπει έναν ακόμα μελλοθάνατο παππού και κάποιος άλλος βλέπει την προσωποποίηση της ίδιας της Αξιοπρέπειας, πώς μπορούν να συνεργαστούν μεταξύ τους οι δυο αυτοί θεατές;
Αναρωτιέμαι: για ποιο λόγο είπαμε ότι παλεύουμε σε τούτη την πλάση; Θυμίστε μου σας παρακαλώ, γιατί αρχίζω να το ξεχνάω...
"Στο ίδιο έργο θεατές" Στίχοι: Αντώνης Ανδρικάκης Μουσική: Γιώργος Νταλάρας Ερμηνεία: Γ.Νταλάρας & Β.Παπακωνσταντίνου
Στο ίδιο έργο θεατές χαμένης νύχτας εραστές με μια κιθάρα στης Αθήνας τον εξώστη από το σήμερα στο χτες της απουσίας φοιτητές με έναν ήχο στην ψυχή ναυαγοσώστη
Ό,τι ακούω να ακούς μέσα σε κόσμους μυστικούς θ' ανακαλύψεις μια πατρίδα ξεχασμένη παραδομένη στους καιρούς και σε πελάτες πονηρούς σε συμπληγάδες μια ζωή παγιδευμένη
Στο ίδιο έργο θεατές εσύ κι εγώ τραγουδιστές φανατικοί της πιο φευγάτης εξουσίας οι ήχοι μας διαδηλωτές και τα στιχάκια εμπρηστές αυτό το έργο είναι παιχνίδι φαντασίας
Σενάριο χωρίς πλοκή της ιστορίας εμπλοκή αυτά τα χρόνια που χρεώθηκες να ζήσεις με ποια τραγούδια να σωθείς με ποιους δικούς σου να βρεθείς και ποιαν αλήθεια τώρα πια να μαρτυρήσεις
Θα βρούμε αλλιώτικους ρυθμούς στου τραγουδιού μας τους γκρεμούς θα περπατήσουμε κι απόψε ακροβάτες μέσα από λόγια και λυγμούς της εποχής μας τους χρησμούς θα ξεχωρίσουμε απ' τις οφθαλμαπάτες
Στο ίδιο έργο θεατές εσύ κι εγώ τραγουδιστές φανατικοί της πιο φευγάτης εξουσίας οι ήχοι μας διαδηλωτές και τα στιχάκια εμπρηστές αυτό το έργο είναι παιχνίδι φαντασίας
Στο ίδιο πάντα σκηνικό και στης ψυχής τον πανικό απόψε πνίγομαι χρειάζομαι αέρα θέλω ν' αρχίσω από δω αλλιώς τα πράγματα να δω να πω στον κόσμο μια δική μου καλησπέρα
Η πιο σημαντική ευχή της ημέρας: "υγεία πάνω απ' όλα".
Επιτρέψετέ μου να διαφωνήσω. Υπάρχει κάτι πιο πάνω από την υγεία.
Αυτό το κάτι είναι το φως που πηγάζει από το σχεδόν σκήνωμα, από το σχεδόν με τα δυο πόδια στον τάφο, από το αφυδατωμένο, απισχνασμένο, το κυριευμένο και ολότελα νικημένο από καρκίνο, σώμα και πνεύμα, ενός ευγενέστατου ανθρώπου γύρω στα 85 που εδώ και κάμποσες μέρες βλέπω κάθε πρωί να με υποδέχεται με ένα χαμόγελο που όμοιό του δεν έχω ματαδεί.
Αυτό το κάτι είναι το γλυκό βλέμμα που φαίνεται να βαστά τόσο υπομονετικά τα βασανιστήρια που ο θάνατος επιβάλλει ως αντίτιμο της εξαύλωσης του ανθρώπινου σώματος και πνεύματος.
Αυτό το κάτι είναι το σφίξιμο των ματιών και το ελαφρό τρέμουλο, όταν τρυπάς αυτόν τον άνθρωπο από κεντρικό αγγείο για μια ακόμα -μάταιη- αιμοληψία, που περισσότερο σφίγγεται για να μην σου κουνηθεί και σε εμποδίσει, παρά για να αντέξει τον αφόρητο πόνο.
Αυτό το κάτι είναι η γλυκιά απάντηση στην ερώτηση "πώς κοιμηθήκαμε χτες;" η οποία δεν είναι άλλη από το απλό μα γεμάτο αντίσταση: "υπέροχα". Και εκείνο το γλυκό χαμόγελο, βρίσκεται πάντα εκεί να ραίνει και να αποχαιρετά από τα χείλη αυτήν την τόσο ισχυρή και ηχηρή λέξη "υπέροχα", επιβεβαιώνοντας το περιεχόμενο των λέξεων.
Αυτό το κάτι είναι να ξυπνάς τον άνθρωπο αυτόν με το προθανάτιο προσωπείο, στις 12.00 τα μεσάνυχτα Μ.Σαββάτου για να του σφίξεις το οιδηματώδες χέρι και να του πεις το "Χριστός Ανέστη" και ως πρώτη αντίδραση που επιφυλάσσει στο αντίκρυσμά σου να μην είναι το ξάφνιασμα ή ο φόβος -του θανάτου;- μα ένα μελένιο καλωσόρισμα στα ιδιαίτερά του δωμάτια...
Αυτό το κάτι είναι να νοιώθεις, όποια ώρα και αν τον επισκέπτεσαι, με όποια διάθεση και με όποιο αιχμηρό ή μη αντικείμενο ανα χείρας, ένα νοερό αγκάλιασμα, ένα "καλώς τον!", ένα "ευχαριστώ", πριν καν εσύ αρθρώσεις λέξη, πόσο μάλλον αρθρώσεις πράξη.
Αυτό το κάτι είναι η Αξιοπρέπεια. Και την Αξιοπρέπεια ο Θάνατος δεν μπορεί να την σβήσει. Αντίθετα, μπορεί μόνο να την αναδείξει όταν όλα τα υπόλοιπα γύρω μας και εντός μας σβήνουν, εξαϋλώνονται και φθείρονται, ηττημένα από τον ρόγχο του Θανάτου. Ο Θάνατος το μόνο που μπορεί να κάνει είναι τα αποκαλυπτήρια της Αξιοπρέπειας, και μαζί τα αποκαλυπτήρια της δικής του αδυναμίας για αιωνιότητα και παντοκρατορία. Όταν όλα χάνονται, η Αξιοπρέπεια -αν την έχεις- μένει και ανθίσταται στην φθορά. Μένει μόνη, αμόλυντη, αγνή, κατάφωτη, ανίκητη.
Μένει εκεί για να σηματοδοτεί και να κατευθύνει.
Γιατί η υγεία λοιπόν πάνω από όλα; Όταν στατιστικά μιλώντας, θα σου έρθει και κάποιος με αναφυλακτικό σοκ και κάποια με σηπτικό σοκ, και κάποια με περικαρδίτιδα στις 12.00 ακριβώς του Μ. Σαββάτου, τότε που όλα -μας έχουν πείσει ότι- ανασταίνονται, άρα είναι ιερή στιγμή, άρα ο καλός θεούλης -λένε ότι μας- δείχνει με ένα μικρό σημάδι την ύπαρξή του με το να κάνει μια μικρή παύση στις αρρώστειες που σπέρνει στον κόσμο;
Γιατί η υγεία πάνω από όλα, όταν η φθορά και η παθολογία, κοινώς η μη υγεία, είναι το σύνηθες, καθημερινό καταγραφόμενο από όλες μας τις αισθήσεις;
Γιατί η υγεία πάνω από όλα όταν άνθρωποι πεθαίνουν ανά πάσα ώρα, λεπτό, δευτερόλεπτο, που μιλάμε, τραγουδάμε, τρώμε ή κοιμόμαστε, όσο επίσημες ή ανεπίσημες θρησκευτικά και αν είναι αυτές οι στιγμές...
Γιατί υγεία πάνω από όλα και όχι δύναμη για να αντιμετωπίσουμε όλα αυτά που είναι κάτω από την υγεία;
Γιατί υγεία πάνω από όλα και όχι συνειδητοποίηση της αυθαίρετης και μη πραγματικής και μη πραγματοποιήσιμης έννοιας "υγεία πάνω από όλα";
Γιατί υγεία πάνω από όλα και όχι Αξιοπρέπεια πάνω από όλα, ώστε να μπορούμε να αντέξουμε όλα αυτά που κρύβονται από κάτω;
Έστω ο εξής διάλογος: Ν: - Τι έχει η κυρία; Μ: - Αιφνίδιο επεισόδιο δυσαρθρίας, από 3ώρου, με ιστορικό τριών επεισοδίων ΑΕΕ (αγγειακών εγκεφαλικών) παλαιότερα, με ΣΝ (στεφανιαία νόσο) με αγγειοπλαστική, με χρόνια AF (κολπική μαρμαρυγή), με ΣΔ 2 (σακχαρώδη διαβήτη) υπό δισκία και με μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο.
(η Ν πλησιάζει την Κ και την ρωτά) Ν: - Τι πάθατε; Κ: - Χαβ... τεϊν... αμετιν... Σσσάβακο. Ν: - Μάλιστα...
(η Ν γυρίζει στον Μ και του λέει) Ν: - Από μένα δεν έχει τίποτα, αυτή έχει όλη την παθολογία του Γαρδίκα. Τον ξέρεις τον Γαρδίκα; Μ: - Τον ακούω συχνά, τώρα τελευταία... Οπότε, τι θα την κάνουμε την κυρία; Ν: - Ρυθμίστε της τον χρόνο πήξης. Από μένα δεν χρειάζεται κάτι άλλο. Αφού το "Σάββατο" το λέει πεντακάθαρα... Μ: - Μα... σίγουρα; Ν: - Αγόρι μου, σήμερα έχω εφημερία ετοιμότητος, δεν μπορώ να βλέπω τα πάντα, μόνο τα επείγοντα. Το κατάλαβες; Μ: - Οκ, ό,τι πείτε.
(αμέσως μετά ο Μ τηλεφωνεί στον Χ - ναι είναι ο γνωστός Χ της προηγούμενης ανάρτησης) Μ: - Κύριε Χ, έχουμε μια κυρία με νέο ΑΕΕ και η κυρία Ν, λέει ότι δεν έχει κάτι από αυτήν και να την πάρουμε εμείς... Χ: - Δεν με νοιάζει καθόλου. Να την βάλετε όπου θέλετε, πάντως όχι στην κλινική μου...
Θα μπορύσε το παραπάνω σκηνικό να διαδραματίζεται σε ένα περιφερικό νοσοκομείο, εν μέσω της Μεγάλης Εβδομάδος; Ίσως... Γιατί όχι; Τι θα τους εμπόδιζε; Ο όρκος του Ιπποκράτη ας πούμε; Ποιός; Χαχα... πάει αυτός, πέθανε προ πολλού, ένεκα εξουσιαστικής και εγωπαθούς διάθεσης των παιδιών του...
Ας κάνουμε μια υπόθεση εργασίας. Έστω ο κάτωθι διάλογος:
Χ: - Επ, Ψ, τι κάνεις, καλά είσαι; Ψ: - Τι να κάνω Χ; Γίνεται χαμός κάτω στα επείγοντα, όλοι σήμερα βρήκαν να πάθουνε... Χ: - Βρε, εσύ ρωτάω, είσαι καλά; Τι με νοιάζουν οι άλλοι κάτω; Ψ: - Α, εγώ καλά είμαι, αλλά όταν παθαίνουν αυτοί κάτω, παθαίνουμε και εμείς...
Θα μπορούσε να είναι ένας διάλογος μεταξύ επιμελητών ιατρών, που εφημερεύουν σε ένα περιφερικό νοσοκομείο της χώρας; Γιατί όχι; Τι τους εμποδίζει απ' το να κάνουν έναν τέτοιο διάλογο; Θα τους εμπόδιζε ίσως... ο όρκος του Ιπποκράτη! Ο ποιός;! Χαχα! Πάει αυτός, έχει πεθάνει προ πολλού, ένεκα μη πληρωμής (και μη πλήρωσης από των) μακραίωνων εφημεριών...
Αν τώρα, δεδομένης της σημερινής ένδοξης ημερομηνίας του έθνους, αναλογιστούμε ότι ο Χ, ενδέχεται να φτιάχνεται στο γραφείο του πριν την πρωινή επίσκεψη, βλέποντας βιντεάκια με τον ένδοξο Χίτλερ, καταλαβαίνουμε πόσο άνετα μπορεί να κάνει έναν τέτοιον διάλογο με τον Ψ και λέει Μ*.
“Η γενιά του από την πλευρά των Ευρυποντιδών καταγόταν απευθείας από τον Ηρακλή. Δεν ήταν ωστόσο κατάλληλος λόγω ιδιοσυγκρασίας για το ρόλο του πολεμιστή. Σε έναν πιο ευγενικό κόσμο ο Αλέξανδρος μπορεί να ήταν ποιητής ή μουσικός.”
(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το βιβλίο «Οι Πύλες της Φωτιάς» του Steven Pressfield, σελ. 105, εκδ. Πατάκη)
Το έψαχνα πολύ καιρό αυτό το απόσπασμα. Γιατί άραγε; Ούτε εγώ ο ίδιος ξέρω πραγματικά…
Αυτό το ερώτημα προσπάθησε να προσεγγίσει ο A.F.Chalmers (στο ομώνυμο βιβλίο του από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 6η έκδοση, Ηράκλειο 2003), με αρκετή, πιστεύω, επιτυχία.
Κάνοντας αναφορά σε ορθολογιστές και εμπειριστές, σε διαψευσιοκράτες και επαγωγιστές, σε θεωρία και παρατήρηση και κυρίως σε απολυτότητα και σχετικισμό, σκιαγραφεί την δική του έννοια της επιστήμης.
Διαπραγματεύεται, τι δημιουργείται πρώτο, η παρατήρηση που θα γεννήσει τη θεωρία, ή η θεωρητική οπτική του κόσμου που θα αναζητήσει και θα αξιολογήσει την παρατήρηση; Στην πρώτη περίπτωση ίσως τοποθετούσαμε το μήλο που έπεσε από το δέντρο και γέννησε στο μυαλό του Νεύτωνα τη θεωρία της βαρύτητας,
και στην δεύτερη περίπτωση τον Ερατοσθένη που αξιολόγησε όπως κανείς προγενέστερός του μια ήδη καταγεγραμμένη πληροφορία στα αρχεία της Αλεξάνδρειας, για να υπολογίσει την περίμετρο της Γης…
Η αλήθεια κρύβεται κάπου στη μέση, ή πιο σωστά, συντίθεται και από τις δυο αυτές απόψεις. Δεν μπορείς να πεις με σιγουριά τι γεννάει τι, αλλά μπορείς να πεις ότι συνυπάρχουν και οι δυο καταστάσεις. Συμμετέχουν και δυο, δίνοντας ώθηση και προσθέτοντας τα δικά τους τουβλάκια στο οικοδόμημα της γνώσης. Δεν πρόκειται για διελκυστίνδα αντιθετικών δυνάμεων, αλλά για δυο δυνάμεις που έχουν συνιστώσες στον ίδιο άξονα εφαρμογής της επιστήμης. Άρα, χεράκι χεράκι παρατήρηση και θεωρία, προχωρούν, αναπροσαρμόζονται, συνυπάρχουν.
Διαπραγματεύεται επίσης ένα άλλο μεγάλο θέμα: τον ορθολογισμό και την απολυτότητα που φαίνεται να έχουμε φορτώσει -και σήμερα και παλιότερα- στην έννοια επιστήμη. Με αρκετά παραδείγματα ο συγγραφέας του βιβλίου, περιγράφει το ουτοπικό αυτής της άποψης. Ουτοπικό, γιατί ο ορθολογισμός και η απολυτότητα είναι έννοιες κοινωνικά κατασκευασμένες και διαφέρουν από κοινωνία σε κοινωνία.
«Το αν ο παρατηρητής βλέπει το σχήμα αυτό σαν μια σκάλα που κοιτάζεται από πάνω ή σαν μια σκάλα που κοιτάζεται από κάτω, φαίνεται να εξαρτάται από κάτι διαφορετικό από το είδωλο που σχηματίζεται στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του. Υποπτεύομαι ότι κανείς από τους αναγνώστες του παρόντος βιβλίου, δεν αμφισβήτησε τον ισχυρισμό μου ότι το σχήμα 3,
είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο θα ειδωθεί ως μια σκάλα. Ωστόσο, αν κρίνουμε από τα αποτελέσματα πειραμάτων που έγιναν με μέλη ορισμένων αφρικανικών φυλών των οποίων ο πολιτισμός δεν περιλαμβάνει την τεχνική της απεικόνισης τρισδιάστατων αντικειμένων μέσω δισδιάστατων προοπτικών σχεδίων, μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα μέλη αυτών των φυλών δεν θα έβλεπαν το σχήμα 3 σαν μια σκάλα αλλά σαν μια δισδιάστατη διάταξη γραμμών. Θεωρώ ως δεδομένο ότι η φύση των ειδώλων που σχηματίζονται στους αμφιβληστροειδείς χιτώνες των παρατηρητών δεν εξαρτάται από τον πολιτισμό τους. Για άλλη μια φορά (όμως), οι εμπειρίες που προσλαμβάνουν οι παρατηρητές όταν βλέπουν, φαίνεται να μην καθορίζονται αποκλειστικά από τα είδωλα των αμφιβληστροειδών χιτώνων τους.» (σελ.36-37)
«Η επιστημονική γνώση, όπως και η γλώσσα, συνιστά εγγενώς κοινή ιδιοκτησία μιας ομάδας, αλλιώς δεν είναι απολύτως τίποτα. Για να την καταλάβουμε πρέπει να γνωρίσουμε τα ειδικά χαρακτηριστικά της ομάδας που τη δημιούργησε και τη χρησιμοποιεί.» (σελ. 169)
«...περίφημη η παρατήρησή του (του Μαρξ), κατά την οποία “δεν είναι η συνείδηση των ανθρώπων αυτή που καθορίζει το είναι τους, αλλά αντίθετα είναι το κοινωνικό τους είναι που καθορίζει τη συνείδησή τους”.» (σελ. 190-191)
«Κάθε άτομο γεννιέται μέσα σε μια προϋπάρχουσα κοινωνία και, με αυτήν την έννοια, δεν την επιλέγει ελεύθερα. Η ελευθερία που κάθε άτομο απολαμβάνει εξαρτάται από τη θέση που κατέχει στην κοινωνική δομή. Υπό αυτό το πρίσμα, για να κατανοήσουμε την ελευθερία του ατόμου, πρέπει προηγουμένως να αναλύσουμε την κοινωνική δομή. […] ο Φεγιεράμπεν, σε μια υποσημείωση σχετικά με την ελευθερία έρευνας παρατηρεί: ο επιστήμονας περιορίζεται ακόμη από τις ιδιότητες των οργάνων του, τα διαθέσιμα χρηματικά ποσά, την ευφυΐα των βοηθών του, τη στάση των συναδέλφων του και των άμεσων συνεργατών του – περιορίζεται από αναρίθμητες φυσικές, φυσιολογικές, κοινωνιολογικές και ιστορικές δεσμεύσεις.»
Ποια η αξία τότε των επιστημονικών θεωριών, τότε θα με ρωτήσετε και εύλογα. Η επιστήμη, όπως αυτή παρουσιάζεται ανά τους αιώνες, είναι μια οργανωμένη προσπάθεια προσέγγισης της αλήθειας. Μια προσπάθεια που στηρίζεται σε κάποιους κανόνες που και αυτοί οι ίδιοι όμως, ανά τους αιώνες και ανά τις κοινωνίες, αλλάζουν. Συνεπώς, δεν υπάρχει ξεκάθαρος και σαφής, απόλυτος και αδιαπραγμάτευτος, ορισμός της επιστήμης, άρα ούτε των επιτευγμάτων αυτής. Μιλάμε για προσέγγιση και όχι για κατάκτηση της αλήθειας. Μιλάμε με πιθανολογικούς όρους, για το κατά πόσον μπορούμε να ερμηνεύσουμε και να προβλέψουμε τη φύση και τον κόσμο γύρω μας. Μιλάμε λοιπόν με πιθανότητες, που απορρέουν από τα εργαλεία που κατά καιρούς διαθέτουμε. Αυτά τα θεωρητικά εργαλεία όμως αλλάζουν, αντικαθίστανται από άλλα πιο εύχρηστα, πιο περιγραφικά, με μεγαλύτερη ικανότητα πρόβλεψης γεγονότων, απογυμνώνοντας τα προηγούμενα εργαλεία και κάνοντάς τα να μοιάζουν ψεύτικα εργαλεία ή εργαλεία playmobil στα χέρια και στα μυαλά των προγενέστερων ανθρώπων.
Αυτός ο φόβος όμως πάντα θα υπάρχει, και θα διακατέχει κάθε νέα θεωρία που πλασάρεται ως η «ισχύουσα», όσο ακριβής ή αδιάψευστη και αν παρουσιάζεται. Τρανό παράδειγμα η αλλαγή του τρόπου που οι φυσικοί επιστήμονες βλέπουν τον κόσμο μετά τον Αϊνστάιν. Μέχρι πριν είχαν την κλασσική μηχανική σαν εργαλείο. Τίποτα όμως δεν εξασφαλίζει ότι η θεωρία του Αϊνστάιν ήρθε για να μείνει για πάντα.
«Ένα από τα παραδείγματα ασυμμετρίας […] είναι η σχέση ανάμεσα στην κλασσική μηχανική και στη θεωρία της σχετικότητας. Σύμφωνα με την πρώτη -θεωρημένη από μια ρεαλιστική σκοπιά, δηλαδή ως απόπειρα περιγραφής του πώς είναι ο κόσμος στην πραγματικότητα, τόσο ο παρατηρήσιμος όσο και ο μη παρατηρήσιμος- τα φυσικά αντικείμενα έχουν σχήμα, μάζα και όγκο. Αυτές οι ιδιότητες ενυπάρχουν στα αντικείμενα και μπορούν να αλλάξουν μόνο ως αποτέλεσμα φυσικής επέμβασης. Στα πλαίσια της θεωρίας της σχετικότητας, θεωρημένης επίσης από μια ρεαλιστική σκοπιά, ιδιότητες όπως σχήμα, μάζα και όγκος παύουν να υφίστανται και καθίστανται σχέσεις μεταξύ των αντικειμένων και ενός πλαισίου αναφοράς, σχέσεις που μπορούν να αλλάξουν χωρίς καμία φυσική επέμβαση, με απλή αντικατάσταση ενός πλαισίου αναφοράς με ένα άλλο. Κατά συνέπεια, κάθε παρατηρησιακή απόφανση που αναφέρεται σε φυσικά αντικείμενα στα πλαίσια της κλασσικής μηχανικής θα έχει διαφορετικό νόημα από μια ανάλογη παρατηρησιακή απόφανση της θεωρίας της σχετικότητας.» (σελ. 216)
Τι διαφοροποιεί λοιπόν την επιστήμη από την μη επιστήμη; Σε τι διαφέρει η αστρονομία από την αστρολογία; Τι ισχύ έχει η θρησκεία και τα βουντού σε σχέση με την επιστημονική γνώση; Κατά την ταπεινή μου άποψη, ένα μόνο είναι το βασικό διαφοροποιό στοιχείο (ούτε η μεθοδολογία ούτε η πειραματική επαλήθευση φτάνουν για να διαφοροποιήσουν): είναι η αμφισβήτηση, που θέτει σε όλους τους τομείς και πάντοτε, ένας επιστήμονας, σε αντίθεση με την τυφλή αποδοχή και την μη αμφισβήτηση που θέτει κάποιος που πιστεύει στην αστρολογία, τη θρησκεία, ή τα βουντού. Αυτή η αμφισβήτηση είναι που γεννά τη νέα γνώση. Αυτή η αμφισβήτηση είναι που δίνει το έναυσμα και το ερέθισμα στο ανθρώπινο μυαλό να συνεχίζει να ψάχνει, και να μην μένει αχρησιμοποίητο. Αυτή η αμφισβήτηση, είναι που πάντα αφήνει ένα παραθυράκι, για να προκύψει κάτι νέο. Αυτή η αμφισβήτηση είναι που γεννά την κίνηση, και ως γνωστόν ζωή δεν νοείται χωρίς τη διαρκή κίνηση σε όλα τα επίπεδα. Όταν όλα τα μη επιστημονικά πεδία καταλήγουν σε ένα συμπέρασμα, η επιστήμη έχει αντίθετη φορά: ξεφεύγει και αναζητά νέους ορίζοντες. Όταν τα υπόλοιπα κλείνουν, η επιστήμη αναζητά το άνοιγμα. Η επιστήμη διαβάζει και ξαναδιαβάζει τα δεδομένα κάθε εποχής. Ψάχνεται και ψάχνει. Φορά τα ρούχα της αλλιώς και αναμετριέται με τον ίδιο της τον εαυτό. Δεν προδικάζει τίποτα και θέτει τα πάντα υπό έλεγχο.
«Δεν έχουμε το δικαίωμα να υποστηρίξουμε ή να απορρίψουμε ένα στοιχείο γνώσης επειδή συμφωνεί ή δεν συμφωνεί με κάποιο εκ των προτέρων δεδομένο κριτήριο επιστημονικότητας. Τα πράγματα είναι πολύ πιο πολύπλοκα. Εάν θέλουμε, παραδείγματος χάριν, να πάρουμε μια σαφή και αμερόληπτη θέση για τον μαρξισμό (ή για κάποια εκδοχή του), είμαστε υποχρεωμένοι να εξετάσουμε τους στόχους του, την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα των μεθόδων του, καθώς και τις δυνάμεις ή τους παράγοντες που καθόρισαν την ανάπτυξή του. Θα είμαστε τότε σε θέση να αξιολογήσουμε τον μαρξισμό (ή την εν λόγω εκδοχή του) στη βάση της αξιολόγησης της στοχοθεσίας του, του βαθμού στον οποίο οι μέθοδοί του εναρμονίζονται μ’ αυτήν τη στοχοθεσία και των συμφερόντων που εξυπηρετεί. […] Εάν θέλουμε να μετασχηματίσουμε μια κατάσταση κατά ελεγχόμενο τρόπο, ανεξάρτητα αν πρόκειται για το στάδιο ανάπτυξης κάποιου κλάδου γνώσεων ή για κάποια πτυχή της κοινωνίας, ο καλύτερος τρόπος να φέρουμε σε πέρας το σχετικό εγχείρημα είναι να αποκτήσουμε λαβή επί της κατάστασης και ικανότητα χειρισμού των διαθέσιμων μέσων για την αλλαγή της. Όλα αυτά με τη σειρά τους προϋποθέτουν συνεργατική δράση.» (σελ.268)
Η δική μου απάντηση -αν σας ενδιαφέρει- στο ερώτημα τι είναι επιστήμη, είναι απλή: πρόκειται για ένα πρίσμα. Ένα πρίσμα, (το ωραιότερο ίσως), μέσα από το οποίο όμως βλέπουμε όχι τη φύση και τον κόσμο που μας περιβάλλει, αλλά τον ίδιο τον άνθρωπο! Η επιστήμη δηλαδή, είναι μια ακόμα κοινωνικά εκπεφρασμένη -και γι’ αυτό το λόγο διαμορφωμένη ανάλογα- ατομική και εγγενής ιδιότητα του ανθρώπου, μέσα από την οποία μαθαίνουμε περισσότερα για τον ίδιο τον άνθρωπο-δημιουργό αυτής της επιστημονικής θεωρίας, παρά για τον κόσμο που περιβάλλει τον άνθρωπο-δημιουργό. Πιο απλά: η επιστήμη με τον τρόπο που δομείται και ορίζεται κάθε φορά ανά τους αιώνες, είναι κάτι που μας πληροφορεί κυρίως για τον άνθρωπο και δευτερευόντως για την υπόλοιπη πλάση. Είναι κάτι που μας λέει περισσότερα για τον εκκινητή, παρά για την πορεία του ή το συμπέρασμά του.
Άρα ο ορισμός της επιστήμης και η -με αυτόν τον τρόπο- απάντηση στο αρχικό μας ερώτημα, έχει να κάνει με το νόημα που κατά καιρούς ο ίδιος ο άνθρωπος και η κοινωνία του προσδίδουν σε αυτή τη λέξη. Νόημα που προσδίδεται... Λίγο σχετικιστική άποψη; Ίσως… Αυτό, όμως δεν συμβαίνει και με όλα τα θέματα που άπτονται του νοητικού συστήματος του ανθρώπου; Υπάρχει, υπήρξε ή πιστεύετε ότι θα υπάρξει ποτέ κάτι στέρεο και απολύτως ξεκαθαρισμένο;
«Η εμπειρική βάση της αντικειμενικής επιστήμης δεν έχει, λοιπόν, τίποτα το “απόλυτο”. Η επιστήμη δεν θεμελιώνεται σε ακλόνητους βράχους. Το τολμηρό οικοδόμημα των θεωριών της φαίνεται να ορθώνεται πάνω σε έναν βάλτο. Μοιάζει κτίριο στηριγμένο σε κολώνες. Οι κολώνες βυθίζονται στο βάλτο, χωρίς όμως να φτάνουν σε κάποια φυσική ή “δεδομένη” βάση. Και αν κάποια στιγμή σταματάμε να βυθίζουμε πιο βαθιά τις κολώνες, δεν είναι επειδή έχουμε φτάσει σε στέρεο έδαφος. Σταματάμε όταν είμαστε ικανοποιημένοι ότι οι κολώνες μας είναι αρκετά σταθερές για να σηκώσουν το οικοδόμημα, τουλάχιστον προς το παρόν.» (σελ. 98)
Επιστήμη δεν είναι το συμπέρασμα της γνώσης, αλλά ο τρόπος που αυτή κυνηγήθηκε από τον ανθρώπινο νου. Επιστήμη δεν είναι το ορθόν ή όχι της γνώσης που αποκτήθηκε, αλλά το έντιμον ή μη της προσέγγισής της. Το θέμα λοιπόν ανάγεται στο τι ορίζει η κάθε κοινωνία ως τιμή… Τώρα όμως πιάνουμε άλλο μεγάλο θέμα. Κάποια επόμενη φορά ίσως!
«Ό,τι απομένει είναι αισθητικές κρίσεις, κρίσεις γούστου, μεταφυσικές προκαταλήψεις, θρησκευτικές επιθυμίες. Με λίγα λόγια, ό,τι απομένει είναι οι υποκειμενικές μας επιθυμίες.» (σελ.218)
"Πάντες άνθρωποι του ειδέναι ορέγονται φύσει" (όλοι οι άνθρωποι απο τη φύση τους επιθυμούν τη γνώση)
Αριστοτέλης
"Αυτό που αλλάζει είναι ο τρόπος προσέγγισής της"
Astromonos
"Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη" Στίχοι: Γιάννης Φερμάνογλου Μουσική: Τάκης Μωράκης Ερμηνεία: Ρένα Βλαχοπούλου
Σήμερα δεν ξύπνησα και πολύ καλά. Δεν ήξερα γατί. Δεν ήταν «εξωτερικό» το πρόβλημα, αλλά «εσωτερικό». Ένιωθα παράξενα, ένα κενό σαν κάτι να μου έλειπε… Τι να ήταν αυτό;
Γύρω στις 8 έπρεπε να ντυθώ και να πάω το παιδί σο σχολείο: «Μαμά! Μαμά! Ακόμα κοιμάσαι;», μου φώναξε η κόρη μου και ένιωσα ότι μερικές φορές όλα πρέπει να τα κάνω εγώ. Πήγα στην κουζίνα, ετοίμασα το πρωινό στον Ηλία, ύστερα ετοίμασα τη Θάλεια και φύγαμε. Το αυτοκίνητο ήταν ακόμα στην πρίζα από εχθές… Το έβγαλα και ξεκίνησα. Έπρεπε να το είχα πάει για φτιάξιμο και να μου είχαν στείλει καινούργιο! Άι στο καλό πια! Μερικές φορές είναι λίγο δύσκολο να πετάς με το αυτοκίνητο στα 1.000 πόδια! Πάρκαρα όπως-όπως έξω από το σχολείο, η Θάλεια μού έδωσε ένα φιλί στα γρήγορα, άνοιξε την πόρτα και έφυγε. «Ξέχασες το memory stick», της φώναξα αλλά δεν άκουσε. Τελικά, δεν ήμουν μόνο εγώ αφηρημένη σήμερα… Της το έστειλα με ακτίνες λίγο αργότερα.
Έβαλα το αμάξι στο αυτόματο, γύρισα σπίτι, άρχισα να ψιλοκάνω δουλειές και το μεσημεράκι παρήγγειλα στον πίνακα αφής το μεσημεριανό μας. Ο Ηλίας ήταν στη δουλειά, πάλι το βράδυ θα ερχόταν… Έβγαλα το ρομπότ από την ντουλάπα, το προγραμμάτισα για τις υπόλοιπες «βαριές» δουλειές του σπιτιού και κάθισα λίγο στην πολυθρόνα που μου είχε πάρει ο Ηλίας για τα γενέθλιά μου. Κάνει υπέροχο μασάζ!
Πέρασε η ώρα, πήγε 5… Ευτυχώς, η Θάλεια διακτινίστηκε και δεν χρειάστηκε να κολλήσω πάλι στην κίνηση για να την πάρω από το σχολείο. «Κάθισε λίγο να μιλήσουμε», της είπα. «Δεν μπορώ τώρα! Πρέπει να γυμναστώ στο ηλεκτρονικό δωμάτιο!» απάντησε νευρικά. Κρίμα… Μήπως αυτό έφταιγε που ένιωθα έτσι σήμερα από το πρωί; Περνάω λίγο χρόνο με τη Θάλεια, δεν ξέρω γιατί… Μπορεί να φταίει και η διαφορά ηλικίας… Λίγο αργότερα ήρθε και ο Ηλίας, με πήρε μια αγκαλιά και θυμήθηκα πως ακόμα η αγάπη μου για αυτόν τον άνθρωπο δεν έχει σβήσει. Με ρώτησε τι έχω αλλά προσπάθησα να αποφύγω τη συζήτηση και τον ρώτησα πώς πήγε η δουλειά. Όπως πάντα, όχι πολύ καλά… Τώρα δουλεύει στον πιο ψηλό ουρανοξύστη της πόλης. Έχει τα αρχεία όλων των πολιτών και φτιάχνει τα τσιπάκια τους. «Θα πάω στην πισίνα, θα έρθεις;», μου είπε. «Πήγαινε και θα έρθω αργότερα», απάντησα απρόθυμα. Δεν πήγα τελικά…
Κατά το βράδυ άναψαν τα αυτόματα λαμπάκια στο σπίτι και μαζί τους το τζάκι. Πάτησα το κουμπί δίπλα στο κρεβάτι μου και άλλαξα ρούχα. Ένιωθα κουρασμένη αν και δεν μπορώ να πω ότι είχα κουραστική ημέρα. Δεν πρόλαβα να σηκωθώ από το κρεβάτι και ο Ηλίας μπήκα στο δωμάτιο τρέχοντας, μού έδωσε γρήγορα ένα φιλί και… «Πρέπει να πάω στη δουλειά επειγόντως! Συγγνώμη! Αύριο φεύγουμε για Άρη!». Να σου πω την αλήθεια, δεν στεναχωρήθηκα, δεν ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο…
Ήταν ήδη αργά και η Θάλεια θα πήγαινε για ύπνο. Δεν άντεξα, πέρασα από το δωμάτιό της για μια καληνύχτα. Μόλις με είδε, χτύπησε παλαμάκια και έκλεισε βιαστικά την τηλεόραση. «Θάλεια, ήρθα να σου πω καληνύχτα…». «Κάτσε μαμά, θέλω να μιλήσουμε». Ε, αυτή την πρόταση δεν περίμενα να την ακούσω από την κόρη μου! Κάθισα στο κρεβάτι πρόθυμη να την ακούσω. «Ξέρω ότι δεν περνάμε πολλές ώρες μαζί, αλλά θέλω να ξέρεις ότι περνάω δύσκολη εφηβεία. Επίσης, ξέρω ότι σου λείπει και σένα ο δικός σου κόσμος. Αλλά κάποια πράγματα αλλάζουν και πρέπει να τα δεχόμαστε χωρίς να μένουμε πίσω. Η ζωή συνεχίζεται…». Της έδωσα ένα φιλί και την καληνύχτισα χαμογελώντας.
Σου γράφω ανάλαφρη στο τέλος της ημέρας και τελικά έμαθα γιατί ξύπνησα άσχημα. Η κόρη μου, μού έδωσε να καταλάβω ότι το κενό που ένιωθα ήταν ακριβώς αυτό που μου έλειπε. «Ο κόσμος μου», όπως είπε και η Θάλεια, μού έλειπε με το δικό μου τρόπο. Η καθημερινότητά μου με έκανε να ξεχνιέμαι, αλλά μάλλον όχι όσο έπρεπε. Δεν πρέπει να μείνω πίσω όσο και αν αυτό με πληγώνει. Αν ξαναξυπνήσω άσχημα θα ξέρω πια τι φταίει. Καληνύχτα αγαπητό μου ημερολόγιο."
Ελευθερία Χάλαρη Α5
(απόσπασμα, με άδεια αναδημοσίευσης από την Αρχισυντάκτρια Ελευθερίου Χρύσα, φιλόλογο, από την "Κρέπα Λεμόνι", Περιοδική Έκδοση του ΕΠΑ.Λ. Θήρας, τεύχος 2, Απρίλιος 2011)
Ένα μεγάλο μπράβο στα παιδιά και τους καθηγητές του ΕΠΑ.Λ. Θήρας, καθώς και σε όλους όσους συνέβαλαν στην έκδοση αυτής της γευστικότατης "Κρέπας". Όσο ξεπροβάλλουν τέτοια δημιουργήματα, όχι απλώς δεν έχει να φοβηθεί απολύτως τίποτα η γενιά μας για το μέλλον, αλλά μπορεί να ελπίζει κιόλας... Είπαμε ποιο είναι το μυστικό: οι πραγματικοί δάσκαλοι που εμπνέουν και δημιουργούν...
Υ.Γ.: Ευχαριστώ την καθηγήτρια-φιλόλογο Ελευθερίου Χρύσα για αυτήν την μέθεξη.
"Θα 'μαι κοντά σου" Στίχοι, Μουσική, Ερμηνεία: Αλκίνοος Ιωαννίδης
«Ο παρατηρητής επηρεάζει το παρατηρούμενο γύρω του, με αποτέλεσμα η φύση να μας εμποδίζει να δούμε όλες τις πιθανές πραγματικότητες και να μας αφήνει μόνο με τη "φτωχή" δική μας.
Αυτό που βλέπουμε κάθε φορά ως πραγματικότητα είναι το κομμάτι που μας επιτρέπουν οι προκαταλήψεις, οι ιδέες και οι εμπειρίες μας. Αυτές, φωτίζουν τον γύρω μας κόσμο και εμείς βλέπουμε μόνο τη σκιά που δημιουργείται από πίσω.»
Ανοργασμικοί και αγοραίοι συνειδικευμόμενοι, αδιάφοροι και φασίζοντες προϊστάμενοι, βολεμένοι και μονόχνωτοι νοσηλευτές, τουριστόπληκτοι γείτονες και συγκάτοικοι... Κόρακες που κατασπαράσσουν τη λογική.
Ρυθμοί που σου προκαλούν αναγούλα.
Ταχύτητες που σε κάνουν να σέρνεσαι και να υποβιβάζεσαι.
Ευτυχώς ΔΕΝ είναι όλοι έτσι. Πώς γίνεται όμως αυτοί που ΔΕΝ είναι έτσι, να αναφέρονται συχνά σε μεγάλους δασκάλους που πέρασαν και χάραξαν μέσα τους; Πώς γίνεται ένας καθηγητής Γαρδίκας (που τον γνωρίζω μόνο μέσα από τις αναφορές προς το πρόσωπό του) να αναφέρεται από τα στόματα αυτών των λίγων εξαιρέσεων λες και είναι μέλος κάποιας γειτονικής κλινικής;
Το θέμα του καλού εκπαιδευτή-δάσκαλου έρχεται και επανέρχεται στο προσκήνιο. Σήμερα που ανθίζουν κυρίως τα φυτά χωρίς άρωμα και τα γαϊδουράγκαθα, ίσως περισσότερο από ποτέ χρειαζόμαστε εκπαιδευτές-εμπνευστές, αν θέλουμε να αλλάξουμε τους εαυτούς μας.
Και εγώ να μην έχω για νοίκι... Και μου έσκασε και το λάστιχο της μηχανής... Και βλέπουμε πώς θα έρθει αυτή η νίκη...
Γυρίζω χτες βράδυ κατά τις 01.30 μετά τα μεσάνυχτα με τη μηχανή, από το κέντρο της πόλης της Κέρκυρας. Λίγα μέτρα μετά την κεντρικότερη πλατεία, να σου "τα κορίτσια" (όπως θα έλεγε ο πατέρας μου τους μπάτσους), για αλκοτέστ. Ένα φωτάκι με σημαδεύει και μου αναβοσβήνει. Εγώ πάω προς το μέρος του. Ένας νεαρός, όχι πάνω από 25 ετών με ρωτά:
- Έχετε καταναλώσει αλκοόλ; - Ναι, του απαντώ.
- Παρακαλώ, παρκάρετε τη μηχανή δίπλα, σβήστε την και κατεβείτε, μου είπε με ευγενικό τρόπο.
- Θα τα κάνω όλα αυτά, με την προϋπόθεση όμως να μου δώσετε εσείς πρώτος τα στοιχεία σας, του αμολέρνω και εγώ και τον αφήνω ξερό...
Βλέπω τον τύπο να αλλάζει δέκα χρώματα, να του ανεβαίνει το αίμα στον εγκέφαλο -δεν παίρνω όρκο ότι διέθετε απ'αυτό- και μου λέει εμφανώς οργισμένος:
- Δεν μπορώ να σας δώσω τα στοιχεία μου, μπορείτε να τα βρείτε μόνο υπηρεσιακά. Και σας παρακαλώ κατεβείτε αμέσως από τη μηχανή και βγάλτε το κράνος.
Εγώ, επειδή δεν χαλάω χατίρι, κατέβηκα και έβγαλα το κράνος, ενώ εκείνος έβλεπα ότι όσο περνούσαν τα δευτερόλεπτα... τα έπαιρνε στο δικό του κράνος! Εγώ, για να τον τσιτώσω περισσότερο -εδώ ομολογουμένως έπραξα σαν ομοιοπαθητικός ιατρός, το παραδέχομαι- του είπα:
- Δεν κάνω τίποτα αν δεν μου δώσεις τα στοιχεία σου, για να δω με ποιόν έχω να κάνω. Πού ξέρω εγώ ποιός είσαι, μπορεί απλώς να φοράς μια στολή αστυνομικού χωρίς να είσαι... Τόσα ακούγονται τη σήμερον! - Θα δεις το όνομά μου στην κλήση, μου απαντά τσαμπουκαλεμένος και τρελά ειρωνικός. - Ποια κλήση; ρωτώ ξεκαρδισμένος... Εγώ σου ζητώ τα στοιχεία σου, αλλιώς δεν κάνω τίποτα. - Σας είπα ότι δεν επιτρέπεται για υπηρεσιακούς λόγους να σας δώσω το όνομά μου, μπορείτε μόνο να πάρετε τον αριθμό μου και την υπηρεσία στην οποία υπηρετώ. - Έστω αυτό, είπα εγώ.
Και έστριψε, λίγο, για να δω τον αριθμό στον ώμο του. Του ζήτησα να περιμένει να τον απομνημονεύσω... Το παλικάρι είχε γίνει τούρμπο. Παρ' όλα αυτά, με οδήγησε στο αυτοκίνητο και υπεβλήθην στο τεστ. Φυσικά, αρνητικό (με ένα Baileys, που για πολλούς είναι φλόρικο ποτό, τι θα έβγαινε το αλκοτέστ;). Μου δίνει τα χαρτιά μου και μου λέει:
- Να σας δώσω μια συμβουλή μου; Δεν χρειάζεται να είστε τόσο προκλητικός και απότομος, όταν σας ζητά κάποιος να κατεβείτε από τη μηχανή. Τι θα μπορούσαμε να είμαστε εδώ στο κέντρο της Κέρκυρας; - Δεν έχω δικαίωμα να μάθω ποιός εμποδίζει το δρόμο μου και μου ζητά να κατέβω από το όχημά μου; Δεν έχω δικαίωμα να ρωτήσω ποιός είναι αυτός που θέλει να με ελέγξει; Είναι παράλογο;
Εκείνη την ώρα έρχεται και άλλος ένας από δαύτους, φαινόταν ότι ήταν ο αρχηγός της ομάδος, και ρωτά τον συνάδερφό του, αν υπήρχε κάποιο πρόβλημα με τον κύριο (δηλαδή εμένα!), μιας και προφανώς άκουγε την στεντόρεια φωνή μου (ένα από τα πολλά και καλά που έχω κληρονομήσει από τον πατέρα μου). Του εξήγησε ο πρώτος τι συνέβη, και έτσι μπήκε και ο αρχηγός στην συζήτηση. Μου λέει ξανά, ο πρώτος:
- Πάντως αν ήσασταν στην Αθήνα και σας σταματούσε κάποιος πιο αυστηρός συνάδερφος και αρνιόσασταν να δώσετε τα στοχεία σας, θα μπορούσε να σας πάει αυτόφωρο, μου λέει με στόμφο σαν να ήταν ο παππούς μου (ήθελε να με προφυλάξει το παλικάρι...). - Κατ' αρχήν δεν αρνήθηκα να δώσω τα δικά μου στοιχεία, εσύ αρνήθηκες να μου δώσεις τα δικά σου. Και δεύτερον αν συνέβαινε κάτι τέτοιο στην Αθήνα, ποιός θα ήταν ο παράλογος και ο προβληματικός, εγώ ή ο συνάδερφός σου που δεν θα σεβόταν το δικαίωμά μου; Και εκεί μπαίνει στη συζήτηση, ο αρχηγός και λέει: - Ακούστε και τι θα κάνετε με έναν αριθμό που τον μάθατε; Νομίζετε ότι μπορείτε να βρείτε ποιός είναι; (άκου ερώτηση από αρχηγό...) - Τουλάχιστον είναι κάτι. Μπορώ να ψάξω αύριο, μεθαύριο, στην υπηρεσία σας και να βρω ποιός ήταν και αν χρειαστεί να κάνω μια αναφορά. Εξάλλου το έχω ξανακάνει στην Αθήνα, χωρίς βέβαια να μάθω τι απέγινε με την τιμωρία κάποιων συναδέρφων σας, μιας και ο διοικητής της τροχαίας της Αθήνας μου είπε ότι αυτά τα αποτελέσματα δεν ανακοινώνονται, είναι εσωτερικά θέματα της υπηρεσίας...
Εκείνη την ώρα ήρθε και τρίτος ένστολος και κάτι με ρώτησε, που δεν έπιασα, γιατί ταυτόχρονα με ρώτησε κάτι και ο πρώτος, ενώ εγώ μιλούσα με τον δεύτερο... Φυσικά ο αρχηγός (έτσι είναι οι πραγματικοί αρχηγοί, ξέρουν να επιβάλλονται σε όλους τους κατώτερούς τους, ένστολους και μη) είπε με αυστηρό ύφος στους άλλους δυο:
- Μην ρωτάμε όλοι μαζί, δεν μπορεί ο άνθρωπος να απαντά ταυτόχρονα σε τρεις.
Και μου λέει με ύφος πατερναλιστικό (καλά, δωρεάν νυχτερινό μάθημα πολιτικής αγωγής μου κάνανε; δεν το ήξερα να κρατώ σημειώσεις...);
- Πάντως να ξέρετε κύριε, είναι προκατάληψη να ζητάτε από όργανο υπηρεσίας τα στοιχεία του πρώτα, χωρίς εσείς να έχετε δώσει τα δικά σας. - Συγνώμη, αλλά εδώ διαφωνούμε, του λέω. Αυτό που εσείς ονομάζεται προκατάληψη, εγώ ονομάζω δικαίωμα. Κάποιος με σταματά βρε παιδιά, να μην ρωτήσω ποιός είναι; Είναι παράλογο; Είναι δικαίωμα κύριοι, και θα το ασκώ όποτε θεωρώ καλύτερα. Στην αρχή, στη μέση ή στο τέλος μιας συζήτησης. - Εντάξει είναι δικαίωμα, αλλά αν ξεκινάτε με αυτή τη λογική να ξέρετε ότι και ο άλλος, το παίρνει σαν προκατάληψη και αμέσως θα αλλάξει τη στάση του απέναντί σας. - Γιατί να αλλάξει τη στάση του βρε παιδιά; Επειδή του ζητώ το απολύτως λογικό και αυτονόητο; - Εγώ σας εξηγώ πώς φαίνεστε στα άτομα που δουλεύουν σε μια τέτοια υπηρεσία. Δουλεύουμε νύχτα, βλέπουμε πολλούς, κάθε καρυδιάς καρύδι, οπότε αμέσως αμέσως προσαρμόζουμε τη στάση μας, αναλόγως της συμπεριφοράς που μας δείχνουν. Φυσικά δεν μπήκα στη διαδικασία να του εξηγήσω εμείς οι γιατροί τι βλέπουμε τη νύχτα από προσωπικότητες, γιατί θα του έφευγε η μαγκιά...
- Βρε παιδιά ποια συμπεριφορά; Το δικαίωμά μου να μάθω ποιος με σταματά από το δρόμο μου; Να κάνω τα πάντα μετά, μιας και μου αποδείξετε ότι είστε ένας νομιμος εκπρόσωπος της εξουσίας και του κράτους που μας προστατεύει (καλά αυτό δεν το πολυπίστευα όταν το έλεγα, απλώς έτσι το πέταξα για να δω αντιδράσεις...). - Εμείς σας εξηγούμε για να το ξέρετε πάντως. Από ότι φαίνεται δεν είστε από εδώ, έτσι; - Όχι, δεν είμαι από εδώ, αλλά τι σημαίνει ότι αυτοί που είναι από εδώ, δεν έχουν δικαίωμα να ζητάνε τα στοιχεία σας; - Πάντως, κανείς από εδώ δεν θα το έκανε αυτό. Καλό σας βράδυ. - Κακό δικό τους, τότε. Καλό βράδυ, καλή συνέχεια στη βάρδια σας.
Συμπερασμα: αυτή η κοινωνία έχει θεσπίσει μηχανισμούς ώστε πολύ εύκολα να βάζει τον θύτη σε θέση θύματος και έτσι να τον προστατεύει. Έχουμε διαστρεβλώσει τόσο τα πράγματα, που τα δικαιώματά μας, θεωρούνται προκατάληψη. Αυτόν που θα απαιτήσει τα δικαιώματά του τον λέμε "παρανοϊκό", αυτόν που θα πάει στην πολεοδομία για να καταγγείλει τον γείτονά του που χτίζει παράνομα τριώροφο τον λέμε "καρφί" και "ρουφιάνο", αυτόν που θα τσαντιστεί και θα φωνάξει σε συνάδερφό του, αν δεν γίνει σωστά μια δουλειά τον λέμε "τσαντίλα" και "νευρόσπαστο" και κατέχοντα από "αντισυναδελφικότητα", αυτόν που πράττει κακή και επικίνδυνη ιατρική τον λέμε "διευθυντή κλινικής"...
Κάπου αγαπητοί μου έχουμε μπερδευτεί πιστεύω... Έχουμε χάσει βασικά μαθήματα στοιχειώδους πολιτικής αγωγής. Είναι ίσως χρεία να ξαναδιδάξουμε στα σχολειά ποια τα δικαιώματά μας και ποιες οι υποχρεώσεις μας. Και αν αυτά τα -πράγματι ευγενικά- παιδιά που με σταμάτησαν χτες βράδυ για αλκοτέστ, έχουν προϊστάμενους που τους εκπαιδεύουν ώστε να μάθουν διαστρεβλωμένα τις ύψιστες πολιτικές και κοινωνικές αξίες, όπως αυτές του δικαιώματος και της υποχρέωσης, τότε πέφτουμε πάλι στο ίδιο θέμα, που θέλει οι πάσης φύσεως εκπαιδευτές μας και δάσκαλοί μας, να μας μαθαίνουν λάθος τα γράμματα και αντί να μας εμπνέουν, να μας καταρακώνουν και να μας εξευτελίζουν...
Στο χωριό μου, οι απλοί άνθρωποι (που δεν πήγαν ποτέ σχολείο ή πανεπιστήμιο, δεν έκαναν ποτέ master ή bachelor, δεν τους είπαν ποτέ Ph.D. ή Ms.C., παρά μόνο τους φώναζαν ρακένδυτους και αποτυχημένους) έλεγαν κάτι ωραίο που συμπυκνώνει την χτεσινοβραδινή μου εμπειρία:
"γάτος γαμάει, γάτος σκούζει..."
Υ.Γ.: Το Post αυτό αφιερώνεται σε έναν γλυκύτατο και φαφούτη βοσκό, που συνάντησα προχτές το απόγευμα σε έναν ορεινό περίπατο εδώ κοντά στο σπίτι μου (είπαμε, μένω στην εξοχή), ο οποίος μετά από σύντομη κουβεντούλα που είχαμε, μου είπε με γλυκό παράπονο και αξιοπρεπές χαμόγελο: "τι παραπάνω να θέλουμε εμείς; φτωχοί άνθρωποι είμαστε..." σαν να μου έλεγε ότι είναι αδικημένοι από τη ζωή και δεν περιμένουν πολλά. Τουλάχιστον να μην τους στερούμε αυτά που από τον νόμο δικαιούνται, όπως π.χ. σεβασμός της προσωπικότητάς τους και των δικαιωμάτων τους.
Μπαίνει στην τάξη. Υπερκινητικός, αλλά -όπως πάντα- χαριτωμένος. Ισιώνει λίγο τα μαλλιά του και αρχίζει. Από πού να ξεκινήσει κανείς άραγε, αναρωτιέται; Δεν έχει σημασία, καθώς όποιον δρόμο και να ακολουθήσουμε, θα μας βγάλει εκεί που είναι ο στόχος. Έτσι δίνει την ευκαιρία να διαλέξει το ακροατήριο έναν δρόμο. Μετά προτείνει αυτός έναν άλλο και μετά αντιπροτείνει ξανά το ακροατήριο έναν τρίτο, και έτσι πάει η δουλειά.
Χαχαχα… Ο πρώτος δρόμος που επιλέχτηκε ήταν η λέξη δουλειά. Από πού προέρχεται; Από τη δουλεία, την κατάσταση δηλαδή των δούλων. Και πώς άλλαξε η λέξη μέχρι σήμερα; Μετά μια όμορφη ιστορική διαδρομή στα γλωσσικά μονοπάτια του ύποπτου παρελθόντος της εν λόγω λέξης, μας αποκαλύπτεται ο καρπός: η μοίρα των λέξεων είναι να αλλάζουν!
Επόμενος δρόμος, το αμάρτημα και το κρίμα (=έγκλημα, εξ ου και crime). Ξαφνικά στρίβουμε δεξιά, και αναλύουμε το πώς ο ευ-εργέτης προήλθε χάριν ευφωνίας από το ευ-εργάτης. Και μετά με μια απότομη στροφή αριστερά μιλάμε για το συγγνώμη και το σύγνεφο, και την σχέση τους με τους αριστερούς δημοτικιστές της γενιάς του ’30. Σαν να μην έφτανε όλο αυτό το πάρε δώσε, είπαμε να γυρίσουμε και πίσω. Μέχρι τον Όμηρο φτάσαμε, για να μάθουμε τη σωστή ορθογραφία και ερμηνεία της λέξης καινούργιος < καινός + ούργιος, (από το έργον, άρα το «γ» παραμένει ακλόνητο και ιστορικά αποδεδειγμένο ιδρυτικό μέλος της εν λόγω λέξης...) και δεν πρέπει να πέφτει θύμα του νόμου της αναλογίας, που θέλει το καινούριος (=πολύ νέος) να ακολουθεί το καθάριος (=πολύ καθαρός).
Φτάνουμε σε ένα ακόμα συμπέρασμα: ο νόμος της αναλογίας και ο νόμος του λάθους στη γλώσσα (και γενικά στις γλώσσες), υπάρχουν γιατί είναι και νόμοι της ίδιας της ζωής. Και πιο σωστά, νόμοι του ίδιου του ανθρώπινου εγκεφάλου, θα προσέθετα εγώ.
Αυτά ήταν κάποια από τα ερεθίσματα που πήρα σήμερα το απόγευμα, παρακολουθώντας το μάθημα Νεοελληνική Γλώσσα με διδάσκοντα τον Καθηγητή Κεντρωτή Γεώργιο, στο τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου.
Ξέρετε, οι πραγματικοί διδάσκαλοι, αυτοί που εμπνέουν, έχουν δυο βασικά χαρακτηριστικά κατά την άποψή μου:
1. Έχουν την ικανότητα να σε διδάξουν, σε οποιοδήποτε χώρο και χρόνο, και μέσα από οποιαδήποτε αφορμή ή ερέθισμα. Χωρίς προετοιμασία, χωρίς πρόγραμμα και χωρίς επιλογή της διαδρομής, μιας και η διαδρομή φτιάχνεται επί τόπου και από κοινού (και από του κοινού που συμμετέχει). Οι πραγματικοί δάσκαλοι είναι αυτοί που βγαίνουν επί σκηνής χωρίς πρόβα και παίζουν μπάλα. 2. Δεν κομπάζουν ούτε στο ελάχιστο για όλα τα παραπάνω.
Πόσο βαθειά αποτυπώνει την ανθρώπινη ταυτότητα αυτό που λέμε γλώσσα;
Ήταν η πρώτη γνωριμία μαζί της. Απολαυστικότατη. Με καλωσόρισε με μια υπέροχη ομιλία, εφ’ όλης της ύλης, από τις απαρχές του σύμπαντος μέχρι το τσουνάμι της Ιαπωνίας.
Ο λόγος περί της Αστρονομικής Εταιρείας Κέρκυρας και της διάλεξης που παρέθεσε χτες με θέμα "Ταξίδι στον μεγάκοσμο του χωροχρόνου". Ένοιωσα πραγματικά σπίτι μου, σαν να μην άλλαξα τόπο. Να ήταν ότι νοιώθαμε όλοι εκεί μέσα, σαν στέγη μας τα αστέρια του ουρανού; Να ήταν ότι σημείο αναφοράς των ανθρώπων τονίστηκε η Γη μας και όχι η γη του καθενός μας; Πολύ όμορφες και ζεστές στιγμές...
Φυσικά από την παρέα δεν έλειπε η περίεργη κυρά, που με κατατρέχει χρόνια, και αποκαλείται -τυχαία άραγε- Τύχη, που συνεχώς μου έκλεινε περιπαιχτικά το μάτι της όλο το βράδυ, όπου βρεθεί και όπου σταθεί (ή πιο σωστά, όπου βρεθώ και όπου σταθώ):
1. Στην ίδια την αίθουσα της διάλεξης, όταν η συζήτηση πέρασε από την θεματική της εξέλιξης των ειδών και της φυσικής επιλογής, από τον προβληματισμό περί της ελεύθερης ή μη βούλησης, από τη θεωρία του χάους και την τύχη που κατέχει θέση ενδογενούς παράγοντα κάθε μορίου ύπαρξης σε τούτο το σύμπαν. Αυτές οι σκέψεις με βοήθησαν -τυχαία; δεν νομίζω- να στοιχειοθετήσω και να ξεκαθαρίσω καλύτερα την άποψή μου, που μέρες τώρα τριβελίζει το κεφάλι μου, περί του ντετερμινισμού ή μη της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Στην ουσία αυτό που υποστηρίζω, είναι ότι υπάρχει ο ντετερμινισμός, όχι όμως σε κάθε κίνηση, πράξη ή συμπεριφορά που λαμβάνει χώρα στα ανθρώπινα, αλλά στην εφαρμογή της θεωρίας του χάους και της τυχαιότητας που με τη σειρά τους καθορίζουν με τον δικό τους μοναδικό και απερίγραπτο τρόπο την κάθε κίνηση, πράξη ή συμπεριφορά των ανθρώπων, όπως και όλων των υπόλοιπων υπάρξεων. Άρα με βοήθησε να ξεδιαλύνω ότι αυτό που οπωσδήποτε και ντετερμινιστικά θα εφαρμοστεί είναι η θεωρία του χάους. Από εκεί και πέρα το πώς θα επιδράσει στο κάθε μόριο είναι κάτι απροσδιόριστο και αδύνατον να υπολογιστεί.
2. Περιδιαβαίνοντας τα μισοσκότεινα σοκάκια της πόλης της Κέρκυρας, βλέπω έναν παλιό γνωστό από τη χορευτική λέσχη του Πανεπιστημίου Αθηνών… Α, ρε υπόγειο της Ιπποκράτους, πυρηνικός αντιδραστήρας ήσουν κάποτε για τα σωθικά μου, και τα θραύσματα των συναισθηματικών εκρήξεων βλέπω ότι με ακολουθούν παντού! Αυτά κάνει ο χορός… Ο χορός των ανθρώπων, ο χορός των αστεριών και ο χορός των γαλαξιών! Ο χορός του χώρου και του χρόνου. Μας ακολουθούν παντού και δεν χάνουν ευκαιρία να μας καλέσουν στα χαοτικά τους βήματα.
Ερωτώμαι: - Πώς αλλάζει η κατάστασή μας; Απαντώ: - Θα αλλάξουμε μόνο αν καθιερώσουμε στη ζωή μας τη ρήση, ο "καθένας να δουλεύει με βάση τις δυνατότητές του και να αμοίβεται με βάση τις ανάγκες του".
Ερωτώμαι εκ νέου: - Αυτό είναι βαθύς κομμουνισμός και ο κομμουνισμός ξεκίνησε ως ένα οικονομικό σύστημα. Απαντώ: - Δεν με νοιάζει ως τι ξεκίνησε και σε τι πλαίσιο δημιουργήθηκε αυτή η πρόταση, εγώ την αποκόπτω από το οικονομικό της πλαίσιο, την παίρνω ξεχωριστά και τη χρησιμοποιώ ως βάση τις φιλοσοφίας μου.
Τώρα ρωτώ εγώ με τη σειρά μου: - Γιατί πρέπει όλα να τα βλέπουμε ως οικονομικό-πολιτικό σύστημα βρε παιδιά;Απαντούν: - Γιατί η οικονομία είναι η βάση της κοινωνίας.
Διαφωνώ κύριοι, ότι η οικονομία είναι η βάση της κοινωνίας. Είναι από τα πιο βασικά της συστατικά, αλλά όχι η βάση. Είναι ίσως ο κορμός του δένδρου της κοινωνίας, αλλά όχι η ρίζα του. Από τον κορμό μέχρι τη ρίζα, μεσολαβούν και άλλα τμήματα. Ας τα ξετυλίξουμε ένα ένα προς τα κάτω:
- Η οικονομία στηρίζεται στο χρήμα. Γιατί όμως να υπάρχει χρήμα; Πάντα υπήρχε χρήμα; Η απάντηση είναι ότι το χρήμα σαν έννοια δεν υπήρχε από καταβολής (ανθρώπινου) κόσμου. Δημιουργήθηκε ως απάντηση στην ανάγκη για κοστολόγηση-αξιολόγηση των υλικών αγαθών και αργότερα των υπηρεσιών, που λειτουργούσαν στα πλαίσια μιας ανταλλακτικής κοινωνίας. Κάθε κοινωνία είναι ανταλλακτική, δεν γίνεται αλλιώς. Ανταλλακτική και αλληλοεπιδραστική. Οπότε, ο άνθρωπος, οφείλει να λύσει το θέμα της κοστολόγησης των προϊόντων. Έτσι πάμε ένα βήμα ακόμα πιο βαθειά:
- Η ανάγκη αποτίμησης και κοστολόγησης των προϊόντων οδηγεί στην ανάγκη κοστολόγησης και αξιολόγησης της ανθρώπινης εργασίας. Και αυτό όμως με τη σειρά του μας πάει ένα βήμα ακόμα πιο πίσω: στην ανάγκη κοστολόγησης και αξιολόγησης του ίδιου του ανθρώπου! Με άλλα λόγια για να πούμε τι αξία έχει αυτό που παράγει ο άνθρωπος, οφείλουμε να συμφωνήσουμε στην αξία που έχει ο ίδιος ο παραγωγός. Τώρα, είμαστε ένα βήμα πριν τη ρίζα του δένδρου της ανθρώπινης κοινωνίας. Η ρίζα είναι η εξής:
- Ο ορισμός του ανθρώπου. Αυτό είναι το πρώτο κινούν κάθε ανθρώπινης συμπεριφοράς. Αυτό καθορίζει τους καρπούς του δένδρου του ανθρώπου. Αυτό προσπαθούν οι εκάστοτε κοινωνίες να προσεγγίσουν κάθε εποχή, με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο. Αυτό αντικατοπτρίζει τον βαθμό σύνδεσης (και τον βαθμό αποστασιοποίησης κατ’ επέκταση) των ανθρώπων σε μια κοινωνία. Το περιεχόμενο αυτού του ορισμού επιπρόσθετα, είναι που αναδεικνύει (καθώς αναπόφευκτα τον περιέχει) και έναν άλλον βαρυσήμαντο ορισμό: αυτόν της διαφορετικότητας των ανθρώπων. Το τι είναι ο άνθρωπος κύριοι, είναι το βασικό ζητούμενο. Η απάντηση αυτού του ερωτήματος, χαρακτηρίζει την κάθε εποχή και άλλοτε την μετατρέπει σε Διαφωτισμό και Αναγέννηση, και άλλοτε σε Μεσαίωνα και Σκοταδισμό. Και πάλι όμως απέχουμε, ελάχιστα βέβαια αυτή τη φορά, από την καρδιά της ρίζας της ανθρώπινης κοινωνίας:
- Ο ορισμός του ανθρώπου, θα επέλθει αν συμφωνήσουμε στο πώς ορίζουμε τον άνθρωπο ή πιο σωστά, στο πώς ο άνθρωπος ορίζει τον άνθρωπο (άραγε ξεπερνιέται ποτέ αυτή η ρημάδα η υποκειμενικότητα; αλλά σε αυτό το ερώτημα θα επανέλθω παρακάτω). Ο άνθρωπος έχει ένα βασικό τρόπο για να ορίζει το οτιδήποτε γύρω του, κατ’ επέκταση και τον ίδιο του τον εαυτό: ο τρόπος αυτός είναι η, κοινώς αποδεκτή, επιστημοσύνη του μυαλού του, δηλαδή ο συγκεκριμένος τρόπος που αναγνωρίζει, ελέγχει και ταξινομεί τις πληροφορίες που οι αισθήσεις του τού παρέχουν, ώστε όλες μαζί να μπορούν να στοιβαχτούν κάτω από την έννοια επιστήμη. Η επιστήμη λοιπόν που ορίζει τη ζωή, άρα και τη ζωή του ανθρώπου, είναι η Βιολογία. Αυτή η επιστήμη, μιλά για κάποιους κυρίαρχους παράγοντες που καθορίζουν τη συμπεριφορά της ζωής, άρα και τη συμπεριφορά του ανθρώπου, και δεν είναι άλλοι από τα γονίδια. Τα γονίδια καθορίζουν τα πάντα, αλλά ευτυχώς, όχι επακριβώς. Δηλαδή, η «εντολή» που δίνουν αφορά μάλλον ένα εύρος τιμών παρά μια σαφώς οριοθετημένη τιμή. Το ύψος ενός ανθρώπου π.χ. δεν καθορίζεται ότι θα είναι 1,76m αλλά μεταξύ 1,70 ως 1,80m. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες είναι αυτές που θα διαμορφώσουν την τελική τιμή επακριβώς. Είναι σαν το κούρδισμα του βιολιού, που η αδρή ρύθμιση γίνεται από τα κλειδιά στο ένα άκρο των χορδών στο μπράτσο του οργάνου, ενώ η λεπτή ρύθμιση των πολύ μικρών αποστάσεων των (μουσικών) μορίων, γίνεται από τα μικρά κλειδάκια στο άλλο άκρο των χορδών, κοντά στο ηχείο του οργάνου. Αυτό το εύρος τιμών λοιπόν, είναι που δίνει στον άνθρωπο την ψευδαίσθηση της ελεύθερης επιλογής, καθώς κάθε επιλογή μας, αν αναλυθεί μέσα από προγράμματα επεξεργασίας χαοτικών συστημάτων (που δεν υπάρχουν τέτοια - και ούτε πρόκειται ποτέ να υπάρξουν), θα αναλυθεί σε πολύ μικρές και σύντομες αλληλεπιδράσεις γονιδιακών εντολών και περιβαλλοντικών συνθηκών. Και αν οι περιβαλλοντικές συνθήκες περιλαμβάνουν τη συμπεριφορά και άλλων ανθρώπων ή ανώτερα εξελιγμένων όντων, τότε και αυτές με τη σειρά τους μπορούν να αναλυθούν σε χαοτικά δίπολα αλληλεπίδρασης γονιδίων-περιβαλλοντικών «άψυχων» συνθηκών. Εν ολίγοις, γονίδια και περιβάλλον δημιουργούν αυτό που (συνειδητοποιούμε με το μυαλό μας να) υπάρχει γύρω μας.
Τι σημαίνει όμως συνειδητοποιούμε; Αν ο άνθρωπος διαφέρει σε κάτι από τα υπόλοιπα όντα, είναι αυτό που ονομάζουμε συνείδηση, ή αλλιώς ικανότητα αυτό-προσδιορισμού και αυτό-ελέγχου. Με άλλα λόγια, η ίδια η εξέλιξη, δημιούργησε τυχαία έναν τέτοιον μηχανισμό, (το νοητικό σύστημα του ανθρώπου), που δίνει την δυνατότητα στον άνθρωπο, συνειδητοποιώντας καλύτερα το εύρος τιμών του τελικού αποτελέσματος για το οποίο μιλήσαμε πριν, να προσαρμόζεται καλύτερα στο περιβάλλον του. Ο τρόπος λειτουργίας αυτού του νέου μηχανισμού, είναι και απλός και παλαιός, μόνο που τώρα έγινε και συνειδητός, (και εκεί ακριβώς έγκειται το update που έκανε η φυσική επιλογή): είναι η μέθοδος try and error, κοινώς, δοκιμής και σφάλματος. Η συνείδηση του μηχανισμού αυτού, δίνει μια επιπλέον ικανότητα στη μηχανή που λέγεται άνθρωπος: στην αυτό-διόρθωση, σημάδια της οποίας έχουμε ήδη γευτεί με τις προσπάθειες για γονιδιακή θεραπεία. Να ξεκαθαρίσουμε όμως κάτι, για να μην δημιουργηθούν παρεξηγήσεις. Ο βαθμός της ικανότητα αυτοδιόρθωσης του καθενός είναι και αυτός γονιδιακά καθορισμένος, με ένα εύρος τιμών που λέγαμε πριν, και δεν έχει καμία σχέση με ικανότητα συνειδητής επιλογής. Το πόσο και κυρίως το πώς μπορεί να αυτοδιορθωθεί ένας άνθρωπος καθορίζεται και αυτό με κάποια προσέγγιση από τα γονίδια που έκαστος φέρει. Θα μου πείτε τώρα, τι μπλέξιμο και αυτό μεταξύ γονιδίων που προσπαθούν να αυτο-διορθώσουν γονίδια (ίδιας ή άλληλιας μορφής)… Τι να κάνουμε όμως αγαπητοί μου, τύχη είναι αυτή και αποφασίζει όπως γουστάρει! Σε αυτή τη φάση της εξελικτικής αλυσίδας, τα γονίδια έχουν στραφεί στον εαυτό τους και η φύση πειραματίζεται σε ένα κυκλικό σχέδιο: τα γονίδια καθορίζουν γονίδια, όχι μόνο μέσω της απλής αντιγραφής, αλλά και μέσω των προϊόντων που παράγουν (μέσω των εντολών δηλαδή). Μένει να δούμε πού θα βγει όλο αυτό.
Αλήθεια, μένει απλώς να δούμε σαν απλοί θεατές προς τα πού θα πάει όλο αυτό το πανηγύρι της φύσης, ή υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε;
Η απάντησή μου είναι η εξής: είπαμε ότι μπορούμε με τη μέθοδο δοκιμής και σφάλματος, να συνειδητοποιήσουμε τι βολεύει καλύτερα εμάς και τα γονίδιά μας και έτσι να επιλέξουμε σε μια προσπάθεια αυτοδιόρθωσης (και σε μια ψευδαίσθηση ελευθερίας) την πιο ταιριαστή επιλογή ανάμεσα από λίγες ακόμα, γονιδιακά καθορισμένες. Αν ο καθένας μας, «ζορίσει» το σύστημά του (σε μια προσπάθεια να φτάσουμε στα άκρα του εύρους τιμών που προαναφέραμε), ώστε να δέχεται συνεχώς την ίδια πληροφορία για μια καλύτερη κοινωνία, (κάτι σαν το μηχανισμό επανεισόδου στην καρδιακή αρρυθμιογέννεση), τότε ίσως δημιουργήσουμε τέτοια εξελικτική πίεση, που σε περίπτωση τυχαίας μετάλλαξης, τα νέα μας γονίδια, να μπορούν να μας κάνουν λιγότερο εγωιστές. Με απλούστερα λόγια: αν μια πληροφορία, όπως π.χ. η αγάπη ή ο αλτρουισμός, έρχεται και επανέρχεται στο προσκήνιο των περιβαλλοντικών μας ερεθισμάτων και την επεξεργαζόμαστε καθημερινά (όσοι από εμάς έχουμε το κατάλληλο γονιδιακό σύστημα και να επαναφέρουμε αλλά και να επεξεργαστούμε τέτοιες πληροφορίες καθημερινά), ίσως μπορέσει να ενσωματωθεί και να ταιριάξει με τις υπόλοιπες γονιδιακές εντολές. Δεδομένου ότι έχουμε τη γονιδιακή δυνατότητα, να παίξουμε μεταξύ ενός εύρους τιμών συμπεριφοράς και φαινοτύπου, αν θέσουμε όλοι μας τον δείκτη όσο πιο ψηλά γίνεται και όσο πιο κοντά στην ανώτατή του τιμή, ίσως δώσουμε την ευκαιρία σε μεταλλάξεις να διαμορφώσουν τους νέους κανόνες του παιχνιδιού. Με ακόμη απλούστερα λόγια: το μόνο που μπορούμε να κάνουμε (και είμαστε το μόνο ζωντανό είδος που μπορούμε να το κάνουμε) σε αυτό το μακραίωνο μονοπάτι της εξελικτικής συμβίωσης, είναι να ξεχορταριάζουμε δειλά δειλά τις άκρες του μονοπατιού, μέχρι να έρθει ο πιο πλούσιος και γνωστός εργολάβος του σύμπαντος, η Τύχη, και να θέσει τις ράγες ώστε να περάσει από πάνω το τρένο της ζωής μας.
Συνεπώς, αν θέλουμε να μιλήσουμε για το ανθρώπινα κατορθώματα, ας μιλήσουμε πρώτα για τον άνθρωπο. Και για να μιλήσουμε για τον άνθρωπο πρέπει πρώτα να τον ορίσουμε. Αν τον ορίσουμε-καλώς, ίσως κατορθώσουμε να καλωσ-ορίσουμε κάθε τι ξένο και διαφορετικό και ίσως τότε μπορέσουμε να συνυπάρξουμε μαζί του.
Σε μια προσπάθεια λοιπόν να θέσω και εγώ το όριο του ανθρώπου και να τον ορίσω (και παράλληλα να θέσω τα όρια του δικού μου εαυτού και να τον ορίσω), τραβώ από Ανατολή (Μυτιλήνη) σε Δύση (Κέρκυρα). Το ταξίδι μόλις άρχισε. Νέες εμπειρίες και νέες πληροφορίες. Ίδιες μέθοδοι αλλά που απευθύνονται σε διαφορετικούς ανθρώπους. Πόσο διαφορετικούς ανθρώπους; Αναρωτιέμαι. Ο χρόνος θα δείξει…
Κλείνοντας, οφείλω μια αναφορά, στην έννοια υποκειμενικότητα, για την οποία έκανα νύξη νωρίτερα. Αυτή η κυρία βρίσκεται παντού και παει με όλους. Έχει κοινώς, συμπεριφορά πόρνης! Δεν της ξεφεύγουν βέβαια από το κρεβάτι τής με αντίτιμο ηδονής, ούτε τα άτομα του ίδιου φύλου, όπως ας πούμε μια άλλη όμορφη κυρία του καλού κόσμου, που ακούει στο όνομα επιστήμη. Όλα αυτά που προανέφερα σε αυτό το άρθρο, βασίζονται στην παραδοχή, ότι οι άνθρωποι βασίζονται στις παραδοχές της επιστήμης. Δεν είναι όμως όλα αυτά υποκειμενικά; Πού ξεκινούν οι φυσικοί νόμοι και πού καταλήγουν οι ανθρώπινοι ορισμοί και περιγραφές αυτών των φυσικών νόμων; Φτάνει κάπου η επιστήμη ή παρ’ όλη την καθαρότητά της είναι ένας ακόμα καθρέφτης μέσα από τον οποίο βλέπουμε εμείς οι άνθρωποι τα ανθρώπινα; Αυτό το θέμα, με απασχολεί πολύ τελευταία και χρειάζομαι αρκετό χρόνο μελέτης για να ορίσω καλύτερα στο κεφάλι μου τι είναι αυτό που λέμε επιστήμη…; Πάλι, όμως ο χρόνος θα δείξει…
Η πρώτη εικόνα που αντίκρυσα όταν έφτασα Κέρκυρα ήταν η εξής:
Πωωω... Ευτυχώς δεν ήταν κάποιο αποτρόπαιο έγκλημα, αλλά ένα απλό μεσημεριανό αραλίκι... Να δεις πώς το λέγαμε αυτό στο στρατό... Αρντάν!
Κατόπιν, μαθαίνω από σοβαρή πηγή του τόπου, ότι οι περισσότεροι Κερκυραίοι είναι τεμπέληδες, "το έχουν στο κύτταρό τους, βρε παιδί μου"! Οψόμεθα λοιπόν τι θα δούμε στο μέλλον...
