Κινήσεις

Άνοιξη προς καλοκαίρι είναι, και οι ορεινές αναρριχήσεις είναι η καλύτερη διέξοδος από τις... καθημερινές κατολισθήσεις...

Θαυμάστε δυο υπέροχους αναρριχητές!

Εικόνες

Κάθομαι και αναλογίζομαι κάποιες εικόνες...

και χρώματα, πολλά χρώματα...

Νούμερα

Κάθομαι και αναλογίζομαι κάποια νούμερα...

Οι Έλληνες ιατροί πληρώνονται πολύ λιγότερο από ιατρούς των προηγμένων δυτικών κρατών για τις υπηρεσίες τους, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που η αναλογία να θέλει τους άλλους να παίρνουν μέχρι και 1000% (ναι δεν είναι τυπογραφικό λάθος!) περισσότερα από εμάς...

Επίσης, οι Έλληνες ιατροί δουλεύουν περίπου 30% περισσότερες ώρες σε σχέση με τους άλλους ιατρούς...

Ακόμα, οι Έλληνες ιατροί δουλεύουν σε συνθήκες αντίξοες ως προς αυτά που η Ιατρική πρεσβεύει, αδυνατώντας -πλέον- συνήθως να προσφέρουν το ελάχιστο και το αυτονόητο με όρους αξιοπρέπειας και σεβασμού σε εκείνους τους οποίους υποτίθεται ότι υπηρετεί... Οι Έλληνες ιατροί είναι απογοητευμένοι, ανίκανοι να κάνουν αυτό που οφείλουν και είμαι σίγουρος αυτό που ονειρεύονταν κάποτε... Υπάρχει δυσαρέσκεια, γιατί δεν υπάρχει καμία ασπίδα ασφαλείας, καμία καθοδήγηση, καμία βοήθεια απέναντι στο χά(ρ)ος...

Όμως, ακόμα και αυτοί οι ιατροί των άλλων χωρών που πληρώνονται περισσότερο ή δουλεύουν λιγότερο από εμάς, δεν θα έλεγα ότι είναι και απόλυτα ικανοποιημένοι...

Αυτοί βέβαια, για τον εντελώς αντίθετο λόγο από ότι συμβαίνει με εμάς! Εμείς αποφασίζουμε για τα πάντα μόνοι μας, αυτοί δεν αποφασίζουν σχεδόν τίποτα μόνοι τους. Αυτοί είναι by-the-book, εμείς είμαστε bye-bye... Εμείς είμαστε πάνω από το νόμο και εξουσιάζουμε κάθε τι, αυτοί έχουν το νόμο έτοιμο να τους τραβήξει το αυτί...

Διακρίνω δηλαδή, μια αντιδιαμετρική κατάσταση μεταξύ της Ιατρικής εντός και εκτός συνόρων... Και αναρωτιέμαι, πού είναι τελικά καλύτερα; Πού μπορεί ο ιατρός να νοιώσει την ικανοποίηση του όρκου του; Πού μπορεί να συνδεθεί βαθιά με τον άρρωστο ώστε να συμπορευτούν στον σκληρό δρόμο του πόνου; Πώς μπορεί να προστατευτεί ο ιατρός για να προστατεύσει και τον άρρωστο; Πώς γίνεται ιατρός και ασθενής να έχουν ένα υγιές σύστημα για να αντιμετωπίσουν τη νόσο και όχι να λαμβάνουν ένα σύστημα που το απεχθάνονται;

Κάθομαι και αναλογίζομαι λοιπόν, κάποια νούμερα...

Και άλλα νούμερα...

Και άλλα...

Και άλλα...

Και κάποια ακόμα (απροσδόκητα)...

Τελικά, το λάθος είναι ότι ψάχνουμε για νούμερα και όχι για ανθρώπους... Αν αλλάξει αυτό, ίσως φανεί λίγο φως στο σκοτάδι...

Μέχρι τότε, όσα έχω χρεωμένα ζω... και θα ευελπιστώ, μήπως θαρρέψει ο άνθρωπος...

"Της φωτιάς οι μάγοι"

Στίχοι: B.D. Foxmoor

Μουσική: Active Member

Ερμηνεία: Σωκράτης Μάλαμας

Όμοιος ομοίω αεί πελάζει...

Ακούγοντας ότι ο Ψινάκης βγήκε δήμαρχος Μαραθώνα, στο μυαλό μου ήρθε εντελώς περίεργα η αρχαία Ελλάδα και οι μάχες που έδιναν τότε. Η μάχη του Μαραθώνα, (άραγε ο Ψινάκης τί μάχες θα δώσει στο Μαραθώνα;), η μάχη των Θερμοπυλών με τους 300 ομοίους Σπαρτιάτες και πολλές άλλες μάχες, που η Ιστορία έχει περισσότερο ή λιγότερο φωτίσει...

Και έπειτα, ως ανα-μενόταν μέσα μου, αναρωτήθηκα αν ο κόσμος είναι όμοιος με αυτούς που ψηφίζει (και τους ψηφίζει επειδή ακριβώς τους υποστηρίζει, τους υπακούει, τους ακολουθεί) ή αυτοί που μας κυβερνούν κατά καιρούς είναι τελικά όμοιοί μας, καθρέφτης μας; Και στο μυαλό μου, ήρθαν πάλι οι 300 όμοιοι Σπαρτιάτες, ως μια κοινωνική ομάδα που έμεινε στην Ιστορία επειδή ακριβώς αυτοί που αποτελούσαν το λαό, τους γνήσιους πολίτες, αυτοί ακριβώς ήταν και στην πρώτη γραμμή της μάχης, αυτοί ήταν που διοικούσαν και αποφάσιζαν, αυτοί που αποτελούσαν ταυτόχρονα τους κυβερνώμενους μα και τους κυβερνήτες... Ένας ιδιόμορφος σχηματισμός, πραγματικά σκληρός, τόσο σκληρός όμως που η ίδια η έννοια της εξουσίας δεν άντεχε να διατηρηθεί αυθύπαρκτη και προσωποποιημένη, καθώς κομματιαζόταν και μοιραζόταν στα εξ ων συνετέθη, δηλαδή στους ίδιους τους πολίτες που τη γέννησαν...

Οι πολίτες ομοιάζουν στους πολιτικούς ή οι πολιτικοί ομοιάζουν στους πολίτες; Ποιος αντιγράφει (από) ποιόν; Άραγε έχει σημασία ποιος προβαίνει στην επονείδιστη αυτή πράξη ή ότι τελικά κάποιος προβαίνει και αντιγράφει στις εξετάσεις που οφείλει να δίνει καθημερινά η κοινωνία μας;

Το ερώτημα της ομοιότητας βέβαια, είναι διαχρονικό και σχεδόν ιδιοσυστασιακό των Ελλήνων, καθώς πέραν του γνωστού  "όμοιος ομοίω αεί πελάζει" , έχει καταγραφεί και από τον εθνικό μας ποιητή, στον εθνικό μας ύμνο, εκεί όπου εξυμνούνται οι "300 ομοίοι" οι οποίοι επανέρχονται και στις πιο δύσκολες στιγμές μας, ως σύμβολο ακεραιότητας, δύναμης, αποφασιστικότητας και θάρρους:

Ω τρακόσιοι! Σηκωθήτε 

Και ξανάλθετε σ’ εμάς 

Τα παιδιά σας θέλ’ ιδήτε 

Πόσο μοιάζουνε με σας

(στροφή 78 του Εθνικού μας Ύμνου)

Αλήθεια, τα παιδιά μας ομοιάζουν με εκείνους τους "Ομοίους" του παρελθόντος;

Ίσως, ναι, ως προς την πλούσια χαίτη και ως προς το φιδίσιο το κορμί...

Συμπέρασμα από την τελευταία εκλογική αναμέτρηση:

"Άνυδρες ώρες"

Στίχοι, Μουσική, Ερμηνεία:

Δ. Ζερβουδάκης

Φουντώνει η φωτιά τη δίψα 

η δίψα θρέφει τη φωτιά 

λύπη είναι αυτό που νιώθω ή χαρά... 

στη χαραμάδα του ονείρου 

ψάχνω για την ελπίδα 

και ναυαγώ, κοντά σου ναυαγώ, 

προδίδοντας όλο μου το είναι...

Νικομήδεια

Θα σας πω μια ιστορία

για έναν Νίκο 

και μια Μήδεια

που η αγάπη τούς έδενε από μικρά παιδιά

και ήθελαν σαν μεγαλώσουν να περάσουν μαζί

της Εκκλησιάς την πόρτα

της Εκκλησιάς του χωριού τους με τις πολλές κολώνες

για να έχει πολλά στηρίγματα η ζωή τους,

Που επιθυμούσαν να βαδίσουν από κοινού την ίδια οδό,

την οδό Νικομήδειας...

σαν να είναι μια ύπαρξη, ενιαία...

Όμως, η μητέρα της Μήδειας, 

η κυρά-Πατρίδα, είχε άλλα στο μυαλό της, 

καθώς δεν ήθελε ετούτη η αγάπη να στεριώσει.

Έτσι, έκανε τα πάντα ώστε τα παιδικά τους όνειρα 

ν' αλλάξουν

(και για αυτό ν'αλαλάξουν... τρομαγμένα)

Προσκάλεσε παχύδερμα ζώα που κατάπιαν τις ζωές τους,

αρουραίους και αληταραίους κρυμμένους σε κάθε γωνιά

που ροκάνιζαν σιγά σιγά τις αντοχές τους

"φωτισμένους" ανθρώπους που καθημερινά

τους φώναζαν "ελάτε να φάτ΄!"

χωρίς να εξηγούν από ποιανού φαγητό...

Έτσι, τελικά, φύσηξε ανεμοστρόβιλος,

πάνω από το σπιτικό των νέων

και οι ζωές τους παρασύρθηκαν

από της μάνας Πατρίδας τη δυνατή πνοή.

Μόλις όμως λίγο πριν χαθούν στης φουρτουνιάς τη μπόρα,

κατάφεραν να αλλάξουν λίγα λόγια φωναχτά

που μόλις θυμάμαι τώρα...

Είπε ο Νίκος στη μικρά:

Και εκείνη ανταπαντά, μαζί με παρακάλι:

Και γίναν και οι δυο τους σύννεφα πανέμορφα 

και αγκάλιασαν ολάκερο τον ουρανό

Και εκείνος σύννεφο...

Και εκείνη ίδιο σύννεφο...

Έτσι, κατάλαβαν και οι δυο τους

ότι μόνο αυτό τους ενώνει:

ο ουρανός,

γιατί μόνο ο ουρανός έχει απέραντο χώρο

για την απέραντη αγάπη τους...

Και από τότε, δεν άφησαν κανένα στοιχείο της φύσης

να μεσολαβήσει και να τους χωρίσει ξανά.

Ούτε στρες, ούτε καθημερινά άγχη...

Καμία απόσταση δεν τους χώριζε,

κανείς πλέον που κοιτούσε ψηλά τον ουρανό 

δεν τους ξεχώριζε,

καθώς ήταν δυο ίδια σύννεφα...

και βάδιζαν τον ίδιο δρόμο,

τον δρόμο των ονείρων τους,

το δρόμο της Νικομήδειας...

Πολλά χρόνια μετά,

κάποτε, που τα δυο σύννεφα περνούσαν ανάλαφρα

μπροστά από τον γδάρτη Ήλιο,

σε μια γωνιά της γης έπεσε σκιά, 

και αποκάλυψε ένα πανάρχαιο ερώτημα, 

που το είχε γράψει σαν ήταν μικρό παιδί η Μήδεια:

Μάνα-Πατρίδα, που σκοτώνεις τα παιδιά σου,

τι νομίζεις τώρα,

ότι έχεις καταφέρει...;

(οι φωτό είναι από ένα πρόσφατο ταξίδι σε ένα νησί του Αιγαίου και η ιστορία είναι βγαλμένη κατά τύχη από τα τείχη αυτού του νησιού)

"Σωπαίνω, δε μιλώ"

Στίχοι, Μουσική: Δημήτρης Βαβλίαρας

Εκτέλεση: Γιώργος Μιχαήλ

"έχω μεγάλο δρόμο..."

σαν αυτό της Νικομήδειας, να διαβώ...

Ξαναρωτώ: η Φύση ρατσίστρια;

"Αλλά αυτή η τρομερή εξουσία θανάτου εμφανίζεται τώρα ως συμπληρωματική μιας εξουσίας που ασκείται με θετικούς όρους επί της ζωής, που επιχειρεί να τη διαχειριστεί, να την αυξήσει, να την πολλαπλασιάσει, να ασκήσει πάνω της επακριβείς ελέγχους και συνολικές ρυθμίσεις [...]. Οι πόλεμοι δεν γίνονται πλέον στο όνομα του ανώτατου άρχοντα που πρέπει να προστατευθεί. Γίνονται στο όνομα της ύπαρξης όλων. Πληθυσμοί ολόκληροι ωθούνται σε αλληλοεξόντωση στο όνομα της ανάγκης τους να ζήσουν.

[...] Αυτό που διεκδικείται και τίθεται ως στόχος είναι η ζωή, νοούμενη ως θεμελιώδεις ανάγκες, ως συγκεκριμένη ουσία του ανθρώπου, ως εκπλήρωση των δυνατοτήτων του, ως πληρότητα του δυνατού. Λίγη σημασία έχει αν πρόκειται ή όχι για ουτοπία. Πρόκειται για μια εξόχως πραγματική διαδικασία πάλης. Η ζωή ως πολιτικό αντικείμενο εννοήθηκε τρόπον τινά κατά λέξη και μεταστράφηκε ενάντια στο σύστημα που επιχειρούσε να την ελέγξει. Η ζωή, πολύ περισσότερο από το δίκαιο, έγινε τότε το διακύβευμα των πολιτικών αγώνων, ακόμη κι αν αυτοί διατυπώνονται με διακηρύξεις δικαίου. Το "δικαίωμα" στη ζωή, στο σώμα, στην υγεία, στην ευτυχία, στην ικανοποίηση των αναγκών, το "δικαίωμα" πέραν κάθε καταπίεσης ή "αλλοτρίωσης" που έχει κανείς να ανακτήσει αυτό που είναι και ό,τι μπορεί να είναι, αυτό το "δικαίωμα" που είναι τόσο ακατανόητο για το κλασσικό νομικό σύστημα, ήταν η πολιτική απάντηση σε όλες αυτές τις νέες διαδικασίες εξουσίας που δεν παραπέμπουν, ούτε αυτές, στο παραδοσιακό δίκαιο της ανώτατης αρχής. "


(αποσπάσματα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το "Ιστορία της Σεξουαλικότητας: η βούληση για γνώση" του Μισέλ Φουκώ, εκδ. Πλέθρον, 2011)


Και κάπου εδώ αποκαλύπτεται το μεγάλο μπέρδεμα στο οποίο έχει περιέλθει η σύγχρονη κοινωνία μας. Ο καθένας έχει λόγο για τα πάντα και "δικαίωμα" στα πάντα. Να ντυθεί όπως θέλει και να κυκλοφορήσει όπου θέλει, να τρυπήσει τη μούρη του όπως αυτός γουστάρει, να μπαλαμουτιάζεται όταν, όπως και με όποια ή όποιον αυτός γουστάρει, να λέει ό,τι γουστάρει και σε όποιον γουστάρει, να κάνει ό,τι γουστάρει εν ολίγοις... Έκαστος, αντιλαμβάνεται διαφορετικά και διαχειρίζεται διαφορετικά τον εαυτό του. Και το καλύτερο; Έκαστος, διεκδικεί τη διαφορετικότητά του... μέσα σε έναν αντίλογο ηθικής ή δημοσίας αιδούς, που και αυτά διεκδικούν την πρωτοκαθεδρία σε μια κανονιστική κοινωνική δομή (κανονιστική, με την έννοια του Κανόνα, του Πρέπει...).

Κάπου εδώ όμως, αποκαλύπτεται και η θέση της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, που στοχεύοντας την καταγραφή, ερμηνεία και διασφάλιση της διαφορετικότητας εκάστου ανθρώπου επί της γης, κατορθώνει τελικά να προασπίζεται αυτό το "δικαίωμα" στη διαφορετικότητα, που δεν ξέρω τελικά πού πραγματικά οδηγεί...

Ξέρω πού θα ήθελα να οδηγεί, αλλά με όλα αυτά που βλέπω γύρω μου, δεν ξέρω αν οδηγεί εκεί που ονειρεύομαι. Αλλά, ιδού το μέγα κατόρθωμα της Ανθρωπολογίας: να μου δημιουργεί άμεσα αντίλογο σε αυτή τη σκέψη, και να μου δικαιολογεί όλους εκείνους τους συνανθρώπους μου που ονειρεύονται για παράδειγμα έναν κόσμο ακριβώς αντίθετο από αυτόν που ονειρεύομαι εγώ... Και ιδού το βραχυκύκλωμα της διανοίας: ό,τι και αν σκεφτώ, έχει την ίδια στιγμή δημιουργηθεί και το αντίθετό του και μάλιστα μέσα από ένα σύστημα κατανόησης του "δικαιώματός" του για ύπαρξη! Όπως, στη Φυσική, και άρα στη Φύση, δεν μπορούμε να μιλάμε για δημιουργία της ύλης, χωρίς να κάνουμε λόγο για δημιουργία της αντι-ύλης, έτσι και στην κοινωνία των ανθρώπων, πλέον σήμερα δεν μπορούμε να δαμάσουμε τις σκέψεις μας, χωρίς ταυτόχρονα να μάσουμε (το λέμε στο χωριό μου αντί του "μαζέψουμε") στο τραπέζι της συζήτησης και όλες τις αντίθετές τους... Και έτσι, λίγο ή πολύ, έχουμε δημιουργήσει αγαπητοί μου, το... Χάος!

Ο Φουκώ το είπε ορθότατα θαρρώ: πραγματικά, ούτε το παλιό ούτε το νέο σύστημα εξουσίας, δεν μπορεί να αντιληφθεί την καινούργια αυτή εννοιοδότηση της λέξης "δίκαιο". Και από εκεί ξεκινά η περιπλάνηση (για να μην πω "αποπλάνηση") της καθημερινότητας του σύγχρονου ανθρώπου... Ο άνθρωπος, έχει χάσει το δίκαιο του, το φυσιολογικό του, τον προσανατολισμό του. Αν κάποτε αυτές οι έννοιες του έδιναν κάποια ψευδαίσθηση σταθερότητας, τη σήμερον ημέρα, πλέον ούτε αυτά τα κατάλοιπα υπάρχουν, για αυτό ο κόσμος μας πηγαίνει τυφλά (και καρφί) στη νεύρωση και στις ψυχώσεις... Είναι εποχή, που έχει χαθεί η θρησκεία, η ηθική, το δίκαιο, το φυσιολογικό, το βέβαιον, το ασφαλές... Είναι εποχή, που ανατρέποντας τα πάντα, δεν υπάρχει προσανατολισμός. Ούτε από την ίδια την εξουσία, ούτε από τον ίδιο τον εξουσιαζόμενο. Κάποτε, ένας από τους δυο είχε τα χαλινάρια. Σήμερα, δεν τα έχει κανείς. Και έτσι, το (παρ)άλογο της Ιστορίας τρέχει μανιασμένο προς το γκρεμό.


Πάλι με το ρίσκο να παρεξηγηθώ και σε αυτήν την ανάρτηση, όπως και στην προηγούμενη, ότι δεν υποστηρίζω τη διαφορετικότητα, ή ακόμα ότι φλερτάρω με ρατσιστικές απόψεις, θέλω να δηλώσω μόνο ότι το θέμα του ρατσισμού, είναι τόσο βαθύ και ανέγγιχτο πραγματικά, όσο η πιο μύχια όψη εαυτού μας. Ο ρατσισμός είναι μέσα μας. Μέσα μας οφείλουμε να στρεφόμαστε όταν ασχολούμαστε με το θέμα του ρατσισμού. Μέσα μας θα βρούμε και τη διαφορετικότητά μας. Μέσα μας αν κοιτάξουμε, θα δούμε τη μαυρίλα και τη σαπίλα που γεννούν το ρατσισμό. Η διαφορετικότητα για μένα έγκειται στο ποιος πραγματικά τολμά να κοιτάξει προς τα εντός του. Δηλαδή, για το ποιος τολμά να κοιτάξει προς τα εντόσ-θιά του... Μην σας αηδιάζει η λέξη! Να σας αηδιάζει η πράξη και το περιεχόμενο. Αυτό, είναι ο ρατσισμός. Να σου ανακατεύονται τα συκώτια, όταν σκέφτεσαι τα δικά σου τα συκώτια... Να μην αντέχεις ούτε καν τον ίδιο σου τον εαυτό. Να μην μπορείς να δεχτείς τη φόλα της δικής σου της ύπαρξης και να την πνίγεις στα ακριβά αρώματα. Πώς λοιπόν, να αποδεχτείς την ύπαρξη του άλλου, όταν δεν αφήνεις χώρο ούτε για τον εαυτό σου;

Αντιλαμβάνεστε τελικά από πού ξεκινά το επιφαινόμενο της μη αποδοχής του άλλου, που απλά και επιπόλαια ορίζουμε σήμερα ως ρατσισμό;

Αντιλαμβάνεστε τελικά ότι ο ρατσισμός δεν αφορά το πώς συμπεριφερόμαστε στους άλλους, αλλά το πώς συμπεριφερόμαστε στον εαυτό μας;

Αντιλαμβάνεστε τελικά πόσο δύσκολο είναι να εκριζωθεί ο ρατσισμός από τη συνείδησή μας;


Αντιλαμβάνεστε ότι πίσω από τα επιφαινόμενα είναι τα κενά φαινόμενα;
Ότι πίσω από τους ανθούς, τους καρπούς, τα χρώματα και τα αρώματα που ζουν και αναπνέουν στο φως και κάτω από τον ουρανό, είναι οι ρίζες, κακάσχημες και τρομακτικές, γεμάτες λασπουριά και ζουζούνια, καταδικασμένες να ζουν στο σκοτάδι και τη μαυρίλα;

Μα πόσο ωραία περιγράφει αυτή τη διαπίστωση το παρακάτω παραδοσιακό μέγα άσμα;

Πόσο ωραία αντιπαραβάλει την Κανελόριζα και το Άνθος της κανέλας; Την απαρχή και το τελείωμα; Τη βάση και την κορυφή; Τα φαινόμενα και την αιτία τους;

"Κανελόριζα"

Παραδοσιακό

Εκτέλεση: Γιώργος Μιχαήλ

(από τη συνεργασία του με τον Θ. Παπακωνσταντίνου)

Η Φύση ρατσίστρια;

"Στο σημείο αυτό, υπεισέρχεται νομίζω ο ρατσισμός. Δεν θέλω να πω ότι ο ρατσισμός επινοήθηκε εκείνη την περίοδο. Υπήρχε από πολύ νωρίτερα. Νομίζω όμως ότι λειτούργησε διαφορετικά. Ο ρατσισμός εντάχθηκε στους μηχανισμούς του κράτους με την ανάδυση της βιο-εξουσίας. Τη συγκεκριμένη αυτή στιγμή, ο ρατσισμός ενεγράφη ως θεμελιώδης μηχανισμός της εξουσίας, υπό τη μορφή με την οποία ασκείται στα σύγχρονα κράτη, κατά τρόπον ώστε όλα ανεξαιρέτως τα κράτη που λειτουργούν με σύγχρονο τρόπο να μετέρχονται [...] το ρατσισμό.

Τι είναι λοιπόν ο ρατσισμός; Κατ΄ αρχάς είναι ένας τρόπος για να εισαχθεί, επιτέλους, στο πεδίο της ζωής [...] μια τομή: η τομή ανάμεσα στα στοιχεία που πρέπει να ζήσουν και σε εκείνα που πρέπει να πεθάνουν. Στο βιολογικό continuum  του ανθρώπινου είδους, η εμφάνιση των φυλών, η διάκριση των φυλών, η ιεράρχηση των φυλών, ο χαρακτηρισμός ορισμένων ως καλών και ορισμένων άλλων αντιθέτως ως κατώτερων, όλα αυτά θα είναι ένας τρόπος κατακερματισμού του βιολογικού πεδίου. Ένας τρόπος διαχωρισμού, στο πλαίσιο του πληθυσμού, της μιας από την άλλη ομάδα. Εν ολίγοις, η δημιουργία μιας διαχωριστικής γραμμής βιολογικού τύπου σε ένα πεδίο που εμφανίζεται ως βιολογικό. [...] Αυτή είναι η πρώτη λειτουργία του ρατσισμού: κατακερματίζει, δημιουργεί διαχωριστικές γραμμές στο πλαίσιο του βιολογικού continuum στο οποίο απευθύνεται η βιοεξουσία

Από την άλλη, ο ρατσισμός θα έχει μια δεύτερη λειτουργία: [...] είναι η πολεμική σχέση "για να ζήσεις πρέπει να σφάξεις τους εχθρούς σου". Ο ρατσισμός όμως θέτει σε λειτουργία, ενεργοποιεί αυτή την πολεμικού τύπου σχέση -"αν θες να ζήσεις ο άλλος πρέπει να πεθάνει"- με έναν εντελώς νέο τρόπο, συμβατό προς τη βιοεξουσία. [...] Δεν είναι μια σχέση σύγκρουσης, αλλά μια σχέση βιολογικού τύπου: "όσο τα κατώτερα είδη θα τείνουν να εξαφανιστούν, όσο τα μη φυσιολογικά άτομα θα εξοντώνονται, όσο οι εκφυλισμένοι σε σχέση με το είδος θα λιγοστεύουν, τόσο περισσότερο εγώ -όχι ως άτομο αλλά ως είδος- θα ζήσω, θα είμαι δυνατός, θα είμαι ρωμαλέος, θα μπορώ να αυξάνομαι και να πληθύνομαι". Ο θάνατος του άλλου δεν είναι απλώς η ζωή μου, επειδή μου εξασφαλίζει την προσωπική μου ασφάλεια: με το θάνατο του άλλου, το θάνατο της κακής φυλής, της κατώτερης φυλής (ή του εκφυλισμένου, ή του μη φυσιολογικού), η ζωή θα γίνει πιο υγιής. Πιο υγιής και πιο καθαρή. 

Η σχέση αυτή δεν είναι λοιπόν, στρατιωτική, πολεμική ή πολιτική, είναι μια σχέση βιολογική. [...] Με άλλα λόγια, η θανάτωση, η επιταγή του θανάτου, δεν είναι αποδεκτή στο σύστημα της βιοεξουσίας, παρά μόνο όταν κατατείνει όχι στη νίκη επί των πολιτικών αντιπάλων, αλλά στην εξόντωση του βιολογικού κινδύνου. [...] Με τον όρο θανάτωση, δεν εννοώ φυσικά μόνο την άμεση δολοφονία, αλλά και όλες τις μορφές έμμεσης δολοφονίας. Την έκθεση σε θανάσιμο κίνδυνο, τον πολλαπλασιασμό των θανάσιμων κινδύνων, ή πολύ απλά, τον πολιτικό θάνατο, τον εξοστρακισμό, την απόρριψη κλπ.

Με βάση αυτά τα στοιχεία [...] μπορούμε να κατανοήσουμε το δεσμό που πολύ γρήγορα -αμέσως θα έλεγα- δημιουργήθηκε ανάμεσα στη βιολογική θεωρία του 19ου αιώνα και στο λόγο της εξουσίας. Κατ' ουσίαν η εξελικτική θεωρία, υπό την ευρεία έννοιά της -όχι τόσο η ίδια η θεωρία του Δαρβίνου- αλλά το σύνολο, η δέσμη των εννοιών της (όπως ιεραρχία των ειδών στο κοινό δέντρο της εξέλιξης, πάλη μεταξύ των ειδών για την επιβίωση, επιλογή που εξολοθρεύει τους λιγότερο προσαρμοσμένους)- έγινε μέσα σε μερικά χρόνια στον 19ο αιώνα, απολύτως φυσικά, ένας τρόπος μεταγραφής του πολιτικού λόγου με όρους βιολογικούς, ένας τρόπος κάλυψης του πολιτικού λόγου υπό μια επιστημονική επίφαση [...]. 

Πόλεμος. Πώς μπορεί κανείς όχι μόνο να διεξάγει πόλεμο κατά των εχθρών του, αλλά και να εκθέτει τους ίδιους τους πολίτες του σε πόλεμο, να τους σκοτώνει κατά εκατομμύρια [...] αν δεν ενεργοποιήσει το θέμα του ρατσισμού;

[...] Το ίδιο θα μπορούσαμε να πούμε και για την εγκληματικότητα. Η εγκληματικότητα αντιμετωπίστηκε με όρους ρατσισμού, επειδή επίσης ένα σύστημα βιοεξουσίας έπρεπε να διαθέτει τη δυνατότητα θανάτωσης ή περιθωριοποίησης ενός εγκληματία. Το ίδιο ισχύει και για την τρέλα, το ίδιο και για τις διάφορες ανωμαλίες."


(αποσπάσματα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το "Για την Υπεράσπιση της Κοινωνίας" του Μισέλ Φουκώ, εκδ. Ψυχογιός, 2002, μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια)



Νομίζω αυτή η σκέψη του μεγάλου Φουκώ είναι το επίκεντρο του φιλοσοφικού μου προβληματισμού, αυτού που προσπαθεί να συνδυάσει τις βιολογικές επιστήμες με τις ανθρωπιστικές-κοινωνικές επιστήμες: ο άνθρωπος, ζώο ή κάτι πέρα από ζώο; 

Η απάντηση που έχω από καιρό σχηματίσει αναδεικνύεται εδώ περίτρανα: ζώο και πάλι ζώο! Και μάλιστα, αυτή η ζωώδης συμπεριφορά, αυτό το ζωώδες κατάλοιπο μεταμορφώνεται σε αυτό που λέμε ρατσισμό, εγωισμό, ατομικότητα... Ξέρετε, η ένταση του φαινομένου είναι που αλλάζει, και όχι το ίδιο το φαινόμενο... Κάπου, στα μικρά και καθημερινά μας, όλοι έχουμε βγάλει κάποιο στοιχείο εγωισμού. Στοιχείο, που από δαρβινικής σκοπιάς, εξηγείται... Σε κάθε ανθρώπινη συνδιαλλαγή χωρά η έννοια του εγωισμού, υπό την απαίτηση για ανταπόδοση. Το έχει πει ξεκάθαρα στο Δώρο του, ο Μάρσελ Μως, αλλά και στο Εγωιστικό Γονίδιο ο Ρίτσαρντ Ντόκινς. Αυτό, που από καιρού εις καιρόν οι ανθρώπινοι πολιτισμοί έχουν προσπαθήσει να τιθασεύσουν με κάθε λογής νομικές, ηθικές ή θρησκευτικές επιταγές, είναι ακριβώς αυτό το βιολογικό -φυσικό- στοιχείο που θέλει να μαχόμαστε για το τομάρι μας έναντι των γύρω μας. Αυτό το βιολογικό στοιχείο, άλλοτε έχει λάβει την έννοια της πάλης των τάξεων του Μαρξ, άλλοτε του Πολέμου πατήρ πάντων του Ηρακλείτου, άλλοτε του Φιδιού της χριστιανικής θρησκείας... Όπως και να το ονομάσουμε, όση ένταση και αν του βάλουμε ή αν του βγάλουμε, το φαινόμενο θα μένει το ίδιο: ο ρατσισμός είναι μέσα μας. Ο ρατσισμός είναι στοιχείο της Φύσης. Η Φύση δεν έχει συναίσθημα. Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό, ο δυνατότερος κερδίζει πάντα. Η Φύση είναι ρατσιστική. Τι ψάχνουμε τώρα δηλαδή;

Θα μου πείτε, τότε τι νόημα έχει η κοινωνία μας; Και η απάντηση είναι απλή: το νόημά της είναι να προσπαθεί ακριβώς να δαμάσει αυτό το ρατσισμό, άλλοτε πετυχαίνοντάς το και άλλοτε ωθώντας τον να εκραγεί όπως επί παραδείγματι όταν λαμβάνει τη μορφή ναζισμού. Το πρόβλημα όμως ξέρετε πού κρύβεται; Στο ότι η προσπάθεια αυτή, να δαμάσεις το ρατσισμό, γίνεται μόνο με έναν τρόπο: τον ίδιο το ρατσισμό! Γιατί μην μου πείτε ότι κάποιος που θα προβάλει την Αγάπη ως το καλύτερο μέτρο έναντι του ρατσισμού, δεν θα δράσει ρατσιστικά, μιας και με την έννοια που αναπτύξαμε νωρίτερα, θα επιδιώξει να επιβάλει τη δική του άποψη για ένα θέμα, άρα θα επιδιώξει να λειτουργήσει εγωιστικά. Ποιος θα κρίνει με το απόλυτο κριτήριο, το αλάνθαστο κριτήριο, τον άλλον; "Ο πρώτος το λίθο βαλέτω..." και τρέχα γύρευε κοινώς... 

Συμπέρασμα: πριν κρίνουμε ελαφρά τη καρδία για τα φαινόμενα που κάνουν μπαμ και μας βγάζουν το μάτι με τη ρατσιστική τους συμπεριφορά, ας αναλογιστούμε ότι και εμείς λίγο ή πολύ δεν πάμε πίσω. Και αν τελικά, αυτό που διαφέρει την κοινωνία μας είναι η ποσότητα του φαινομένου, τότε πάω πάσο. Αν όμως κάποιοι ενδιαφέρονται για κάτι βαθύτερο, αν ενδιαφέρονται για την πραγματική ρίζα του προβλήματος, ώστε να το αντιμετωπίσουν κατάματα, τότε ας κοιτάξουν μέσα τους και ας αλλάξουν κάθε στοιχείο που μπορεί να αναδύει ρατσιστική βρώμα, κάθε στιγμή που αυτή πάει να εκδηλωθεί, σε κάθε λέξη ή πράξη, σε κάθε σκέψη ή στοχασμό. 

Και για το τέλος, η ακόμα βαρύτερη ερώτηση: κάνοντας κάτι τέτοιο (δηλαδή ερχόμενοι αντιμέτωποι με το ρατσισμό) δεν εναντιωνόμαστε πραγματικά στη Φύση μας; Αυτή, η ερώτηση ας λειτουργήσει σαν απάντηση σε όλους εκείνους που φοβούνται το μέλλον του ανθρώπου, ο οποίος φτιάχνει ρομπότ, κλωνοποιεί τον ίδιο του τον εαυτό, καταστρέφει τη Φύση...

Ξέρω ότι μπορεί να παρεξηγηθώ με όλα όσα σας ανέφερα, αλλά έτσι και αλλιώς ΟΛΑ είναι μια παρεξήγηση σε αυτόν τον κόσμο. Μια παρερμηνεία του πραγματικού, μια θόλωση της διανοίας, μια διαστρέβλωση του αοράτου. Ο λόγος που γράφω όλα αυτά, είναι για να πω τελικά, ότι αυτό που θεωρούμε φυσιολογικό ή παθολογικό, είναι τόσο ασαφές και ευμετάβλητο στον άξονα του χρόνου, όσο το βαθύτερο σημείο του μεγαλύτερου ωκεανού του πλανήτη μας, που λόγω της απόστασης που μας χωρίζει από αυτό, δεν το αναλογιζόμαστε εύκολα και -κυρίως- δεν το αναμοχλεύουμε καθόλου...

Εν όψει της 9ης Μαΐου που είναι η επίσημη ημέρα λήξης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι νέες γενιές, έχουμε ειλικρινά πει οριστικά και αμετάκλητα το Goodbye Hitler ?