Αναδρομική μελέτη 7: Κοίτα μπρος-πίσω και δήλωσε "παρών"


Κάθε φορά που πρέπει να δεις το μέλλον,
περνάς αναπόφευκτα από το αδήριτο παρελθόν,
για να διαπιστώσεις την αξία που έχει το ανεξάντλητο παρόν.

Μόνο σαν δηλώσεις το δυναμικό "παρών"
στην ανεξάντλητη στιγμή σου,
θα μπορέσει να γίνει το άφαντο παρόν,
φανερή αξία στη δημιουργική τιμή σου.

Εκεί που η δύναμη της πίστης σταματά,
Εκεί που η ουσία της φύσης απλά προσμένει,
Εκεί ακριβώς είναι που η πνοή του ονείρου,
τα δεσμά της γης μαζί συμπαρασέρνει.




















(Μνημείο στον άγνωστο καλλιτέχνη, κοντά στο Σύνταγμα)



Οπτική (α)γωνία, δική μου. Εσείς, κρατήστε μόνο την Οπτική.

Καλές γιορτές.



Αναδρομική μελέτη 6: Πώς καταντήσαμε λοχία;


Οι εικόνες μιλούν από μόνες τους. Δεν χρειάζεται να προστεθεί νομίζω κάτι...










Αναδρομική μελέτη 5: Τα πάντα για εμάς...


Βλέπουν αντί ημών, σκέφτονται αντί ημών, πράττουν αντί ημών...

Όλα στο πιάτο, χωρίς καμία επιβάρυνση. Ευκολάκια όλα, κανείς δεν δυσκολεύεται. Πόσοι ιστορικά έχουν καεί κάτω από τις αντιξοότητες και έρχεται τώρα η τεχνολογική άνεση, ως άμεση απάντηση των καιρών. Πολύ φοβάμαι όμως ότι πρόκειται μάλλον, για άμεση απαίτηση των καιρών. Και η απαίτηση είναι η απουσία μας...

Αναρωτιέμαι μερικές φορές, εμείς τότε, γιατί υπάρχουμε... όταν τα πάντα γίνονται χωρίς εμάς για εμάς;



Αναδρομική μελέτη 4: Στόχευε το όνειρο


Το περιγράφει πολύ ωραία ο τύπος στο παρακάτω βιντεάκι. Το νιώθω κάθε μέρα και είναι ο στόχος μου: να βγάλω τον καλύτερο εαυτό του άλλου που είναι δίπλα μου. Προσπαθήστε το, αν μη τι άλλο, αξίζει και έχει πολλές φορές πλάκα...





Αναδρομική μελέτη 3: Beautiful things don't ask for attention


Ο λόγος που ενώ μου αρέσει απίστευτα να φωτογραφίζω, δεν έχω αποκτήσει φωτογραφική μηχανή και δεν έχω ασχοληθεί σοβαρά με τη φωτογραφία, κάτι σαν άρνηση, σαν υπεκφυγή, είναι αυτός που αποτυπώνεται ξεκάθαρα στο κάτωθι απόσπασμα:




Πόσα χρόνια το έχω πει αυτό μέσα μου...


Αναδρομική μελέτη 2: Ακούσαμε και μας άρεσαν


Τι μάθαμε εκ των υστέρων, μετά από διαδρομή πολλών ετών συναπτών, με τις συναπτές συνάπ-σεις μας να καίγονται μέχρι να συναπτούν αυτά τα ωραία:


-Πώς γίνεσαι Ηγούμενος;
-Σε πηδάει ο προηγούμενος!


-Εγώ όμως, είχα το σθένος να μείνω παρθένος.



-Μα αν δεν γλείψεις, θα εκλείψεις...



-Το να τρως κρέας είναι ένστικτο. Το να το αποφεύγεις, είναι πολιτισμός.



(Οι φράσεις αυτές είναι στην πραγματικότητα σκόρπιες, τις βρήκα τυχαία και με χρονική απόσταση τη μια από την άλλη. Αν τις βάλει όμως κανείς με τη συγκεκριμένη σειρά, διαβάζονται εν συνόλω και μάλιστα έχει και ειρμό... καθώς φαίνεται ότι διαπραγματεύονται το ίδιο θέμα.)


Αναδρομική μελέτη 1:Υπερθεματισμός της Γνώσης έναντι της Σοφίας...


Η σημερινή ημέρα έχει τη σημασία της για τους Έλληνες, καθώς κάποια χρόνια πριν οι πρόγονοί μας, είπαν ένα ηχηρό ΟΧΙ και εννοούσαν ΟΧΙ. (Όχι, όπως οι σημερινοί Έλληνες που λένε ΟΧΙ, το οποίο όμως τελικά αποκοιμιέται στην αγκαλιά του ΝΑΙ). Και έτσι για πλάκα βγήκαν έξω στους δρόμους, πήραν τα άρματα και βουρ στα βουνά. Ξεσηκώθηκαν και θυσίασαν τα πάντα. Ξεβολεύτηκαν από τον καναπέ τους χωρίς δεύτερη σκέψη, διότι απλά... δεν είχαν καναπέδες οι άνθρωποι τότε. Κοιμόντουσταν στα ντιβάνια και στα τσιμέντα. Σήμερα, θέλουμε ανατομικό υπέρδιπλο νερόστρωμα και πάλι όλοι έχουν λουμπάγκο και αυχενικό σύνδρομο και οι μισοί είναι παντελώς μπουχέσηδες. Ούτε τα ξύγκια τους δεν μπορούν να ξεκουνήσουν.

Θέλω να σταθώ όμως και σε μια άλλη επέτειο της σημερινής ημερομηνίας, 28 Οκτώβρη πάλι, αλλά του 1871. Είναι η γενέθλεια ημέρα ενός μεγάλου, πολύ μεγάλου ιατρού, του Sir Robert Hutchison. Μια μικρή ματιά για την πορεία του, δείτε εδώ.



Sir Robert Hutchison (1871-1960)


Λίγες μόνο λέξεις του αρκούν για να αντιληφθεί κανείς το μεγαλείο της σκέψης του και το πρωτοπόρο πνεύμα του. Ο άνθρωπος έβλεπε πραγματικά μπροστά. (Αλήθεια, πόσοι τέτοιοι να έχουν απομείνει σήμερα; Και τι να βλέπουν για το άμεσο μέλλον μας...;)

«Από την άγνοια των ορίων, από τον πλεονάζοντα ζήλο για το καινούργιο και την περιφρόνηση για το παλιό, από τον υπερθεματισμό της γνώσης έναντι της σοφίας, της επιστήμης έναντι της τέχνης και της ευφυΐας έναντι της κοινής λογικής, από τον υποβιβασμό τού ασθενή σε περιστατικό και από τη χορήγηση θεραπείας πιο επώδυνης από την ίδια την ασθένεια, Κύριε, σώσε μας.»


Τα είπε όλα περί της σημερινής Ιατρικής ο άνθρωπος. Και γενικά περί σημερινής Ελλάδας.




"Επίδαυρος"
Στίχοι: Ισαάκ Σούσης
Μουσική: Λαυρέντης Μαχαιρίτσας
Ερμηνεία: Γιάννης Κότσιρας



"...κι όμως οι Έλληνες με διώχνουν από 'δω..."


Υ.Γ.: Ευχαριστώ τον αδελφικό φίλο και συνάδελφο Αλέξανδρο Γ. για τη γνωριμία με τον Sir Robert ! Του είμαι ευγνώμων...


Άρρητα μη λέγε: Νο 10 και (πραγματικά) τελευταίο - Πινγκουινικά κράξε!


Θέλουν να μας πείσουν κάποιοι ότι τα πράγματα είναι όπως ακριβώς τα κατανοούν αυτοί οι κάποιοι.

Διαβάζω τη συγκεκριμένη είδηση και προβληματίζομαι έντονα. Ο προβληματισμός δεν πάει στο αν πραγματικά υπάρχουν τέτοιες συμπεριφορές στις κοινωνίες των ζώων, αλλά πάει στην άνεση με την οποία επεκτείνται μια ανθρώπινη ιδέα ή συμπεριφορά στο υπόλοιπο ζωικό ή ακόμα και φυτικό βασίλειο. 

Κάποιοι θέλουν ντε και καλά να πιστέψουμε σε ένα ρεύμα που μιλά μεν για τα ζώα, αλλά απευθύνεται μάλλον -και πρωτίστως- σε άλλα ζώα... Και εννοώ τους ανθρώπους-ζώα, αυτούς που ξεφτιλίζουν την έννοια Άνθρωπος.



Το ότι μπαίνει δάκτυλος ανθρώπου για να διαμορφώσει το τελικό μήνυμα το οποίο μάλιστα εκφράζεται και ως επιστημονικό, νομίζω φαίνεται ξεκάθαρα και από την ακόλουθη φωτογραφία.



Αν ήμουν πάντως πινγκουίνος και άκουγα όλον αυτόν τον ντόρο περί της σεξουαλικής μου συμπεριφοράς, θα αναφωνούσα:

all these are for "us all" or "for asshole"?

δηλαδή, όλα αυτά που λέγονται είναι για όλους εμάς (μπορούν δηλαδή να γενικευτούν) ή είναι για τους μαλάκες...; Ή μήπως ακόμα-ακόμα, είναι για όλους εμάς τους μαλάκες;

Κάτι πινγκουινίστικο, μου λέει μέσα μου, ότι πρόκειται μάλλον για το τελευταίο.


Άρρητα μη λέγε: Νο9 και τελευταίο - Άρρητα πράξε!


Ο κύριος Χίλων ο αρχαίος που διατύπωσε το σοφό "άρρητα μη λέγε", θεωρώντας ότι είναι σωστό να μην μιλάς εκεί που δεν πρέπει και να μην λες αυτά που δεν πρέπει να λες γιατί θα ενοχλήσουν ίσως, νομίζω πρέπει να ήταν αρκετά συντηρητικός. Θα μου πείτε Λακεδαιμόνιος ήταν, τι άλλο πέρα από συντηρητικός θα ήταν;

Όμως, η Σοφία, ως έννοια και ιδιότητα, γιατί πρέπει να κρύβεται πίσω από τη σιωπή ή τη σιγή; Όταν, αυτά που δεν λέγονται, επειδή ακριβώς δεν λέγονται, πρέπει τουλάχιστον να προσπαθούμε να βρούμε άλλους τρόπους πιο ισχυρούς για να κοινωνηθούν όπως πχ να πράττονται και να βιώνονται.

Αν ο Χίλων λοιπόν, διατύπωσε το "Άρρητα μη λέγε", εγώ το επεκτείνω σε "Άρρητα μη λέγε, άρρητα πράξε".

Το παρακάτω βίντεο, προς επίρρωση των σκέψεών και λόγων μου:




Άρρητα μη λέγε: Νο8 - Ανεπίδεκτοι Μαθήσεως ή Ανεκπαίδευτοι Μαθήσεως;


Βλέπω γύρω μου ανθρώπους που είναι απόλυτοι στις απόψεις τους. Ακλώνητοι και υπερφίαλοι. Λες και έχουν πιάσει τον παπά από τα αρχίδια ή τον ταύρο από τα κέρατα. Στην ουσία όμως... αρχίδια κέρατα έχουν πιάσει! (συγνώμη κύριε Χίλωνα, είπες να μην λέμε αυτά που δεν πρέπει - "άρρητα μη λέγε", αλλά δεν αντέχω να μην χρησιμοποιήσω την γλώτταν του πεζοδρομίου... και τα μοντέρνα γαλλικά...). Και ο λόγος είναι ότι δεν έχουν ιδέα πώς λειτουργεί η εξέλιξη, η πρόοδος, η μάθηση, η δημιουργικότητα. Αυτοί οι άνθρωποι στέκονται εμπόδιο σε κάθε ανάπτυξη, σε κάθε νέα αρχή, ειδικά στον τόπο μας. Παρ' όλ' αυτά, αν τύχει κατά λάθος και φανεί μια διαφορετική άποψη, μια πρόταση που προσφέρει κάτι νέο, ο κόσμος δεν είναι χαζός (όσο και αν προσπαθούν να μας πείσουν για αυτό) και στο τέλος θα το επιλέξει. 

Ζούμε σε μια χώρα που δεν προσφέρει εύκολα τις εναλλακτικές. Για αυτό δεν έχουμε να επιλέξουμε και πολλά. Δεν είναι περίεργο αυτό, καθώς αυτό το πράμα (του σατανά), λέγεται αλλιώς και παγκοσμιοποίηση: όλα πολτοποιούνται σε ένα, τον πολτό (όπως εξάλλου λέει και η ίδια η λέξη!).

Δείτε για παράδειγμα, τις φωτιές: είτε είναι στο Μάτι, είτε στον Αμαζόνιο, γίνονται πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης και εντυπωσιασμού, αντί ευκαιρία σκασμού ένθεν και ένθεν και ανάληψης ευθυνών. Μέχρι να γίνει κάτι τέτοιο όμως (που θα ήταν κατά τύχη και στο όριο του στατιστικού λάθους όπως είπαμε και πιο πριν), μέχρι την ανάληψη ευθυνών από υπεύθυνα άτομα, θα μένει η ανάληψη εις τους ουρανούς αναλαμπής και στάχτης.

Άλλον ένα παράδειγμα: έχω παρευρεθεί σε πολλούς αθλητικούς αγώνες, ποδοσφαίρου, μπάσκετ, βόλλευ, παιδιών, εφήβων, νέων και ενηλίκων, και των δυο φύλων, ως ιατρός αυτών των αγώνων. Πάντα -μα πάντα όμως- στο τελείωμα αυτών των αγώνων, έφευγα με την εξής εικόνα: φουντωμένους και αναψοκοκκινισμένους προπονητές να βρίζουν τους εκάστοτε διαιτητές και να φωνάζουν με βρισιές εναντίον των παικτών τους, παίκτες να φωνάζουν και να πουλούν τσαμπουκά εναντίον των παικτών της άλλης ομάδας και θεατές να βρίζουν ξανά διαιτητές, παίκτες και προπονητές της άλλης ομάδας και να σιωπούν όταν οι δικοί τους προπονητές βρίζουν τα δικά τους παιδιά... Κοινώς, πολύ βρισίδι από όλες και προς όλες τις συνιστώσες του αθλητισμού, πολύ νταηλίκι, και έντονη δημιουργία ισχυρών προτύπων του "πώς παίζεται το παιχνίδι" σε κάθε ηλικία. Αν ένα παιδάκι 10 ετών, στις φυτείες και στις ακαδημίες πχ κάποιας ομάδας, ζει σε ένα τέτοιο περιβάλλον της ΜΗ-υγιούς άμιλλας, φανταστείτε και προβάλλετε αυτό το παιδί στα 20 του. Και κάντε αυτή την προβολή για όλα τα επαγγέλματα... Διότι τελικά, για προβολή πρόκειται, καθώς όλα αποτιμούνται με το πόσο προβάλλεσαι σε αυτήν την κοινωνία και καθόλου με το πόσο προσβάλλεσαι (οι γονείς στις εξέδρες των παιδιών που υπέμεναν και δέχονταν τις βρισιές από τον αμόλυντο και στο απυρόβλητο προπονητή της ομάδας εναντίον των ίδιων των παιδιών τους, δεν προσβάλλονται καθόλου ήθελα να 'ξερα;)

Γιατί είναι τόσο δύσκολο να εξαλειφθούν λοιπόν, οι κάφροι από προσώπου γης; Φταίνε οι κάφροι ή φταίει το πρόσωπο της γης;

Καταλήγω ότι φταίει το πρόσωπο της γης... Και πιο συγκεκριμένα, το πρόσωπο που εμείς δείχνουμε καθημερινά, καθότι το πρόσωπο της γης φτιάχνεται από τις ψηφίδες των προσώπων όλων εμάς που κατοικούμε πάνω σε αυτή τη γη.

Εξηγούμαι με δυο κομβικά και βασικά παραδείγματα:

1. Η θεωρία της Φυσικής Επιλογής λέει ότι σε μια δεδομένη κατάσταση ισορροπίας στη Φύση, ΑΝ ΤΥΧΕΙ και βρεθεί μια μετάλλαξη που προσφέρει ένα ΚΑΛΥΤΕΡΟ γνώρισμα και ιδιότητα σε ένα είδος, ΤΟΤΕ ΑΥΤΟ ΘΑ "ΕΠΙΛΕΧΘΕΙ" και θα υπερνικήσει τα άλλα και θα προχωρήσει ως είδος. Το νέο δηλαδή, αν είναι καλύτερο, θα επικρατήσει, μέσα σε ένα απολύτως ανταγωνιστικό περιβάλλον έμβιων όντων. Τονίζεται η προϋπόθεση "ΑΝ" τύχει και βρεθεί. Διότι, η φυσική επιλογή δεν είναι εξελικτική πίεση του σκοπού, δηλαδή δεν δημιουργεί εκείνη τις μεταλλάξεις, αλλά αν βρεθούν, τις προστατεύει και τις προπορεύει.

2. Ο Karl Popper, ένας μεγάλος Φιλόσοφος της Επιστήμης, απορρίπτει την αδιαμφισβήτητη εγκυρότητα της ανθρώπινης γνώσης και την υιοθέτησης της επαγωγικής μεθόδου ως εργαλείου αναζήτησης της επιστημονικής αλήθειας. Σύμφωνα με τη θεωρία του, η επιστημονική εξέλιξη μπορεί να επέλθει μόνο με την αντικατάσταση του κριτηρίου της εμπειρικής επαλήθευσης και την εισαγωγή της αρχής της διαψευσιμότητας. Κατά τον Popper, ο σκοπός της επιστήμης είναι η θεμελίωση της θεωρίας με υποθέσεις οι οποίες ελέγχονται από την εμπειρία, είναι δυνητικά διαψεύσιμες και επικυρώνονται προσωρινώς με την επιφύλαξη μιας ενδεχόμενης μελλοντικής διάψευσης. Κατά συνέπεια, κάθε επιστημονική θέση συμβάλλει στην επιστημονική πρόοδο μόνον ΑΝ μπορεί να διαψευσθεί, δηλαδή αν μπορεί να ελεγχθεί, να αποδειχθεί λανθασμένη και να αντικατασταθεί από μια νεότερη. Η διαδικασία αυτή είναι εξαιρετικά ανταγωνιστική, όπως ανταγωνιστική είναι και η Φύση και η Εξέλιξη. Και φυσικά, στηρίζεται στο ίδιο αγωνιώδες "ΑΝ", όπως και εκείνη.


Συμπερασματικά, ο κόσμος δεν είναι κακός από τη φύση του. Ο κόσμος είναι απλά καλομαθημένος και δεν ξεβολεύεται και εύκολα. Θέλει θυσίες, θέλει αγωνία, θέλει φόβο για να αλλάξεις και το βασικότερο, να γίνεις η αλλαγή που θες να δεις. Θέλει καθημερινή προσπάθεια, θέλει εμβάθυνση, θέλει διαλογισμό (με τον δικό σου άψυχο και έμψυχο κόσμο), διαλογή (με τον άψυχο κόσμο γύρω σου) και διαλεκτικότητα (με τον έμψυχο κόσμο γύρω σου). Και θέλει επίσης και τύχη (αυτό το "ΑΝ" που λέγαμε). Ευτυχώς όμως, το ΑΝ αυτό, δεν έχει χαθεί ακόμα και υπάρχει γύρω μας σποραδικά και κατά κρούσματα... 

Αν λοιπόν, τύχει τριγύρω σας και πέσουν στην αντίληψή σας, τέτοιες ωραίες ενέργειες που σας μιλούν για μια άλλη στάση ζωής, που σας δείχνουν έναν άλλον κόσμο, που σας "μεταλλάσουν" σε κάτι ανώτερο και σας εξελίξουν σε κάτι ομορφότερο, τότε μην το αφήσετε να φύγει απαρατήρητο. Προστατεύστε το, στηρίξτε το, μοιραστείτε το, επικοινωνήστε το. Φυτέψτε το στην καρδιά σας και αυτό θα στεριώσει. Δεν θέλει και πολύ: λίγο εύφορο έδαφος (ό,τι ελάχιστο μείνει μετά τις φωτιές), λίγη καλή διάθεση και μια αξί(ν)α ζωής: την αξία του να μην φοβόμαστε να θέσουμε τον Εαυτόν μας προς διάψευση, δηλαδή προς έλεγχο και προς κρίση, που θα λειτουργήσει σαν αξίνα για να οργώσει κάθε σκληρή και πέτρινη συμπεριφορά εκείνων των άκαμπτων, ακλώνητων και απόλυτων ανθρώπων που αναφέραμε στην αρχή.

Δεν είναι λοιπόν, χαζοί, ανίκανοι και βλάκες οι άνθρωποι γύρω μας (τουλάχιστον οι περισσότεροι). Είναι ανεκπαίδευτοι. Και είναι ανεκπαίδευτοι στο να επιλέγουν το σωστό, το καλό, το λειτουργικό, το παραγώγιμο, το εξελικτικό, το αποδοτικό, το επιστημονικό, το λογικό. Είναι ανεκπαίδευτοι γενικά να επιλέγουν.

Σκοπός ζωής νομίζω, είναι να μάθουμε πρώτα εμείς (και κατόπιν, αν κατορθώσουμε, και τους γύρω μας), να επιλέγουμε ορθά ανάμεσα στα μεγάλα ΑΝ της ζωής μας. Εδώ, με link, δυο εξαιρετικά ΑΝ στην παγκόσμια σκέψη, ένα το ΑΝ ΜΠΟΡΕΙΣ του Ράντυαρντ Κίπλιγκ και το άλλο το ΑΝ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΛΕΓΣΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ του Τάσου Λειβαδίτη. Μα το βασικότερο είναι ένα άλλο ΑΝ: αν μπορείς να κάνεις στη ζωή σου μικρά βήματα προς το καλύτερο.

Πιο συμπυκνωμένα αυτά που προσπαθώ να σας πω, μπορείτε να τα βρείτε στο παρακάτω εξαιρετικό animation video:



"One small step"




Άρρητα μη λέγε: Νο7 - Μισή Ζωή ή Μισεί Ζωή;


Γνωρίζω έναν συνάδελφο που αν τον κοιτάξεις από την κορυφή ως τα νύχια, θα πεις ότι μισο-ζει κυριολεκτικά. 

Εξηγούμαι: 

- Οδηγεί μηχανάκι που μισο-λειτουργεί, καθώς τον έχει αφήσει πάμπολλες φορές στο δρόμο από «ανακοπή», χωρίς κανένας ειδικός να μπορεί να βρει τι φταίει και το μηχανάκι κάνει συγκοπτικά επεισόδια… (μην λέτε λοιπόν, μετά για τους ιατρούς όταν δεν βρίσκουν από τι πάσχουν οι ασθενείς…). Το πίσω φανάρι έχει μισο-σπάσει, η μανιβέλα μισο-λείπει, η σέλα έχει μισο-ξεχαρβαλωθεί και συγκρατείται με μια τριχιά… (για όσους έχουν ακόμα γνώση της λέξης…), ο ένας καθρέπτης είναι διαφορετικός από τον άλλον γιατί κάποτε έσπασε και βρέθηκε ένας που μισο-ταίριαζε για να καλύψει το κενό που είχε μείνει όταν αντίκριζε προς τα πίσω αυτά που προσπερνούσε αλλά και εκείνα που τον προσπερνούσαν… (με λίγα λόγια το κενό που είχε μείνει όταν αντίκριζε το παρελθόν του…). Παρ’ όλα αυτά, το μηχανάκι, ακόμα κρατά και γράφει χιλιόμετρα. 

- Φορά κράνος που έχει μισο-σπάσει από τις τόσες φορές που έχει πέσει κάτω, η προστατευτική ζελατίνα έχει σπάσει από τη μια πλευρά και μισο-βγαίνει συνεχώς, το λουράκι κρέμεται καθώς το κλιπσάκι έχει μισο-χαλάσει και δεν δουλεύει. Και όμως, ακόμα κρατά και στέκεται πάνω στο κεφάλι του οδηγού του. 

- Φορά μπουφάν μηχανής DINESE, δώρο από τον πατέρα ενός καλού του φίλου και έτερου συμφοιτητή του, στο οποίο μισο-λειτουργούν τα φερμουάρ και μάλιστα στο ένα, το δεξί, έχει βάλει συνδετήρα για να σηκώνει το φερμουάρ καθώς έχει μισο-σαπίσει η λαβή του. Επίσης, έχει μισο-σκίσει το ύφασμα στα μανίκια. Παραδόξως, ακόμα κρατά το μπουφάν, όπως κρατά και η φιλία με τον έτερο συμφοιτητή και τον πατέρα του. 

- Φορά γυαλιά μυωπίας 10ετίας σχεδόν, που έχουν μισο-διαλυθεί, καθώς το ένα «ποδαράκι» του σκελετού έχει σπάσει δυο φορές στη θέση που στηρίζεται στο αυτί. Την μια συγκολλήθηκε με καμινέτο και σίδερο, με διαδικασία όπως ακριβώς η οστεομυελική ενδοπρόθεση που χρησιμοποιούν οι ορθοπεδικοί για να συνδέσουν δυο κομμάτια ενός επιμήκους οστού. Τη δεύτερη φορά που έσπασε (σε περιφερικότερο σημείο από την πρώτη), συγκολλήθηκε με τον UHUτον παντοκολλητή και ακόμα κρατά. 

- Φέρει τσάντα ώμου σακ-βουαγιάζ που μισο-κρέμεται, καθώς το ένα λουράκι έχει μισο-ξηλώσει και λες τώρα θα σκίσει, τώρα θα σκίσει, μα ακόμα κρατά και δεν σκίζει. 

- Φορά συνηθισμένο μπλου-τζιν που μισο-λείπουν τα κουμπιά του σε τέτοιο βαθμό που λες καμιά φορά ότι… «είναι ανοιχτά τα μαγαζιά του!». Κι όμως, το παντελόνι ακόμα κρατά και στέκεται χωρίς να του πέφτει. 

- Φορά ζευγάρι παπούτσια που το ένα έχει μισο-σκίσει μπροστά εκεί στη θέση του μεγάλου δακτύλου το οποίο προβάλει, ειδικά στις κατηφόρες, και όμως ακόμα κρατά το πόδι στη θέση του. 

- Φέρει κινητό smartphoneNOKIA, το οποίο μισο-ρετάρει, καθώς πατάς ένα κουμπί τώρα και αυτό ανταποκρίνεται μετά από κανένα 2λεπτο, και όμως, ο συγκεκριμένος συνάδελφος ακόμα το κρατά, και δεν το έχει πετάξει από το παράθυρο. 

- Φέρει ιατρικό στηθοσκόπιο στο σβέρκο του που μισο-λειτουργεί, καθώς έχει διαβρωθεί σε πολλά σημεία που είναι απορίας άξιον αν το έχει για να ακούει ήχους παθολογικούς ή αν το έχει απλά σαν αξεσουάρ-αντίκα. Και όμως, ο ίδιος ισχυρίζεται ότι ακόμα το στηθοσκόπιο του κρατά και ακούει αυτά που πρέπει να ακούει. 


Ο συνάδελφος αυτός, νομίζω ότι ζει στο μεταίχμιο της υλικής ζωής της σημερινής εποχής μας. Μισο-συμμετέχει σε όλα εκείνα που εμείς οι υπόλοιποι θεωρούμε εκ των ων ουκ άνευ της καθημερινότητάς μας. Δεν φαίνεται να τον πολυαπασχολεί όμως. 

Θα έλεγες ότι ζει ζωή μισή. 

Έχει όμως και κάτι ολόκληρο: έχει ολόκληρη αυτή τη ζωή που περιγράψαμε, δική του, χωρίς να αφήνει κανέναν να του την αγγίζει. Μα προπάντων, αν τον καλογνωρίσεις, θα καταλάβεις ότι αυτή τη μισή ζωή του… δεν τη μισεί!! Παρά προσμένει να ολοκληρωθεί, μαζεύοντας όλα τα μισά κομμάτια του.



Υ.Γ.: Ο συγκεκριμένος συνάδελφος, με ενημέρωσε πρόσφατα -ίσως διαβάζοντας την συγκεκριμένη ανάρτηση-, ότι έχει επίσης, ένα φωτιστικό γραφείου που μισο-λειτουργεί και ένα laptop που υπο-λειτουργεί... Και πού είσαι ακόμα δηλαδή... Και όμως, όλα αυτά στα περιγράφει με ένα χαμόγελο στωικό που στο δίνει και αυτό ολόκληρο και όχι μισό.


Άρρητα μη λέγε: Νο6 - Ινκρετίνη ή Οι κρετίνοι;


Το ερώτημα το έχω ξαναθέσει και πιο παλιά: αν σε ένα λιοντάρι του ρίχναμε πέντε ζέβρες εκεί που κάθεται, αντί να πρέπει να τις κυνηγήσει, θα τις έτρωγε και τις πέντε ή θα σταμάταγε κάπου μετά την μια-δυο; Η φύση με άλλα λόγια είναι αχόρταγη ή έχει βάλει κάπου ένα φρένα για να διατηρήσει την ισορροπία της;

Πλέον, νομίζω και παθοφυσιολογικά, έχει δοθεί μια απάντηση: λέγεται "ινκρετίνη" που στο χώρο των διαβητολόγων-καρδιολόγων και των επιστημόνων που ασχολούνται με τον μεταβολισμό, έχει εδώ και κάποια χρόνια προκαλέσει επανάσταση, παρέχοντας συναρπαστικές νέες θεραπείες απέναντι στη μάστιγα του διαβήτη. Μια σύνοψη αδρή των δράσεων της ορμόνης ινκρετίνης στον οργανισμό αποτυπώνεται στην παρακάτω εικόνα:


Αυτό που ίσως αξίζει να κρατήσουμε για τις ανάγκες της συγκεκριμένης ανάρτησης, είναι ότι η ινκρετίνη όταν εκκρίνεται (και εκκρίνεται αμέσως με το πέρασμα της τροφής από το γαστρεντερικό μας σύστημα) προκαλεί αίσθημα κορεσμού στον εγκέφαλο και μείωση της όρεξης. Είναι λοιπόν ένα από τα φρένα που λέγαμε πριν, που έχει βρει η φύση ώστε να διατηρεί την ισορροπία ανάμεσα στους καταναλωτές και καταναλισκόμενους αυτής της πλάσης... Ως καταναλωτής δεν μπορείς κύριες να τρώς τον άμπακο, όσο θέλεις και όσο τραβάει η όρεξή σου... για αυτό έχει βάλει κόφτη στην όρεξή σου. 

Το λιοντάρι λοιπόν, θα φάει για να ζήσει και εκείνο, αλλά δεν θα εξαφανίσει όλο το ασκέρι των ζεβρών, για να κάνει απλά το κέφι του.

Με αυτά τα νοήματα μας έχει αναθρέψει η Φύση.

Και αυτά τα νοήματα, πάει λίγο να ανατρέψει ο Άνθρωπος, τη σήμερον ημέρα.

Διότι, ο Άνθρωπος είναι αχόρταγος, βάζει φωτιές όπου γουστάρει και όποτε γουστάρει (κατά προτίμηση κάθε 15αύγουστο στην Ελλάδα - λες και έχει ραντεβού), βιάζει κοριτσάκια και ασελγεί ασύστολα μέχρι που αυτοκτονεί, αποκτά χρήματα και πλούτη μέχρι που παθαίνει καρκίνο ή (αν είναι πιο τυχερός για να μην βασανίζεται) κανένα εμφραγματάκι που τον στέλνει μια και έξω και γενικά, φαίνεται να μην έχει κανένα φρένο. Πιο σωστά, φαίνεται να μην έχει καθόλου... σώας τας φρένας του, οπότε πώς να δράσουν και τα φρένα...

Άνθρωποι που ενδιαφέρονται μόνο για το τώρα, για το "ό,τι φάνε ό,τι πιούνε και ό,τι αρπάξει ο κώλος τους" που λένε και στο χωριό μου, είναι άνθρωποι που είναι εκτός παραδεδομένης φύσης, όπως μας τη μάθανε στο σχολείο ότι λειτουργεί αυτή η φύση που μας γέννησε.

Ο Άνθρωπος σήμερα, επιθυμεί να γεννήσει μια άλλη φύση - και το κάνει λίαν επιτυχώς. Δημιουργεί μια εικονική πραγματικότητα, μια πληθωριστική ύπαρξη, μια υπερδυναμική καθημερινότητα. Ο Άνθρωπος σήμερα προσπαθεί μόνος του να φτιάξει κάτι ακόμα πιο δύσκολο για να το ξεπεράσει και να αυτοβαυκαλιστεί ότι κάτι πέτυχε ο δυστυχής...

Τυχαία, πέφτω πάνω σε μια διαφήμιση που προωθείται πολύ τώρα τελευταία, αυτή του Grammarly.com, και αντιγράφω απόσπασμα από το βασικό μότο του ιδρυτή του site:

"Grammarly is like a little superpower, especially when I need to be at 110%."

Δείτε πίσω από τις λέξεις superpower (δηλαδή υπερδύναμη) και ότι ζητάει να αποδίδει το 110%... Ένας επίπλαστος κόσμος τρομακτικά αυξημένων αναγκών (πάνω από το 100% των δυνατοτήτων μας) που αναπόφευκτα γεννά νέες ανάγκες για προστασία και βοήθεια. Και να σου οι πάσης φύσεως ασφαλιστικές εταιρείες για να εξ-ασφαλίσουν τον φόβο μας και τις αν-ασφάλειες μας (που νομίζουμε ότι προέρχονται από τον εσωτερικό μας κόσμο και ότι κάτι έχουμε και ότι φταίμε εμείς οι ίδιοι και τρέχουμε στους ψυχολόγους και τους ψυχιάτρους, αλλά πού να ξέραμε οι δύσμοιροι ότι προέρχονται από τον εξωτερικό μας κόσμο), και να σου και οι πάσης φύσεως εταιρείες με τους ειδικούς που γνωρίζουν πριν από εσένα για εσένα (λογικό, γιατί πρώτα εκείνοι κατασκεύασαν την ανάγκη, άρα ξέρουν τα πάντα για σου την καλύψουν με τον καλύτερο τρόπο...) και εσύ τους ορίζεις αντικαταστάτες σου στη ζωή σου και ζουν εκείνοι αντί για εσένα... και ο κατάλογος δεν έχει τέλος, καθώς είναι μια ακόμα ατέρμονη κατασκευασμένη ανάγκη... Μια ανάγκη να ζήσουμε, αλλά με τον τρόπου που θέλουν κάποιοι. Δεν μας αφήνουν να ζήσουμε όπως θέλουμε εμείς, γιατί πρωτίστως δεν μας αφήνουν να γνωρίσουμε όπως θέλουμε εμείς, άρα να κρίνουμε όπως θέλουμε εμείς, άρα να αποφασίσουμε όπως θέλουμε εμείς. Όλα είναι έτοιμα, στο πιάτο μας, στον υπολογιστή μας, στο κινητό μας, στον αντίχειρά μας... Όλα πριν από εμάς για εμάς... Μας ζητούν το 110% της ύπαρξής μας για να ζήσουμε και επειδή δεν το έχουμε, μας το πουλάνε (εκείνοι οι ίδιοι που μας το ζητάνε) έτοιμο το πακετάκι των 110%. Με ένα βασικό αντάλλαγμα όμως: να μην ζήσουμε.

Δεν ξέρω ειλικρινά πού θα μας πάει το μέλλον. Το μέλλον θα έρθει, δεν μπορεί φυσικά, να περιμένει. Οι εξελίξεις τρέχουν και δεν σταματούν. Δεν προδικάζονται. Σίγουρα όμως, δικάζονται, όταν πια θα έχουν γίνει και αυτές παρελθόν. Άρα, κοιτάξτε πίσω σας, στην ιστορία σας, στην ιστορία του τόπου σας, της χώρας σας, του είδους σας ως άνθρωποι και όχι ως κρετίνοι, και αναλογιστείτε πού πάμε.

Αν μας έχει απομείνει είναι ένα πράγμα: όπου πάμε, να πάμε όλοι μαζί. Αν το μέλλον μας, διαγράφεται φωτεινό ή ζοφερό, αν στο μέλλον καούμε όλοι μαζί από τις φωτιές που βάζουμε ή μας βάζουν ή αν πλημμυρίσουμε από τα τσουνάμια και τις νεροποντές, ας πάμε όλοι μαζί. Αν κάτι πρέπει να μείνει από τις φωτιές στο Μάτι πέρσι, νομίζω είναι εκείνη η σπαραχτική εικόνα υψίστου ανθρώπινου πολιτισμού, όπου οι άνθρωποι ήταν μαζί αγκαλιασμένοι όταν καίγοντας ζωντανοί... Όλοι μαζί στο θάνατο. 

Αν το μέλλον λοιπόν, αποδειχτεί λάθος, αγαπητοί μου, ας είναι ένα λάθος που κάνουμε όλοι μαζί. Ας είναι ένα λάθος προσυμφωνημένο, ας είναι ένα λάθος κατόπιν απόφασης και συν(ανα)ζήτησης. Αυτό μετράει, το μαζί και όχι τόσο το λάθος. Το μαζί είναι στοιχείο πολιτισμού και όχι το λάθος. Και μάλιστα, το μαζί, είναι στοιχείο Φυσικού Πολιτισμού. Είναι το στοιχείο που αποκόπτουμε από πάνω μας όταν καίμε, καταστρέφουμε, χαλάμε, γκρεμίζουμε, αποξηραίνουμε... Είναι το στοιχείο που χάνουμε, όπως ακριβώς μια μάνα χάνει το παιδί της, ή πιο σωστά, όταν ένα παιδί απαρνιέται τη μάνα του.

Ινκρετίνη για φρένο και ισορροπία μέσα στον εγκέφαλό μας λοιπόν, ή οι κρετίνοι θα μας γεμίσουν φρέον και ανισορροπία μέσα στο κρανίο μας που κάποτε κατοικούσε ένας εγκέφαλος...;


"The Future"
by Roberto Cacciapaglia





Άρρητα μη λέγε: Νο5 - Γλυκό μου Βύσσινο ή Γλυκό μου Βάσανο;


Πώς γίνεται και τα έχει φτιάξει έτσι ο μεγαλοδύναμος, ώστε να πρέπει πρώτα να μοχθήσεις για να αποκτήσεις, να πρέπει πρώτα να ματώσεις για να σώσεις (την ψυχή σου ή/και τις ψυχές των άλλων), να πρέπει πρώτα να αναρριχηθείς στα πιο απάτητα βουνά για να μπορείς από εκεί να διαχυθείς στα πιο σκοτεινά μονοπάτια της ύπαρξης;

Πώς γίνεται και έχει συνδυάσει ο μεγαλοδύναμος την εξάντληση των δυνάμεων με την απόκτηση του νοήματος, την ανέχεια της ύλης με την ευεξία της ψυχής, το απαιτητικό με το αναζωογονητικό και το ελάχιστο με το σπουδαίο;

Πώς γίνεται να έχει κρύψει την ομορφιά πίσω από τις πιο ψηλές βουνοκορφές και τα ομορφότερα χαμόγελα πίσω από τα πιο καυτά δάκρυα;

Πολλοί λένε "να μου λείπει το βύσσινο", εννοώντας ότι πρόκειται μάλλον για βάσανο και όχι για βύσσινο, οπότε "δεν θα πάρουν", όταν τους προσφέρουν κάτι που απαιτεί ενέργεια, κόστος, θυσίες και φυσικά μπόλικη αβεβαιότητα.

Δεν γνωρίζουν όμως, όσοι αρνούνται "να πάρουν", ότι αυτά τα στοιχεία είναι τα συστατικά του βύσσινου της ζωής και όλων εκείνων των γλυκών στιγμών που βγαίνουν στο τέλος σαν απόσταγμα μετά από το στύψιμο τόσων πικρών στιγμών και εμπειριών...

Εσείς τι θα διαλέγατε λοιπόν, να πάρετε στη ζωή σας; Γλυκό βύσσινο ή Γλυκό βάσανο; Θα διαλέγατε, την ήρεμη και γλυκιά πλευρά της ζωής ή την άγρια, σκληρή, ανόθευτη, αμόλυντη, ακατέργαστη, σπλάχνα πλευρά της ζωής;

"Wild Side"
by Roberto Cacciapaglia






Άρρητα μη λέγε: Νο4 - Σταθερή Αξία ή Σταθερή Απαξία;


Συνεχίζοντας τις προηγούμενες σκέψεις, θέλω να θέσω μια ερώτηση: πώς γίνεται σε έναν κόσμο που καταιγιστικά αλλάζει, που σπάει και ξεπερνά κάθε μέρα τον ίδιο του τον εαυτό, τα ίδια του τα πλαίσια και όρια, τα ίδια του τα νοήματα και τις αλήθειες, πώς γίνεται να ζητούν κάποιοι να παραμείνουν ζωντανές κάποιες σταθερές αξίες; Πώς γίνεται δηλαδή, σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει, να μιλάμε και να αναφερόμαστε σε κάτι σταθερό; Πόσο δόκιμο, πόσο λειτουργικό και πόσο τελικά ευεργετικό αλλά και πόσο βασανιστικό είναι κάτι τέτοιο;

Φυσικά, αντιλαμβάνεστε, ότι η έννοια της Αξίας και των Αξιών γενικότερα, εντάσσονται στην σύνθεση της έννοιας της Ηθικής, και ως συνέχεια της συζήτησης περί το "για ποια Ηθική μιλάμε" στη σημερινή εποχή, προκύπτει και η ανωτέρω ερώτηση.

Η Ηθική και οι Αξίες, αν έχουν νόημα και ισχύ είναι γιατί έχουν σταθερότητα και λειτουργούν ως σημεία σταθερής αναφοράς μέσα στις φουρτούνες της σκέψης και στην πλημμύρα των ερεθσμάτων, όπως ακριβώς λειτουργεί ένας Φάρος στη μέση του πουθενά τον οποίο αναζητούν οι επί γης θαλασσοδαρμένοι.

Αυτό που συμβαίνει όμως γύρω μας δεν είναι μια Σταθερή Αξία, αλλά μια Σταθερή Απαξία, μια συνεχής και ακατάλυπτη αποδόμηση και κατακρεούργηση των πιο σπουδαίων νοημάτων, επηρεασμένη ίσως αυτή η κατάσταση από (ή πιο σωστά, υποταγμένη σε αυτήν), την συνεχή αποδόμηση των πιο σπουδαίων νοσημάτων του Ανθρώπου (εδώ η έννοια της Βιοεξουσίας προεξάρχει και μαζί συμπαρασύρει και το πιο πάνω ερωτηματικό, οπότε το μετατρέπει σε ερωτηματικό περί Βιο-Ηθικής...).

Για μένα η Ηθική και η Σταθερή Αξία, είναι κάτι που δεν μπορώ να το πω με λόγια στη σημερινή εποχή που όλοι έχουν λόγο και αντί-λογο για όλα και όλους. Θα το δείξω όμως με δυο εικόνες:

Α] Η μια εικόνα, είναι αυτή που αντικρύζει κανείς όταν βρεθεί για κάποια λεπτά ενός πρωινού, στην -κατά την άποψή μου- πιο πολύβουη διασταύρωση της Αθήνας, αυτήν της Κηφισίας, Αλεξάνδρας, Βασιλίσσης Σοφίας και Φειδιπpίδου. Εκεί, θα δει έναν τροχονόμο, σταθερά στη θέση του τα τελευταία τουλάχιστον 18 χρόνια, να προσπαθεί να ρυθμίσει την κυκλοφορία της περιοχής. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που πάντα με χαμόγελο εξηγεί τις ανάγκες της κυκλοφορίας σε οδηγούς αυτοκινήτων, οδηγούς δικύκλων, πεζούς, περαστικούς, σε οδηγούς που τον βρίζουν, σε οδηγούς που του κορνάρουν, σε οδηγούς που δεν ξέρουν να οδηγούν και σε οδηγούς που δεν ξέρουν να καθοδηγούν τις ζωές τους. Πρόκειται για μια μορφή σπάνια, που είναι πάντα γελαστή και απευθύνεται με νεύματα, κινήσεις αλλά και με λόγια στους παρευρισκόμενους σε αυτή την πολυσύχαστη διασταύρωση, με περισσή ευγένεια που πραγματικά ξεχειλίζει. Του έχει ανατεθεί ένα από τα πιο δύσκολα τροχονομικά πόστα, ένα σημείο που συνάδελφοί του θα γαμοσταύριζαν αν τους έλεγαν ότι θα είναι για μια ζωή εκεί σταθεροί. Ο τύπος όμως αυτός, θαρρείς, ότι μιλά σε συγγενείς του και με παραινετικό τρόπο τους εξηγεί ποιο κατά την άποψή του είναι το σωστόξ όσο και αν τον χλευάζουν όλοι εκείνοι οι χρήστες του δρόμου που έχουν σκάσει 50άρικο για να πάρουν το δίπλωμα νύχτα. Ο άνθρωπος αυτός νιώθει τον κόμβο ως το σπίτι του και τους ανθρώπους που περνούν από εκεί, ως επισκέπτες στο σπίτι του. Αν κάποιος αναγκαστεί να μείνει στον κόμβο 5λεπτά παραπάνω και τρελένεται με τη βαβούρα που βλέπει στο σημείο, εκείνος μένει όλη του τη βάρδια στο σημείο, επιμένοντας όμως να βλέπει την ομορφιά του σημείου. Και αν δεν υπάρχει από μόνη της αυτή η ομορφιά, τη δημιουργεί ο ίδιος ανάμεσα σε εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες καθημερινούς διερχόμενους συνανθρώπους του. Αυτός ο άνθρωπος, κάνει τη δουλειά του με θαυμαστό τρόπο, εκπέμποντας άπλετο φως, όταν οι περισσότεροι γύρω του εκπέμπουν άπλετους ρύπους και πολύ γκρίζο. Αυτός ο άνθρωπος, δεν κάνει απλά τη δουλειά του σωστά, αλλά την κάνει και συνεχόμενα και μάλιστα για τουλάχιστον 18 χρόνια που τυχαίνει και περνάω από το σημείο. Πρόσφατα, είδα ότι κάποιος του χάρισε μια γλάστρα στη μέση εκεί του δρόμου, και αυτός σαν μικρό παιδί την πήρε και την έβαλε κάτω από το πράσινο φως ενός φαναριού για να την πάρει μαζί του προφανώς μόλις θα τελείωνε τη βάρδιά του. Έλαμπε ολόκληρος μόλις την πήρε τη γλάστρα στα χέρια του. Εγώ, και ευτυχώς και κάποιοι άλλοι -συμπεριλαμβανομένου και εκείνου ή εκείνης που του χάρισε τη γλάστρα- βλέπαμε ότι έλαμπε ο τύπος ολόκληρος και πριν πάρει τη γλάστρα. Ενσάρκωνε το ίδιο το φως. Αυτή είναι λοιπόν, μια Σταθερή Αξία: μια εικόνα που εκπέμπει το ίδιο φως, όποτε και αν την κοιτάξεις, όσα χρόνια και αν περάσουν, ό,τι αλλαγές και αν συμβούν.


Β] Η δεύτερη εικόνα, έχει πάλι πολύ φως. Είναι το Φως των Ονείρων μας, τα οποία γεννιούνται μέσα σε βαθύ σκοτάδι. Πιο συγκεκριμένα, είναι το Φως των Παιδικών μας Ονείρων, το πιο Αγνό, Αμόλυντο, Αψεγάδιαστο, Ανέγγιχτο, Φως που στέκεται ταπεινό μπροστά στο άγνωστο σκότος... Φυσικά, το Φως αυτό, δεν μπορεί να μην έχει σύνδεση με τον Ουρανό, (τουλάχιστον τον δικό μου Ουρανό, αυτόν που βλέπω όταν αντικρύζω την κόρη μου):



Για να συνοψίσουμε λοιπόν, αναζητώντας την έννοια "Αξία" σε μια καθημερινότητα που βρίθει από
"Απαξία", προκύπτει μια και μοναδική Σταθερότητα: σίγουρα όχι αυτή που θεωρούμε ως ιδιοσυστασιακή της έννοιας "Αξία", αλλά μια άλλη Σταθερότητα, εκείνη του διαρκώς επαναλαμβανόμενου και σταθερά ανακύπτοντος αιτήματος περί Αναζήτηση Αξιών σε μια πληθώρα συμπεριφορών Απαξιωτικών απέναντι στο μεγαλείο της Ζωής. Και αν η Ζωή η ίδια γεννιέται με πόνο (κάθε γέννα εμπεριέχει τον "πόνο"), σήμερα που όλα γίνονται με σκοπό να απαλείψουμε τον πόνο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι σήμερα όλα θέλουν η Ζωή να είναι μη-Ζωή, το Φυσικό να είναι μη-Φυσικό και η Αξία να είναι μη-Αξία, δηλαδή Απαξία.



Νομίζω, πιο όμορφα απ' όλους, το έχει θέσει το θέμα ο Lewis Mumford στο κάτωθι απόσπασμά του:

«Εαν πρέπει να δημιουργήσουμε ισορροπημένα ανθρώπινα όντα, ικανά να διεισδύσουν σε μία παγκόσμια συνεργασία με άλλα άτομα καλής πίστης, και αυτό είναι το υπέρτατο καθήκον της γενιάς μας και το θεμέλιο όλων των άλλων επιτευγμάτων της, πρέπει να δώσουμε τόση έμφαση στα συναισθήματα και στην έκφραση ηθικών και αισθητικών αξιών όση δίνουμε στην επιστήμη, στις εφευρέσεις και στην πρακτική οργάνωση. Το ένα χωρίς το άλλο δεν έχει καμία αξία. Και οι αξίες δεν έρχονται έτοιμες: πετυχαίνονται από μία αποφασιστική προσπάθεια εξισορρόπησης των γεγονότων της προσωπικής εμπειρίας με τα ιστορικά πρότυπα που διαμορφώθηκαν στο παρελθόν από εκείνους που αφιέρωσαν ολόκληρη τη ζωή τους στην επίτευξη και την έκφραση αξιών. Αν πρέπει να εκφράσουμε την αγάπη στην καρδιά μας, πρέπει να καταλάβουμε τι σήμαινε η αγάπη αυτή για τον Σωκράτη και τον Αγιο Φραγκίσκο, το Δάντη και τον Σαιξπηρ, την Εμιλυ Ντίκινσον και την Κριστίνα Ροσέτι, τον εξερευνητή Shackleton και τους ατρόμητους γιατρούς που σκόπιμα εξέθεσαν τον εαυτό τους στον κίτρινο πυρετό. Αυτές οι ιστορικές εκδηλώσεις της αγάπης δεν καταγράφονται στις ημερήσιες εφημερίδες ή τα τρέχοντα ραδιοφωνικά προγράμματα: είναι κρυμμένες απο τους ανθρώπους που έχουν μυαλά του συρμού. Η αρετή δεν είναι ένα χημικό προϊον, όπως το περιέγραψε κάποτε ο Taine: είναι ένα ιστορικό προϊον, όπως η γλώσσα και η λογοτεχνία. Και αυτό σημαίνει οτι αν πάψουμε να ενδιαφερόμαστε γι’αυτήν, πάψουμε να την καλλιεργούμε, πάψουμε να μεταφέρουμε τις αξίες της, ένα μεγάλο μέρος της θα μείνει χωρίς νόημα, σαν μία νεκρή γλώσσα προς την οποία χάσαμε των κώδικα. Αυτό, καταθέτω, είναι εκείνο που συνέβη στη διάρκεια της ζωής μας... 

Lewis Mumford - “Values for Survival”, 1946


Άρρητα μη λέγε: Νο3 - Υποδείγματα και Υπολείμματα



Θα αναφέρω δυο παραδείγματα που δεν μπορώ να ξεχωρίσω αν είναι υποδείγματα αξιοπρέπειας ή υπολείμματα αναξιοπρέπειας:

1] Μιας και αναφέραμε στην προηγούμενη ανάρτηση τον Κωνσταντίνο Καβάφη, να θυμηθούμε τις παραινέσεις του μέσα από το ακόλουθο ποίημά του "Όσο μπορείς", και να τις κρίνουμε όχι σε ένα ιδεατό θεωρητικό πλαίσιο ποιητικής εξιδανίκευσης, αλλά στο καθημερινό πλαίσιο της ανθρώπινης σωματικής ανάγκης του ποιητή για ερωτική συνεύρεση και της βασάνου που διήρχετο αυτή η προσωπική του αναζήτηση όταν ήταν αντιμέτωπος με μια εντελώς αντίθετη κοινωνική (και ακολούθως ηθική) επιταγή: τη σύνθλιψη της ομοφυλοφιλίας:



Όσο μπορείς
Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κι εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ως που να γίνει σα μια ξένη φορτική.


Το ποίημα αυτό θα μπορούσε να είναι ένα υπόδειγμα ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Θα μπορούσε όμως να είναι και κάτι άλλο: μια εσωτερική προσπάθεια του ίδιου του ποιητή να δαμάσει τον "αμαρτωλό" εαυτό του, μια φωνή της λογικής και της κοινωνικής αιδούς που επιτάσσει η εποχή του. Όταν λέει "εκθέτοντάς την στων σχέσεων και των συναναστροφών την καθημερινήν ανοησία, ως που να γίνει σα μια ξένη φορτική" μπορεί να μαστιγώνει τον εαυτό του εκείνη τη στιγμή και να προσπαθεί να σώσει την ψυχή του από τα τελευταία υπολείμματα της δικής του (κοινωνικής) αναξιοπρέπειας ώστε να μην γίνει η ζωή του, φορτική. 

Τελικά, δεν ξέρω λοιπόν, αν αυτό το ποίημα είναι ένα υψίστης έντασης υπόδειγμα ανθρώπινης αξιοπρέπειας που αντιμάχεται την ευτέλεια μιας καθημερινής ανόητης ζωής ή αν είναι ένα εναπομείναν χαμηλής έντασης υπόλειμμα της κεκαθαρμένης αναξιοπρέπειας και του αμαρτωλού εαυτού του ποιητή μετά από εφαρμογή λελογισμένων κοινωνικών μέτρων και σταθμών. Και κάτι ακόμα: αν ζούσε σήμερα ένας τύπος σαν τον Καβάφη, τι θα λέγατε, θα συμμετείχε στα διάφορα Gay Pride;

2] Είναι ένα θεώρημα, του κυρίου Grossman, που είναι κεφαλαιώδους σημασίας στον τομέα των Οικονομικών της Υγείας αλλά και της Υγείας γενικότερα, καθώς θεωρεί ότι γεννιόμαστε με ένα ποσοστό υγείας (είναι το κεφάλαιο υγείας που έχει έκαστος από εμάς κατά τη γέννησή του, όπως καθορίζεται από τα γονίδιά του κατά βάση), το οποίο στην πορεία του χρόνου ενισχύεται από παρεμβάσεις και συμπεριφορές υγείας του ατόμου ή/και της κοινωνίας (όπως πχ οι εμβολιασμοί, οι καλές συμπεριφορές υγείας, η περίθαλψη της υγείας) ή αποσβένει και απαξιώνεται από το ίδιο το άτομο ή/και την κοινωνία στην οποία ζει (πχ κακές συνήθειες όπως κάπνισμα, κακή οδική συμπεριφορά, αλλά και νόμοι που δεν εφαρμόζονται ώστε να αποτραπεί το κάπνισμα ή κακή εκπαίδευση που εφαρμόζεται ως προς την οδική συμπεριφορά κλπ κλπ). Με λίγα λόγια, το υπόδειγμα του Grossman, λέει ότι ξεκινάς από ένα επίπεδο υγείας που καθορίζει μόνο η τύχη και τα γονίδιά σου και μετά αναλόγως τύχης (όπως πχ σε ποια χώρα ζεις, ποιο κόμμα την κυβερνά) αλλά και της δικής σου συμπεριφοράς και lifestyle, προστίθεται ή αφαιρείται τμήμα υγείας και ανολόγως πορεύεται διαγράφοντας τη δική του πορεία υγείας έκαστος, μέχρι το σημείο μηδέν που είναι ο θάνατος. 

Πώς όμως αυτό το υπόδειγμα υγείας, τείνει να γίνει υπόλειμμα υγείας μέσα σε μια κοινωνία άκρως καταναλωτική και αποπροσανατολιστική, που οι περισσότεροι ή για κοινωνικούς λόγους δεν θα έχουν να φάνε, ή πάλι για κοινωνικούς λόγους θα τρώνε ό,τι τους πλασάρει η κάθε εποχή. Δείτε ας πούμε το συγκεκριμένο άρθρο που μιλά για 3 παρεμβάσεις Δημόσιας Υγείας που θα μπορούσαν να σώσουν 94 εκατομμύρια ζωές στα επόμενα 25 χρόνια. Και μετά, ξαναμιλάμε για υποδείγματα και υπολείμματα υγείας.


Άρρητα μη λέγε: Νο2 - Θα σε μαδήσω τρίχα-τρίχα!


Σε συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης και περί ισότητας των δυο φύλων, όπως αυτή διατυπώνεται, διεκδικείται και προστατεύεται μέσα από τα Gay Pride, ήθελα να παραθέσω κάποια δεδομένα:

1. Κάποτε, γυναίκες και άντρες ήταν γεμάτοι τρίχες στο σώμα τους. Όπως ακριβώς τους πρωτοέφτιαξε ο Θεός. Μετά, οι γυναίκες άρχισαν να απολεπίζονται και έγινα άτριχες (μήπως γιατί άρχισαν να απελπίζονται ότι δεν τις θέλει κανένας άντρας και έτσι στα πλαίσια του ερωτικού ανταγωνισμού βρήκαν ένα καινούργιο χαρακτηριστικό, επιλέγοντας να κάνουν μόδα την άτριχη επιδερμίδα τους σε κρυφά και απόκρυφα μέρη;). Πιο μετά, άρχισαν και οι άντρες να απολεπίζονται και να γίνονται και εκείνοι άτριχοι (μήπως τώρα γιατί και εκείνοι άρχισαν να απελπίζονται ότι δεν θα βρίσκουν γυναίκα στα πλαίσια του παγκοσμιοποιημένου ερωτικού ανταγωνισμού;). Πλέον, σχεδόν όλοι, γυναίκες και άντρες είναι άτριχοι. Το αντίθετο ακριβώς από ό,τι τους έφτιαξε ο Θεός. Αν το φυσιολογικό είναι αυτό που επιλέγει ο Θεός για να μας φτιάξει, τότε σήμερα οι περισσότεροι είναι άθεοι και αφύσικοι. Ισχύει πράγματι αυτό άραγε; Αναλογιστείτε κάτι τελευταίο: ο Ερμής του Πραξιτέλους είχε επιτέλους τρίχες ή είχε αποτυπωθεί σε μια εξιδανικευμένη του εκδοχή, δηλαδή... άτριχος;!

Δυο σχόλια επί των ανωτέρω σκέψεων: 

Πρώτον, το τι είναι φυσιολογικό ή όχι, καθορίζεται διαχρονικά από τη δύναμη της συνήθειας, της μόδας και τις επιλογές των πολλών. Αν σήμερα, οι επιλογές των πολλών, είναι το ακριβώς αντίθετο με τις επιλογές των πολλών χτες, δεν ξέρω αν λέγεται εξέλιξη, πρόοδος ή οπισθοδρόμηση, ξέρω ότι λέγεται πολύ απλά, "κοινωνία". Και για να δείτε ότι το ίδιο ακριβώς συμβαίνει όχι μόνο στις σεξουαλικές συνήθειες, στις μόδες ερωτικών προτύπων, αλλά και στις μόδες των επιστημονικών επιλογών, σας παραθέτω ένα παράδειγμα τρανταχτό από την Καρδιολογία που το βίωσα ενόσω ήμουν φοιτητής. Πριν κάποια χρόνια αν έλεγες στις εξετάσεις Φαρμακολογίας ότι σε καρδιακή ανεπάρκεια θα δώσεις μια κατηγορία φαρμάκων που λέγονται β-αναστολείς, κοβόσουν και πήγαινες σπίτι σου άκλαυτος. Ξαφνικά, μέσα σε ένα χρόνο, μετά από κάποιες νέες μελέτες που δημοσιεύτηκαν (και έλεγαν ότι όσοι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια παίρνουν β-αναστολείς έχουν αυξημένη επιβίωση συγκριτικά με όσους δεν παίρνουν), άλλαξαν τα πάνω κάτω και πλέον οι ίδιοι καθηγητές που την προηγούμενη χρονιά θα σε έκοβαν στο μάθημα αν έλεγες ότι θα έδινες β-αναστολείς στην καρδιακή ανεπάρκεια, τώρα θα σε έκοβαν αν έλεγες ότι θα τολμήσεις να μην δώσεις β-αναστολείς στην καρδιακή ανεπάρκεια, καθώς πλέον είναι από τα βασικότερα φάρμακα που διαθέτουμε στη φαρέτρα θεραπείας της καρδιακής ανεπάρκειας. Άρα, οι μόδες είναι μόδες και παραμένουν ζωντανές μέχρι η επόμενη μόδα να πάρει τη θέση τους. Και κάπως έτσι προχωρά η κοινωνία. 

Δεύτερο σχόλιο, υπάρχουν άνθρωποι παρά ταύτα, που τολμούν να επιμένουν στις παραδεδομένες-παραδοσιακές αρχές και αξίες. Αυτοί, διαχρονικά έχουν αποκτήσει πολλά ονόματα: οπισθοδρομικοί, συντηρητικοί, πουριτανοί, μέχρι και ήρωες, συνεπείς, ακλώνητοι, βράχοι κλπ κλπ. Τι από τα δυο ισχύει; Ουδείς δεν μπορεί να ξεκαθαρίσει το σκοτεινό τοπίο.

2. Γεγονός με τις σημερινές οικογένειες είναι ότι τη θέση της γυναίκας δούλας και κυράς που πλένει, σιδερώνει, σκουπίζει και κυνηγάει τα παιδιά να φάνε, τείνει να την αποκτήσει εξολοκλήρου ο άντρας, καθώς στα πλαίσια της ισχυριζόμενης και προστατευόμενης ισότητας των δυο φύλων, που θέλει και η γυναίκα και ο άντρας να δουλεύουν, θέλει ταυτόχρονα και οι δυο να μοιράζονται και τα οικογενειακά βάρη. Επειδή όμως, οι γυναίκες έχουν το άλλοθι του ασθενούς φύλου, καταλαβαίνετε ότι αυτή η μοιρασιά δεν μπορεί να είναι ακριβώς στη μέση. Αρκεί να πάτε σε μια παιδική χαρά της γειτονιάς σας και να δείτε ότι οι μπαμπάδες κατά πλειοψηφία κουβαλάνε τα καρότσια, αυτοί είναι που κυνηγάνε τα παιδιά τους για να τα βάλουν στις κούνιες, αυτοί έχουν τα τάπερ παραμάσχαλα και προσπαθούν να ταΐσουν τα μικρά ζιζάνιά τους. Οι μαμάδες, θα είναι συνήθως με άλλες μαμάδες σε κάποιο παγκάκι ή στο πλησιέστερο καφέ (η μετεξέλιξη του παλαιότερου καφενέ) και θα μιλάνε μέσω κινητού τηλεφώνου μεταξύ τους, στο viber ή στο facebook. 

Ένα σχόλιο επί αυτών των σκέψεων: ο μεγάλος ποιητής Καβάφης, είχε πει το κάτωθι:



οπότε, λογικό βλέπω τους παντρεμένους να τραβάνε αυτά που τραβάνε, ειδικά στη σημερινή εποχή της γυναικείας ισότητας. Απλά, δεν μπορώ εύκολα να ξεκαθαρίσω από ποια πλευρά το έλεγε αυτό ο Καβάφης, την αντρική ή τη γυναικεία, καθώς είναι πασίγνωστο ότι ο μεγάλος αυτός ποιητής, αγαπούσε το άρρεν φύλο. Άρα, τα λόγια του αυτά ως ανύπαντρου ανθρώπου και ομοφιλόφυλου, δεν ξέρω αν είναι παρηγορητικά για τους παντρεμένους άντρες ή ενθαρρυντικά για τους ανύπαντρους. Βλέπετε λοιπόν, ξανά, ότι κάθε ρήση και άποψη, πρέπει να διαβάζετε στο αντίστοιχο πλαίσιο διατύπωσης.

3. Κάποτε, στο χωριό μου, όταν ήμουν μικρός, ήταν μια κοπέλα που της άρεσε πολύ το ποδόσφαιρο και ήταν η μόνη που έπαιζε μαζί με τα αγόρια σε εκδρομές, στην ώρα της γυμναστικής, στη γειτονιά της. Αυτή η μόνη κοπέλα και όλα τα υπόλοιπα αγόρια. Σίγουρα, μου είχε προκαλέσει απορίες για την ορμονική της κατάσταση, αλλά δεν ήξερα με σιγουριά αν αυτό που έβλεπα όταν την κοιτούσα να κοντρολάρει με πάθος την μπάλα ποδοσφαίρου, να κάνει τάκλιν και τακουνάκια, ήταν ένα παιδί απλά με μεγάλη αγάπη για το ποδόσφαιρο ή ήταν ένα παιδί που αναζητούσε την ταυτότητα του φύλου του. Και αν οι γυναίκες ήταν δύσκολο να παίζουν μπάλα προ παγκοσμιοποίησης εποχή, για τον εξής λόγο,



πλέον, οι γυναίκες όχι μόνο παίζουν μπάλα στα γήπεδα, αλλά παίζουν μπάλα γενικότερα και η μπάλα βρίσκεται στα πόδια τους, έχοντας τον πρώτο λόγο στις κοινωνίες σήμερα, όπως αυτό το αγαπημένο ζευγαράκι:



Ουδέν σχόλιο, επί των ανωτέρω.


4. Και κάτι τελευταίο, για την κυριαρχία των γυναικών στη σημερινή εποχή. Μέχρι πρότινος, υπήρχε η γιορτή της μάνας, επειδή όπως περιγράψαμε, αυτή ήταν που δεινοπαθούσε στην οικογένεια. Αναρωτηθήκατε γιατί τα τελευταία 1-2 χρόνια τονίζουν και τη γιορτή του πατέρα; Γιατί είναι αυτός που πλέον έχει πάρει τη θέση της μάνας σε μια οικογένεια, μήπως; Οπότε, η γιορτή του πατέρα, είναι για να μην ξεχνάμε και αυτόν τον καψερό που δεινοπαθεί όπως άλλοτε συνέβαινε με τη μάνα.

Συμπερασματικό σχόλιο επί όλων των ανωτέρω: τα διάφορα Gay Pride, είναι μια μόνο εκδήλωση της γενικότερης αλλαγής που έχει ήδη επέλθει (και θα συνεχίσει καταιγιστική) στη σύνθεση της κοινωνίας μας ως προς τα δυο φύλα. Έχουν, έρθει νέα φύλα, νέοι φίλοι και νέου είδους φιλιά. Όλα καινούργια, που αν συγκριθούν με τα παραδεδομένα θα κριθούν ως αφύσικα και αποτρόπαια. Είναι όμως, αδιαμφισβήτητα τα τρόπαια ενός αγώνα που συντελείται τριγύρω μας και δεν παίρνουμε χαμπάρι: ενός αγώνα να σπάσει το πλαίσιο σκέψης και το πλαίσιο της κοινωνίας. Έτσι, νέοι κοινωνικοί θεσμοί δημιουργούνται και το πράγμα προχωρά προς άγνωστους δρόμους. 

Έτσι, δεν γινόταν όμως πάντα;


Άρρητα μη λέγε: Νο1 - ΑποΤύπωμα Από Τίποτα


Με αφορμή το 54ο Summer School στο ΕΚΦΕ "Δημόκριτος" που συμβαίνει αυτές τις μέρες, είπα να οργανώσω και εγώ ένα mini summer school σε αυτό εδώ το blog. Τίτλος του μικρού αριθμού μαθημάτων είναι το "Άρρητα μη λέγε" (δηλαδή, "να μην λες αυτά που δεν πρέπει"), που είναι μια ρύση του Χίλωνα του Λακεδαιμόνιου, ενός από τους 7 σοφούς της αρχαίας Ελλάδας.

Πρώτη ημέρα του προγράμματος έχει τίτλο "Αποτύπωμα από τίποτα". 

Ο τίτλος δεν είναι δικός μου, αλλά ενός ποιήματος του Δημήτρη Βασιλάκη, ενός διεθνούς φήμης σαξοφωνίστα και μουσικού της τζαζ, ο οποίος μίλησε σήμερα στο Summer School του Δημόκριτου με θέμα "τζαζ και τεχνολογία". Μετά, ακολούθησε session με θέμα την "Τεχνητή Νοημοσύνη και Ηθική" οπότε κάπου εκεί κάψαμε εγκέφαλο και αφήσαμε στην καρέκλα μόνο τα ίχνη του σώματός μας...

Αναλογιζόμενος όμως, τα κάθε λογής αποτυπώματα που έχει αφήσει η Ανθρωπότητα πάνω στη Γη, στο Χρόνο και στην Ηθική, έρχομαι αντιμέτωπος (ξανά και ξανά) με τη διαπίστωση ότι τελικά Τίποτα δεν υπάρχει αυθύπαρκτο και Όλα νοηματοδοτούνται μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια. Μιλάμε για Ηθική μιας Κοινωνίας ή μιας Εποχής, μιλάμε για Ηθική της Τεχνολογίας και των Ρομπότ, φοβόμαστε το facebook ή το GDPR, εμπιστευόμαστε τις Τράπεζες όπου έχουμε εναποθέσει κάθε λογής ελπίδα (υλική ή άυλη) και τελικά ξεχνάμε ότι η συζήτηση περί Ηθικής της Τεχνητής Νοημοσύνης και γενικά κάθε προϊόντος της Ανθρώπινης τέχνης και δημιουργίας, προσκρούει στο προγενέστερο και ακόμα πιο πρωτόλειο ερώτημα τί ορίζουμε ως Ηθική του Ανθρώπου, πριν καν το προβάλουμε (και το προβάρουμε) στην Ηθική μιας Μηχανής. Η ανθρώπινη Ηθική δεν έχει όρια, δεν έχει ορισμούς, δεν έχει προσδιορισμούς, έχει μόνο βίωμα και παραδειγματισμό. Δεν επιβάλλεται, δεν καταδιώκεται, αλλά εκπροσωπείται, υπερασπίζεται ή απαξιώνεται δια της συμπεριφοράς. Μόνο με τη συμπεριφορά δηλαδή αγιάζει κανείς ή αμαρτάνει; Και η σκέψη, πάει περίπατο; Μια κακή σκέψη δεν σε κάνει αμαρτωλό ή μια καλή σκέψη δεν αρκεί για να σου προσφέρει ευεξία; Στη σημερινή καθημερινή πραγματικότητα οφείλω να παραδεχτώ πως όχι. Η σκέψη είναι για εσωτερική κατανάλωση. Η πράξη και η συμπεριφορά καθοδηγεί τα πράγματα. Η σκέψη είναι για να γράφεται στα blog, ως βαλβίδα εκτόνωσης για να μην σαλτάρει ο νους. Όλοι προσμετρούν τις συμπεριφορές και τις αξιολογούν ως να επρόκειτο για τη Σκέψη. Μα, δεν συνδέονται έστω και λίγο η συμπεριφορά με τη σκέψη; Σήμερα, σε πολλούς από εμάς -τα έχουν καταφέρει έτσι οι μάγκες που ζητούν ψηφουλάκια προσεχώς- ώστε δυστυχώς να μην συνδέονται και τελικά να συμπερι-αγόμαστε και να συμπερι-φερόμαστε με τις μόδες και τα πρότυπα κάθε μέρας. Και η Σκέψη...; Η Σκέψη, πάει περίπατο.

Αν πάμε πιο πίσω όμως, και διατρέξουμε αναδρομικά την Ιστορία της Ανθρωπότητας για να φτάσουμε και στους αρχαίους και τον Χίλωνα που συμβουλεύει να μην μιλάς για αυτά που δεν πρέπει να μιλάς (προφανώς θέτοντας το πλαίσιο ενός νομοταγούς πολίτη;), θα διαπιστώσουμε ότι δεν υπήρχε ουσία αυθύπαρκτη στα γενόμενα και πεπραγμένα των κοινωνιών - κατ'επέκταση ούτε Ηθική ή Ανηθικότητα. Υπήρξαν μόνο επιχειρήματα, δοξασίες, φόβοι και προκαταλήψεις ένθεν και ένθεν, και φυσικά υπήρξε διαχρονικά πολύ αίμα. 

Για παράδειγμα, τα όρια της ποιότητας και της ποσότητας (φαινομενικά δυο πολύ διαφορετικοί όροι), είναι τεχνητά. Εμείς, διαχρονικά θέτουμε εκείνο το επίπεδο ποσότητας πληροφορίας που μπορούμε είτε να μετρήσουμε είτε να αντιληφθούμε είτε τελικά να χρησιμοποιήσουμε για όφελος, το οποίο κάνει κάποια διαφορά στην καθημερινότητά μας και έτσι το βαφτίζουμε τελικά ποιοτικό. Να μια πρώτη εκδήλωση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η Νοημοσύνη μας ως Τεχνίτης (χτίζει, κατασκευάζει, οριοθετεί, διαμορφώνει).

Άλλο παράδειγμα: δείτε πώς η ανθρωπότητα κατατρόπωσε έναν από τους μεγαλύτερους εχθρούς της διαχρονικά (βάλτε και ελληνικούς υπότιτλους), πριν εκφραστείτε την επόμενη φορά ως υπέρμαχοι ή αντίμαχοι του αντι-εμβολιαστικού κινήματος. Και αντίστοιχα, προσπαθήστε να οριοθετήσετε κάθε κίνημα που ακούτε σήμερα υπερ ή εναντίον κάποιας πράξης, συμπεριφοράς ή ηθικής (πχ Gay Pride). Φανταστείτε ας πούμε ένα μουστακαλή δίμετρο Κρητίκαρο 65 χρονών που μεγάλωσε στα Ανώγεια να βρισκόταν ξαφνικά στο Μανχάταν πριν 2 μέρες που εκατομμύρια συνάνθρωποι του διαδήλωναν υπερ της... ισότητας. Και άντε τώρα να βγάλεις άκρη ποιος είναι ο φυσιολογικός και ποιος όχι (κάποιος θα μπορούσε να πει ότι και οι δυο πλευρές είναι φυσιολογικές και γενικά ότι όλες οι απόψεις δεκτές κλπ κλπ), αποδεικνύοντας ότι η πρόσληψη της έννοιας "Ηθική" διαμορφώνεται στον κόσμο και τις κοινωνίες όπως το αυλάκι που δημιουργείται από το νερό της βροχής που πέφτει και σκάει στο χώμα, δηλαδή... εντελώς τυχαία! Άλλοτε θα πάει προς τη μια κατεύθυνση, άλλοτε προς την άλλη, ακολουθώντας μια Τυχαιότητα και όχι μια Κανονικότητα. Και αν κάποιοι, όπως ο τζαζίστας Δημήτρης Βασιλάκης που αναφέραμε πιο πριν, πρεσβεύουν ότι αυτή η πολυφωνία, αυτή η ελευθερία και η γόνιμη συνύπαρξη αυτοσχεδιασμού και εκφραστικότητας μέσα από κώδικες πολυσυλλεκτικότητας, αποτελούν τα βασικά στηρίγματα της έννοιας της Δημοκρατίας, δεν ξέρω αν έχουν αναλογιστεί σε επίπεδο κοινωνίας και όχι μιας απλής παρτιτούρας, το προς τα πού βγάζει αυτός ο δρόμος (μουσικός και μη). Να πω πάντως, ότι τη τζαζ δεν την καταλαβαίνω και ότι με κουράζει -για να μην μω ότι με εκνευρίζει κιόλας. Σίγουρα έχει να κάνει και με εμένα και τον τρόπο που λειτουργεί ο εαυτός μου (από το αισθητηριακό μου σύστημα - βλέπε κοχλιακό νεύρο, έως τον εγκέφαλό μου και τα βασικά μου ακούσματα - βλέπε ακουστικό φλοιό εγκεφάλου), όσο και την ίδια τη τζαζ ως τρόπος μετάδοσης ενός μηνύματος. Ίσως πάλι, το μήνυμα που μπορεί να πρεσβεύει η τζαζ είναι ότι δεν υπάρχει ή δεν χρειάζεται να υπάρχει μήνυμα στη μουσική - παρά μόνο έκφραση και αυτοσχεδιασμός μέσα απλά σε ένα πλαίσιο, μόνο αλληλεπίδραση της στιγμής. Ένα τέτοιο μήνυμα απέναντι σε ένα αποδέκτη όπως εγώ που ίσως αναζητώ τριγύρω μου άλλα μηνύματα και πληροφορίες, άλλες εμπειρίες και βιώματα, αντιλαμβάνεστε ότι πέφτει στο κενό, αδυνατώντας να γεφυρώσει τη ζήτηση και την προσφορά επικοινωνίας. Και έτσι, αποκόπτεται η επικοινωνία. Έτσι, η τζαζ παρ' ότι μια παγκόσμια μουσική γλώσσα έκφρασης κατά τον κύριο Βασιλάκη, εμένα μου μοιάζει απλά μια γλώσσα φλυαρίας και όχι μια γλώσσα διάλεξης με ειρμό, σαφή και ξεκάθαρα νοήματα. Μια γλώσσα με βερμπαλισμούς και όχι μια γλώσσα με εννοιολογικούς προσδιορισμούς και προσανατολισμούς. Αν αναζητάς το δεύτερο και σου έρχεται το πρώτο ή αν είσαι το πρώτο και πέφτεις πάνω σε ακροατές που ψάχνουν το δεύτερο, τότε είναι αναπόφευκτο να μην επιτευχθεί ούτε καν το ελάχιστο της επικοινωίας. Με τον ίδιο τρόπο θα λειτουργούσε κάπως και η έλλειψη επικοινωνίας του Κρητίκαρου με έναν κάτοικο του Μανχάταν που διαδηλώνει περήφανα στην 50η επετειακή εκδήλωση ισότητας του Gay Pride. Με τον ίδιο τρόπο λειτουργεί και η έλλειψη επικοινωνίας και σε πολλά άλλα καθημερινά σενάρια που βιώνουμε τριγύρω μας, που όμως έχουν κάτι κοινό: απευθύνονται σε συγκεκριμένο κοινό, το οποίο έχει κάποια πρώτη ιδέα ή θέλει να δοκιμάσει αυτήν την ιδέα. Και τούτο, άλλοι το μαθαίνουν από μικροί να το κάνουν ενώ άλλοι, επίσης από μικροί, μαθαίνουν να το αποφεύγουν. Και αν πάμε πιο πίσω, οι γονείς των γονέων τους, από πού μάθανε τη δική τους συμπεριφορά; Για να πάμε γενιές πίσω και να αναρωτηθούμε οι άνθρωποι των σπηλαίων πώς κάνανε ό,τι κάνανε; Και να πάμε τελικά πολύ πιο πίσω, μέχρι τις εσχατιές του σύμπαντός μας και να αναρωτηθούμε ποιος έφτιαξε τελικά τους Φυσικούς Νόμους, τους οποίους προσπαθούν σήμερα κάποιοι Φυσικοί και Ατομικοί Επιστήμονες στον "Δημόκριτο" να τους αποκρυπτογραφήσουν και μαζί να ανακαλύψουν και εκείνα τα άτομα που συνθέτουν μια ευρύτερη επικοινωνιακή διαδικασία;

Παραδείγματα θα μπορούσα να φέρω πολλά, αλλά νομίζω ότι έγινα αντιληπτός: αν η Ηθική είναι τόσο δύσκολο να προσδιοριστεί σε ένα "φυσικό προϊόν" όπως ο Άνθρωπος, φανταστείτε για τί πράγμα μιλάμε σήμερα, όταν αναφερμόαστε στην Ηθική της Μηχανής (ενός τεχνητού κατασκευάσματος του Ανθρώπου). Το πιο δύσκολο βέβαια δεν είναι η απροσδιοριστία του όρου "Ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης", αλλά η παντοδυναμία του! Η Ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι σήμερα μόδα και καθορίζει τα πάντα. Ανατρέπει τα μέχρι τώρα γνωστά στην Ιστορία του Ανθρώπου και δημιουργεί τον πιο μεγάλο φόβο που έχει υπάρξει ποτέ (πιο μεγάλος ακόμα και από τις πανδημίες της ευλογιάς) και δεν είναι άλλος μέσα από την (οικειοθελώς μη συνειδητή) παραχώρηση του Αυτεξούσιου του Ανθρώπου, σε μια άλλη δύναμη, της Μηχανής. Το περίεργο όμως, είναι ότι αυτή η παραχώρηση έχει ήδη γίνει πάνω στον πλανήτη μια φορά, όταν κάποτε άρχισε μια πρώτη μηχανή πριν δισεκατομμύρια χρόνια να αναπαράγεται, να αυτοελέγχεται και να αυτοδιορθώνεται: ήταν το πρώτο τμήμα γενετικού υλικού, ένα πρώτο RNA, που ανασύρθηκε από τα εξ ων συνετέθη συστατικά του, για να πάρει "πνοή" και να μετασχηματιστεί σε αυτό που αργότερα θα ονομάζαμε -συμβατικά για μια ακόμη φορά- ως "Έμβιο Όν".

Η συζήτηση λοιπόν, δύσκολη και μας εξαντλεί. Έτσι, όμως είναι τα summer schools, όπως το καλοκαίρι εξάλλου: το θέλουμε και μας αρέσει, αλλά μας ιδρώνει και μας κουράζει! Ευτυχώς, όμως που έχουμε μηχανές με Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως τα air condition που τα βάζουμε στην επιλογή AUTO και ξενοιά-ζουμε!!!