Η λειτουργία της... Λειτουργίας! Μάθημα 4ο (φροντιστηριακό, για τους αδύναμους που δεν κατάλαβαν τα προηγούμενα...)



Η Ρητορική είναι μια τέχνη με μακραίωνη πορεία. Είναι όμως, θαρρώ και μια τέχνη που υποβάλλει τους φορείς της σε μια μακραίωνη ταλαιπωρία. Είναι επίσης, εν πολλοίς υπεύθυνη και για τη σημερινή ασυνεννοησία. 

Η Ρητορική, δημιουργήθηκα από τους προσωκρατικούς και τους Σοφιστές για να χρησιμοποιηθεί ως βασικό εργαλείο πειθούς στις μεταξύ τους διενέξεις. Στην πορεία καλλωπίστηκε, ακονίστηκε, ενδυναμώθηκε, πολυχρησιμοποιήθηκε, μέχρι να φτάσει στην Αναγέννηση που συμβολοποιήθηκε και καταγράφηκε σε εικόνες όπως η παρακάτω, ως γυναικεία μορφή με ρομφαία-σύμβολο της δύναμης του λόγου.





Τελικά, φτάνει ως τις μέρες μας, αφού πρώτα παρερμηνεύθηκε, διαστρεβλώθηκε, κακοποιήθηκε, πολυφορέθηκε, πολιτικοποιήθηκε στυγνά και τελικά επισημοποιήθηκε ως το βασικό εκείνο εργαλείο της δημόσιας ζωής.

Έχω όμως μια αλλεργία στη Ρητορική, από καταβολής της... Ο λόγος είναι ότι, όσο και αν το διατείνεται, δεν υπηρετεί τον... λόγο, αλλά την εξουσία! Η Ρητορική από γενέσεώς της, προτάσσει την πειθώ ως τον βασικό στόχο της. Μέσο για την πειθώ είναι η δύναμη του λόγου και ακριβώς αυτό προσφέρει η Ρητορική, δηλαδή δύναμη. Δύναμη και εξουσία για να πείσεις. Το πρόβλημα δεν είναι αυτό από μόνο του, όσο το ότι παραβλέπει κάτι πολύ πιο βασικό: την ίδια την επικοινωνία!! Αν ξεκινάς πεπεισμένος  ότι θέλεις να πείσεις και στην προσπάθεια σου αυτή με τον συνομιλητή σου βγάζεις σπαθιά και μαχαίρια (εξου και το σύμβολο του σπαθιού στην ανωτέρω αναγεννησιακή γκραβούρα), τότε ξεχνάς να επικοινωνήσεις... 

Η διαδικασία της επικοινωνίας είναι βαθύτερη. Ξεκινάς να συνδιαλέγεσαι με κάποιον για να του δείξεις τον τρόπο που εσύ βλέπεις τα πράγματα. Το ίδιο κάνει και ο άλλος. Αν τώρα στη διαδρομή της συζήτησης σου φανεί η άποψη του άλλου καλύτερη, τότε πείθεσαι και την ασπάζεσαι. Το ίδιο και ο άλλος, αν κάτι του φανεί καλύτερο, τότε το ακολουθεί. Αυτό, νομίζω είναι μια υγιής συζήτηση, ένας ώριμος διάλογος. Η πειθώ λοιπόν, είναι η κατάληξη, ή αλλιώς αν θέλετε, το επιστέγασμα της συζήτησης και του δημοκρατικού διαλόγου μεταξύ δυο συνειδητοποιημένων ανθρώπων. Το να ξεκινά κάποιος την κουβέντα του με απόλυτο και ξεκάθαρο σκοπό την πειθώ, έχει χάσει όλο το ταξίδι της επικοινωνίας, που δεν είναι άλλο από το να επιτρέψει στον εαυτό του να δει τα πράγματα μέσα από τα μάτια του συνομιλητή του. Η τακτική αυτή (που επιβάλλεται από τη Ρητορική), είναι τακτική επιθετική, εξουσιαστική, καταδυναστική και τελικά εξευτελιστική για έναν άνθρωπο, αν θέλει να λέγεται κοινωνικό ον με πολιτική συμπεριφορά (κατά Αριστοτέλη). 

Θα μου πείτε βέβαια, ο ίδιος ο Αριστοτέλης πίστευε στη Ρητορική, ως μαθητής του Πλάτωνα ο οποίος με τη σειρά του ήταν μαθητής του Σωκράτη... Ναι, αλλά με το εξής χαρακτηριστικό: η Ρητορική του Αριστοτέλη (θεωρούσε ο ίδιος ότι) κατείχε την απόλυτη αλήθεια, τη μια και μοναδική, αυτή που πρέπει να διαδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο, από στόμα σε στόμα, κάτι σαν τη θεία Κοινωνία (και ακριβώς για αυτό το λόγο ο Αριστοτέλης κατόρθωσε να επιβιώσει μέχρι την Αναγέννηση, γιατί προωθούσε ένα μοντέλο παρόμοιο με αυτή της Θρησκείας, άρα δεν ερχόταν σε αντίφαση με αυτήν, οπότε δεν δέχτηκε ποτέ την μήνιν της όλα αυτά τα εκατοντάδες χρόνια...). Η Ρητορική αυτή, υποστήριζε ένα μοντέλο ανάπτυξης και διάδοσης, επειδή ακριβώς θεωρούσε ότι συμπορεύεται με ένα σχέδιο διάσωσης της πανανθρώπινης Αλήθειας. 

Αυτή η στάση, στην πορεία των αιώνων άλλαξε, το σπαθί της Ρητορικής έγινε από κάποιο σημείο και ύστερα το Εξκάλιμπερ, για να καταλήξει τη σήμερον εποχή να γίνει το Φωτόσπαθο που ρίχνει Φως ή καταδικάζει στο Σκοτάδι με την άνεση του πατήματος ενός και μόνο πλήκτρου... Και για να σας δώσω να καταλάβετε ένα παράδειγμα ανάλογο, θα σας ζητήσω να κοιτάξετε γύρω σας σε μια κοινωνική εκδήλωση. Τί θα δείτε να επικρατεί; Ελάτε λίγο, σκεφτείτε προσεκτικά... Πάμε λίγο ακόμα... Μπράβο! Το βρήκατε! Είναι τα smartphones, τα tablets, και όλη εκείνη η τεχνολογία που και η κουτσή Μαρία έχει αποκτήσει (το "εν μέσω κρίσης" νομίζω δεν χρειάζεται να το αναφέρω σε αυτό το σημείο, δεν θα προσθέσει και πολλά στη νοσηρότητας της κατάστασης...). Είναι λοιπόν, εκείνα τα εργαλεία που μας δίνουν φοβερές δυνατότητες επικοινωνίας, αλλά παραδόξως... δεν μας δίνουν επικοινωνία! Μα πώς γίνεται αυτό; Πώς γίνεται τα φοβερά αυτά μέσα επικοινωνίας, να μας αποτρέπουν από την πραγματική επικοινωνία; 

Η απάντηση είναι η ίδια και στο ερώτημα, πώς γίνεται η Ρητορική, που γεννήθηκε για να μπορέσουν οι άνθρωποι να επικοινωνήσουν καλύτερα, να κατορθώνει να κάνει τους ανθρώπους να μπερδεύονται και να συγχέονται (αφού πρώτα καταφέρνει να τους κάνει να συγχύζονται...), και δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι η Ρητορική όπως έχει διαμορφωθεί στη σύγχρονη εποχή, δίδει έμφαση στην έννοια της δύναμης και στην έννοια της εξουσίας που υπόσχεται ως πυλώνες των ανθρώπινων σχέσεων, χάνοντας έτσι την τριβή της πραγματικής επικοινωνίας ανάμεσά τους, συνθλίβοντας το άνοιγμα προς στον συνομιλητή, ή το κάλεσμα για μια κοινή πορεία... 

Αν ανατρέξετε στην προηγούμενη ανάρτηση αυτού του blog, μια τέτοια στάση, εμποδίζει τη θετική στάση της Ηθικής, αυτής που πάει μπροστά, που καλεί τους συνανθρώπους σε κάτι καλύτερο, που βάζει πάνω από τον εαυτό μας τον ίδιο τον συνάνθρωπο, αυτής που στηρίζεται τελικά σε αλτρουιστικά πρότυπα. Και επειδή, ως γνωστόν, η τριβή παράγει θερμότητα, είναι λογικό και φυσικώς αναμενόμενο, μια τέτοια στάση να προάγει τη θερμότητα ανάμεσα στους ανθρώπους, και όχι την κακή, ψυχρή και ανάποδη σχέση που η εξουσία και η δύναμη επιθυμούν να επιβάλουν. Διότι, κάθε εξουσία (και αυτό είναι επίσης γνωστό από την Ιστορία) νοηματοδοτείται από το γεγονός ότι μπορεί να επιβληθεί σε κάποιους. Αν δεν υπάρχουν κάποιοι προσφερόμενοι και άμεσα διαθέσιμοι, η εξουσία αυτομάτως ισοπεδώνεται και γκρεμίζεται.

Κάτι ακόμα για να γίνει πιο ξεκάθαρη η αναφυλαξία που μου προκαλεί η τέχνη της Ρητορικής: όλοι οι πολιτικοί ετούτης της χώρας, αλλά σίγουρα και όλων των χωρών, έχουν δεχτεί μαθήματα Ρητορικής, από μικρή ηλικία, με σκοπό να μπορούν να σταθούν στον πολιτικό στίβο. Δεν σας κάνει εντύπωση όταν ακούς σε ένα τηλεοπτικό πάνελ καμιά δεκαριά πολιτικούς, να νομίζεις ότι ο καθένας τους ξεχωριστά έχει δίκαιο και ότι μιλάει με αληθινά και πειστικά στοιχεία; Πώς γίνεται όμως, παράλληλα όλοι αυτοί μεταξύ τους να μην επικοινωνούν; Γίνεται, γιατί πολύ απλά δεν θέλουν να επικοινωνήσουν! Έτσι, και η Ρητορική που τους γαλούχησε, δεν θέλει να τους διδάξει επικοινωνία, αλλά εξουσία... Θυμάμαι, έναν συνάδελφο ιατρό, ο οποίος (καλό και τουλάχιστον ειλικρινές παιδί) μου είχε εξομολογηθεί κάποια στιγμή, ότι οι γονείς του, μεγάλα στελέχη της Νέας Δημοκρατίας, τον προόριζαν να γίνει σαν μεγαλώσει, ο υπεύθυνος-αρχηγός της νεολαίας της ΝΔ και για αυτό το λόγο, από μικρό του επέβαλαν να κάνει μαθήματα (κάθε εβδομάδα 2-3 ώρες) Ρητορικής μέσα από ασκήσεις επιχειρηματολογίας, μέσα από στρατηγική ορθής χρήσης συγκεκριμένων λέξεων σε συγκεκριμένες περιστάσεις, που σκοπό είχαν αυτές οι λέξεις όχι να αποκαλύψουν νοήματα και να ξεκαθαρίσουν καταστάσεις και παρεξηγήσεις, αλλά να αποκρύψουν νοήματα και να διαστρεβλώσουν την πληροφορία...

Πώς να μην μπερδεύομαι λοιπόν όταν βλέπω κινήσεις όπως αυτές, που συγκροτημένα φιλόλογοι και πανεπιστήμονες προσπαθούν να ταυτίσουν την Ρητορική με την Εξουσία, και όχι τη Ρητορική με την Επικοινωνία; Πώς γίνεται να με πείσουν ότι το άρθρο α και το άρθρο γ ενός καταστατικού όπως αυτό, δεν έρχονται σε αντίφαση; Πώς γίνεται από τη μια να γίνεται λόγος για την ισχύ της επιχειρηματολογίας και από την άλλη να γίνεται λόγος για σεβασμό της διαφορετικής άποψης και για δημοκρατικό διάλογο; Πώς γίνεται να κάνουμε επίκληση στην Εξουσία με σκοπό να επικοινωνήσουμε και αυτό να το ονομάζουμε Δημοκρατία; 

Πώς γίνεται τελικά, η Εξουσία του ενός να επιβάλλεται και να προβάλλεται ως η Δημοκρατία όλων; Και ακόμα χειρότερα, πώς γίνεται αυτή η σύγχυση όλων σήμερα, να μην μπορεί να αντικρουστεί από κανέναν; Άρα, ποια είναι η πραγματική κρίση αγαπητοί μου συνάνθρωποι;

Πόσο μπερδεμένα είναι τελικά τα πράγματα και πόσο διαφορετικά λειτουργούν αν προσπαθήσεις να τα βγάλεις από τα στεγανά πλαίσια εκφοράς τους; Πόσο γυμνός φαίνεται ο βασιλιάς όταν του τραβήξεις έστω και μια κλωστή από το χρυσοποίκιλτο ένδυμά του; 


Τελικά, επειδή τα λόγια τα κούφια των Ρητόρων τα παίρνει ο άνεμος, μερικές φορές το να λες για τον άνεμο (ανεμο-λόγιο) έχει πιο πολύ ουσία...



"Ανεμολόγιο"
Στίχοι: Κώστας Τριπολίτης
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Ερμηνεία: Γιώργος Νταλάρας



"επιτέλους, σκασμός οι ρήτορες, πολύ μιλήσαμε..."


Αγαπητέ Αριστοτέλη, ξέρω θα σε στενοχωρήσω, αλλά πρέπει να σου το πω την αλήθεια, αυτή που όπως υποστήριζες σε όλη σου τη ζωή, είναι μία και μοναδική, που κατευθύνει τις ζωές μας, που είναι το πρώτο κινούν του σύμπαντος:


Αγαπητέ Αριστοτέλη, 

"ξέσκισε η τσούλα η Ιστορία αρχαία οράματα..."

και μαζί ξέσκισε και τα παιδιά της...




Η λειτουργία της... Λειτουργίας! Μάθημα 3ο και τελευταίο


Η Ηθική, είναι ένα μέτρο, ένας κανόνας, βάση του οποίου οι άνθρωποι πράττουν. 

Κάποιοι πρώτα σκέφτονται και μετά πράττουν, κάποιοι άλλοι πράττουν πρώτα όπως νομίζουν ότι θα έπρεπε να πράξουν και μετά αναλογίζονται αν έπραξαν καλώς. Είναι δυο διαφορετικές προσεγγίσεις που υποδηλώνουν δυο διαφορετικές ερμηνείες της δυναμικής της Ηθικής. 

Η μια περίπτωση αφορά ανθρώπους που πράττουν με έναν τρόπο -που ονομάζουν ηθικό-επειδή φοβούνται το αντίστροφό του, δηλαδή το "ανήθικο". Σε αυτήν την περίπτωση η ηθική λειτουργεί ως μια επιβεβλημένη σειρά συμπεριφορών, που υπάρχει και αποκτά νόημα, μέσα από τον αναθεματισμό του αντίθετού της, μέσα από την κατακεραύνωση δηλαδή του ανήθικου. Το βάρος πέφτει λοιπόν, σε αυτό που ορίζεται ως "κακό", ως "έξω από το πλαίσιο", ως το "διαφορετικό". Έτσι, δημιουργείται φόβος να μην εισβάλλει το "κακό" και διώξει το "καλό". Η ηθική λειτουργεί ως το καμπανάκι του φόβου, ως η υπενθύμιση ότι καραδοκούν "εχθροί"!

Η άλλη περίπτωση, αφορά ανθρώπους που πράττουν με έναν τρόπο -που ονομάζουν ηθικό- επειδή έχουν πειστεί για την αυτούσια και αυθύπαρκτη αξία του. Σε αυτήν την περίπτωση η ηθική λειτουργεί ως μια αναβλυζομένη εκ των έσω σειρά συμπεριφορών, που ενέχει το δικό της νόημα και διαποτίζει κάθε πράξη, σκέψη και κίνηση. Το βάρος πέφτει λοιπόν, σε αυτό που ορίζεται ως "καλό", ανεξάρτητα από το "κακό" και το "έξω από το πλαίσιο". Αυτή η ηθική, αδιαφορεί για αυτά που γίνονται έξω από αυτήν, δεν φοβάται τους πειρασμούς που την περιτριγυρίζουν, δεν μολύνεται από τις ποικίλες προσπάθειες εισβολής του "κακού" εντός της. Η ηθική σε αυτήν τη περίπτωση λειτουργεί ως το καμπανάκι υπενθύμισης της άξιας προσπάθειας που ωφελεί πρώτα από όλους αυτόν που την πρεσβεύει και ως καμπανάκι υπενθύμισης του αγώνα να διαδοθεί το "καλό" έναντι του "κακού", μέσα από μια ενσυναίσθητη διαδικασία τυρανισμού της ψυχής... Η ηθική αυτή εκκινεί από την παραδοχή ότι υπάρχουν παντού "φίλοι"!

Διακρίνουμε συνεπώς, δυο αντιθετικές στάσεις-ερμηνείες της έννοιας της Ηθικής. Η πρώτη είναι ηθική από φόβο, που βασίζεται στα παραδείγματα προς αποφυγή. Η δεύτερη είναι ηθική από πεποίθηση, που βασίζεται στα παραδείγματα προς μίμηση. Η πρώτη σου λέει τί να μην κάνεις, η δεύτερη σου λέει τί να κάνεις. Η πρώτη σου απαγορεύει, η δεύτερη σου επιτρέπει. Η πρώτη σε περιορίζει, η δεύτερη σε ξαμολά ελεύθερο. Η πρώτη σε κάνει δούλο της, η δεύτερη ελευθερωτή της...

Σήμερα, μέσα στη γενικότερη σύγχυση που επικρατεί, η έννοια της Ηθικής είναι πολλαπλώς ερμηνευόμενη. Μέσα σε πακτωλό χρημάτων από τη μια και σε ψωμολυσσιασμένους από την άλλη, μέσα σε ατιμώρητους και σε αδικημένους, μέσα σε φώτα της δημοσιότητας και σε σκοτεινές γωνιές, η Ηθική αποκτά τα δικά της ν(ο)ήματα. Όπως, όμως και να ερμηνευτεί, νομίζω δυο είναι οι τάσεις που θα στηρίζουν πάντα τη λειτουργία της: αυτή του φόβου και αυτή του θάρρους! Διαλέγετε και παίρνετε...


Διάλειμμα ξανά!



Σε αυτό το δεύτερο διάλειμμα, λέω να ρίξουμε μια ματιά στο μέλλον της Ιατρικής...

Τι θα έλεγε ο παππούς Ιπποκράτης άραγε, για μια τέτοια εξέλιξη;!



Το ερώτημά μου βέβαια, είναι όχι τι θα κάνουν τα smpart-phones, αλλά οι smart-doctors απέναντι σε αυτή τη νέα πραγματικότητα. Σταθείτε λίγο στο σημείο που η δημοσιογράφος ρωτά τον πολύ έμπειρο ιατρό, (ο οποίος γαλουχήθηκε να χρησιμοποιεί την επίκρουση και τα ακουστικά του για να κάνει διάγνωση), αν μια τέτοια προσφορά από μέρους της τεχνολογίας επηρεάζει τη σχέση ιατρού-ασθενούς... Εκεί, ίσως δεν μιλάμε πια με όρους smart, αλλά με όρους συμπόνοιας...



Η λειτουργία της... Λειτουργίας! Μάθημα 2ο


Κάποιες Κυριακές που τυχαίνει να δουλεύω, όπως η χτεσινή, αναρωτιέμαι, κάποιες στιγμές κατά τα διαλείμματα του Λειτουργήματός μου, (όπως θεωρείται από πολλούς), ερωτήσεις του είδους:

τι κοινό έχουν

1) ένας ιερέας στην Μητρόπολη, που λειτουργεί Κυριακή,

2) ένας υπάλληλος που δουλεύει σε κατάστημα ρούχων στη οδό Μητροπόλεως, που είναι ανοιχτό και λειτουργεί ημέρα Κυριακή (μια από τις πολλές που θέλουν να επιβάλλουν)

3) και ένας ιατρός στο Metropolitan Hospital, που εκτελεί το λειτούργημά του ημέρα Κυριακή;


Και οι τρεις αυτοί "λειτουργοί", λειτουργούν μέσα σε ένα πλαίσιο με κανόνες. Αυτοί οι κανόνες όμως απορρέουν από αυτό το ίδιο το πλαίσιο λειτουργίας, οπότε αντιλαμβάνεστε το αυτοκαταστροφικό της υπόθεσης...

Και για να γίνω πιο σαφής, θα προσπαθήσω να ορίσω τις σχέσεις των εννοιών Θεός-εκπρόσωπος-δούλος στις παραπάνω περιπτώσεις:

στην πρώτη περίπτωση, ο ιερέας, οφείλει να δουλεύει Κυριακή, καθώς δεν νοείται να μην δουλεύει Κυριακή, ενώ τις υπόλοιπες μέρες αναπαύεται. Ο ίδιος είναι εκπρόσωπος του Θεού, κάτι για το οποίο χρηματίζεται νόμιμα και επίσημα από την πολιτεία και μάλιστα κάθε μήνα! Φυσικά, αυτός που θα τον επισκεφτεί ημέρα Κυριακή στην εκκλησία, είναι ο άνθρωπος-δούλος του Θεού μα και δούλος του εκπροσώπου του, οπότε δεν αντιδρά ούτε για το ότι ο εκπρόσωπος δουλεύει Κυριακή, ούτε για το ότι χρηματίζεται για να το κάνει αυτό...

στη δεύτερη περίπτωση, ο καημένος ο υπάλληλος, αναγκάζεται να δουλεύει Κυριακή, κάτι που δεν νοείται, όπως επίσης και όλες τις υπόλοιπες μέρες, κατά τις οποίες πάλι δεν νοείται να αναπαύεται! Γενικά, δεν νοείται να κάνει τίποτα που να έχει σχέση με την ανάπαυση, όπως και τίποτα που να μην έχει σχέση με την εργασία! Ο ίδιος εκπροσωπεί την εταιρεία η οποία είναι αυτή που τον χρηματίζει επίσημα, όχι όμως πάντα νόμιμα (καθώς οι περισσότεροι υπάλληλοι δεν έχουν ούτε καν ασφάλεια), και όχι κάθε μήνα (καθώς οι περισσότεροι αφεντάδες δεν έχουν ούτε καν συνέπεια)! Φυσικά, αυτός που θα τον επισκεφτεί ημέρα Κυριακή στο κατάστημα, είναι ο άνθρωπος-δούλος της διαφήμισης και της αποχαύνωσης, ενώ ο καημένος ο υπάλληλος είναι δούλος του αφεντικού του, ο οποίος με τη σειρά του είναι δούλος του χρήματος, ο οποίος στη συγκεκριμένη περίπτωση που περιγράφουμε, είναι ο Ένας και Μοναδικός Θεός! Τελικά, αυτός που θα επισκεφτεί ένα κατάστημα ημέρα Κυριακή, δεν αντιδρά ούτε για τον εαυτό του, ούτε για τον καημένο τον υπάλληλο, ούτε για το αφεντικό, ούτε για τίποτα! Η εξήγηση είναι απλή: είναι όλοι δούλοι, ο ένας του άλλου, οπότε, όπως λέει και ο σοφός λαός  μας, "αφεντικά και δούλοι σκατά γινήκαν' ούλοι".

στην τρίτη περίπτωση, ο ιατρός που εφημερεύει ημέρα Κυριακή στο ιδιωτικό κέντρο, οφείλει να δουλεύει Κυριακή, όπως ο ιερέας, καθώς δεν νοείται να μην δουλεύει Κυριακή, όμως δουλεύει και τις υπόλοιπες μέρες, όπως ο καημένος ο υπάλληλος, καθώς δεν νοείται πάλι να μην δουλεύει τις υπόλοιπες μέρες και νύχτες! Ο ίδιος, λέει ότι εκπροσωπεί τον εαυτό του, ξέρει όμως ότι στην πραγματικότητα εκπροσωπεί την ιδιωτική υγεία. Φυσικά, αυτός που θα τον επισκεφτεί ημέρα Κυριακή στο ιδιωτικό νοσοκομείο, είναι ο άνθρωπος-δούλος της βλακώδους άποψης ότι το ιδιωτικό είναι καλύτερο από το δημόσιο ή της άλλης, ακόμα πιο βλακώδους άποψης ότι όσο πιο ακριβό τόσο πιο ποιοτικό... Αυτός ο άνθρωπος λοιπόν, ενώ θα έπρεπε να συμπεριφέρεται ως "δούλος" απέναντι στον ιατρό που εφημερεύει, συμπεριφέρεται απέναντί του σαν αφέντης γιατί είναι ο "έχων και πληρών", όπερ εστί μεθερμηνευόμενον, όλοι πρέπει να κάθονται σούζα σε κάθε του κλανιά ή φτέρνισμα, άρα ο εφημερεύον ιατρός - και ο κάθε ιατρός εξάλλου - πρέπει να είναι δούλος του, αφού ο πραγματικός Θεός του είναι το χρήμα που κουβαλά στις τσέπες του! Από την άλλη, ο εφημερεύον ιατρός του ιδιωτικού νοσοκομείου, νομίζει ότι αυτός είναι ο αφέντης και ότι ο ασθενής πρέπει να είναι ο δούλος του και να υπακούει στις συστάσεις του. Τελικά, όσο αυτοί παλεύουν να καθορίσουν τις σχέσεις τους, το πραγματικό αφεντικό είναι ο ιδιώτης που χρησιμοποιεί το νοσοκομείο ως επιχείρηση πλουτισμού, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι τόσο ο καημένος εφημερεύων ιατρός όσο και ο καημένος ασθενής, είναι οι πραγματικοί δούλοι του καθότι του αποφέρουν χρήμα... Όπως αντιλαμβάνεστε, ο ιδιώτης στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι και ο ίδιος ο Θεός (σαν να λέμε ο Babis ο Vovos, ένα πράμα)... Τελικά, αυτός που θα επισκεφτεί ένα τέτοιο ιδιωτικό χώρο ημέρα Κυριακή, μπλέκεται στα conflicts τού ποιος είναι ο πραγματικός δούλος και ο ποιος ο πραγματικός αφέντης, οπότε ουσιαστικά δεν αντιδρά και μένει η κατάσταση ως έχει...


Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, μέσα από αυτά τα τρία παραδείγματα, ότι οι σχέσεις και οι κατευθύνσεις της δυναμικής που φέρουν είναι πολλαπλώς συντεταγμένες και τοποθετημένες, οπότε δημιουργούν και πολλαπλά συμφραζόμενα. Αυτά τα συμφραζόμενα με τη σειρά τους, είναι που πλέκουν επιπρόσθετα αυτές τις, πολύ τυχαία συσχετιζόμενες, σχέσεις σε ανώτερα επίπεδα μεταξύ τους, οπότε εγκαθιδρύουν τα πολιτισμικά πλαίσια που τα έχουν εισαγάγει και εγκαταστήσει...

Πώς βγαίνει κανείς από αυτό το μπλέξιμο των πολλαπλώς ερμηνευόμενων συσχετίσεων; Η απάντηση είναι εξαιρετικά δύσκολη...

Προς το παρόν, όλοι αυτοί που σας περιέγραψα ανωτέρω έχουν έναν κοινό σημείο: όλοι έχουν μια χαμένη Κυριακή...




"Χαμένη Κυριακή"
Στίχοι, Μουσική, Ερμηνεία:
Δημήτρης Ζερβουδάκης



"Καθένας έχει μια χαμένη Κυριακή 
κ όταν στο δρο όταν στο δρόμο την πετάξει 
όσο κ αν ψα όσο κ αν ψάξει δε θα βρει 
τι θα`ναι αυτό τι θα`ναι αυτό που θα `χει αλλάξει..."


Αναρωτιέμαι, αν με κάποιον μαγικό τρόπο μπορούσα να ανακατέψω τους όρους με τους οποίους αυτοί οι τρεις άνθρωποι λειτουργούν αυτές τις Κυριακές, τι θα 'ναι αυτό που θα 'χει αλλάξει... ;





Διάλειμμα!



Πριν προχωρήσουμε στο δεύτερο μάθημα, ας βγούμε για ένα διάλειμμα, για να δούμε τί λένε οι πανεπιστήμονες για τη φορολογία των πλουσίων...






Η λειτουργία της... Λειτουργίας! Μάθημα 1ο



Στην Ιατρική, για να ορίσεις το παθολογικό, πρέπει πρώτα να οριοθετήσεις το "φυσιολογικό" ή αλλιώς το "κανονικό"... Και για να ορίσεις πώς "λειτουργεί" το κανονικό, πρέπει πρώτα να αποκαλύψεις τη "δομή" του...

Το εντυπωσιακό είναι ότι αυτή η ακολουθία (όπως κάποτε λέγαμε στα μαθηματικά), είναι παρόμοια για σχεδόν όλες τις ασχολίες του ανθρώπου και όχι μόνο για την Ιατρική. Μάλιστα, είναι τόσο ίδια όσο η ίδια η... Θεία Ακολουθία !

Και για να σας το αποδείξω θα καταπιαστώ με δυο παραδείγματα, έκαστο από το χώρο της Ιατρικής και της Θρησκείας, αντίστοιχα:

Στη Θρησκεία, όταν πας να παντρευτείς ή να βαφτίσεις το παιδί σου, ακόμα και όταν πας να κάνεις ένα μνημόσυνο ή μια κηδεία, ο ιερέας, με τον τρόπο του, θα σε αναγκάσει να "δω(ρι)σεις" κάτι από το υστέρημά σου, είτε για τους φτωχούς, είτε υπέρ πίστεως και πατρίδος, είτε για την αποπεράτωση του γειτονικού ναού κλπ κλπ... Εσύ, ενώ ξέρεις ότι αυτό δεν είναι υποχρεωτικό, πληρώνεις τα "υποχρεωτικά" παράβολα, χωρίς να τα αντι-παραβάλεις με τις παραβολές που δίδαξε ο Χριστός, με σκοπό φυσικά να πετύχεις μια "κανονική" πνευματική λειτουργία, όπως οφείλεις. Θεωρείς λοιπόν, ότι έτσι πρέπει να γίνει και μάλιστα λες και ευχαριστώ στον παπά, πριν κάνεις έναν μεγάλο σταυρό και επιστρέψεις σπίτι σου ευλογημένος, ο καημένος...

Στην Ιατρική, όταν πας να γιατρευτείς, θεωρείς υποχρέωση του ιατρού να κάνει κωλοτούμπες, για να σε επαναφέρει σε "κανονική" οργανική λειτουργία. Δεν νοείται ο ιατρός να ζητήσει ή να πάρει χρήμα, φακελάκι ή άλλου είδους "δωράκι", μιας και κάνει ένα δημόσιο λειτούργημα... Για αυτό εξάλλου το ιατρικό φακελάκι, διώκεται στις μέρες μας τόσο πολύ (και ορθώς γίνεται αυτό, εννοείται). Όμως, όποιος ιατρός τολμήσει (για ποικίλους λόγους) να ζητήσει κάτι, αμέσως γίνεται ο αλήτης, ο γδάρτης, ο ανέντιμος, ο "μη κανονικός"! Φυσικά, για να μην παρεξηγηθώ, έτσι πρέπει να είναι τα πράγματα. Όμως, τα αναφέρω, όχι για να υποστηρίξω τους "μη κανονικούς" του επαγγέλματός μου, όσο για να τονίσω ότι αντίστοιχοι "μη κανονικοί" άλλων επαγγελμάτων ή δημόσιων λειτουργημάτων, όπως οι παπάδες (για να μην επεκταθώ σε εφοριακούς, δικαστικούς, δημόσιους εργολάβους ή μηχανικούς) θεωρούνται σχεδόν "κανονικοί" και κανείς δεν αντιδρά, παρά τους χαϊδεύουμε τα αυτιά και τους λέμε και ευχαριστώ (αφού πάλι κάνουμε πρώτα το σταυρό μας, ως "κανονικοί" Χριστιανοί)!

Δημόσιος λειτουργός και ο παπάς, δημόσιος λειτουργός και ο ιατρός. Απέναντι στον πρώτο όμως, καθόμαστε σούζα, (όχι προφανώς γιατί είναι ο παπα-σούζας, αλλά γιατί θεωρούμε ότι εκπροσωπεί το Θεό), ενώ απέναντι στον δεύτερο στεκόμαστε με... τον δικηγόρο μας, έτοιμοι να τον διαλύσουμε στο παραμικρό του λάθος ή στην απιεροελάχιστη παρεκτροπή από αυτό που εννοείται ως "κανονική" ή "ηθική" στάση. Στην πρώτη κατάσταση βλέπουμε τον άνθρωπο - εκπρόσωπο Θεού, στη δεύτερη τον άνθρωπο - ιατρό. Στην πρώτη περίπτωση όμως, υπερτονίζεται και προασπίζεται ο χαρακτήρας του δημόσιου λειτουργήματος και το αμόλυντου, ενώ στη δεύτερη περίπτωση αυτή του κακουργήματος και του... αμόλατου την αστυνομία! Γιατί, τέτοια διαφοροποίηση; Είναι ο ίδιος ο άνθρωπος που κάνει τη διαφορά, ή ο θεσμοθετημένος ρόλος του; 

Κάνουν τα ράσα τον παπά ή ο παπάς τα ράσα, τελικά;

Εν συνόψει, πριν χαρακτηρίσουμε το λάθος, οφείλουμε να αναζητήσουμε το σωστό. Αυτό, όμως, είναι μια πολύ πιο δύσκολη και επίπονη διαδικασία από το να χαρακτηρίσουμε κάτι άμεσα ως "λάθος" (και έτσι να διαφοροποιηθούμε από τους υπόλοιπους αυτοβαυκαλιζόμενοι για τις ιδιαιτερότητές μας), και ο λόγος είναι ότι απαιτείται πρώτιστα να αντιληφθούμε τη λειτουργία του, μέσα από μια σκληρή ακολουθία αναζήτησης της βαθύτερης δομής που το διέπει και το καθορίζει. Όμως, η ανεύρεση της δομής κάθε συμπεριφοράς του ανθρώπου, παραπέμπει σε ανθρωπολογικά συμπεράσματα, τα οποία έχουν να κάνουν με αυθαίρετες βάσεις του νου και προαιώνια πλαίσια "λειτουργίας" αυτουνού που εξ αρχής οικο-δομεί αυθαίρετα εξοχικά, αντί να οικο-δομεί τον οίκο του Θεού.






Μάλλον, για να αλλάξει ο κόσμος τον τρόπο που... βλέπει τον κόσμο και να βελτιώσει τα κριτήρια με τα οποία αντιλαμβάνεται το "κανονικό" και το "μη κανονικό", πρέπει πρώτα να γίνει κάποιο θαύμα... 

Πιστεύετε ότι κάποτε θα έρθει ένα τέτοιο θαύμα; 
Ή όλο θα μένουμε στη σιωπή, ρωτώντας το γιατί...;


"Ένα θαύμα"
Στίχοι-Μουσική: Μάνος Πυροβολάκης & Γιάννης Στίγκας
Ερμηνεία: Μάνος Πυροβολάκης



Όλο μιλώ με τη σιωπή
και όλο ρωτάω το γιατί...

Έξω απ' το παράθυρο
τυχαία να σε συναντώ
κόσμος περνά την πόρτα αυτή
μα όμως για μένα είναι κλειστή

Γιατί μικρή μου αφού με θες,
ακούς τις ξένες συμβουλές
γιατί μικρή μου αφού πονάς,
δεν κάνεις τίποτα για μας

Μάνα μου, μάνα μου
δεν ακούς το κλάμα μου
Μάνα μου, μάνα μου
ένα θαύμα κάνε μου

Μου το 'παν πως παντρεύεσαι
χωρίς να ερωτεύεσαι
τα μάτια σου τα είδανε
για μένα πως δακρύζανε

Μάνα μου, μάνα μου
δεν ακούς το κλάμα μου
Μάνα μου, μάνα μου
ένα θαύμα κάνε μου

Μα ήρθε η ώρα και ο καιρός
γιορτή να γίνει και χορός
ευχές να δώσεις αν τη δεις
γιατί δεν πήγα μην της πεις

Μάνα μου, μάνα μου
δεν ακούς το κλάμα μου
Μάνα μου, μάνα μου
ένα θαύμα κάνε μου

Οι βάσεις του αύριο


Οι βάσεις του αύριο

Νομίζω έχουμε μπει στη φάση που 
όλα ξεπουλιούνται, όλα αγοράζονται, 
όλα τιμολογούνται και όλα μιζεριάζονται. 

Το γενετικό υλικό του ανθρώπου 
γίνεται έτσι απλά φύλλο και φτερό, 
κόβεται και ράβεται για να φτιάξει καινούργιο φύλο, 
όπως λόγου χάρη, άνδρες με φουρό...



Το πράγμα όμως αρχίζει και χοντραίνει, 
όταν ο άνθρωπος τη σκάλα της αλαζονείας ανεβαίνει...

Φτιάχνει συννεφάκια της μικρής του τη ζωής,



δεν συνειδητοποιεί όμως ότι κάποτε το σύννεφο φέρνει και βροχή,
που μανιασμένη, δυνατή, παρασέρνει γέλια και ζωή,
αφήνοντας πίσω της ρημάγματα, σπαράγματα,
και κάθε λογής της πλάνης μας τα θαύματα...

Δεν ξέρω που θα φτάσει αυτή η σκάλα που ανεβαίνουμε, 
δεν ξέρω τι θα καταφέρουμε τελικά να δούμε 
απ' τα συννεφάκια μας από όπου ευτυχισμένοι ίσως ζούμε

Ξέρω όμως ότι πιθανότατα δεν θα θέλουμε να αγκαλιαστούμε
γιατί θα προτιμάμε στο συννεφάκι μας για πάντα να χωθούμε
και έτσι ολοκληρωτικά μέσα τους να χαθούμε...

Και αν σας φαίνονται όλα τούτα πεσιμιστικά, 
η πορεία θα δείξει αν έχω δίκιο τελικά,
μια μέρα σαν και τούτη, με τέτοια βαροσυννεφιά...

Ως τότε, έχε γεια, ω Φύση μου
που επιμένεις να ξηγιέσαι γονιδιακά...
εσύ που βάζεις τις βάσεις σου σε τάξη και σειρά,
για να σε δω αύριο, τί βάσεις θα δώσεις στα νέα σου παιδιά;



What is really our Nature?


Το τελευταίο διάστημα, ίσως παρατηρήσατε ότι το blog έχει λίγο σιωπήσει...

Ο λόγος είναι ότι ο blogger του έχει σιωπήσει, και αυτό γιατί τού έχει φύγει η λαλιά, συνειδητοποιώντας το μπέρδεμα που η επιστήμη -ή τουλάχιστον αυτό που λέμε επιστήμη- σήμερα δημιουργεί. Όσο πιο βαθιά μπαίνω στον τρόπο που σήμερα η επιστήμη δημιουργείται, χτίζεται, αναπαράγεται και ασκείται, τόσο πιο πολύ τρομάζω να σας πω την αλήθεια...

Ακατάσχετος αγώνας δρόμου για δημοσιεύσεις, για πόντους συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, για συνέδρια, για πολλαπλασιασμό της γνώσης και για αδιάλειπτη έρευνα από την επιστημονική κοινότητα. Το ερώτημα δεν είναι προς τί όλο αυτό. Η απάντηση -που είναι προφανής- και έχει να κάνει με την ακατάσχετη ανάγκη του ανθρώπου να μάθει, είναι πασίγνωστη. Αυτό που με τρομάζει όμως είναι ο τρόπος που φτάνουμε σε αυτό που λέμε "επιστημονικότητα" δεδομένων των καταστάσεων και των διαδικασιών μέσα από τις οποίες οργανώνονται οι μελέτες, μέσα από τα πολυσήμαντα και αμφίσημα αποτελέσματα που βγάζει η χειρότερη όλων των επιστημών, η Στατιστική, και μέσα από τα ακατάσχετα φαινόμενα χρηματισμού των ερευνητών και των ιατρών από τις εκάστοτε φαρμακευτικές εταιρείες που καλώς ή κακώς, κινούν τα νήματα της έρευνα σήμερα, καθώς οι μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις παγκοσμίως προέρχονται από την ιδιωτική πρωτοβουλία...

Με ανησυχεί ο τρόπος που η γνώση "γεννιέται". Και με ανησυχεί, γιατί νομίζω ότι γεννιέται όχι με "φυσικούς", αλλά με "τεχνητούς" τρόπους, όπως αυτός της γέννεσης των "παιδιών του σωλήνα". Μα, θα μου πεις, είναι κακό που γεννιούνται τέτοια παιδιά; Όχι, φυσικά. Όμως, αυτό που τρομάζει -τουλάχιστον εμένα- είναι ότι αυτό τείνει να γίνει ο κανόνας, (και μάλιστα χρυσός για κάποιες φαρμακευτικές εταιρείες...).

Άρα, όπως σε πολλά πράγματα σήμερα η κοινωνία μας, στερείται "φυσικότητας", έτσι αρχίζω να νομίζω ότι στερείται και "επιστημονικότητας", για να τονίσω το μεγάλο μπέρδεμα που τα "Guidelines" και τα επιστημονικά άρθρα που κατά χιλιάδες δημοσιεύονται καθημερινά, επιφέρουν. Δεν είναι επιστήμη αυτό αγαπητοί μου, να ξέρεις όλα τα άρθρα που δημοσιεύονται, αφού σχεδόν τα μισά αντικρούουν τα άλλα μισά, για να ανατραπούν εν συνεχεία από καινούργια άρθρα, που αντικρούουν τα παλιά. Μα αυτό δεν είναι θα μου πείτε η επιστήμη; Η διαρκής εναλλαγή των γνώσεων και τα συμπεράσματα μέσα από την τριβή και την σύγκρουση, μέσα από την αντιπαράθεση και τη διαφωνία; Ναι, αλλά όχι μέσα από τον διακαή πόθο για δημοσι-εύσεις, δηλαδή, δημοσι-ότητα!

Ειλικρινά, δεν ξέρω αν η επιστήμη σήμερα τελικά επιφέρει κάτι ουσιαστικό ως προς την αλλαγή και τη βελτίωση της κατάστασης του ανθρώπου, όταν για παράδειγμα πριν από δυο μήνες ανακοινώνεται στο Nature ότι υπάρχουν 4 είδη γονιδίων στο ανθρώπινο γονιδίωμα, (που μάλιστα χαρακτηρίζονται με τα χρώματα "κόκκινο, κίτρινο, πράσινο, μωβ"), τα οποία μέσα από πολύπλοκες διαδικασίες αλληλεπιδρούν και δημιουργούν τον καρκίνο του στομάχου, και όταν πριν από χιλιάδες χρόνια ο παππούς Ιπποκράτης είχε μιλήσει για τους τέσσερις "χυμούς" του ανθρώπινου σώματος, που ανάλογα την ισορροπία τους και τη μεταξύ τους σχέση και αλληλεπίδραση, δημιουργούν την υγεία ή την παθολογία;

"Τὸ δὲ σῶμα τοῦ ἀνθρώπου ἔχει ἐν ἑωυτῷ αἷμα καὶ φλέγμα καὶ χολὴν ξανθήν τε καὶ μέλαιναν, καὶ ταῦτ᾿ ἐστὶν αὐτέῳ ἡ φύσις τοῦ σώματος, καὶ διὰ ταῦτα ἀλγέει καὶ ὑγιαίνει. Ὑγιαίνει μὲν οὖν μάλιστα, ὁκόταν μετρίως ἔχῃ ταῦτα τῆς πρὸς ἄλληλα κρήσιος καὶ δυνάμιος καὶ τοῦ πλήθεος, καὶ μάλιστα μεμιγμένα ἦ. ἀλγέει δὲ ὁκόταν τι τουτέων ἔλασσον ἢ πλέον ἦ ἢ χωρισθῇ ἐν τῷ σώματι καὶ μὴ κεκρημένον ἦ τοῖσι ξύμπασιν."


Ξέρω όμως, ότι αν δεν υπηρετείς την επιστήμη με σεβασμό στον άνθρωπο, τα αποτελέσματα που μέσω αυτής θα επιφέρεις, δεν θα είναι καθόλου αξιόλογα...

Άρα, η "επιστημονικότητα" μάλλον δεν έχει να κάνει τόσο με τη γνώση
όσο με το αν μπορεί κανείς τον συνάνθρωπο να νιώσει...




Το φιλί που φιλεί...



Μέρα που 'ταν η χτεσινή, μέρα μνήμης τόσο των μεγάλων διχασμών όσο και των μεγάλων σμίξεων, αναρωτιέμαι πόσα ακόμα τείχη πρέπει να πέσουν για να έρθουν πιο κοντά οι άνθρωποι...;

Βέβαια, το πιο κοντά...  αποτελεί πάντα μια σχετική έννοια, 



(Μπρέζνιεφ και Χόνεκερ)


συνεπώς είναι αναπόφευκτο οι άνθρωποι να προσεγγίζουν διαφορετικά τις έννοιες, να χτίζουν τα δικά τους πλαίσια αξιών και λειτουργίας και να κρύβονται πίσω από τα δικά τους τείχη του αυτοβαυκαλισμού...

Σε όλους αυτούς τους ανθρώπους, που χτίζουν τείχη για να τα γκρεμίζουν, και τα γκρεμίζουν για να έχουν χώρο εν συνεχεία να τα ξαναχτίσουν απ' την αρχή, μέσα σε ένα παιχνίδι λήθης, μνήμης, αγάπης και μίσους, με κίνδυνο πάντα η ιστορία να τους παραμερίσει παραπλεύρως, τους στέλνω ένα αριστουργηματικό "φιλί". Είναι ένα φιλί, που φιλεί (που αγαπά) να αναμετράται με τον χρόνο...:



"ΕΠΙΤΥΜΒΙΟ"

“Κάθε φιλί που δίνεται, μα κάθε ανεξαιρέτως
ένα τοις εκατό αποτελείται
από αιωνιότητα
κι όλο το άλλο από τον κίνδυνο
να είναι το τελευταίο.

Αλλά και το τελευταίο
ακόμα πιο φιλί θα λέγεται

όσο καιρό τουλάχιστον
θα το τραβολογάνε
η μνήμη απ' τη μια πλευρά
η λήθη από την άλλη
η καθεμιά δικό της θεωρώντας το

ώσπου ο δίκαιος Σολομών
για να φανεί ποιανής δικό της είναι
στη μέση θα απειλήσει να το κόψει
μισό να πάρει η μια μισό η άλλη

κι όποια από τις δύο κάθε φορά
-ποτέ δεν είναι η ίδια-
ουρλιάξει μη.

Κάθε φιλί
αποτελείται εξολοκλήρου από τον κίνδυνο
να είναι το τελευταίο. 

Διαρκές είναι μόνο
εκείνο το φιλί που ουδέποτε εδόθη.
Σοφές, ειρηνικά το νέμονται
η αναμονή και η παραίτηση

άνθη αντίπαλα οι δυο τους
σε κοινό συμβιβασμένο ανθοδοχείο
κενοτάφιο στολίζουν.


Κική Δημουλά
(από τη συλλογή "ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΑΜΕ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΩΣ")