Ανο(η)σία Αγέλης


Οι μέρες είναι δύσκολες και πρωτόγνωρες. Και ιστορικά σημαντικές που θα μείνουν ανεξίτηλες στις σελίδες της Δημόσιας Υγείας. Στο νου, πάλι, και τη μνήμη των ανθρώπων του μέλλοντος δεν ξέρω αν θα μείνουν ή για πόσο θα μείνουν.

Έχουμε διαβάσει πολλά, έχουμε ακούσει πολλά, έχουμε δει πολλά. Άλλα διασκεδαστικά, άλλα απογοητευτικά, άλλα απαισιόδοξα, άλλα αισιόδοξα, άλλα αδιάφορα, άλλα κακόβουλα και αποπροσανατολιστικά, άλλα αγωνιωδώς διερευνητικά.

Σε αυτές τις ιδιαίτερα φορτισμένες στιγμές, νομίζω σημασία έχουν τα δεδομένα, όπως αυτά συλλέγονται από τους επίσημους θεσμούς και φορείς και όπως αυτά ερμηνεύονται από τις πιο ψύχραιμες φωνές του πλανήτη.

Μια καλή ανάλυση της Ιστορίας των Πανδημιών του περασμένου αιώνα και της επικινδυνότητας αυτών είναι στη συγκεκριμένη σελίδα, που τα δεδομένα με νούμερα, φανερώνουν μια πρώτη εικόνα της νέας πανδημίας συγκρινόμενης με τις προηγούμενες. Ακόμα και με τα τελευταία, σημερινά δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, δεν αλλάζουν πολύ τα νούμερα -για όσους τους αρέσουν- της θνητότητας (ή φονικότητας αν προτιμάτε) του νέου κορονοϊού.

Όλες αυτές τις μέρες θέλω να γράψω άπειρα πράγματα που περνάνε από το κεφάλι μου. Θα τα αφήσω στην άκρη όμως και θα σταθώ μόνο σε ελάχιστες σκέψεις επιγραμματικά:

1. Ο Δυτικός κόσμος φάνηκε ανέτοιμος για μια πανδημία. Οι ταλαντούχοι PhDίδες, διδάκτορες, προφέσορες κλπ της Δημόσιας Υγείας, μόνο θεωρητικά ήξεραν τι θα πει πραγματική πανδημία. Στην πράξη είναι άχρηστοι. Και δεν ξέρω πόσοι από αυτούς θα πληρώσουν πραγματικά, διότι με τις αποφάσεις τους και τις κινήσεις τους καθορίζουν πολιτικές υγείας και ζωές ανθρώπων. Μάλλον κανείς, διότι η ευθύνη διαχέεται και τελικά χάνεται σε μια τέτοια έκταση του προβλήματος. Δεν τους κατηγορώ όμως. Πρόκειται για σπάνια φαινόμενα που έρχονται μια στο τόσο. Φάνηκαν όμως απροετοίμαστοι. Δεν με ξαφνιάζει, καθώς στη μικροκλίμακα του φαινομένου αυτού που μπορεί να λέγεται ανακοπή σε κάποιο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών, οι ειδήμονες μόνο τα πρωτόκολλα δεν είναι ικανοί να ακολουθήσουν και πανικοβάλλονται και προκαλούν χάος στην αντιμετώπιση του ενός ασθενούς. Πόσο μάλλον όταν μιλάμε για χιλιάδες και εκατομμύρια ασθενείς και μάλιστα χωρίς να υπάρχουν πρωτόκολλα αντιμετώπισης για ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο. Άρα, τι προσφέρουν οι κύριοι της Δημόσιας Υγείας; Λυπούμαι που το λέω (έχοντας και προσωπική εμπειρία από την -πρώην- Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας), αλλά σε μεγάλο ποσοστό, τίποτα! Τουλάχιστον στην Ελλάδα, οι περισσότεροι -πλην λίγων φωτισμένων εξαιρέσεων- είναι χαραμοφάηδες... Φαίνεται ότι μόνο η προηγούμενη εμπειρία τέτοιων πανδημιών και εξάρσεων μπορεί να σε κάνει πιο δυνατό και να προετοιμάσει να ανταποκριθείς εγκαίρως, όπως πχ η Ταϊβάν που θεωρείται υπόδειγμα αντανακλαστικών και αντιμετώπισης, σε αντίθεση με μια Αγγλία ή Σουηδία που ανοήτως και άκρως εγωιστικώς ζουν στον δικό τους κόσμο...

2. Ως προς την Ελλάδα και τους Έλληνες, είναι πράγματι εντυπωσιακό που υπακούν και συμμορφώνονται στην πλειοψηφία τους τουλάχιστον και παρά τις παρεκκλίσεις. Ανέλπιστο, για αυτό θαυμαστό.

3. Ελπίζω μετά από τούτη τη μπόρα ο κόσμος πάνω στον πλανήτη να βγει πιο δυνατός, όπως συνήθως γίνεται όταν κάτι δεν σε σκοτώνει. Και πιο δυνατός είναι αυτός που αντιλαμβάνεται βαθύτερα τη θέση του στο φυσικό περιβάλλον που ζει, ώστε να μπορεί να προσαρμόζεται ασφαλέστερα. Ο καπιταλισμός είναι κακός γιατί τρώει τις ζωές μας και μαζί τις φυσικές-βιωματικές χαρές μας. Και αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι ένα πλήγμα προς το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα το οποίο για πρώτη ίσως φορά έβαλε χειρόφρενο πριν πέσει στον γκρεμό, με κίνδυνο να αφυδατωθεί και να αυτοεξαφανιστεί. Ο καπιταλισμός όμως είναι και καλός, αφού γέννησε το διαδίκτυο και τις εμπορικές και άλλες κοινωνικές συναλλαγές εξ αποστάσεως με θαυμαστή ταχύτητα, εξοικονομώντας χρόνο και χρήμα. Και είναι αυτό που ίσως κρατά ακόμα τον κόσμο στα σπίτια του και έχει εμποδίσει να ανθίσει και να διαλύσει την ψυχολογία των πολιτών η τρέλα, η οποία αναπόφευκτα συνοδεύει τον κάθε είδους εγκλεισμό. Η ψηφιακή ζωή μας, ετούτες τις μέρες, έχει δείξει ένα άλλο πρόσωπο, πολύ πιο φιλικό, ανοίγοντας νέους δρόμους επικοινωνίας και διεκπεραίωσης των καθημερινών μας αναγκών.

4. Για έναν περίεργο λόγο αυτές τις μέρες είμαι εξαιρετικά αισιόδοξος και χαρούμενος. Ζούμε κοσμοϊστορικά γεγονότα, γινόμαστε μάρτυρες αλλαγών και σμιλεύσεων. Όλα αυτά χρειάζονταν να γίνουν κάποια στιγμή διότι ο κόσμος πήγαινε στα βράχια. Δυστυχώς, έρχεται να μας το θυμίσει με σκληρό τρόπο για ακόμα μια φορά η ίδια η μητέρα μας, η Φύση, με τους ανυπέρβλητους κανόνες που γέννησε από τα σπλάγχνα της και με τους οποίους μπόλιασε κάθε φυσική ύπαρξη πάνω στον πλανήτη. Αφού ο άνθρωπος, ο πολιτισμένος, ο τελειότερα εξελιγμένος, δεν μπορούσε να φρενάρει τον φρενήρη ρυθμό αποσύνθεσής του, έρχεται μια πανδημία να του το θυμίσει. Και αυτό είναι το καλό σενάριο, διότι φανταστείτε να ερχόταν ένας νέος παγκόσμιος πόλεμος και να δίχαζε τον πλανήτη. Ενώ τώρα, απέναντι στην κοινή απειλή, (που δεν είναι απειλή, αλλά κοινός κανόνας στη φύση σχετικά με τις συχνές λοιμώξεις των πυκνών πληθυσμών, άσχετα αν εμείς οι Δυτικοί τον είχαμε ξεχάσει ή η αλλαζονία της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας δεν επέτρεπε να τον δούμε), το πιθανότερο σενάριο -και το πιο αισιόδοξο- είναι να βγούμε ενωμένοι όλοι οι άνθρωποι μετά από αυτή τη δοκιμασία. Ενωμένοι όχι μόνο μεταξύ μας και με τον εαυτό μας (η καραντίνα εξάλλου προσφέρεται για πολύ ενδοσκόπηση και προσπάθεια επανένωσης με τον παραγκωνισμένο ευατό μας), αλλά κυρίως, ενωμένοι με τη μητέρα Φύση. 

Θα μου πει κάποιος, μα καλά χαίρεσαι που πεθαίνει τόσος κόσμος σαν τα κοτόπουλα; Φυσικά και όχι, είναι η απάντησή μου. Αλλά η αισιοδοξία μου πηγάζει από το γεγονός ότι σαν τα κοτόπουλα έχουν πεθάνει και πεθαίνουν αμέτρητοι άλλοι άνθρωποι στη σύντομη ή μακραίωνη Ανθρώπινη Ιστορία, από πολέμους, αρρώστιες, φυσικές καταστροφές, μετανάστες ή πρόσφυγες, τροχαία, ναρκωτικά, όπλα, αμορφωσιά, εθνικά αφηγήματα ψεύτικα, ρατσιμούς, φασισμούς κλπ κλπ. Δηλαδή αυτό που ζούμε, δεν με ξαφνιάζει γιατί δεν είναι επί της ουσίας κάτι καινούργιο, απλά είναι μια νέα έκφραση σταθερών και επαναλαμβανόμενων μοτίβων των ανθρώπινων κοινωνιών. (Η ανάγνωση του βιβλίου "Όπλα, Μικρόβια και Ατσάλι" ίσως σας πείσει). Απεναντίας, αυτό που με κάνει εξαιρετικά αισιόδοξο, είναι η ελπίδα αυτό που ζούμε σήμερα, να είναι το τελευταίο δράμα που ζούμε της ανθρώπινης κυριαρχίας και το έναυσμα για την απαρχή μιας νέας αντίληψης της θέσης μας και του ρόλου μας στο Σύμπαν. Και προς μια τέτοια κατεύθυνση νομίζω οφείλουμε όλοι μας να αρχίσουμε να δουλεύουμε στο μυαλό μας. 

Σπάνια ο πλανήτης όλος βρίσκεται σε παύση. Ανέλπιστα είναι η γενιά μας που το ζει. Ας είναι η πρώτη λέξη που θα γράψουμε στη νέα σελίδα του ανθρώπου μόλις κοπάσει η μπόρα ετούτη, η λέξη Αγάπη. Μπορεί να είναι μια Ανοησία. Σίγουρα πάντως επιφέρει Ανοσία απέναντι στα Ανόητα που αναπόφευκτα θα έρθουν και στο μέλλον. 

Αναπόφευκτο και όλοι αυτοί που θα θυσιαστούν, ειδικά οι γέροντες... όπως είπε και ο Ποιητής:



Εδώ, σαν αναθήματα, 
εις τον βωμόν πλησίον, 
τους συγγενείς, τα τέκνα μας 
αγαπητά, τους γέροντας 
τώρα ας αφήσωμεν.

("Ο Βωμός της Πατρίδος" - Ανδρέας Κάλβος)







Προοπτική μελέτη 7: Τέτοιες προοπτικές θέλουμε σαν χώρα


Σπάνια βρίσκω απόψεις αρθρογράφων που να με εκφράζουν σε τόσο μεγάλο βαθμό και να προσεγγίζουν τη θεματολογία τους με σφαιρικό τρόπο.

Έπεσα τυχαία στο συγκεκριμένο άρθρο του Παναγιώτη Σωτήρη από το in.gr, σχετικά με το νέο ιό και τον πανικό που έχει επιφέρει. Ψάχνοντας για προηγούμενά του άρθρα, βρίσκω το εξίσου συναρπαστικό άρθρο για την ύπαρξη ή μη μιας δημοκρατικής βιοπολιτικής, κάνοντας ειδική αναφορά στον αγαπημένο Μισέλ Φουκώ.

Και τα δυο άρθρα συνδέονται και ανατέμνουν βαθέος με ανθρωπολογική προσέγγιση τα βασικά χαρακτηριστικά της σημερινής κοινωνίας μας. Δεν ξέρω τις σπουδές αυτού του αρθρογράφου, ξέρω όμως ότι έχει σπουδαία αντίληψη για τα γεγονότα, τις συμπεριφορές και τις ιδέες που κυκλοφορούν σήμερα.

Τέτοιες προοπτικές πραγματικά θέλουμε για τη χώρα. Μόνο τέτοιες. 

Όχι απ' τις άλλες...




Προοπτική μελέτη 6: Άνοιξη βρες το δρόμο


Μεταναστευτικές ροές.

Αντιδραστικές μορφές.

Ελάχιστες αντοχές.

Πολλές ενοχές.
(ελάχιστα αισθητές)


Η μουσική μόνο μπορεί να Ανοίξη το δρόμο στο σκοτάδι...

και να συνθέσει τόση διαφορετικότητα αρμονικά.


"Το κάθετι πάνω στη γη μοναδικό και μόνο..."
Και άντε τώρα εσύ να το βάλεις σε προοπτική μελέτη κοορτής...


"Η καρδιά θέλει αυτό που θέλει αλλά η ζωή πάντα κάνει τα δικά της".


Συγκίνηση με αυτό το τραγούδι.


Ακόμα μεγαλύτερη συγκίνηση με την ποιότητα του συναισθήματος της Παυλίνας Βουλγαράκη.

Ευτυχώς κάποιοι άνθρωποι ζουν ακόμα ειλικρινά.

Τι ευτυχία να διασταυρώνεται ο δρόμος σου μαζί τους.


"Καμία Ψυχή"
Στίχοι: Παυλίνα Βουλγαράκη
Μουσική: Παυλίνα Βουλγαράκη, Γιώργος Κυριάκος
Ερμηνεία: Παυλίνα Βουλγαράκη


Για κάθε καρδιά 
Που καις και πονάει
Για κάθε καρδιά
Δέντρο θα γίνω
Καρδιές να γεννάει


Τι άλλο καλύτερο να θέλει να ακούσει ένας καρδιολόγος...;


Προοπτική μελέτη 5: Στόφα θέλει.


Έχω δηλώσει ότι είμαι μεταπτυχιακός φοιτητής στο πρόγραμμα Δημόσιας Υγείας (με κατεύθυνση Χρόνια Νοσήματα και Συμπεριφορές Υγείας) της πρώην Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, κοινώς γνωστή ως ΕΣΔΥ, που τώρα ανήκει στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ).

Όσες φορές έχω ρωτήσει -και είναι σίγουρα πάνω από 10 φορές- τους αξιότιμους κύριους καθηγητές μας τι είναι αυτό που φταίει στην Ελλάδα και δεν προχωράνε διάφορες κινήσεις και προτάσεις από θεσμούς όπως η ΕΣΔΥ (όπου υπάρχουν οι τεχνοκράτες και οι κρατούντες τη γνώση) που σκοπό έχουν να αλλάξουν πολλά θέματα Δημόσιας Υγείας στη χώρα μας, όλοι μα όλοι μου απαντούσαν πανομοιότυπα ότι τελικά φταίνει οι πολιτικοί μας που αγνοούσαν ή απέρριπταν τις προτάσεις-λύσεις σε καυτά θέματα δημόσιας υγείας.

Λαμβάνω σήμερα το παρακάτω μέιλ από τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας, αναφορικά με ενημέρωση ημών των λειτουργών Δημόσιας Υγείας (όπως θέλει ο τίτλος μας να προσφωνούμαστε) για το καυτό θέμα της επιδημίας του κορωναϊού:





και ακολούθως γράφει η γραμματεία του τμήματός μας το εξής:




Κοινώς, όπως καταλαβαίνετε, η Δ/ντρια του ΠΜΣ αντί να ενθαρρύνει τους φοιτητές της να συμμετέχουν σε τέτοιες κινήσεις από τους θεσμούς της Πολιτείας και της Πολιτικής Ηγεσίας, ενημερώνει ότι η συμμετοχή ΔΕΝ είναι υποχρεωτική και ότι απουσίες από τα μαθήματα ΔΕΝ θα δικαιολογηθούν. Η εν λόγω Δ/ντρια, που ετύγχανε πέρσι να ήταν και η υπεύθυνη σύμβουλος σπουδών μου, χωρίς να ήταν τότε Δ/ντρια του ΠΜΣ, όταν είχα συναντηθεί μαζί της για να της εξηγήσω ότι είχα πρόβλημα με τις σπουδές μου και ότι ο Οδηγός Σπουδών άλλα λέει όσον αφορά την παρακολούθηση των μαθημάτων και άλλα τελικά γίνονται στα μαθήματα, (αναγκάζοντάς μας να παρακολουθούμε 2 πρωινά τη σχολή τη στιγμή που οι περισσότεροι είμαστε ιατροί και νοσηλευτές και είναι αδύνατον να απουσιάζουμε 2 από τα 5 πρωινά και τη στιγμή που ο οδηγός σπουδών λέει ότι θα χρειάζεται ΜΟΝΟ 1 πρωινό να παρακολουθούμε τη σχολή, ωθώντας μας να προγραμματίσουμε έτσι τις δουλειές μας ώστε να λείπουμε με το ζόρι 1 πρωινό από τον χώρο εργασίας μας - εγώ έπαιρνα το μοναδικό ρεπό της εβδομάδας μου, ώστε να παρακολουθώ πρωινά τη σχολή, πολλές φορές στο καπάκι μετά από εφημερία), η συγκεκριμένη λοιπόν κυρία, μου είχε πει απλά και ξερά ότι θα μεταφέρω τον προβληματισμό σας στον τότε Δ/ντη σπουδών (άλλη λούγκρα και αυτή...) και τελικά μου είχαν απαντήσει και οι δυο, ότι αυτό είναι το πρόγραμμα σπουδών, πρόβλημά σας αν δεν μπορείτε να παρακολουθήσετε και να ανταπροκριθείτε στις απαιτήσεις της σχολής...

Κυρία μου, εσείς του τύπου Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, που απαντάτε με περισσή άνεση ότι όλα στην Ελλάδα κόβονται και καταστρατηγούνται από τους πολιτικούς μας, πρέπει να καταλάβετε ότι δεν είναι όλα ανεπάρκεια και ανικανότητα εκείνων. ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΔΙΚΗ ΣΑΣ. Δείτε πρώτα τα χάλια σας και μετά πετάξτε το μπαλάκι στον κάθε τυχάρπαστο πολιτικό τύπου εραστή Δυτικών Προαστίων (βλέπε ευρωβουλευτή Αλέξη Γεωργούλη). 

Κυρία μου, δεν ξέρετε τι θα πει "στόφα". Δεν ξέρετε τη δύναμη, τη φλόγα, που έχει να εμπνέεις και να ερεθίζεις νου και σώματα. Ξεφτιλίζεις το ρόλο σου ως καθηγήτρια, μπροστά σε μια τέτοια εκπαιδευτική συγκυρία, εσύ που θες να φαίνεσαι σαν-κυρία, όταν γίνεται χαμός με τον κοροναϊό και είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να συμμετέχουμε εμείς οι μέλλοντες λειτουργοί Δημόσιας Υγείας σε τέτοιες προσπάθειες, εσύ να νοιάζεσαι για να μην χαθούν οι ώρες του εκπαιδευτικού προγράμματός σου. Και αυτό δεν θα ήταν από μόνο του τόσο κακό, μάλιστα θα ακουγόταν τιμητικό ότι μια καθηγήτρια δεν θέλει να χαθεί ούτε μια ώρα σκληρής εκπαίδευσης, αλλά έλα που... θέλει η πουτάνα να κρυφτεί και η χαρά δεν την αφήνει, που λέει ο πάνσοφος λαός μας! Θα δεχόμουν μια τέτοια αυταρχικότητα μόνο αν δεν λείπατε όποτε γουστάρετε εσείς και οι συντεχνίτες σας, ακυρώνοντας μαθήματα με το έτσι θέλω, αναβάλλοντάς τα για άλλη ημερομηνία, χωρίς να σέβεστε ότι εμείς μοχθούμε για να λείψουμε από άλλα ευαγή ιδρύματα-κλουβιά με τις τρελές, με ρεπό ή άδεια για να έρθουμε του σκοτωμού στο άθλιο και ευτελές δικό σας πρόγραμμα, ώστε να πάρουμε έναν ψωροτίτλο μεταπτυχιακών σπουδών, για να πούμε ότι είμαστε και εμείς ανταγωνιστικοί όπως απαιτούν οι καιροί της δια βίου εκπαίδευσης μας, για να μας τον βγάλουν τελικά "μη συναφή" με το επάγγελμά μας στις μελλοντικές κρίσεις για διορισμό.... Θα δεχόμουν επίσης αυτήν σας την αυταρχική στάση, αν δεν δηλώνατε ότι κάνετε μάθημα 3 ώρες, εκ των οποίων αργεί να ξεκινήσει περίπου μισή ώρα το μάθημα, τελειώνει περίπου μισή ώρα πιο πριν από την κανονική λήξη του και κάπου ενδιάμεσα γίνεται ένα ακόμα μισάωρο διάλειμμα. Κοινώς, λεγεστε Καθηγήτρια κλπ κλπ που διδάσκετε 3 ώρες τους φοιτητές σας, από τις οποίες ο μισός χρόνος είναι μέσα στην αίθουσα διαλέξεων και από αυτόν τον χρόνο ούτε καν ο μισός (άρα ο μισός του μισού από το αρχικό 3ωρο) δεν είναι αποδοτικός-παραγωγικός-ερεθιστικός-εμπνευστικός. 

Σταματώ εδώ, γιατί το έργο το έχω ζήσει άπειρες φορές στο μπουρδέλλο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας μας, μετά από 6 χρόνια στο δημοτικό, 6 χρόνια γυμνάσιο-λύκειο, 10 χρόνια σε έδρανα δυο προπτυχιακών σχολών, και πλέον άλλα 2 χρόνια μεταπτυχιακών σπουδών. Δεν περίμενα φυσικά και κάτι άλλο. 

Απλά, περίμενα, όσο ανεβαίνεις βαθμίδα εκπαιδευτική, τουλάχιστον να σε κοροϊδεύουν λιγότερο...

Και αυτό όμως ουτοπία είναι, αφού δεν ξέρουν τι θα πει στόφα... 

Λέξη, που μου την έμαθε, η μακαρίτισσα η γιαγιά μου που δεν έτυχε και δεν της δόθηκε η ευκαιρία να προχωρήσει ποτέ της πέρα από την 1η δημοτικού... και υπέγραφε βάζοντας έναν σταυρό του οποίου μάλιστα τις δυο γραμμές ούτε καν ευθεία δεν μπορούσε να τις τραβήξει...

Λέξη, που μετά από 24 έτη εκπαιδευόμενος ακόμα την αναζητώ στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα...


Υ.Γ.: Προβληματίστηκα αν έπρεπε να σβήσω τα ονόματα, τα emails και τα τηλέφωνα που φαίνονται στην αλληλογραφία που παραθέτω, αλλά σκέφτηκα ότι όποιος ασχολείται με τη Δημόσια Υγεία όπως γενικά και με τη Δημόσια Θεματολογία, οφείλει να μην φοβάται να εκτεθεί Δημόσια. Το θέμα είναι όταν κάποιος εκτίθεται δημόσια και δεν ιδρώνει το αυτί του, ούτε δημόσια ούτε ιδιωτικά...