Ε, ρε γλέντια!!!

Πολύ γέλιο! Είχα χρόνια να δω τον αγαπημένο μου παιδικό ήρωα, να τον ακούσω να αμπελοφιλοσοφεί, να δίνει τις δικές του απαντήσεις και να μας γνωρίζει τον κόσμο μέσα από τα υπέροχα μαύρα του μάτια, που του χάρισαν εξάλλου και το όνομά του (καρα+γκιοζ=μαύρα μάτια). Ο θίασος Αθανασίου σε μια υπέροχη παράσταση με τίτλο "Ο Καραγκιόζης και τα αινίγματα της Βεζυροπούλας" προσπαθεί εκτός από αυτά της Βεζυροπούλας, να λύσει και άλλα αινίγματα με τον δικό του ξεχωριστό και απολαυστικότατο τρόπο.

Τα αινίγματα ήταν:

1. Αφαιρείς και μεγαλώνει, προσθέτεις και μικραίνει. Τι είναι;
2. Το νερό το γεννά, ο ήλιος το θρέφει, το νερό το θανατώνει. Τι είναι;
3. Έχει 12 κλωνάρια, 52 κλωναράκια και τα φύλλα του είναι από τη μια μαύρα και από την άλλη άσπρα. Τι είναι;

Ο κύριος αυτός που ακούει στο όνομα Καραγκιόζης ή σε όποιο άλλο όνομα ανά τον κόσμο, την εθνικότητα του οποίου πολλοί την διεκδικούν και καλά κάνουν, καθώς ο Καραγκιόζης δεν είναι ένας, αλλά είναι σύμβολο και ανάλογα με την χρήση του, λαμβάνει και ενσαρκώνει την ιδιαίτερη κάθε φορά μορφή του, είναι για μένα κάτι πολύ ξεχωριστό. Εκτός του ότι η εκδοχή που του έχει προσδώσει η ελληνική σοφία, με πάει χρόνια πίσω, (σε μια εποχή που μόνο έχω ακούσει για αυτήν και φανταστεί από τις περιγραφές των παππούδων και των γιαγιάδων μου, αλλά που τόσο αγαπώ και θα ήθελα να ζω σε αυτήν), ταυτόχρονα για μένα είναι μια δικαίωση. Μια δικαίωση που βρίσκει φωλιά υπό τον τίτλο "η εκδίκηση της γυφτιάς". Ο ήρωας αυτός, χτυπάει το σύστημα (ακούγεται πολύ μαρξιστικό το ξέρω, αλλά έτσι είναι), κάνοντάς μας γνωστό ότι υπάρχουν τρόποι αντίδρασης, ακόμα και μέσα από την εξαντλητική πείνα, την μιζέρια, την αποστεωμένη καθημερινότητα, που πολύ φοβάμαι ότι σε λίγα χρόνια θα ζούμε οι περισσότεροι από εμάς... Ο Καραγκιόζης για μένα είναι σύμβολο: σύμβολο αντίστασης, αξιοπρέπειας, ευθυμίας, μελαγχολικής και συνάμα περιπαιχτικής διάθεσης απέναντι σε ό,τι απειλεί να του ξεριζώσει την ψυχή και να τον συνθλίψει, κάνοντας μαύρη τη ζωή του. Έχει όμως ένα όπλο: τα μαύρα του μάτια. Δεν μπορεί να κάνεις έναν μαυρομάτη να δει τον κόσμο ακόμα πιο μαύρο, έτσι ανατρέπει την εις βάρος του κατάσταση, και η μαυρίλα για τους υπόλοιπους είναι για αυτόν αφορμή για παιχνίδια και αστεϊσμούς.

Ας καλωσορίσουμε λοιπόν τον κύριο Καραγκιόζη στις Αστροβραδιές μας και ας του ευχηθούμε να έχει καλή συνέχεια στο διαστρικό του ταξίδι. Πάντα να εμπνέει.

Υ.Γ.1: Καταπληκτική είναι και η έκδοση του δίσκου "Ο Καραγκιόζης στη Eurovision" από τους Χαΐνηδες, σε μια φοβερή σύμπραξη του Μαυρομάτη θεομπαίχτη και των ανεπανάληπτων επαναστατημένων παιδιών που συγκροτούν αυτό το ξεχωριστό συγκρότημα. Πιστεύω απίστευτη δουλειά.

Υ.Γ.2: Αλλά είναι ώρα να φάμε, να πιούμε και νηστικοί να κοιμηθούμε... διότι αύριο δίνουμε και μάθημα στη σχολή και δεν χρειάζεται να ξεφτιλιστούμε!

Μια βόλτα αρκεί;

Μια βόλτα αρκεί. Στρίβεις σε μια ταμπέλα που λέει προς "Άγιο Γεώργιο" και περιμένεις να βρεις ένα έρημο εκκλησάκι και μια έρημη παραλία. Είναι η ευκαιρία σου να την εξερευνήσεις. Εκτός όμως από το ερημοκκλήσι και την έρημη παραλία βρίσκεις και ένα ζευγάρι. Ένα γνωστό σου ζευγάρι. Αυτή, βαρειά άρρωστη, χρονίως πάσχουσα, με ακρωτηριασμένο κάτω άκρο, καθιστή σε αναπηρική καρέκλα, αγναντεύσουσα το δείλι που έρχεται καμαρωτό καμαρωτό. Αυτός, να της μιλά αδιάκοπα, να την χαϊδεύει, να έχει μια κορμοστασιά καμαρωτή καμαρωτή, αλύγιστη, με άσβεστη φλόγα και αντοχές ακόμα να χαμογελά. Ξυλουργός στο επάγγελμα, μιλά για το τεχνητό μέλος που δεν μπορεί να το δεχτεί αυτή, καθώς φοβάται μην πέσει και έτσι δεν το θέλει, το απαρνείται. Αυτός και Αυτή είνα μαζί 40 χρόνια, 3 μήνες και 2 μέρες. Έραψαν και έκοψαν τα όνειρά τους ώστε να τους χωράνε μαζί και τους δυο, πάλεψαν και συνεχίζουν -ίσως όχι με τον ίδιο ζήλο και πάθος αλλά συνεχίζουν- για την επόμενη ημέρα. Αυτός φαίνεται στα μάτια του, αγαπάει Αυτήν. Και Αυτή, δεν πάει πισω, αλλά είναι τόσο καταβεβλημμένη από τόσες παθήσεις. Δεν ήθελα να τους διακόψω άλλο. Ήταν ιδιωτική στιγμή, υπό τη σκέπη του Αγίου Γεωργίου. Συμφωνούμε ότι κάποια στιγμή θα μου πουν το μυστικό τους, αυτό που τους κρατά μαζί τόσα χρόνια, αυτό που στηρίζει την αγάπη τους... Έτσι, παίρνω δρόμο.

Το κουβαδάκι μου (δηλαδή το μηχανάκι μου) και σε άλλλη παραλία. Μία παραλία, λίγα λεπτά πιο πέρα. Μόλις είχε αρχίσει να σουρουπώνει. Μια παρέα γυναικών να παίζει και να γελά στην παραλία. Βουτάω. Και ξαφνικά ακούω από ακόμα πιο βαθειά να μου φωνάζει ένα παλικάρι από τα λίγα. Αυτός, μετανάστης, μα ίσως πιο Έλληνας από πολλούς Έλληνες. Και πρώτα από όλα στα ελληνικά, είναι πιο καλός από πολλούς μας. Αυτός, συνεχίζει να βουτά σε βαθειά νερά και να ονειρεύεται με ένα χαμογέλιο μόνιμα αγκυροβολημένο στο πρόσωπό του - ίσως είναι το μόνο τόσο σταθερό που υπάρχει και τον ακολουθεί στην τόσο αβέβαιη και ασταθή ζωή του. Μου λέει να μου γνωρίσει την παρέα του. Ποιά; του λέω, αυτό το γυναικομάνι εκεί έξω; Ναι, μου λέει. Μάλλον για χαρέμι σου, μου φάινεται, του λέω. Αυτός, χαμογελά ακόμα πιο έντονα και βγαίνουμε έξω, εκεί στην παραλία, στο μεταίχμιο, όπου το κύμα συναντά την αμμουδιά, την χαϊδεύει τρυφερά και ρυθμικά και της ξεφουρνίζει σιγανά τα μυστικά της θάλασσας από τα βάθη της Μεσογείου... Αυτός, μου λέει ότι είναι πλέον άνεργος, δεν τον προσλαμβάνουν ξανά και τον απασχολεί η επόμενη ημέρα στη ζωή του. Πόσες μέρες ήταν -και θα είναι πολύ πιθανόν- γεμάτες με τόση ανησυχία; Ανησυχία, που όμως δεν αφήνει να ξεφύγει από μέσα του, ειδικά μάλιστα όταν πέριξ υπάρχει χαρέμι... Βλέπεται, αυτή η προαιώνια μάχη των δυο φύλων που δεν θέλει τον άντρα τίποτα λιγότερο από μαχητή. Αυτός, είναι και με το παραπάνω. Και γύρω του, Ελληνίδες, Γερμανίδες και λοιπής ράτσας, συνθέτουν ένα χαρέμι όλο χάρμα. Κάποιοι γεννιούνται μαχητές και δεν σταματούν να μάχονται.

Έφυγα, μόλις το σκοτάδι είχε προλάβει να απλώσει την εσάρπα του σε θάλασσα, βουνά, ουρανό και ανθρώπους. Όχι, όμως όλους τους ανθρώπους. Κάποιοι εξακολουθούν να λάμπουν, μέρα και νύχτα. Κάποιοι είναι αυτόφωτοι και δεν χρειάζονται επαναφόρτιση. Τα καταφέρνουν από μόνοι τους, ό,τι και να τους έρθει στο διάβα τους.

Πάνω στο κουβαδάκι μου (το μηχανάκι μου εννοώ) και επιστροφή στο σπίτι. Στην ασφάλεια της μοναξιάς.

Κατάλαβα όμως ότι είμαστε όλοι συγκάτοικοι, σε τούτη την ξερολιθιά που οι κάτοικοί της την αποκαλούν "Γη". Συγκάτοικοι, ο καθείς με τις παραξενιές του, με τα προτερήματά του, με τα γούστα του, με τα ζόρια του. Συγκάτοικοι, σε κάτι που στην καλύτερη ή στην χειρότερη, μπορεί να χαρακτηριστεί ως "τρέλα".

Ποιός ο λόγος βέβαια που σας τα λέω όλα αυτά θα με ρωτήσετε... Έτσι, για να περνάει η ώρα μας μάλλον θα απαντήσω...

"Σχήμα Λόγου"
Στίχοι: Κώστας Τριπολίτης
Μουσική: Αντώνης Βαρδής
Ερμηνεία:
Αντώνης Βαρδής, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Κατσιμίχα αφοί

Ποιός δημοκρατικός λαός;

Θα το ξαναπώ: κρίση δεν έχουμε στην οικονομία μας, αλλά στην κούτρα μας. Βέβαια, να πω την μαύρη αλήθεια μου, δεν είμαι σίγουρος αν ποτέ είχαμε κάποια ισορροπία σαν λαός ή έθνος (ή όπως σας βολεύει πέστε το), για να μιλήσουμε σήμερα για κρίση. Όπως και να έχει πάντως το πράγμα, το ότι χρειάζεται αλλαγή η ζωή μας και η συμπεριφορά μας, είναι ίσως πιο έκδηλο από ποτέ στην ιστορία μας από την μεταπολίτευση και δώθε. Άραγε, αυτούς τους τύπους που κοκκορευόμαστε ότι είμαστε απόγονοί τους, τους Αρχαίους Έλληνες εννοώ, τους διαβάσαμε ποτέ για να μελετήσουμε τις πανανθρώπινες αξίες με τις οποίες έλουσαν την παγκόσμια σκέψη; Τους μελετήσαμε ποτέ για να χρησιμοποιήσουμε τα συμπεράσματα της φιλοσοφικής τους προσέγγισης για να απαντήσουμε (αν γίνεται) στα δικά μας σύγχρονα ερωτήματα (αν τίθενται τέτοια...);

Όλα αυτά τα γράφω με αφορμή την πρόσφατη μελέτη του πρώτου πρώτου έργου του Αισχύλου με τον τίτλο "Πέρσες". Αν δεν είναι ένας ύμνος στην κοσμοθεωρία περί του τρίπτυχου "ύβρις, άτις, νέμεσις" που αναδύεται σε κάθε κοινωνική έκφανση του κάθε ατόμου ξεχωριστά, αν δεν διαφαίνεται ξεκάθαρα η έννοια του μέτρου, του σεβασμού στα όρια και η μη υπερβολή, τότε πώς να πιάσουμε και να αναλύσουμε τη συμπεριφορά της κοινωνίας σαν σύνολο;

"Αγάπη μου εσύ"
Στίχοι, Ερμηνεία: Γιάννης Κότσιρας
Μουσική: Γιάννης Κωνσταντινίδης

Ποιά δημοκρατία;

"Ως ηγέτης πλέον των δημοκρατικών, ο Περικλής προεξέτεινε τις μεταρρυθμίσεις του Εφιάλτου, εισάγοντας θεσμούς που αποσκοπούσαν στην ενίσχυση της δημοκρατίας. Πρώτο μέτρο ήταν η μισθοφορά, η παροχή μισθού στους πολίτες που αφιέρωναν χρόνο στην υπηρεσία της δημοκρατίας. Η αποζημίωση αφορούσε στους ηλιαστές, στα μέλη της Βουλής και στους περισσότερους κληρωτούς αξιωματούχους και αποτέλεσε μια καίρια ενέργεια, αφού οι μισοί από τους Αθηναίους, 20.000 περίπου, οι θήτες, είχαν ετήσιο εισόδημα κάτω από 200 δραχμές, που μόλις τους αρκούσε για να ζήσουν, και επομένως ήταν δύσκολο να συμβιβάσουν την ανάγκη για εξασφάλιση των προς το ζην και τη συμμετοχή στις δημόσιες υποθέσεις. Εξάλλου, αν αποκλείονταν από τις δημόσιες λειτουργίες οι πολίτες με μικρές οικονομικές δυνατότητες, τότε η δημοκρατία δεν θα ήταν παρά κενό γράμμα. Συνεπώς, η μισθοφορά υπήρξε αποφασιστικό μέτρο για την εδραίωση της δημοκρατίας".

(απόσπασμα, χωρίς άδεια αναδημοσίευσης, από τον Α' τόμο του έργου "ΕΛΛΑΣ, η ιστορία και ο πολιτισμός του ελληνικού έθνους από τις απαρχές μέχρι σήμερα" σελ. 209, του εκδοτικού οίκου Πάπυρος)

Και ρωτάω εγώ ο αδαής και ο ανιστόρητος: αν η οικονομική κρίση των ημερών μας, που δεν ξημέρωσε ξαφνικά προχτές, (θυμηθείτε πόσα λεφτά χάθηκαν από την κοινωνία μας στο χρηματιστήριο, πόσοι μετά αναγκάστηκαν να πάρουν δάνειο ακριβώς επειδή είχαν μείνει ταπί από το χρηματιστήριο, χωρίς να μπορούν ποτέ να τα αποπληρώσουν, πόσα λεφτά χάθηκαν στα κατά καιρούς δημόσια σκάνδαλα, οπότε ο κρατικός κορβανάς δεν μπορούσε να σηκώσει άλλες προσλήψεις, άρα ουρές οι άνεργοι και στα ύψη ο πληθωρισμός και δώστου οι φορολογήσεις...), δεν είναι μια προσπάθεια συντονισμένη, μεθοδευμένη και μακροχρόνια για κατάργηση της δημοκρατίας τότε τι σκατά είναι;! Αν ο Περικλής 2.500 χρόνια πριν, είχε συλλάβει την τόσο έκδηλη και άρρηκτη σχέση μεταξύ οικονομικής ικανότητας για -τουλάχιστον- επιβίωση και ικανότητας για δημοκρατική συμμετοχή, σε μια σχέση που το ένα είναι προαπαιτούμενο του άλλου, τότε πώς μιλάμε σήμερα για πρόοδο, εδραίωση της δημοκρατίας, ανάπτυξη και θέσπιση ενός πολιτεύματος που σέβεται τους πολίτες τους; Και ρωτάω κάτι ακόμα: ποια δημοκρατία ήταν πιο δημοκρατία, αυτή του 5ου αι. π.Χ. ή αυτή του 2010 μ.Χ.;

Συμπέρασμα: είναι καλό πού και πού να διαβάζουμε λίγο Ιστορία. Ίσως, εντελώς τυχαία, κάτι έχει να μας αποκαλύψει για τη φύση του ανθρώπου που βολοδέρνει στο διάβα των αιώνων, στα πλαίσια μιας χαϊλαντερίστικης περιπλάνησης ανά εποχές και τόπους, χωρίς όμως να αλλάζει η φύση της...

(Ο Περικλής αγορεύει στο λόφο της Πνύκας)

Πάλι εγώ θα βγαίνω στην αυλή

Αναρωτιέσαι καμιά φορά, υπάρχει μαγεία; Μήπως υπάρχει και άλλο επίπεδο πραγματικότητος πλην του απολύτως συνειδητού; Πώς τα καταφέρνει κάθε φορά η μουσική και μου δημιουργεί τέτοια ερωτήματα, δεν ξέρω να σας απαντήσω αγαπητοί μου...

Απόψε, με φόντο το χρυσαφί κάστρο της Μυτιλήνης που λουζόταν με φως από την απαστράπτουσα κυρία Σελήνη η οποία φορούσε τα γιορτινά της και έκανε περατζάδα πάνω από το Αιγαίο, δύο κυρίες, η Ελένη και η Σουζάνα Βουγιουκλή, μας πήραν χεράκι χεράκι και μας πήγαν μια μεγάαααλη μουσική βόλτα ανά τον κόσμο και ανά τον χρόνο. Θράκη, Ήπειρος, Κωνσταντινούπολη, Μικρά Ασία, Στερεά Ελλάδα, Ιόνιο, Ιταλία, Κάτω Ιταλία, Πορτογαλία, Αργεντινή, Λος Άντζελες, Σικάγο, Αγγλία και άλλα που λόγω της μέθης, αδυνατώ να αναφέρω εκτενώς...

Φωνές κρυστάλλινες, να συντροφεύει η μια την άλλη, να σιγοντάρει η μια την άλλη, κουβαλούσαν ιστορία εκατοντάδων ετών πάνω τους. Και τα κοριτσάκια αυτά, με σύνεση, με σεβασμό, αλλά και με προσωπικό ύφος, καθότι οι διασκευές έδιναν και έπαιρναν, μας έδειξαν τον κόσμο μέσα από τα μάτια τους... Τι ωραίος ο κόσμος, μέσα από ωραία γυναικεία μάτια;! Και πόσο μουσικό βάθος, πόση ποικιλία, πόση ομορφιά, πόση άνεση (που σίγουρα φίλε μου Μανίδα κρύβει από πίσω της θυσίες και εξαιρετική προσπάθεια, ίσως και ξενύχτια, καρδιοχτύπια, φόβους και αβεβαιότητα) είχαν αυτές οι δυο φωνούλες; Καθησύχασαν τα σωθικά μου απόψε αυτές οι κυρίες... Με ταξίδεψαν μακρυά, τόσο μακρυά, που για λίγο νόμιζα ότι μπορούσα να αγγίξω και να χαϊδέψω την κυρά Σελήνη και να της ψιθυρίσω τα μυστικά μου...

"Ηπειρώτικο & Θρακιώτικο"
Ερμηνεία: Ελένη & Σουζάνα Βουγιουκλή

Τερατώδες!

Μέρες τώρα προσπαθώ να το πιάσω από κάπου και να το αναποδογυρίσω, να το αιφνιδιάσω, να το ανατρέψω. Αδυνατώ. Εξού και η σιωπή τόσες μέρες σε αυτό το ιστολόγιο. Δεν έχω χρόνο καθώς η περισσότερη από την ενέργειά μου καταναλίσκεται στην ανεύρεση τρόπου αντεπίθεσης...

Πρόκειται για ένα τέρας. Ίσως το μεγαλύτερο και το ισχυρότερο που ο δικός μου νους έχει τολμήσει να αναμετρηθεί. Μάταια. Δεν μπορώ καν να το αντικρύσω κατάματα. Πάντα κρύβομαι πίσω από την ουρά του, πάντα υπάρχω στη σκιά του. Όλες μου οι νοητκές διαδικασίες τέμνονται με τον έναν ή άλλον τρόπο, πάνω στην ιδέα αυτού του τέρατος. Μα όλες όμως;! Αυτό το τέρας παραμονεύει παντού και πάντα. Είναι ο παντοκράτωρ (ας με συγχωρήσουν οι απανταχού θεοσεβούμενοι και θεοφοβούμενοι) του ανθρώπινου κόσμου.

Ίσως στο μέλλον βρω τη δύναμη να αναμετρηθώ, έστω και λεκτικά μαζί του. Το οφείλω στον εαυτό μου, ίσως όμως πολύ περισσότερο το οφείλω σε αυτό το ίδιο το τέρας.

Το όνομα του τέρατος: Χ Ρ Ο Ν Ο Σ.

Αφού δεν μπορώ όμως εγώ να βρω λέξεις, ας κάνω χώρο για κάποιους που τόλμησαν να το κοιτάξουν στα μάτια:

"...Χρόνος είναι
ό,τι μεσολαβεί και μετατρέπει.
Διαιρείται σε στιγμές.
Στιγμή είναι βέβαια,
ένα τίποτε του χρόνου.
Όμως χωράει τ'αποκορυφώματα..."


Από το ποίημα "Ορισμοί"
της συλλογής "Επί τα Ίχνη"
της Κικής Δημουλά

Άλλο τι φαίνεται άλλο τι είναι!

Μπορεί το σύνολο σχεδόν των αμερικανικών τηλεοπτικών σειρών να είναι μάπα και να βρωμάνε αμερικανίλα, αλλά καμιά φορά βγαίνουν και διαμαντάκια (τυχαίο;!). Ο λόγος περί της σειράς Dexter, που παίζεται και στην Ελλάδα εδώ και κανά δυο χρόνια από τον ΣΚΑΪ. Ειλικρινά δεν έχω δει καλύτερο ψυχογράφημα της ανθρώπινης καθημερινότητας σε καμιά άλλη σειρά! Πρόκειται για έναν serial killer που σκοτώνει άλλους serial killers... Ξέρω, ίσως ακούγεται τρελό, αλλά δεν είναι αυτό που σας έρχεται στο νου με το πρώτο άκουσμα. Έτσι εξάλλου δεν είναι και τα περισσότερα πράγματα στη ζωή μας; Άλλα φαίνονται και άλλα είναι αν τα καλοκοιτάξεις και τα ερευνήσεις εις βάθος. Μέσα από αυτό το υπερβολικό μοντέλο κοινωνικής δράσης (ο τύπος είναι serial killer είπαμε), υποθέτω ότι γίνεται προσπάθεια να τονιστεί ότι όλοι μας πληγώνουμε τους άλλους σε μια κοινωνική συμβίωση. Δεν γίνεται αλλιώς. Άλλος λίγο, άλλος πολύ. Το αποτέλεσμα είναι -ανθρωπολογικά- ίδιο. Οι ανάγκες, το ίδιο. Η επιτέλεση αυτών, αλλάζει και μας κάνει να φαινόμαστε διαφορετικοί.

Ηθικοί κώδικες, γονεϊκά πρότυπα και η διάψευση αυτών από τις προσωπικές εμπειρίες του καθενός, (λιγότερο ή περισσότερο τραυματισμένη) παιδική ηλικία που καθορίζει σχεδόν τα πάντα και τους πάντες, ωριμότητα και ανωριμότητα, το πλήρωμα του χρόνου που αμείλικτο χτυπά, ανάγκες που συνεχώς αναπροσαρμόζονται, αλλά που κοντράρονται με άλλες, βασικές, αρχέγονες ανάγκες, διάλογοι εξωτερικοί και εσωτερικοί, δαίμονες που μας κυνηγούν χωρίς καν να μπορούμε να βρούμε από πού εκπορεύονται, σκέψεις που αν τις καλοσκεφτείς ίσως μπερδευτείς περισσότερο, ίσως βρεις όμως και την άκρη στο κουβάρι της ζωής σου...

Είδα τις 4 seasons από 12 επεισόδια έκαστη, μέσα σε λίγες μέρες... Μιλάμε για άγριο κόλλημμα αγαπητοί μου! Πιστεύω όμως ότι αξίζει. Πραγματικά ό,τι καλύτερο από ανθρωπολογικής άποψης.

Δροσερή ψυχρολουσία!

Άλλα είχα στο νου μου να πώ, μετά από τόσες μέρες απουσίας από τούτο το ιστολόγιο. Βλέπετε όμως, μια πληροφορία αρκεί για να σου εκκινήσει φοβερούς συνειρμούς -άλλοτε ορθούς και άλλοτε λανθασμένους, ποιος ξέρει άραγε- και να μεταφέρει τη σκέψη σε μακρινά μέρη.

Ο λόγο περί μιας είδησης του τελευταίου λεπτού από την εφημερίδα Καθημερινή. Και αμέσως -μα αμέσως λέμε!- πώς γεννήθηκε η σκέψη ότι αυτή η είδηση έχει απόλυτη σχέση με τον πόλεμο των ΗΠΑ έναντι του Αφγανιστάν, που ξεκίνησε πριν περίπου μια δεκαετία με αφορμή την πτώση των δίδυμων πύργων και -θεωρητικά- υπαίτιο τον Μπινλάρα Λάντεν, ούτε που το κατάλαβα ρε παιδί μου! (μα τι προσπαθώ δηλαδή, να καταλάβω πώς λειτουργεί η σκέψη; φιλόδοξο με βρίσκω...). Καλά πώς γίνεται να έχουν σχέση δυο γεγονότα που απέχουν χρονικά περίπου μια δεκαετία; Χαχα... Αγαπητοί μου, τόσο απέχει το παρασκήνιο που παίζεται στις πλάτες μας από τους κατά τόπους πολιτικάντηδες και εξουσιαστές, με το προσκήνιο που μας παρουσιάζουν σαν πραγματικό. Πληκτρολογώντας στο Google τις δυο λεξεις "πόλεμος" και "Αφγανιστάν" βρίσκω τον εξής σύνδεσμο. Και μένω έκπληκτος, όταν συνειδητοποιώ ότι μας δουλεύουν ψιλό γαζί κάποιο μάγκες με αξιώματα και ραμμένες πουλάδες στην στολή τους. Σοκάρομαι όταν συνειδητοποιώ ότι υπάρχουν δυο κόσμοι, δυο επίπεδα στη ζωή μας: αυτά που πραγματικά γίνονται και αυτά που μας παρουσιάζουν ότι γίνονται.

Της Παναγίας σήμερα και δεν χωρούν άλλες μεμψιμοιρίες φίλοι μου! Βγήτε απανταχού λουόμενοι να δροσιστείτε στις γεμάτες κωλαράκια παραλίες, κάντε ένα διάλλειμμα από τη ζοφερή πραγματικότητά μας, πιείτε και κανά μοχίτο, χορέψτε στη δίνη που σας τραβά κανένα μπιτάκι, αφήστε τα προβλήματα στην άκρη, χαρείτε αυτά που σας αφήνουν να χαρείτε, κάντε την καθιστή σας επανάσταση και αν κουραστείτε, μπείτε για νέα βουτιά για να δροσιστείτε! Κατά τα άλλα υγειαίνετε!

Χαμένος στο μέτρημα

"...Αν όμως επέλεγαν να μην αλληλεπιδράσουν; Αντί να επιχειρήσει κανείς να συνεργαστεί, αναλαμβάνοντας το ρίσκο της εξαπάτησης, θα μπορούσε να κοιτάξει τον εαυτό του. Με άλλα λόγια θα μπορούσε να διακόψει τις σχέσεις του με τους άλλους στο δίκτυο. [...] ονόμασε τα άτομα που υιοθετούν αυτή τη στρατηγική 'μονόχνοτους'. Χρησιμοποιώντας όμορφα μαθηματικά έδειξαν ότι σε έναν κόσμο γεμάτο μονόχνοτους είναι εύκολο να αναπτυχθεί η συνεργασία, διότι δεν υπάρχουν άτομα που θα εκμεταλλεύονταν όσους συνεργάσιμους πιθανόν να παρουσιάζονταν. Οι μονόχνοτοι φροντίζουν για τον εαυτό τους, ενώ οι συνεργάσιμοι σχηματίζουν δίκτυα μεταξύ τους. Οι συνεργάσιμοι σύντομα επικρατούν στον πληθυσμό, αφού πάντοτε τα καταφέρνουν καλύτερα από τους μονόχνοτους. Μόλις όμως ο κόσμος γεμίσει από συνεργάσιμους, είναι πολύ εύκολο να παρασιτήσουν οι τσαμπατζήδες, απολαμβάνοντας τους καρπούς της συνεργασίας χωρίς να συνεισφέρουν. Καθώς οι τσαμπατζήδες γίνονται ο κυρίαρχος τύπος στον πληθυσμό, δεν υπάρχουν πλέον άτομα τα οποία να μπορούν να εκμεταλλευτού. Τότε, κυριαρχούν και πάλι οι μονόχνοτοι -καθότι δεν θέλουν καμία σχέση με εκείνους τους απατεώνες. Εν ολίγοις, η συνεργασία αναδύεται επειδή μπορούμε να κάνουμε περισσότερα μαζί παρά χώρια. Ωστόσο, εξαιτίας του προβλήματος του παρασιτισμού -των τσαμπατζήδων-, η επιτυχία της συνεργασίας δεν είναι εγγυημένη."

"...Αυτό σημαίνει ότι η συνεργασία, ο αλτρουισμός, η τιμωρητική και η παρασιτική συμπεριφορά είναι γραμμένα στο DNA μας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα βιώματά μας έχουν μεγάλη επίδραση σε όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, αλλά για πρώτη φορά βρήκαμε ενδείξεις ότι η ποικιλία σε αυτές τις κοινωνικές προτιμήσεις μπορεί, τουλάχιστον εν μέρει, να οφείλεται στη γενετική μας εξέλιξη."

"...Εν ολίγοις, ο ανθρώπινος εγκέφαλος φαίνεται να είναι κατασκευασμένος για τα κοινωνικά δίκτυα. Στο πέρασμα του χρόνου, η φυσική επιλογή ευνόησε τον μεγαλύτερο εγκέφαλο και τις περισσότερες νοητικές ικανότητες, ώστε ο άνθρωπος να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις ενός πιο πολύπλοκου κοινωνικού περιβάλλοντος. Όσοι ζουν μέσα στα κοινωνικά δίκτυα έρχονται αντιμέτωποι με μια σειρά νοητικών προκλήσεων, τις οποίες δεν χρειάζεται να αντιμετωπίσουν τα μοναχικά άτομα ή όσοι ζουν σε αποσυνδεδεμένες ομάδες. Αυτές οι προκλήσεις προκύπτουν από την ανάγκη κατανόησης των άλλων και της συνεργασίας μαζί τους, καθώς και της αλτρουιστικής, μερικές φορές, συμπεριφοράς για το συμφέρον της ομάδος."

"...Το 1651, ο Άγγλος φιλόσοφος Τόμας Χομπς διατύπωσε ένα νοητικό πείραμα στο οποίο περιέγραφε την αρχέτυπη κατάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης. Στο σπουδαιότερο βιβλίο του, το Λεβιάθαν, υποστήριξε ότι η φυσική κατάσταση των ανθρώπων είναι το bellum omnium contra omnes (πόλεμος πάντων κατά πάντων).
Επικρατεί αναρχία. Ο Χομπς επεσήμανε ότι η ζωή του ανθρώπου είναι μοναχική, φτωχή, άσχημη, σκληρή και σύντομη. Η χρήση του όρου 'μοναχικός' υποδηλώνει ότι μια αποσυνδεδεμένη ζωή είναι γεμάτη βάσανα. Μπροστά σε αυτήν τη θλιβερή κατάσταση, λέει ο Xομπς, οι άνθρωποι θα επέλεγαν να συνάψουν ένα 'κοινωνικό συμβόλαιο' θυσιάζοντας ένα μέρος της ελευθερίας τους σε αντάλλαγμα την ασφάλειά τους. Σε μια πολιτισμένη κοινωνία, υποστήριξε, οι άνθρωποι θα δημιουργούσαν συνδέσεις μεταξύ τους. Οι συνδέσεις αυτές θα βοηθούσαν στον περιορισμό της βίας και θα αποτελούσαν πηγή παρηγορίας, ειρήνης και ευταξίας. Έτσι οι άνθρωποι θα έπαυαν να είναι μοναχικοί και θα γίνονταν συνεργάσιμοι. Έναν αιώνα αργότερα, ο Γάλλος φιλόσοφος, Ζαν Ζακ Ρουσσώ διατύπωσε παρόμοιες ιδέες. Στο έργο του "Το Κοινωνικό Συμβόλαιο" υποστήριξε ότι η φυσική κατάσταση της ανθρωπότητας ήταν πράγματι βάρβαρη, δίχως ηθικούς κανόνες ή νόμους και γεμάτη ανταγωνισμούς και αντιπαλότητες. Η επιθυμία για ασφάλεια από τις απειλές των άλλων ήταν αυτό που έσπρωξε τους ανθρώπους να ενωθούν και να ζήσουν συλλογικά."


Αυτά ήταν κάποια αποσπάσματα (χωρίς άδεια αναδημοσίευσης) από το βιβλίο "Συνδεδεμένοι" του Νίκου Χρηστάκη και του James Fowler, το οποίο διαπραγματεύεται τα κοινωνικά δίκτυα, τη δομή τους και τη λειτουργία τους, το πώς επηρεάζονται από τους ανθρώπους και το πώς οι άνθρωποι -στο σύνολό τους αλλά και ατομικά- από αυτά. Απολαυστικό βιβλίο -πολυδιαφημισμένο βέβαια, αλλά αξιόλογο- που μου επιβεβαίωσε ξανά την άποψή μου ότι το σύνολο είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του.

Αναλογιστήκατε ποτέ με πόσους ανθρώπους συνδεόμαστε καθημερινά; Με άλλους βαθιά, με άλλους επιπόλαια, με άλλους χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε... Και αυτά να αφορούν μόνο στο παρόν. Το παρελθόν; Το μέλλον; Δεν έχουν και αυτά το λόγο τους περί σύνδεσης με ανθρώπους; Το όνειρό μου ήταν από παλιά να μπορούσα να συγκεντρώσω όλους τους ανθρώπους που γνωρίζω και αισθάνομαι άνετα μαζί τους και να γλεντήσουμε μαζί για μια εβδομάδα αδιάκοπα... Πάντα όμως αμέσως μετά από αυτήν την σκέψη, χανόμουν στο μέτρημα και κατέληγα να μην προσκαλώ κανέναν. Μία φορά αποπειράθηκα να το κάνω αυτό, λίγο πριν φύγω για φαντάρος, σε εκείνον τον 9ο όροφο της εστίας του Πολυτεχνείου στην Αθήνα, και γαμήθηκε ο Δίας εκείνη την ημέρα, καθώς ήταν η πιο κρύα νύχτα, με τον περισσότερο αέρα, εκείνου του χειμώνα του 2008... Σαν κάτι να μην ήθελε να γίνει αυτή η σύναξις.

"Το μέτρημα"
Στίχοι: Γεράσιμος Ευαγγελάτος
Μουσική: Θέμις Καραμουρατίδης
Ερμηνεία: Νατάσσα Μποφίλιου