Κάποτε, ακούστηκε για πρώτη φορά στην πολιτική σκέψη, η λέξη "Ουτοπία", ως μια αντιπαραβαλλόμενη, στην τότε τρέχουσα κοινωνική ζωή, φανταστική πολιτεία, στην οποία στόχευαν -ή τουλάχιστον καλό θα ήταν να στοχεύουν- οι πολίτες... Ως μια ιδανική πολιτεία, τα μέλη της οποίας θα νέμονταν αυτά που τους όφειλαν σε μια αγαστή ισορροπία.
Πατήρ αυτής της σκέψης, ήταν ένας Άγγλος δικηγόρος (αντιπαθώ τους δικηγόρους, αλλά για αυτόν θα κάνω μια εξαίρεση), ο Τόμας Μωρ, ο οποίος προσπάθησε λογοπαιχνίζοντας και μουσικίζοντας με βάση την ομοηχία, να χωρέσει στην λέξη "Ουτοπία" τόσο έναν κόσμο που δεν υπάρχει ή έναν τόπο του πουθενά (u-topia), όσο και έναν τόπο απόλυτα ευτυχή (eu-topia).
"Στις ουτοπίες απαντά η συνολική αναπαράσταση μιας άλλης κοινωνίας η
οποία αντιδιαστέλλεται από την υπάρχουσα, ως προς τους θεσμούς της, ως προς το
αξιακό της σύστημα και τις κανονιστικές της αρχές, ως προς τις ιεραρχικές της δομές
και τις σχέσεις κυριαρχίας ή ιδιοκτησίας. Στις ουτοπίες συχνά συναντάμε την ιδέα της
αρχής από το μηδέν, την ιδέα του πρωταρχικού νομοθέτη που διαδραματίζει τον ρόλο
του ιδρυτή. […] Καθώς όμως οι ουτοπίες αφορούν αρχές, δεν σχετίζονται μόνο με τη
φαντασία αλλά και με τον Λόγο. Η άλλη κοινωνία, η διαφορετική από την
υφιστάμενη, γίνεται αντιληπτή από τους εισηγητές της ως σύμφωνη με τον Λόγο.
Διεκδικεί ότι είναι ορθολογική. Το ουτοπικό έργο προσπαθεί να εξεικονίσει
κανονιστικές αρχές οι οποίες πολλές φορές είναι ιδιαίτερα αφηρημένες, και
αποτελούν το θεμέλιο της ευδαίμονος, δίκαιης και ενάρετης πολιτείας. Κατ’ αυτή την
έννοια, η ουτοπία είναι μια αντι-πραγματικότητα που επιχειρεί να θεμελιώσει
ορθολογικά τη νομιμότητα των ελπίδων και των προσδοκιών της μέσω της συνοχής
του συστήματος που προτείνει."
(σχόλιο της Βίκυς Ιακώβου, καθηγήτριας στο Παν/μιο Αιγαίου, χωρίς άδεια αναδημοδίευσης)
Παραθέτω κάποια αποσπάσματα από το βιβλίο του Τ. Μωρ "Utopia", έτσι ατάκτως και χωρίς άδεια αναδημοσίευσης, για να πάρετε μια πρώτη γεύση, της σπουδαίας, σχεδόν παραμυθένιας σύλληψης, του δικηγόρου της Αγγλίας του 15ου αι. μ.Χ. και να αναρωτηθείτε αν υπάρχει συσχέτιση με τη σημερινή εποχή μας...
"Upon this, I who took the boldness to speak freely before the cardinal, said there was no reason to wonder at the matter, since this way of punishing thieves was neither just in itself nor good for the public; for as the severity was too great, so the remedy was not effectual; simple theft not being so great a crime that it ought to cost a man his life, no punishment how severe soever
being able to restrain those from robbing who can find out no other way of livelihood. 'In this,' said I, 'not only you in England, but a great part of the world imitate some ill masters that are readier to chastise their scholars than to teach them. There are dreadful punishments enacted against thieves, but it were much better to make such good provisions by which every man might be put in a method how to live, and so be preserved from the fatal necessity of stealing and of dying for it."
"Knowing that one who has been bred up in idleness and pleasure, and who was used to walk about with his sword and buckler, despising all the neighborhood with an insolent scorn as far below him, is not fit for the spade and mattock: nor will he serve a poor man for so small a hire, and in so low a diet as he can afford to give him."
"By which means those miserable people, both men and women, married and unmarried, old and young, with their poor but numerous families (since country business requires many hands), are all forced to change their seats, not knowing whither to go."
"When that little money is at an end, for it will be soon spent, what is left for them to do, but either to steal and so to be hanged (God knows how justly), or to go about and beg? And if they do this, they are put in prison as idle vagabonds; while they would willingly work, but can find none that will hire them."
"Restrain those engrossings of the rich, that are as bad almost as monopolies; leave fewer occasions to idleness; let agriculture be set up again, and the manufacture of the wool be regulated, that so there may be work found for those companies of idle people whom want forces to be thieves, or who, now being idle vagabonds or useless servants, will certainly grow thieves at last. If you do not find a remedy to these evils, it is a vain thing to boast of your severity in punishing theft, which though it may have the appearance of justice, yet in itself is neither just nor convenient. For if you suffer your people to be ill-educated, and their manners to be corrupted from their infancy, and then punish them for those crimes to which their first education disposed them, what else is to be concluded from this, but that you first make thieves and then punish them?'"
Ουτοπία, λοιπόν... Άραγε, υπάρχει; Αξίζει κανείς να προσπαθεί για αυτήν; Ή θα παραμένει ένα τεχνούργημα του μυαλού, συμβαδίζοντας με τη λαϊκή ρύση "ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται...";
Αξίζει να παλεύεις για να την βρεις;
Ή γίνεσαι γραφικός, κοτσάροντάς σου έναν χαρακτηρισμό "ρομαντικός", που τείνει να γίνει συνώνυμο του "μαλάκα";
Παραθέτω, σχεδόν όλη τη συνέντευξη που παραχωρήσαμε με έναν ακόμα συνάδελφο σε τοπικό κανάλι της Κέρκυρας, περίπου 2 μήνες πριν όταν είχαμε επίσχεση εργασίας, προσπαθώντας, μάλλον χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, να μιλήσουμε για το ποιά κοινωνία (και κατ' επέκταση ποια κοινωνική εργασία) θέλουμε...
(η ποιότητα του βίντεο είναι άθλια, γιατί δεν γράφαμε καλά στο φακό...)
Αγαπητοί μου, φανταζόμαστε σχεδόν όλοι οι άνθρωποι, (που θέλουμε να πιστεύουμε ότι διατηρούμε ακόμα τη φαντασία μας...) μια διαφορετική κοινωνία...
Έχουμε φτάσει στα όριά μας. Και αναρωτιόμαστε τι λάθος έχουμε κάνει. Όπως τα ζευγάρια που κοντράρονται για το μέλλον τους... και δεν ξέρουν τι να κάνουν, να τραβήξουν το δρόμο της καρδιάς τους, ή να συμβιμαστούν...
Ζητούμε διακαώς αυτήν "τη χώρα του ποτέ", αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε για αυτήν... Δεν θα έρθει από μόνη της. Με προσπάθεια, θα αρχίσει να γίνεται "χώρα του πότε;",ύστερα "χώρα του οσονούπω" και τέλος "χώρα της ευτυχίας". Της δικής μας ευτυχίας, αυτής που αξίζουμε, και αυτής που θα κερδίσουμε...
Από τις πράξεις μας εξαρτάται αν θα γράψουμε:
Ουουουουου- τόπια και μπάλες...
U-topia...
Eu-topia...
Καλή προσπάθεια αδέρφια.
