Αστροβραδιές: Δεκεμβρίου 2013

Ο Χριστός, ο πρώτος Κομμουνιστής;!

Διαβάζοντας κανείς τα αποσπάσματα της ανάρτησης "Εσείς, τι καπνό φουμάρετε; (1)", θα μπορούσε -και εύλογα- να αναρωτηθεί, πώς γίνεται μια κυβέρνηση φιλελεύθερη με σοσιαλιστική προοπτική, όπως εξάλλου διατεινόταν είτε μέσω κορυφαίων κυβερνητικών στελεχών του...

("Η συμβολική ταύτιση του βενιζελισμού με το σοσιαλισμό δηλώνεται την εποχή αυτή ρητά από υπεύθυνα κυβερνητικά στελέχη: «το ελληνικόν Κράτος ακολουθεί πολιτικήν ήτις έχει τέρμα τον σοσιαλισμόν, τον αληθινόν σοσιαλισμόν», δηλώνει ο Γενικός Διοικητής Μακεδονίας, Θεμιστοκλής Σοφούλης",

και εν συνεχεία

"Η κυβερνητική άποψη διατυπώνεται ρητά, δια στόματος Γενικού Διοικητού Μακεδονίας, όταν διαβεβαιώνει τον Αρχιραβίνο Θεσσαλονίκης ότι «ουδείς ποτέ εξ ημών των Ελλήνων είνε δυνατόν να συσχετίση τον σημιτισμόν μετά του σοσιαλισμού. Άλλως τε ο σοσιαλισμός είνε κάτι που τον σέβεται ο ελληνικός πολιτισμός»")

είτε δια στόματος του ιδίου του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου...

("Η διάσταση ανάμεσα στην επίσημη κυβερνητική πολιτική και στις τοπικές κρυσταλλώσεις θα οδηγήσει μάλιστα, μερικούς μήνες [μετά την απεργία] τον ίδιο το Βενιζέλο να στηλιτεύσει στη Βουλή την αντισημιτική στάση του θεσσαλονικιώτικου ελληνικού τύπου")

να ψηφίζει ύστερα από καμιά 15αριά χρόνια έναν νόμο έκτρωμα, το περίφημο "Ιδιώνυμο", ως ιδιότυπο μιας εποχής τόσο μπερδεμένης...

("Το νομοσχέδιον δεν επιδιώκει να διώξη τον κομμουνισμόν ως ιδέαν, αλλά τη Γ' Διεθνή και τας μπολσεβικικάς αρχάς αυτής, αίτινες απέχουν πολύ του ιδεώδους κομμουνισμού. Το νομοσχέδιον επιδιώκει τη δίωξιν των οπαδών της Γ' Διεθνούς. Δε δυνάμεθα να διώξωμεν τον κομμουνισμόν, διότι και ο Χριστός υπήρξε κήρυξ της ιδέας αυτής. Ο Χριστός διεκήρυξε πρώτος τον κομμουνισμόν, αλλά από την υψηλήν ιδεολογίαν του κομμουνισμού μέχρι των ανατρεπτικών ενεργειών των ανθρώπων της Μόσχας, υπάρχει διαφορά")

αλλά και πώς γίνεται πάλι, κορυφαία στελέχη της βενιζελικής παράταξης, αργότερα, λίγο πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά, να έχουν αλλάξει τόσο πολύ απόψεις και προσεγγίσεις πάνω στο ίδιο θέμα...

("Οι Αλ. Παπαναστασίου και Γ. Καφαντάρης είχαν αντιδράσει έντονα κατά την ψήφιση του ιδιωνύμου. Αξιοσημείωτη ήταν η απόρριψη από το Βενιζέλο της πρότασης του Παπαναστασίου να διώκονται με το «ιδιώνυμο» όχι μόνο οι κομμουνιστές αλλά και οι φασίστες. Πάντως, στις 7 Αυγούστου 1936, και αφού είχε γίνει το πραξικόπημα της 4ης Αυγούστου από τον Μεταξά, ο Γ. Καφαντάρης (ηγέτης των Προοδευτικών) κι ο Αλ. Παπαναστασίου (ηγέτης του Αγροτικού-Εργατικού κόμματος) από κοινού με τους αρχηγούς των κομμάτων των Φιλελευθέρων (Θεμ. Σοφούλης) και του Λαϊκού (Χαρ. Βοζίκης) ζητούν από τον βασιλιά Γεώργιο να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να «παταχθή αποτελεσματικώς κάθε προπαγάνδα εγκαταστάσεως οιουδήποτε καθεστώτος στηριζομένου εις την βίαν ειδικώτερον δε όπως εξουδετερωθή και διά συνταγματικών εν ανάγκη νομοθετικών μέτρων η κομμουνιστική δράσις»")

(Πηγές των αποσπασμάτων από το Αβδελά Έφη, «Ο σοσιαλισμός των «άλλων»: ταξικοί αγώνες, εθνοτικές συγκρούσεις και ταυτότητες φύλου στη μετα-οθωμανική Θεσσαλονίκη», Τα Ιστορικά 18-19 (1993), σ. 171- 204 και από τη Βικιπαίδεια)

Τα αποσπάσματα τα παραθέτω, ως μια προσπάθεια να σας πείσω ότι σε τούτη τη χώρα οι έννοιες Χριστιανισμός, Σοσιαλισμός και Κομμουνισμός, είναι τόσο μπερδεμένες και κατά το δοκούν ερμηνευμένες ανά τας εποχάς, που δεν νομίζω ποτέ να τα βάλουμε σε μια σειρά αν δεν προσπαθήσουμε ειλικρινά και αμόλυντα... Είναι ίσως κατάρα μας, να καταπιανόμαστε με τις τόσο μεγάλες ιδέες και τελικά, λόγω των παρελθοντικών μας επιρροών, να αδυνατούμε να δούμε ακόμα και τη μύτη μας... Θα συμφωνήσω ότι ο Χριστός ήταν ο μεγαλύτερος Κομμουνιστής του κόσμου... Άντε να το πεις όμως αυτό σε έναν παπά... θα σε διαολοστείλει σίγουρα!

Τα αποσπάσματα τα παραθέτω επίσης, και για έναν άλλο λόγο: για να σας πείσω ότι αλλαγές γίνονται, ακόμα και 180 μοίρες, στην Ιστορία μας...

Ας είναι λοιπόν, αυτό, μια αφορμή να ευχηθώ σε όλους μας να παλέψουμε το νέο χρόνο για αυτές τις αλλαγές...

Δεν έχει σημασία αν θα βλέπουμε έναν ή δυο ή περισσότερους Ήλιους...

Σημασία έχει αν θα ψάχνουμε όλοι την Ανατολή (μας)...

Εξάλλου, όπως έχουμε πει πολλάκις, η διαφορετικότητα φυγείν αδύνατον, οπότε είναι ανα-μενόμενο να υπάρχουν πολλοί Ήλιοι, πολλά άστρα πιο συγκεκριμένα, και ο καθένας μας να έχει τον δικό του συντροφιά...

Είναι ανα-μενόμενο λοιπόν, έκαστος εξ ημών, να αναζητά το δικό του λαμπερό σύμβολο εκεί ψηλά στο απέραντο και ζοφερό σύμπαν που μας περιβάλλει...

Από την άλλη όμως, είναι κάτι που με κάνει ταύρο-μαινόμενο όταν το συλλογάμαι: το να μην σηκώνουμε κεφάλι να αντικρίσουμε εκεί ψηλά τον ουρανό... Αυτό που μας κάνει άνω θρώσκοντα όντα, αυτό μας κάνει Ανθρώπους, αυτό μας δίνει ταυτότητα και ύπαρξη: το κεφάλι ψηλά!, αυτό πρέπει να περισώσουμε.

Αυτό κάνει την καταχνιά και τη μαυρίλα γύρω μας, να φαίνεται μια πανδαισία φωτός...

Αυτό, μας κάνει να βλέπουμε στο σκοτάδι...

"Two sunsets"

by Ludovico Einaudi

Χρόνια δυναμικά
μα και υπομονετικά
σε όλους...

Εσείς, τι καπνό φουμάρετε; (3)

Δεν μπορώ να μην ξανα-αναρτήσω τη φοβερή στιγμή, πνιγμένη μέσα στους καπνούς του τελευταίου τσιγάρου που ζήτησε να καπνίσει ο Φορτίνο Σαμάνο, ελάχιστα πριν την εκτέλεσή του...

"Ο Φορτίνο Σαμάνο"

Στίχοι, Μουσική: Θανάσης Παπακωνστανίνου

Ερμηνεία: Θ. Παπακωνσταντίνου & Δ. Σαββόπουλος

Εσείς, τι καπνό φουμάρετε; (2)

Γυρίζοντας από μια ακόμα διακομιδή,

όταν η κούραση είναι πια πολλή,

και η μνήμη τα πεπραγμένα

της απερχόμενης χρονιάς αναπολεί,

η σκέψη, κάνει τα πάντα μπερδεμένα

με σκοπό να φανεί μια καινούργια ανατολή...

Χτίζει στα ερείπια όνειρα,

δίνει στα πέτρινα πνοή,

τα φαντάσματα μοιάζουν όμηρα,

και οι καπνοί χαρίζουν

-αντί να παίρνουν- τη ζωή...

Ω, Φύσις μαγική και αστραφτερή

στου νου μου το γυαλί

αντιφεγγίζεις θαύματα κι οράματα

για της νέας χρονιάς τα πράματα...

(από τα φουγάρα της Πτολεμαΐδας, λίγες ώρες πριν...)

Εσείς, τι καπνό φουμάρετε; (1)

Ήταν κάποτε παιδιά,
κάποιοι που δεν φουμάρανε
τον καπνό που τους πλασάρανε...

Και μιας και είμαστε στο μεταίχμιο αλλαγής,
αφού πάει ο παλιός ο χρόνος,
και ο νέος προσμένουμε να φανεί,

ας αναλογιστούμε πόσο παλιά
είναι η ελληνική κακομοιριά...
και ας προσπαθήσουμε
να την αποτινάξουμε μωρέ παιδιά!

Έτσι, σαν μια ευχή
για τη νέα τη χρονιά...

"Η απεργία κράτησε είκοσι μέρες και αφορούσε 30000 περίπου καπνεργάτες της περιοχής. Η απεργία ξέσπασε πρώτα στην Καβάλα στις 24 Μαρτίου και σύντομα επεκτάθηκε στη Δράμα και το Πράβι (Ελευθερούπολη). Στη Θεσσαλονίκη ξεκίνησε στις 28 του ίδιου μήνα. […] Κατά τη διάρκεια της απεργίας και ενώ οι διαπραγματεύσεις μεταξύ απεργών και εργοδοτών διεξάγονται στην Καβάλα, η πόλη της Θεσσαλονίκης γίνεται το σκηνικό έντονων συγκρούσεων μεταξύ απεργών, απεργοσπαστών και αστυνομίας. […] Οι συγκρούσεις αυτές θα αναστατώσουν την πόλη και θα δώσουν το έναυσμα για μια οξεία αντιπαράθεση μέσα από τον ελληνικό τοπικό τύπο. […] Η αντιπαράθεση αυτή θα εκδηλωθεί ανάμεσα σε όσους καταγγέλουν τους απεργούς της πόλης ότι υπό το πρόσχημα του συνδικαλιστικού αγώνα προωθούν ανθελληνικά συμφέροντα και σε όσους τους υπερασπίζονται, και θα καταλήξει λίγους μήνες μετά τη λήξη της απεργίας, σε κοινή από τη μεριά των ελλήνων ταύτιση του σοσιαλισμού με τον ανθελληνισμό.

Η απεργία θα λήξη με μερική ικανοποίηση των εργατικών αιτημάτων και την υπογραφή της πρώτης συλλογικής σύμβασης εργασίας στον ελλαδικό χώρο. Αρκετούς μήνες μετά ωστόσο, οι αρχές θα προχωρήσουν στη δίωξη και στην εκτόπιση τριών εβραίων στελεχών της Φεντερασιόν και των καπνεργατών που πρωτοστάτητσαν στην απεργία, με διαφορετικές αφορμές, επικαλούμενες λόγους εθνικής ασφάλειας. Με αφετηρία τις διώξεις αυτές, θα επικυρωθεί η ενιαία πλέον καχυποψία των ελληνικών εφημερίδων απέναντι στην εβραϊκή κοινότητα της πόλης και ειδικότερα η κατηγορία κατά των εβραίων σοσιαλιστών για ανθελληνική δράση.

Αρχικά όλες οι εφημερίδες υποδέχονται την απεργία ως έκφραση των «εργατικών δικαίων». Η έμφαση ποικίλλει, αλλά καμιά εφημερίδα δεν αμφισβητεί τη νομιμότητα του εγχειρήματος. […] Η νομιμότητα αυτή δεν είναι μόνο μεταφορική. Έχει άμεσο θεσμικό αντίκρισμα στην πρόσφατη εργατική νομοθεσία που θεσπίστηκε δυο μόλις χρόνια πριν από τη νεαρή κυβέρνηση των Φιλελευθέρων. Έτσι την επικαλούνται εξάλλου και οι εφημερίδες: σαν κάτι το καινούργιο, το νεωτερικό, που σηματοδοτεί πρόοδο και που κανείς δεν θέλει να αμφισβητήσει, γιατί αυτό θα τον κατέτασσε στο στρατόπεδο της οπισθοδρόμησης. Εργατική νομοθεσία έχουν τα πολιτισμένα κράτη, στα οποία υπάγεται πλέον και η Ελλάδα χάρη ακριβώς στην πρόσφατη θέσπισή της. […] Οι υπερασπιστές των εργατικών δικαίων ταυτίζονται μάλιστα με τους σοσιαλιστές. […] Δεν πρόκειται για τοπική καινοτομία. Στα ελληνικά συμφραζόμενα και στη δεδομένη συγκυρία, η ταύτιση αυτή έχει συγκεκριμένο πρόσωπο: το πρόσωπο του βενιζελισμού. Αν είναι σοσιαλιστής όποιος υπερασπίζεται τα εργατικά δίκαια, τότε και η ελληνική κυβέρνηση που θεσμοθέτησε την εργατική νομοθεσία είναι σοσιαλιστική. Η συμβολική ταύτιση του βενιζελισμού με το σοσιαλισμό δηλώνεται την εποχή αυτή ρητά από υπεύθυνα κυβερνητικά στελέχη: «το ελληνικόν Κράτος ακολουθεί πολιτικήν ήτις έχει τέρμα τον σοσιαλισμόν, τον αληθινόν σοσιαλισμόν», δηλώνει ο Γενικός Διοικητής Μακεδονίας, Θεμιστοκλής Σοφούλης. Αυτός ο «σοσιαλισμός του κράτους» ενσαρκώνεται στο πρόσωπο του Βενιζέλο των πρώτων χρόνων και της εργατικής νομοθεσίας. […]

Αλλά για ποιον σοσιαλισμό πρόκειται; Κεντρικό του χαρακτηριστικό, εκείνο που τον διακρίνει από το σοσιαλισμό «των άλλων», που τον αναγορεύει σε «αληθή» σοσιαλισμό, είναι ο πατριωτικός του χαρακτήρας. Αληθινός σοσιαλισμός είναι ο σοσιαλισμός που έχει αναφορά το έθνος, ακόμη περισσότερο, που θέτει το έθνος ως προτεραιότητα. Ο συνδυασμός σοσιαλισμού και ιδεωδών του έθνους, […] αυτήν την εποχή πάντως συνιστά το κριτήριο με βάση το οποίο διαχωρίζονται οι υπερασπιστές του κρατικού σοσιαλισμού από όλους όσοι επικαλούνται τον ίδιο επίδικο τίτλο, αποδίδοντάς του διαφορετικό, δηλαδή διεθνιστικό περιεχόμενο.

Πατριωτικός σοσιαλισμός λοιπόν σε αντίθεση με έναν διεθνιστικό σοσιαλισμό, όπως θέλει να είναι ο σοσιαλισμός της Φεντερασιόν. Για τη Φεντερασιόν μάλιστα, ο διεθνισμός είναι συνώνυμος του σοσιαλισμού, καθώς αντιπαραβάλλεται με το αντίθετό του, τον εθνικισμό, κύριο εχθρό των εργατικών συμφερόντων και της σοσιαλιστικής προοπτικής. […]

Το διαχωριστικό κριτήριο θα βγει πολύ γρήγορα στην επιφάνεια. Στην πολυεθνοτική Θεσσαλονίκη, όπου οι Έλληνες καπνεργάτες αποτελούν μειοψηφία και οι Έλληνες απεργοί ακόμη μικρότερη, όσοι υπερασπίζονται τα κοινά συμφέροντα των εργατών ανεξάρτητα από τη φυλή και τη θρησκεία τους, όσοι -και μάλιστα γυναίκες- διαπράττουν στο όνομά τους βιαιότητες που διαταράσσουν τις σχέσεις μεταξύ των κοινοτήτων, γίνονται σύντομα ύποπτοι διεθνιστικού σοσιαλισμού και καταγγέλλονται ως υπονομευτές της πρόσφατης και εύθραυστης ακόμη ελληνικής κυριαρχίας. […] Από την τέταρτη λοιπόν μέρα της απεργίας, και για όλο το διάστημα που διαρκεί, θα διαμορφωθούν δυο μέτωπα, πάντα στο όνομα της υπεράσπισης ων εργατικών δικαίων, το πρώτο των ίδιων των απεργών και των εφημερίδων Φως και Μακεδονία, υπερασπίζεται τον δίκαιο αγώνα των καπνεργατών και εξαίρει την ενότητά τους. Το δεύτερο που εκφράζει η εφημερίδα Νέα Αλήθεια και ο Σύνδεσμος Ελληνικών Συντεχνιών, καταγγέλλει την απεργία για εκτροπή της στην πόλη της Θεσσαλονίκης, από εργατική σε πολιτική και ονομάζει την προβολή των σοσιαλιστικών ιδεών ως πρόσχημα για ανθελληνική δράση. […] Ας σημειωθεί εδώ ένα στοιχείο: η θέση της Νέας Αλήθειας αλλά και του Συνδέσμου Ελληνικών Συντεχνιών ότι η Φεντερασιόν υπό το πρόσχημα των σοσιαλιστικών ιδεών και των εργατικών δικαίων διαδίδει ιδέες που εξυπηρετούν τα βουλγαρικά συμφέροντα αποτελεί ακριβή αντιστροφή του επιχειρήματος των αντιπάλων -της Φεντερασιόν και των άλλων εφημερίδων- σύμφωνα με το οποίο, υπό το πρίσμα των εθνικών συμφερόντων, επιδιώκουν να καταστείλουν την εργατική κινητοποίηση. […] Το σκεπτικό της Νέας Αλήθειας ήταν ότι ο κίνδυνος προέρχεται από τους «ξένους υπηκόους» που ηγούνται της απεργίας, αλλά κυρίως από όσους συμμετέχουν μαζικά σε αυτήν: τους εβραίους εργάτες που ως απάτριδες είναι ευάλωτοι στα διδάγματα των βουλγαρόφιλων σοσιαλιστών. Απέναντί τους μια άλλη κατηγορία, αντι-εικόνα της πρώτης: οι έλληνες εργάτες, που είναι πρώτα έλληνες και μετά εργάτες, με παραδόσεις που οφείλουν να τις τηρήσουν και επομένως δεν μπορούν να συμφύρονται με ανθρώπους που δεν ξέρουν τι σημαίνει πατρίδα. […] Λαϊκές αναπαραστάσεις της ταυτότητας και της ετερότητας, του «εαυτού» και του «άλλου», εικονογραφούν παραστατικά τη διαδικασία αυτή. Αρχικά, η αντιδιαστολή τοποθετείται μεταξύ αληθινού και ψευδούς σοσιαλισμού: […] ο αληθινός σοσιαλισμός είναι ο ελληνικός, ο πατριωτικός, ο αντρίκιος. Ο ψευδής, είναι ο ξένος, ο άπατρις, ο άκρατος, σαν τη φύση των γυναικών. […] Η αντιδιαστολή ανάμεσα στους Έλληνες πατριώτες και στους Εβραίους απάτριδες θα γίνει έτσι το κεντρικό επαναλαμβανόμενο κλειδί της ταξινόμησης. Αυτή η αντιδιαστολή σταδιακά θα οδηγήσει στην πλήρη αποποίηση του σοσιαλισμού: ο σοσιαλισμός, ταυτισμένος με τον «άλλον», γίνεται ο κύριος αντίπαλος. Πιο συγκεκριμένα, ο σοσιαλισμός απορρίπτεται ως επικίνδυνος επειδή ακριβώς ταυτίζεται με τον «άλλον». […] Έτσι, μετά τη λήξη της απεργίας, η Νέα Αλήθεια οδηγείται στη διαπίστωση ότι οι Έλληνες εργάτες δεν γίνεται ποτέ να μεταμορφωθούν σε σοσιαλιστές, γιατί οι σοσιαλιστές είναι ανθέλληνες, φιλότουρκοι, διεθνιστές, δηλαδή δεν «προσκυνούν Σταυρόν», δεν «χαιρετούν Γαλανόλευκον», αλλά έχουν «ως έμβλημά των την κόκκινη σημαία του σοσιαλισμού, όστις ως απεδείχθη δια την Θεσσαλονίκην τουλάχιστον, είνε απλούστατα μια οργάνωσις στρεφόμενη κατά του Ελληνισμού». […]

Οι πρώιμοι και διαρκείς δεσμοί ανάμεσα στην εβραϊκή μειονότητα και το κομμουνιστικό κόμμα, καταφανώς διογκωμένοι και παραμορφωμένοι στις συγχρονικές αντιλήψεις, συνεισέφεραν σημαντικά τόσο στον αντισημιτισμό όσο και στον αντικομμουνισμό στη μεσοπολεμική Ελλάδα. […] Την απόρριψη της ετερότητας μαρτυρεί και η λαϊκή εχθρότητα που αναπτύχθηκε αργότερα κατά των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής, όπως την έχει αναλύσει το Γ. Μαυρογορδάτος: «αντιληπτοί ως ξένοι, προκαλούσαν αίσθημα φόβου, αηδίας, μίσους και γενικευμένης εχθρότητας, καθώς υποστασιοποιούσαν την απειλή απέναντι στην πολιτισμική καθαριότητα και τη συνοχή της χώρας των αυτόχθονων». Οι πρόσφυγες ταυτίστηκαν στις λαϊκές αναπαραστάσεις με ανατρεπτικές ιδέες, έκλυτα ήθη και κοινωνικό κίνδυνο. Η εξίσωση δεν άργησε να ολοκληρωθεί και κατά τα φαινόμενα, «έλληνες» και «κομμουνιστές» κατέληξε να συνιστούν δυο συμβολικές κατηγορίες αμοιβαία αποκλειόμενες. […]

Η καπνεργατική απεργία του 1914 στην Ανατολική Μακεδονία διεξάγεται στο μεταίχμιο ανάμεσα στο οθωμανικό παρελθόν της πολυπολιτισμικής συνύπαρξης των εθνοτήτων και στο νεωτερικό παρόν του εθνικού κράτους. Οι υπάρχουσες ισορροπίες ανατρέπονται χωρίς να έχουν ακόμα κρυσταλλωθεί νέες. Από αυτή την άποψη, η δράση των υποκειμένων που εμπλέκονται στην απεργία και οι αναπαραστάσεις αυτής της δράσης που διακινούν οι εκφραστές της νέας τάξης πραγμάτων παραπέμπουν σε διαφορετικές χρονικότητες, στο χρόνο του παρελθόντος τη πρώτη και στο χρόνο του μέλλοντος οι δεύτερες… "

(χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το : Αβδελά Έφη, «Ο σοσιαλισμός των «άλλων»: ταξικοί αγώνες, εθνοτικές συγκρούσεις και ταυτότητες φύλου στη μετα-οθωμανική Θεσσαλονίκη», Τα Ιστορικά 18-19 (1993), σ. 171- 204)

Τα χνάρια της ζωής...

Μια διαδρομή στη φύση, σε γεμίζει συγκίνηση...

Χτες, φτάνοντας σε ύψος περίπου 1500 μέτρα υψόμετρο,

στα Μικρά Όντρια, του όρους Βοΐου,

ακουμπώντας σχεδόν τον ουρανό,

ακολουθώντας τα χνάρια της άγριας ζωής,

αναζωογονηθήκαμε...

Ανεκτίμητες στιγμές ενέργειας...

Ανεπανάληπτες στιγμές αυτοπραγμάτωσης...

Δημιουργηθήκαμε ίσοι;

Συνεχίζοντας, από την τελευταία διαπίστωση του αγαπητού φίλου, στην προηγούμενη ανάρτηση, πρέπει να τονίσω ότι αυτό το blog, έχει επανειλημμένα εξυμνήσει τη διαφορετικότητα και έχει προσπαθήσει να την προσεγγίσει ως τα βαθιά ριζά της... ως μια ελάχιστη κίνηση αντίστασης στην ομογενοποιημένη σαβούρα που μας πλασάρουν καθημερινά που μας κάνει να βλέπουμε τα πάντα ως ένα.

Τι είναι άραγε αυτό που μας κάνει τόσο διαφορετικούς;
Μας κάνει άραγε ή μας ξε-κάνει;
Και το βασικότερο: γεννιόμαστε ή γινόμαστε διαφορετικοί;

Μεγάλα ανθρωπολογικά ερωτήματα...

Θυμάμαι όμως πάντα, όταν ο νους μου καταπιάνεται με αυτά τα ερωτήματα, μια διαφήμιση ενός ποτού, που διατύπωνε σοφά:

- Ποια απόσταση είναι η μεγαλύτερη μέσα στο σύμπαν;
- Η απόσταση ανάμεσα σε δυο ανθρώπους...

(Αστροναύτης - Θύμα απαγωγής από ΑΤΙΑ...)

πηγή εδώ

Μόλις τώρα άρχισες...

Δέχτηκα το παρακάτω mail με αυτές τις υπέροχες σκέψεις, από έναν φίλο καλό και δάσκαλο ξεχωριστό.

Δεν μπορώ να συγκρατήσω την επιθυμία μου να μοιραστώ μαζί σας, παρ' ότι δεν έχω λάβει την άδειά του, αυτές τις συγκλονιστικές σκέψεις, καθώς στο μυαλό μου φαντάζουν περισσότερο σαν ένα σπαραχτικό συμπέρασμα ολόκληρης ζωής από έναν μαραθωνοδρόμο του πνεύματος... με παιδική όμως και αμόλυντη καρδιά.

"Έρχονται γιορτές και στις γιορτές μοιράζουν δώρα και φυσικά ευχές. Ας αφήσουμε τα δώρα - καιροί που είναι - και ας στείλουμε κατά το έθιμο ευχές. Αλλά τί ευχές να στείλεις; Στους φίλους που αγαπάς και εκτιμάς δεν σου πάνε τα τυπικά «καλά Χριστούγεννα», αλλά θέλεις κάτι το ουσιαστικότερο. Χώρια που στη λέξη «Χριστού-γεννα» θα στραβώσουν λίγο κάποιες φάτσες φίλων αγαπημένων. Αλλά πως να γίνει; Πως να ικανοποιήσεις νηστεύοντες και μη νηστεύοντες, πιστεύοντες και μή πιστεύοντες, συνειδητούς φιλειρηνικούς και φιλοπόλεμους επαναστάτες; Ομολογώ ότι μου στοίχισε κάνα δυό ώρες ύπνου το πρόβλημα. Λίγο πριν την αυγή μου ήρθε μιά ιδέα (φλασιά κατά την νεοελληνικήν): Γιατί να απευθυνθώ σε εκείνα που χωρίζουν τους ανθρώπους και όχι σε εκείνα που του τους ενώνουν; Σε εκείνα που είναι «κοινά», αποδεκτά χωρίς αντιρρήσεις και φιλονικίες; Αλλά αλήθεια υπάρχουν τέτοια; Ποιόν να ρωτήσεις; Ποιόν άλλον από τον καλό σύντροφο και βοηθό στις αμήχανες καταστάσεις αδυναμίας προσφάτου (και όχι μόνον) μνήμης, το καλό μας Λεξικό; Λοιπόν στο «κοινός» βρίσκεις: Κοινός παρονομαστής, ελάχιστο κοινό πολλαπλάσιο, κοινός νους, κοινή λογική, κ.α., αλλά ας μην προχωρήσουμε παρακάτω. Συνεπώς υπάρχουν «κοινά» πράγματα στα οποία συμφωνούν όλοι περίπου οι άνθρωποι. Δεν χρειάστηκε πολλή ώρα για να βρεθεί τουλάχιστον ένα: ο πόνος, η θλίψη, η στενοχώρια. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κανένας άνθρωπος που να μην τα δοκίμασε, όσο λίγο και αν έζησε πάνω σ' αυτή τη γη. Τί πιό καλύτερη λοιπόν ευχή από το «να λιγοστέψει η δυστυχία στον κόσμο μας»! Υπάρχει κάποιος που να διαφωνεί; Δεν νομίζω. Έλα όμως που μιά τέτοια ευχή έχει και τις παράπλευρες απώλειες. Με το «καλά Χριστούγεννα» ή την «καλή χρονιά» τό ’πες και σχόλασες. Με τούτη την καινούργια ευχή όχι μόνο δεν τελείωσες αλλά μόλις τώρα άρχισες: Πώς θα λιγοστέψει η δυστυχία στον κόσμο μας; Με ευχές και παραινέσεις; Και τι μπορώ να κάμω εγώ μια σταγόνα μπροστά στον ωκεανό του κόσμου; Μπορώ όμως να ξεφύγω από τέτοιες ερωτήσεις που στριφογυρίζουν στο μυαλό μου «ώσπερ μέλισσες κηρίον»; Μπορώ να αγνοήσω τον γείτονα που όχι μόνο το ευρώ μου αλλά κυρίως ο από καρδιάς λόγος συμπαράστασης μπορεί να μην λύσει το πρόβλημά του αλλά θα είναι μιά μικρή έστω, ανάσα ελπίδας και χαλάρωσης; Μα θα μου πείτε όλοι λίγο ως πολύ κάτι παρόμοιο θα κάνουν μέσα στις μέρες που έρχονται. Σύμφωνοι. Αλλά η ευχή μπορεί να τους παρακολουθεί άφωνη και αμίλητη αλλά με έντονη την παρουσία της και όταν ακόμη σβήσουν τα φώτα των γιορτών. Η σκέψη ότι και αρκετοί άλλοι (γιατί υπάρχουν ακόμη πολλοί «φίλοι» σε αυτόν τον κόσμο) θα τους παρακινεί να κάνουν αυτό το ολίγο και ελάχιστο (γιατί όχι και το «μεγαλύτερο»), για να απαλύνουν το άγχος και το άχθος της καθημερινότητας. Και όταν σάλπιγγες πολλές συντονιστούν στον ήχο της αγάπης μπορεί να μην πέσουν τα τείχη της Ιεριχούς, αλλά σίγουρα κάποια πεταλούδα θα πετάξει σε κάποιο σημείο του χάους αυτού που μας περιβάλλει.

Με θερμές ευχές,
Α. Ν.

Υ.Γ. Δεν έστειλα τις ευχές «μαζικά» όπως η χρησιμοθηρία του Διαδικτύου μας καλόμαθε, γιατί σκέφθηκα ότι μαζικότητα και φιλία δεν πολυταιριάζουνε. Το έστειλα λοιπόν σε δυό φίλους στην αρχή για να βυθομετρήσω αντιδράσεις. Ο ένας μου απάντησε ευγενικά «ευχαριστώ». Ο άλλος μαζί με το «ευχαριστώ» μου το 'φερε με τρόπο: Τελικά δεν τα κατάφερες να απευθυνθείς σε όλους, νηστεύοντες και μη νηστεύοντες. Γιατί εκείνοι που δεν έχουν Ιντερνετ (δεν ξέρω αν είναι νηστεύοντες) φαντάζομαι ότι δεν θα πάρουν το μήνυμά σου. Έχει δίκαιο ο φίλος. Δεν πρόκειται να καταφύγω στο παλιό Ταχυδρομείο. Χώρια που τελικά υπέκυψα και στη «μαζικότητα». Πρέπει να το πάρω απόφαση ότι πάντα θα υπάρξει «διαφορετικότητα» σε κάποιο θέμα σε τούτον τον κόσμο. Και καλά θα κάνει να υπάρξει, γιατί αυτό θα πει «μοναδικότητα» του ανθρώπινου Προσώπου."

Εύχομαι και εγώ με τη σειρά μου στο δάσκαλο αυτόν, πάντα να μας διδάσκει.

Χρόνια Φωτεινά σε όλους!

Σαν τα παιδιά...

Ας είναι ετούτη η ευχή από το υπερπέραν,

μια προσπάθεια για να δεθούμε πάνω στο αστρικό φως

και έτσι ζωσμένοι,

να πάμε αγκαλιά πιο πέρα και από το πέραν,

πιο πέρα και από τον έναν...

μα και τον καθέναν...

Διότι, η αγάπη, αυτή η αστρική,

η μόνη κοσμολογική σταθερά,

είναι το μόνο βήμα που θα μας πάει πιο μπροστά...

"Αστρική Αγάπη"

Στίχοι, Μουσική, Ερμηνεία:

Ζαμάνη Ματούλα

Επιθυμούσα να κατανοήσω τις καρδιές των ανθρώπων...

Κάποια πράγματα που δυσκολεύομαι να εκφράσω, ευτυχώς τα έχουν πακετάρει σε λέξεις, κάποιοι γίγαντες του διαστήματος και χαίρομαι όταν τους συναντώ μέσα από τη μικρή τηλεσκοπική μου όραση, κατά τις νυχτερινές μου αστρικές περιδιαβάσεις... Σε μια προσπάθεια να απαντηθεί η ερώτηση της προηγούμενης ανάρτησης "πού πατώ;" και "πού βρίσκομαι;", θα έλεγα ότι βρίσκομαι ακριβώς εδώ που εστιάζει ο Μπέρτραντ Ράσελ:

"Τρία πάθη, απλά, αλλά εξαιρετικά δυνατά, έχουν εξουσιάσει τη ζωή μου: η λαχτάρα για έρωτα, η αναζήτηση για γνώση και η αβάσταχτη λύπη για τα δεινά του κόσμου. Με στριφογυρίζoυν αυτά τα πάθη όπως ένας σίφουνας, μια από ‘δω, μια από ‘κει, σε μια απρόβλεπτη διαδρομή μέσα σ’ ένα ωκεανό μαρτυρίου, συχνά μέχρι τα τελευταία όρια της απελπισίας.

Καταρχήν αναζήτησα την αγάπη γιατί φέρνει την έκσταση, έκσταση τόσο μεγάλη ώστε κάποιες φορές αισθάνομαι ότι θα μπορούσα να θυσιάσω το υπόλοιπο της ζωής μου για λίγες μόνο ώρες αυτής της χαράς. Επιπλέον την αναζήτησα γιατί ανακουφίζει από τη μοναξιά, αυτή τη τρομερή μοναξιά κατά την οποία μια τρεμάμενη συνείδηση διακρίνεται στο χείλος του κόσμου μέσα σε μία κρύα αβυσσαλέα άψυχη άβυσσο. Τέλος την αναζήτησα, γιατί στoν έρωτα είδα, σε μια μυστικιστική μικρογραφία, την προεικόνιση του οράματος του παραδείσου, αυτό που φαντάστηκαν οι άγιοι και οι ποιητές. Αυτό είναι που αναζήτησα, και παρόλο που φαίνεται πολύ καλό για την ανθρώπινη ζωή, αυτό είναι – τελικά – που βρήκα.

Με το ίδια πάθος αναζήτησα και τη γνώση. Επιθυμούσα να κατανοήσω τις καρδιές των ανθρώπων. Ήθελα να μάθω γιατί λάμπουν τα αστέρια. Και προσπάθησα να κατανοήσω τη Πυθαγόρεια φιλοσοφική θεωρία κατά την οποία κυριαρχούν οι φυσικοί αριθμοί. Λίγα από αυτά, αλλά όχι σε μεγάλο βαθμό, τα έχω επιτύχει.

Ο έρωτας και η γνώση, στο μέτρο του δυνατού, μας ωθούν προς τα πάνω, στους ουρανούς. Αλλά πάντα η πίκρα με γυρνούσε πίσω στη γη. Αντίλαλοι κραυγών πόνου αντηχούν στην καρδιά μου. Τα παιδιά που πεινάνε, τα θύματα που βασανίζονται από τους καταπιεστές, ανήμποροι ηλικιωμένοι, και όλος ο κόσμος που είναι γεμάτος με μοναξιά, φτώχεια και πόνο, κάνουν παρωδία αυτό που θα έπρεπε να είναι η ανθρώπινη ζωή. Λαχταρώ να προσφέρω ανακούφιση από το κακό, αλλά δεν μπορώ και υποφέρω. Αυτή είναι η ζωή μου.

Διαπίστωσα ότι αξίζει να ζεις, και εφόσον μου προσφερόταν αυτή η δυνατότητα, θα ζούσα με χαρά και πάλι."

(Από την αυτοβιογραφία του Μπέρτραντ Ράσελ, το 1956)

Πηγή εδώ.

Πού πατώ;

Με αφορμή την πατημασιά της προηγούμενης ανάρτησης, νομίζω πρέπει να δώσουμε πάτημα ώστε να ακουστεί και η άλλη όψη του φεγγαριού... Αυτή, η σκοτεινή, η δυσθεώρητη, αυτή που έχει ευχή και κατάρα να ζει μονάχα στη φανταστική πλευρά του νου μας.

Αυτή που αναρωτιέται: "πού πατώ";

"Όλο ταξιδεύω"

Στίχοι: Γιάννης Ζαρκαδούλας

Μουσική: Πάνος Ράπτης

Ερμηνεία: Μαρία Παπανικολάου

Όλο ταξιδεύω

και περνάει απ’ το παράθυρο η ζωή.

Κάποτε θα μοιάζει ψέμα,

πότε φτάσαμε ως το τέρμα

και δεν κάναμε ακόμα την αρχή.

Όλο κάτι ψάχνω στο μπαλκόνι

τ’ απογεύματα όταν βγω.

Τι `ναι αυτό που με κρατάει

κάθε μέρα που περνάει

κι ας μην ξέρω τι γυρεύω πού πατώ.

Κι όλο δεν πιστεύω

πως την άκρη δε θα βρεις να ξαναρθείς.

Δεν θ’ ανοίγω σε κανένα

και θα περιμένω εσένα

να γυρίσεις απ’ την πόρτα το κλειδί.

Κι όσο θα κοιμάμαι μόνη,

τ’ όνειρό σου θα ζυγώνει στα κρυφά

μια λέξη πάλι να μου πει.

Προς-τη-χι λιετία...

Αγναντεύοντας τη νέα χιλιετία (αναρτήσεων) που ξεπροβάλλει μπροστά μου και ενθυμούμενος τη χιλιετία που αφήνω πίσω, δεν έχω παρά να αναφωνήσω, σαν γνήσιος astromonos (και όχι σαν γνήσιος astronomos):

"Ένα μικρό βήμα (προς τα εσώψυχα) του Ανθρώπου,

Ένα μεγάλο βήμα για (την απομάκρυνση από) την Ανθρωπότητα..."

Οι θησαυροί ενός ναυαγίου (9) - Αγάπη μου μην κλάψεις...

Αυτή είναι η 1000ή ανάρτηση αυτού του blog!

Ξέρω, θα μου πείτε... έχουν γραφεί χίλιες δυο μαλακίες σε αυτό το blog, και θα έχετε και δίκιο, αλλά κρατήστε να μου το πείτε αυτό σε δυο ακόμα αναρτήσεις από τώρα, ώστε να γίνετε ακόμα πιο ακριβείς στα λεγόμενά σας...

Δεν το λέω για να σβήσω κεράκια, ή να εκμαιεύσω τα χρόνια πολλά σας, αλλά για να τονίσω τούτο μόνο:

Χίλιες αναρτήσεις μετά, από εκείνη την πρώτη φορά, φαντάρος ακόμα ων, και νοιώθω ακόμα στρατευμένος... Το 'χει το όνομά μου άραγε;

Στρατευμένος σε μια μάχη που όσο τη βιώνω, τόσο πιο άνιση τη νοιώθω.

Μια μάχη με απροσδιόριστο εχθρό, μια μάχη δίχως κράνος, ξέστηθος.

Μια μάχη που νοιώθω ότι όλα με κυνηγούν... Ένα περίεργο φοβικό σύνδρομο, μια μανία καταδιώξεως. Μήπως είναι ψευδαισθήσεις από την αβιταμίνωση που βασανίζει τους στρατιώτες εν καιρώ πολέμου;

Μια μάχη με τα σπλάγχνα μου (που σε κάθε μεγάλη στιγμή σπαρταρούν και εκρήγνυνται, κόβοντάς μου τα ποδάρια) και με τη θάλασσα (που πάντα αφήνει μια αρμύρα στα χείλη), που και τα δυο "ποτέ δεν ησυχάζουν" κατά τον εθνικό μας ποιητή...

Αν κάτι λοιπόν, έχει θέση σε αυτή τη χιλιοστή προσπάθεια έκφρασης, είναι η παρακάτω ευχή... σαν μια ευχή που κάνει ο στρατιώτης όταν, μέσα στα αναχώματα, την ώρα που σκάνε δίπλα του πάσης λογής "βλήματα", σφίγγει στη γροθιά του το φυλαχτό που του 'χει χαρίσει η καλή του να τον συντροφεύει στις δύσκολες εκείνες ώρες του αγώνα του...

"Ο Παλιός Στρατιώτης"

Στίχοι: Ισαάκ Σούσης

Μουσική: Λ. Μαχαιρίτσας

Ερμηνεία: Λ. Μαχαιρίτσας, Χρ. Θηβαίος

Και επειδή η μια ευχή φέρνει την άλλη, δεν μπορεί παρά ο στρατιώτης αυτός, να ευχηθεί κάτι ακόμα, στη ναυαγισμένη του ζωή και στους θησαυρούς που αυτή του αποκάλυψε...

"Αγάπη μου μονάχα να μην κλάψης, ζεστό μη γίνω δάκρυ..."

"Με κυνηγά η θάλασσα"
Στίχοι: Σταύρος Δάλκος
Μουσική: Αλέξανδρος Καψοκαβάδης
Ερμηνεία: Χρήστος Θηβαίος

Με κυνηγά η θάλασσα που κάποτε αγαπούσα

μου θύμωσε που μια βραδιά με πέτρες την πονούσα

Με κυνηγούν τ' αστέρια που γκρεμίστηκαν για μένα

κι εγώ μια ευχή δεν έκανα και πήγανε χαμένα

Με κυνηγούνε τα πουλιά απ' το χειμώνα εκείνα

που τα φτερά τους έκοψα μονάχος μου να μη μείνω

Με κυνηγάει η βροχή κι όλο με μαστιγώνει

δικός της να 'μαι μου ζητά να 'χει να με μαλώνει

Και κρύφτηκα στα μάτια

αχ τα τρελά σου μάτια

με χώρεσαν σε μια άκρη

Αγάπη μου μονάχα,

μονάχα να μην κλάψεις

ζεστό μη γίνω δάκρυ.

Οι θησαυροί ενός ναυαγίου (8) - Τι περιμένουμε ρε παιδιά συναθροισμένοι;

Κ.Π. Καβάφης

Περιμένοντας τους Βαρβάρους

-Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;
Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.

-Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μιά τέτοια απραξία;
Τι κάθοντ' οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;

-Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;
Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.

-Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωί σηκώθη,
και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύλη
στον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορώνα;

-Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Κι ο αυτοκράτωρ περιμένει να δεχθεί τον αρχηγό τους.
Μάλιστα ετοίμασε για να τον δώσει μια περγαμηνή.
Εκεί τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα.

-Γιατί οι δυο μας ύπατοι κ' οι πραίτορες εβγήκαν
σήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες·
γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους,
και δαχτυλίδια με λαμπρά γυαλιστερά σμαράγδια·
γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνια
μ' ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλισμένα;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·
και τέτοια πράγματα θαμπώνουν τους βαρβάρους.

-Γιατί κ' οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντα
να βγάλουνε τους λόγους τους, να πούνε τα δικά τους;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·
κι αυτοί βαριούντ' ευφράδειες και δημηγορίες.

-Γιατί ν' αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία κ' η σύγχυσις.
(Τα πρόσωπα τι σοβαρά που έγιναν).
Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ' οι πλατέες,
κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;

Γιατί ενύχτωσε κ' οι βάρβαροι δεν ήλθαν.
Και μερικοί έφθασαν απ' τα σύνορα,
και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.

Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μιά κάποια λύσις...

Οι θησαυροί ενός ναυαγίου (7) - Από όλους μας τους υπό σκλαβιάν, λείπει θάρρος...

Πολλές μέρες τώρα, έρχομαι και ξαναέρχομαι αντιμέτωπος με την ίδια σκέψη: "Ε, ρε, γιατί δεν κάνω ντου να τους πάρει όλους ο διάολος...;" Αναφέρομαι στις άθλιες συνθήκες της δουλείας μου (ο τόνος της λέξης δεν είναι λάθος) και στην αδυναμία μας να παρέχουμε τίμιες υπηρεσίες υγείας... Αναφέρομαι στην ξεφτίλα, στην γελοιότητα μα και στη γλοιώδη σαπίλα με τις οποίες επενδύονται τα "όργανα" αυτού του συστήματος...

Μένω σε μια περιοχή της Καστοριάς, που λέγεται περιοχή "Νταηλάκη". Έχει το όνομα ενός αγωνιστή του Μακεδονικού αγώνα. Άραγε, τι προβλήματα στριφογύριζαν τότε στο μυαλό αυτού του ανθρώπου;

Ας αποσπάσουμε ένα απόσπασμα από τα αποσπασμένα απομνημονεύματά του. Η πηγή εδώ.

"Η εκδικητική στάση του Σαλή μπέη και ο ασφυκτικός τουρκικός ζυγός υποχρέωσαν το Νταηλάκη σε νεαρή ακόμη ηλικία να ακολουθήσει τον κλέφτικο βίο. Σε ηλικία 18 ετών αποφάσισε να σκοτώσει το φανατικό βουλγαρόφιλο αγά Ντεμήρ, απόγονο του Σαλή μπέη και οπαδό του φανατικού Ιουσέν μπέη της Βίγλιστας. Ο Ντεμήρ αγάς είχε μεταχειριστεί και παλαιότερα διάφορα τεχνάσματα, για να καρπωθεί την περιουσία των κατοίκων του Βέρνικ.

Στις 12 Μαΐου του 1900, καθώς οι Έλληνες συμπατριώτες του επέστρεφαν από την εκκλησιαστική λειτουργία, ο Λάκης Νταηλάκης, ο οποίος περιγράφει με μεγάλη παραστατικότητα τη σκηνή εκείνη στα Απομνημονεύματα του, άκουσε στο δρόμο αλλεπάλληλες συζητήσεις για την ανυπόφορη κατάσταση, που είχε δημιουργηθεί από την τυραννική συμπεριφορά του Ντεμήρ αγά:

«Εις το άκουσμα των ανωτέρω και κρίνων καλό ότι έπρεπε ν' απαλλαγή το μέρος από το τέρας τούτο, απήντησα εις τους εξιστορούντας τας θηριωδίας αυτάς, είπον εις αυτούς:

«Ε! και δεν ευρέθη μέχρι σήμερον άνθρωπος να τον σκοτώση;»

Ποία όμως ήτο η απάντησις όλων εν ομοφωνία; «Σουτ, μη το ξαναπής αυτό, παιδί μου! Και ποίος έχει την τόλμην να βάλη χέρι εις τον Ντεμήρ αγά;»

Αμέσως ρίγος διήλθεν το σώμα μου και εννόησα ότι από όλους μας τους υπό σκλαβιάν ευρισκομένους λείπει θάρρος, εβούρκωσαν δε και τα μάτια μου εις τοιούτον σημείον ώστε να ξεσπάσω σε κλάματα, αλλά συνεκρατήθην και δια να μην γίνω αντιληπτός παρά των ομοχωρίων δια την ταραχήν μου ταύτην απεσύρθην εις μίαν γωνίαν και περιέπεσα εις διαφόρους σκέψεις. Εκεί ακριβώς έλαβον την απόφασιν, την οποίαν οι άλλοι εφοβούντο να την εκτελέσω εγώ, βέβαιος ων ότι εις πρώτην ευκαιρίαν θα την επραγματοποίουν (να εξοντώσω τον Ντεμήρ Αγά) και εβγήκα έξω. Αλλ ' η ευκαιρία δεν άργησε να μου δοθή διότι μόλις εβγήκα, είδον διερχόμενον εντός του χωριού τον ανωτέρω Τουρκαλβανόν μετ' άλλων Τούρκων και να λέγη:

«Αχ, άπιστοι δεν θέλω μπροστά μου να σας ιδώ», ήτο δε τελείως εξοπλισμένος, δεν ηδυνήθην να συγκρατηθώ, τον πλησιάζω πλησίον της εξώθυρας της οικίας καθ' ην ακριβώς στιγμήν ευρίσκετο αποχωρισμένος των συντρόφων του και του λέγω:

«Γιατί ορ' Ντεμήρ Αγά μιλάς έτσι;» Εκείνος αντί άλλης απαντήσεως με ύβρισεν (διότι έτσι εσυνήθιζον οι τοιούτοι), αλλά πριν προφθάση να τελείωση την ύβριν του, του έδωσα το πρώτον τραύμα, με αντιπυροβόλήσεν, αλλά ολίγο με επήρεν. Είτα ενθαρρυνθείς εκ της αποτυχίας του ταύτης, έπεσα κατ' αυτού και τον εκτυπούσα αδιάκοπα, χωρίς εννοείται να αντιλαμβάνομαι τί κάμω, έως ότου τον αποτελείωσα. Ως εβεβαιώθη εκ της γενομένης αυτοψίας, του είχον προξενήσει περί τα 90 τραύματα. Οι άλλοι επίσης Τούρκοι καίτοι εξωπλισμένοι θαύμα εκ θεού, ήτο πώς δεν επροέβησαν εις αντίποινα κατά των χωρικών».

Η δολοφονία του Ντεμήρ αγά προκάλεσε πανικό στους χωρικούς, που ικέτευσαν το Νταηλάκη να παραδοθεί στις τουρκικές αρχές υποσχόμενοι να κάμουν το παν, για να τον απελευθερώσουν.

Πόσο οικείοι μού είναι οι προβληματισμοί του Καπετάν-Νταηλάκη... για τη σημερινή μας κατάντια;

Αν η κοινωνία μας θέλει να παραμένει στον Λάκη το Γλυκούλη, εγώ προτιμώ να μένω στον Λάκη το Νταηλάκη...

Οι θησαυροί ενός ναυαγίου (6) - Το μαστίγιο, το καρότο και ο Τζέγκας...

Η λογική που μας επιβάλλουν τη σήμερον ημέρα, είναι αυτή του "μαστιγίου και του καρότου", κοινώς, από τη μια μας πλασάρουν φούμαρα για να τους λυπηθούμε σαν να είναι αυτοί τα μεγαλύτερα θύματα της Ιστορίας... και από την άλλη μας διαλύουν την ψυχολογία, μας γκρεμίζουν τα όνειρα, μας συν-θλίβουν την ύπαρξη στα μούτρα μας. Και εμείς, αδιαμαρτύρητα, υπο-μένουμε σ' αυτή την παρανοϊκή χώρα...

Ο ένας, δηλώνει ταπεινά μα με θάρρος, λάθος! σαν αν ήταν μικρό παιδί, και έβγαλε το αμάξι του βόλτα, να κατουρήσει... λες και ήταν το αμάξι, σκύλος! Μόνο, που αυτός ο ένας, ήταν κάποτε υπουργός.

Ο άλλος, κόβει από τη μάνα του τη σύνταξή της, και δηλώνει ετήσιο εισόδημα 272.000 ευρώ, δηλαδή μηνιαίο εισόδημα περίπου 22.500 ευρώ. Σκέφτομαι, εγώ έχω γαμηθεί στα θρανία και στα βιβλία, έχει βγάλει ο κώλος μου αιμορροΐδες και έχει στραβώσει η πλάτη μου και ο αυχένας μου από το διάβασμα, δεν κοιμάμαι ποτέ ήσυχα τα βράδια, και κατορθώνω το έτος να βγάζω λιγότερα από 20.000 ευρώ, και να έχω τελικά και επιστροφή φόρου... Κοινώς, όσα βγάζει ο υπουργός το μήνα, δεν τα βγάζω εγώ το έτος όλο... Και αν αφαιρέσω τη ζωή κάποιου λόγω λάθους, θα με πάνε ισόβια μέσα, ενώ αυτός ο άλλος που καθημερινά σκοτώνει είτε από την πείνα είτε από τις αναθυμιάσεις του μαγγαλιού τόσους συνανθρώπους μας, λέγεται νυν υπουργός Οικονομικών... και εμφανίζεται ως ο σωτήρας του έθνους μας.

Ο τρίτος ο καλύτερος, είναι ένας ξεμωραμένος διευθυντής Καρδιολογικής κλινικής σε ένα νοσοκομείο της ελληνικής επαρχίας, που ζει μια ζωή μέσα σε έναν επίπλαστο μύθο της δικής του εγωπάθειας, του δικού του αυτοβαυκαλισμού, της δικής του παράνοιας, και ζητά από τους ειδικευόμενούς του, να σεβαστούν την υστεροφημία του και το όνομά του και τους παρακαλεί να τον καλύψουν για περίπου 15 εφημερίες το μήνα, μέσα γιορτές, διήμερα, τριήμερα απανωτά και στ' αρχίδια του κοινώς για τους ειδικευόμενους. Κατά τα άλλα, κόβεται για αυτούς, για τις άδειες τους, για τα ρεπό τους, για τα νόμιμα δικαιώματά τους, για την προσωπικότητά τους... Τι πράγμα αυτή η μαλάκυνση του εγκεφάλου ρε παιδιά...;

Εγώ πάντως, μέσα σε αυτή τη ναυαγισμένη χώρα, κοιτώ γύρω μου και βλέπω και κάποια άλλα ναυάγια, φωτεινά παραδείγματα όμως της τιμής και της πραγματικής μαγκιάς. Βλέπω ανθρώπους που πέρασαν και δεν τους ξέρει κανείς από τούτη την πλάση, αλλά τα τραγούδια, η λαϊκή παράδοση και σοφία των γερόντων τους κράτησαν την πιο ψηλή και άξια θέση στην ιστορική συνείδηση, αυτή των ηρώων...

Ένας τέτοιος είναι και ο κρητικός Τζέγκας, του προηγούμενου αιώνα μας...

"Στης Γραμβούσας τ' ακρωτήρι"

Παραδοσιακό Κρήτης

Ερμηνεία: Νίκος Ανδρουλάκης

Θάλασσα λεβεντοπνίχτρα...

"Ο Τζέγκας που αναφέρεται στους στίχους, ήταν υπαρκτό πρόσωπο που γεννήθηκε το 1900. Ήταν ψαράς και με τη βάρκα του "Κυριάκος" ζούσε από όσα του πρόσφερε η θάλασσα γύρω από την Γραμβούσα, όπου και χάθηκε το 1966 στα μανιασμένα κύματα. Ο Νίκος Τζέγκας είχε ένα μοναδικό ταλέντο: μπορούσε να συνθέτει μουσική σφυρίζοντας, ενώ δεν ήξερε να παίζει κανένα μουσικό όργανο."

Οι θησαυροί ενός ναυαγίου (5) - Τα συναξάρια των θαλασσομαρτύρων...

Ένα διήγημα διαμάντι, από εκείνα τα πολλά του Παπα-διαμάντη, είναι "Το Ενιαύσιον Θύμα", το οποίο λούζεται στο βυθό της θάλασσας της πεζογραφίας... και προσπαθεί να ψυχογραφήσει τη θάλασσα και τα καμώματά της...

Το διήγημα καταλήγει ως εξής:

"Την ογδόην ημέραν από της εκδρομής των, τα πτώματα των δύο πνιγμένων ηλιεύθησαν πλησίον ερήμου ακτής. Το τρίτον δεν ευρέθη.

Ω, τις θα διηγηθεί τα συναξάρια των θαλασσομαρτύρων τούτων, των βιοπαλαιστών, των αξίων παντός οίκτου και συμπαθείας;

Κατά παν έτος η θάλασσα μάς ζητεί το θύμα της. Φρίκη και πένθος διαχύνεται ανά την μικράν μας νήσον.

Όταν μετά την συμφοράν επανείδε τον Πάπον, όστις εφαίνετο τόσον σύννους και σοβαρός ώστε εφάνη ότι διά της συμφοράς είχε γίνει διά μιας ανήρ, η πτωχή Σειραϊνώ το Κουρτεσάκι, κλαίουσα όσα δάκρυα της είχαν μείνει από τα ιδικά της παθήματα, η πρώτη λέξις την οποίαν εύρε να του είπει ήτον:

- Καλά που δεν επήγες μαζί, παιδάκι μου."

Οι θησαυροί ενός ναυαγίου (4) - Μικρά Αγγλία

Βλέποντας στη Μεγάλη Οθόνη την νέα ταινία του Π. Βούλγαρη "Μικρή Αγγλία"

δεν συγκλονίστηκα τόσο από την ίδια την ταινία, η οποία επιβεβαίωσε για μία ακόμη φορά την ξεχωριστή αισθητική του σκηνοθέτη,

αλλά κυρίως από την αντίδραση των ίδιων των θεατών με τους οποίους παρευρέθηκα,

που φάνηκαν σαν να τους αποκαλύφθηκε ένας κόσμος εντελώς ξένος...

σαν να μην τον είχαν γνωρίσει ποτέ...

μα ποτέ...

ούτε καν να τον έχουν ακούσει έστω, από κάποια γιαγιά ή κάποιον παππού...

Πόσο ξένη και απόμακρη φάνηκε αυτή η ανθρώπινη περιπέτεια και ο απύθμενος ανθρώπινος πόνος, από εμάς τους αυτοβαυκαλιζόμενους που μιζεριάζουμε στην επίπλαστη κρίση της προστατευμένης ψυχής μας;

Πόσο καινούργιο φαίνεται κάτι που μας έχει ήδη προσπεράσει;

Πόσο οδυνηρός φαντάζει ξαφνικά ο θολός βυθός του ανθρώπινου κατατρεγμού, όταν θα μπορούσαμε να τον έχουμε προσέξει πολύ απλά αν τον αντικρίζαμε ξεκάθαρα στη θολή ματιά των γηραιότερων, σ' αυτή τη θολή ματιά του καταρράκτη των ματιών τους;

Πόσα ναυάγια κρύβει η θάλασσα,

πόσα ο νους,

και πόσα η ψυχή η φαντασμένη...;