Λέων
Ένας από τους πιο μεγάλους και ευδιάκριτους αστερισμούς του ανοιξιάτικου ουρανού. Μεσουρανεί τον Απρίλιο. Αν προεκτείνουμε την πλευρά δγ νότια, δηλαδή από το δ προς το γ της Μεγάλης Άρκτου, θα βρούμε έναν αστέρα αρκετά λαμπρό (1ου μεγέθους), που ονομάζεται Βασιλίσκος ή Regulus, και ο οποίος αποτελεί τον α αστέρα του αστερισμού του Λέοντα. Από τον Βασιλίσκο ξεκινά το φημισμένο «δρεπάνι» που είναι το κεφάλι του Λέοντα.
Ο αστερισμός βρίσκεται ακριβώς πάνω στην εκλειπτική και μακριά από το γαλαξιακό μας επίπεδο, και είναι γνωστός κυρίως για τους διπλούς ή πολλαπλούς αστέρες.
Ο πιο λαμπερός τριπλός αστέρας είναι ο α Λέοντος, ο Βασιλίσκος δηλαδή, που πρώτος ανέφερε ο Πτολεμαίος, και τελικά άλλαξε (πάλι ύστερα από εκβαρβαρισμό και εκλατινισμό) σε Regulus. Το όνομα όμως του Πτολεμαίου, προερχόταν προφανώς από τους Μεσοποταμίους, αφού εκεί ονομαζόταν «Σάρου», δηλαδή «Βασιλιάς», ενώ στην αρχαία Περσία ήταν ένας από τους τέσσερις βασιλικούς αστέρες, τους τέσσερις Φύλακες του Ουρανού. Για τους λαούς του Ευφράτη, ήταν ο «Γκουσμπαρα», δηλαδή «η Φλόγα» ή «η Κόκκινη Φλόγα του Σπιτιού της Ανατολής». Για άλλους λαούς (Ρωμαίους, Άγγλους) ήταν γνωστός ως «Cor Leonis», δηλαδή «η Καρδιά του Λέοντος», ενώ για τους περισσότερους λαούς είναι γνωστός ως «η λαβή του Δρεπανιού».
Η θέση του βρίσκεται πάνω ακριβώς στην εκλειπτική και έτσι αρκετές φορές κρύβεται από το διάβα των πλανητών. Ο Βασιλίσκος, είναι ένας μπλε αστέρας που συνοδεύεται από έναν κοκκινοπορτοκαλή αστέρα, καθώς και από έναν ακόμα ασθενέστερο ακόλουθο αστέρα 13ου μεγέθους.
Ο β του Λέοντος, είναι ο Denebola, από το αραβικό όνομα για την Ουρά του Λιονταριού. Ο αστέρας αυτός, ονομαζόταν από τους προγόνους μας «Αλκαία» και ο Πτολεμαίος τον κατέτασσε ως 1ου μεγέθους αστέρα.
Ο πιο εμφανής από τους διπλούς του αστέρες είναι ο γ που έχει το όνομα «Αλγεμπά» και αποτελείται από δυο πορτοκαλί γίγαντες αστέρες.
Ο δ αστέρας που ακούει στο παράξενο όνομα «Zosma» (πιθανόν από εκβαρβαρισμό του πτολεμαϊκού ονόματος «οσφύς», ή από το «Ζώσμα», δηλαδή Ζώνη) είναι τριπλός, με έκαστο το αστέρι του να φανερώνεται σε αποχρώσεις του κίτρινου, του μπλε και του βιολετί, αντίστοιχα. Ο δ ήταν γνωστός σε όλους τους αρχαίους και μαζί με τον αστέρα θ του Λέοντος, αποτελούσαν τον «Κακάβ-Κούα», αστερισμό του θεού Κούα, ενώ στην Αίγυπτο αποτελούσαν την «Καρδιά του Σου».
Αξίζει να αναφερθεί επίσης ότι μέλος του αστερισμού είναι και ο ασθενής σε λαμπρότητα, κόκκινος νάνος αστέρας Wolf 359, ο οποίος είναι ο τρίτος πιο κοντινός σε εμάς αστέρας, σε απόσταση μόλις 7,5 ετών φωτός.
Ο Λέων, είναι σύμφωνα με τη μυθολογία, το Λιοντάρι της Νεμέας που σκοτώθηκε από τον Ηρακλή και κατέληξε στον Ουρανό. Ο Manilius όμως, επειδή το λιοντάρι είναι ο βασιλιάς των ζώων, το συνέδεε με το Δία, ενώ άλλοι το συνέδεαν με τον ήλιο, επειδή ο ήλιος είναι το σύμβολο της νίκης και της υπεροχής. Στη Βαβυλωνία υπάρχει παντού ως Λιοντάρι, πολλές φορές με φίδια ή με ταύρο, ενώ κάποιες άλλες, υπάρχει και ως Λιοντάρι με κέρατα ταύρου, ίσως συμβολίζοντας έτσι, την πάλη του φωτός, του ηλίου (που συμβολιζόταν με Λιοντάρι), με το σκοτάδι (που συμβολιζόταν με Ταύρο, ίσως τον Μαρδούκ). Πολλές φορές όμως, ενωνόταν το ένα με το άλλο, για να ορίσουν έτσι τη μέρα και τη νύχτα. Επιγραφές με αναφορές σε ήλιο και σε λιοντάρια υπάρχουν βέβαια, όχι μόνο στη Μεσοποταμία, αλλά σε μεγάλο αριθμό και στην Αίγυπτο. Εκεί, ανευρίσκονται σε τάφους φαραώ και σε πυραμίδες, περιγραφές και εικόνες κάποιων φαραώ με κεφάλια λιονταριών να κοιτούν προς το φως το οποίο προέρχεται από την Ανατολή. Τρανταχτό επίσης παράδειγμα, είναι η Σφίγγα, που είναι ένα μεγάλο λιοντάρι με κεφάλι κάποιου φαραώ.
Αξίζει όμως εδώ, να αναφέρουμε μια σπουδαία πληροφορία. Πριν 5.000 χρόνια, ο αστερισμός του Λέοντα, μεσουρανούσε ακριβώς το μεσοκαλόκαιρο, τότε στην μεγάλη κάψα του καλοκαιριού. Στους Αιγύπτιους, ο αστερισμός πήρε τη μορφή αυτή του λέοντος, γιατί όπως μας λέει ο Πλίνιος, τα λιοντάρια κατέβαιναν στο Νείλο για να ξεδιψάσουν και να βρουν δροσιά. Έτσι, συνδέθηκε σιγά σιγά με την ισχυρή ζέστη, θεωρώντας μάλιστα ότι δείχνει την αγριάδα του, όπως ακριβώς ο ήλιος δείχνει τη δύναμή του, εκείνη την περίοδο. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν, που οι αρχαίοι ιατροί έλεγαν ότι όταν ο ήλιος είναι στον αστερισμό του Λέοντος, το φάρμακο γίνεται φαρμάκι και ακόμη και το μπάνιο είναι επικίνδυνο! Μπορεί βέβαια να μην υπήρχε τότε, τρύπα του Όζοντος, αλλά υπήρχε ο ήλιος του Λέοντος. Πάντως, το μήνυμα ήταν το ίδιο: προφυλαχτείτε από την υπερβολική ακτινοβολία…
Όμως, έχει σχέση με τον αστερισμό του Λέοντα και η Πανσέληνος, αφού σύμφωνα με τον ιατρό Επαμενείδη (περίπου το 600 π.Χ.), το λιοντάρι της Νεμέας γεννήθηκε ύστερα από μεγάλο σεισμό που προκλήθηκε από τη θεά Σελήνη, και τοποθετήθηκε στη Γη και μάλιστα στην Αργολίδα. Κατά μια άλλη εκδοχή, η Σελήνη, ύστερα από εντολή της ζηλιάρας Ήρας, μάζεψε αφρό από τη θάλασσα μέσα σε ένα φέρετρο και το μετέτρεψε σε λιοντάρι το οποίο η Ίριδα έβαλε στον Αργολικό κάμπο για να τρομάζει τους ανθρώπους.
Το λιοντάρι της Νεμέας το σκότωσε ο Ηρακλής ύστερα από πάλη 30 ημερών και το λιοντάρι ξαναγύρισε στον ουρανό. Όμως, 30 μέρες κάνει και ο ήλιος στον αστερισμό του Λέοντος, όσες και ο Ηρακλής για να το φονεύσει.
Τέλος, να αναφέρουμε ότι για τους χριστιανούς του μεσαίωνα, οι οποίοι επιχείρησαν να αποδώσουν στους αστερισμούς βιβλικές εικόνες και ονόματα, ο Λέων παριστούσε ένα από τα λιοντάρια που βρισκόταν στο λάκκο με το Δανιήλ.
"Oltemare"
Ludovico Einaudi
Υ.Γ.: Πληροφορίες αντλήθηκαν 1) από το βιβλίο του καθηγητή αστροφυσικής Χαρίτωνα Τομπουλίδη "Ουρανογραφία - Η Ιστορία των Αστερισμών" εκδ. Λιβάνη 1993, 2) από το διαδίκτυο, και 3) από ένα αφιέρωμα που είχε κάνει κάποτε η εφημερίδα "Καθημερινή".
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου