Αν(α)ρωτηθείτε


Παραθέτω δύο link που έλαβα πρόσφατα:

Το ένα είναι το "Δείξον την πίστη σου εκ των έργων σου" από τα γράμματα αναγνωστών της Καθημερινής (25.06.10) του καθηγητή κ. Αντρέα Ντεληθέου και το άλλο είναι από την -ιδιωτικής πρωτοβουλίας- κίνηση no money no debt .

Και τα δυο αφορούν την κατάσταση που βιώνουμε στις μέρες μας.


Επιτρέψτε μου όμως να εστιάσω με τον δικό μου φακό σε κάτι ακόμα πιο βαθύ, θεωρώντας το ως την πιθανότερη αιτία που εξηγεί το πώς φτάσαμε ως εδώ:

Όλα περνούν από το δικό μας νοητικό σύστημα επεξεργασίας και αντίληψης των πραγμάτων και των πληροφοριών (σιγά το νέο ρε μεγάλε, θα πει κάποιος...). Ναι, αλλά εκεί ακριβώς κρύβεται η ικανότητα ή ανικανότητα να διαχειριστούμε την καθημερινότητά μας. Αυτό κινεί τα πάντα στη ζωή μας, κάθε μας κίνηση και αντίδραση. Δύο είναι τα βασικότερα στοιχεία που συνθέτουν αυτό το νοητικό σύστημα επεξεργασίας του αντιληπτού "κόσμου": α) οι γνώσεις μας και β) οι ίδιες οι πληροφορίες με τις οποίες θα έρθουμε αντιμέτωποι κάθε φορά. Οι γνώσεις μας είναι πληροφορίες που αποκτήθηκαν αφού επεξεργάστηκαν από τις τότε υπάρχουσες γνώσεις μας και αυτές με τη σειρά τους αποκτήθηκαν από προηγούμενες επεξεργασμένες πληροφορίες κοκ, καταλήγοντας τελικά να μιλήσουμε για ένα πρωτογενές σύστημα ικανοτήτων ή ανικανοτήτων που λέγεται γενετικό υπόβαθρο και καθορίζει εν πολλοίς το εύρος ανάπτυξης των νοητικών μας εργαλείων, πάνω στο οποίο θα έρθουν να καθίσουν και να μας διαμορφώσουν νέες κάθε φορά πληροφορίες. Από την άλλη οι πληροφορίες μας έρχονται ανεξέλεγκτα και τυχαία εν πολλοίς.

Συμπέρασμα: το γενετικό μας υπόβαθρο δεν μπορούμε να το αλλάξουμε. Με αυτό γεννηθήκαμε και αυτό θα μας συνοδεύει εφ'όρου ζωής. Αυτό που μπορούμε να κυνηγήσουμε και να ελέγξουμε ως ένα σημείο, (σε ένα ατέρμονο παιχνίδι κρυφτού και φτου ξελευθερίας) είναι η τύχη που μας στέλνει τις πληροφορίες της. Το να μας τύχει ένας καλός δάσκαλος να μας ανοίξει τα μάτια, να μας τύχει ένας ορθολογιστής καθηγητής και να μας γεμίσει προβληματισμούς, να μας τύχει ένα ωραίο ποίημα ή μια ωραία συγκινητική μελωδία και να μας δείξει μια άλλη οπτική της ζωής, να μας τύχει ένας ωραίος σύντροφος που θα μας δείξει τα πράγματα μέσα από τα μάτια του, να μας τύχει να διαβάσουμε ένα βιβλίο που θα μας αλλάξει τη ζωή, να μας τύχει μια συναρπαστική δουλειά που θα μας γεμίζει εμπειρίες, όλα αυτά και ατελείωτα άλλα μπορούμε να τα επιδιώξουμε. Πώς; Τους δασκάλους και τους καθηγητές μπορεί ένας οργανισμός που λέγεται φακεν πολιτεία και πανεπιστήμιο να τους κάνει ικανούς, να τους εμπνεύσει και να τους δώσει κίνητρα να δημιουργήσουν. Αυτό όμως με τη σειρά του απαιτεί ικανούς και φωτεινούς δασκάλους και καθηγητές στα πανεπιστήμια, εμπνευσμένους πολιτικούς στα πολιτικά έδρανα. Αυτά όμως με τη σειρά τους απαιτούν βαθειά καλλιέργεια και όραμα από τους κατά τόπους αρμόδιους, οράματα τα οποία έχουν φυσικά να κάνουν με το οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσαν και με τα ερεθίσματα που είχαν ως τώρα στη ζωή τους (άρα καταλήγουμε ξανά στη συζήτηση περί γονιδίων και γνώσεων που αποκτήθηκαν με βάση τα ερεθίσματα στη ζωή του καθενός... φαύλος κύκλος). Το ποίημα, οι μελωδίες και τα βιβλία που θα διαβάσουμε έχουν να κάνουν με τους γονείς μας, τους συγγενείς μας, το οικείο περιβάλλον που θα μας δείξει -τυχαία πάντα- το δρόμο και εμείς θα τολμήσουμε να ακολουθήσουμε. Όσο για τον σύντροφο και τη δουλειά, πρόκειται για δυο συναρπαστικότατες κονίστρες το βασικό στοιχείο των οποίων είναι ένα: να τολμήσουμε να εισέλθουμε. Πάλι όμως όλες οι κινήσεις των ατόμων του οικείου περιβάλλοντός μας αλλά και οι δικές μας, στηρίζονται στο γενετικό υπόβαθρο του καθενός και τις μέχρι τώρα αποκτηθείσες γνώσεις του καθενός. Αυτά τα δυο επαναλαμβάνω, καθορίζουν την κάθε μας κίνηση και επιλογή.

Ίσως σκεφτεί κανείς ότι όλο αυτό το θεωρητικό οικοδόμημα που σχεδίασα άνωθεν, περιέχει την έννοια του φαύλου κύκλου (πολλών βασικά που αλληλοδιαπλέκονται και αλληλοτέμνονται) και δεν οδηγεί πουθενά, παρά μόνο στην απογοήτευση. Θα κάνει λάθος όμως, καθώς αφήνω χώρο για πιθανές λύσεις:

1. Ισχυροποίηση του θεσμού των "διδασκάλων" σε όλα τα επίπεδα, από το νηπιαγωγείο ως το πανεπιστήμιο, ώστε να ανατραπούν τα ρητά "δάσκαλε που δίδασκες και λόγο δεν εκράτης" ή το "ουδείς μωρότερος των ιατρών αν δεν υπήρχαν οι δάσκαλοι"... Αυτό θα προκύψει από τους ίδιους τους κάθε φορά "μαθητές" αλλά και τους "ελεγκτές" των διδασκάλων.
2. Μελέτη ενδελεχής και ψάξιμο ατομικό. Διάβασμα, προβληματισμός και ένα διαρκές ερώτημα απέναντι σε κάθε νέο που μας πλασσάρεται ως "κατεστημένο". Λένε ότι "η γνώση είναι δύναμη" και ισχύει. Εγώ λέω ότι μπορούμε να ασκήσουμε πίεση στην τύχη μας ως προς μια κατεύθυνση (αυτή που ο καθείς θεωρεί πιο ταιριαστή στα γούστα του) απόκτησης γνώσης. Και αυτό μπορούμε να το κάνουμε με το να μην ξημεροβραδιαζόμαστε στα στασίδια των καφετεριών, να μην περνάμε ατελείωτες ώρες παίζοντας Φάρμα στο Facebook, να μην παθιαζόμαστε τόσο πολύ με το Μουντιάλ και την τεσσάρα που έριξε η Γερμανία όταν η κοινωνία μας έχει τόσα προβλήματα (στο κάτω κάτω τον μόνο παραλληλισμό που μπορώ να βρω είναι ότι η χώρα μας είναι κάτι σαν την μπάλα που την κλωτσάνε οι γερμανικές τράπεζες...), να μην συνεχίζουμε να σπαταλάμε άλλο από τον χρόνο μας και την ενέργειά μας σε εφήμερες ικανοποιήσεις όταν όλα γύρω μας σμπαραλιάζονται.
3. Να εμπιστευτούμε κύριοι! Δεν βλάπει (συνήθως). Να δείξουμε στον άλλον, τον γείτονα, αυτό το πρόσωπο που θα θέλαμε να μας δείξει και εκείνος. Είναι μια καλή ευκαιρία να ξεκινήσουμε εμείς πρώτοι και να κάνουμε ένα βήμα προς την κατεύθυνση που θα θέλαμε να βαδίσουμε, συμπαρασέρνοντας τους γύρω μας. Κουραστικό; Ωχαδελφικό; Ριψοκίνδυνο; Ποιός κάνει τέτοια πράγματα τώρα, άραξε να κοιμηθούμε και άνοιξε την τηλεόραση να αποχαυνωθούμε...; Επιλογή μας.
4. Να φιλοσοφήσουμε κύριοι. Να ερωτήσουμε τον εαυτό μας, σε μια διαδικασία αυτοενδοσκόπησης, αν με το ισχύον σύστημα αντίληψης του κόσμου μας (εσωτερικού και εξωτερικού) και με τις ισχύουσες γνώσεις μας, είμαστε ικανοποιημένοι με τον εαυτό μας; Μήπως θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι περισσότερο; Μπορούμε να προσπαθήσουμε λίγο ακόμα; Έχουμε φτάσει τα όριά μας; Και αν ναι, μπορούμε να τα ξεπεράσουμε; Το σύστημα αξιών που ακολουθούμε βοηθά την κοινωνία μας να αλλάξει προς το καλύτερο ή βοηθά μόνο τον εγωτικό ατομισμό μας να επιβιώσει σε αυτήν την ζούγκλα; Θέλουμε να ζήσουμε σε μια καλύτερη κοινωνία ή να επιβιώσουμε σε μια κοινωνία αντικαταθλιπτικών; Είμαστε έτοιμοι να ρισκάρουμε, να βγούμε από την ασφαλή φωλίτσα μας και να κινδυνεύσουμε να γραντζουνιστούμε στην ανθρώπινη ζουγκλα; Είμαστε έτοιμοι να τα χάσουμε όλα για μια ιδέα;

Είμαστε έτοιμοι να θυσιαστούμε για ένα όνειρο που ίσως ποτέ να μην πραγματοποιηθεί;

Αν αυτό το τελευταίο ερώτημα δεν είχε ιστορικά τεθεί, σήμερα θα ήμασταν υπόδουλοι ακόμα των Τούρκων ή των Γερμανών ή των Ιταλών... Προκύπτει εκ νέου αυτό το ερώτημα, μόνο που αυτή τη φορά είναι ακόμα πιο βαθύ και αφορά έναν ακόμα πιο ισχυρό εχθρό: τον ίδιο μας τον κατακερματισμένο και καλοπερασάκια εαυτό που του αρέσει η μαγκιά, η κλανιά και το κωλοφιλιστρίνι...

Είσαστε έτοιμοι να δώσετε ακόμη και το αίμα σας; Αναρωτηθείτε φίλοι μου τι θα απαντούσατε αν ρωτηθείτε κάποια στιγμή από τη συνείδησή σας...


Υ.Γ.: Ευχαριστώ τους φίλους Αντρέα και Νίκο για τα δυο link που παραθέτω στην αρχή.





"Ένα το χελιδόνι"
Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης






4 σχόλια:

Νίκος είπε...

Στρατή κατά τη γνώμη μου υπάρχουν δύο κατηγορίες προτάσεων.

Η μία είναι στο ατομικό και η άλλη στο κοινωνικό επίπεδο.

Όταν λοιπόν έχεις μια πρόταση προσωπικού-ηθικού κτλ. χαρακτήρα όπως οι 2, 3, 4 που παρέθεσες στο κείμενο, τότε κατά τη γνώμη μου αυτή οφείλει να γίνεται κατά κύριο λόγο σε προσωπικό επίπεδο, και κυρίως σε πρόσωπα της αμέσου επιρροής σου (όπως πχ. οι αναγνώστες του blog σου). Αυτό για 2 λόγους, 1. γιατί τα λόγια σου αυτοί που σε γνωρίζουν έχουν τη δυνατότητα να τα κρίνουν λίγο-πολύ βάσει του χαρακτήρα σου και άρα να καταφέρουν -τα λόγια σου- να ασκήσουν επιρροή στην κατεύθυνση των προθέσεών σου, και 2. γιατί η συνταγή-αλγόριθμος που περιλαμβάνει τα συστατικά "ηθικολογία" και "κοινωνικός διάλογος" είναι σχεδόν καταδικασμένη να πέσει σε ατέρμονο loop (που λέμε κι εμείς στην πληροφορική) και όχι δίχως λόγο.

Γι' αυτό σε μια κοινωνία (για να έρθω και κοντά στην πιο πρόσφατη ανάρτησή σου) χρειάζονται προτίστως προτάσεις σε κοινωνικό επίπεδο, δηλαδή σε επίπεδο θεσμών και δομών, σαν τη πρόταση 1 του κειμενού σου. Ακόμη και οι ατομικές προτάσεις σου (2, 3, 4) έχει πολύ περισσότερο νόημα να διοχετεύονται θεσμικά και όχι προσωπικά. Σε αυτό το διαχειριστικό επίπεδο θεωρώ ότι υπάρχει έλλειμα ιδεών και εκεί πιστεύω ότι πρέπει να εστιάσουμε σαν κοινωνία. Στην τελική αν οι μονάδες που αποτελούν μια κοινωνία είχαν το ήθος και τη στοιχειώδη κοινωνική συνείδηση τότε οι δομές δε θα χρειαζόντουσαν, κάτι που εκτός από ουτοπία -για τις δεδομένες συνθήκες- το θεωρώ και αδύνατο -για οποιεσδήποτε συνθήκες- σε κοινωνίες εκατομμυρίων και βάλε. Αν γινόταν χωρίς δομές τότε θα ήμασταν ζώα μεν, κοινωνικά δε, και όχι το αντίστροφο όπως κατά τη γνώμη μας ισχύει.

Μπορούμε παραδείγματα να δούμε στη φύση. Κοινωνίες άλλων ειδών υπάρχουν παντού γύρω μας. Δες ενα δέντρο. Πόσες δοκιμές, πόσα δις χρόνια, πόσες απογοητεύσεις πήρε στη φύση να πείσει τις ρίζες να μήν αναπτύσσονται εις βάρος των φύλλων και το αντίστροφο; Πόσος ιδρώτας για να πείσει τις ρίζες ότι όσα συστατικά με κόπο περισυλλέγουν άλλη τόση ενέργεια χρειάζονται από τα φύλλα για να τα μεταβολίσουν; Πόσος ιδρώτας για να πειστούν και τα φύλλα για το αντίστροφο; Σκέψου τις ατέλειωτες κοσμικές διαβουλεύσεις με τα φύλλα από τη μια μεριά να το έχουν πάρει πάνω τους που είναι ικανά να φωτοσυνθέτουν και να νιώθουν υπεράνω, ενώ οι ρίζες να θεωρούν ότι δικαιούνται περισσότερα λόγω βαρέων και ανθυγιεινών. Σκέψου εσύ καλύτερα από μένα σε έναν οργανισμό τί θα γινόταν αν το κάθε όργανο σκεφτόταν και δρούσε βάσει των αποκλειστικών του συμφερόντων και όχι βάσει ενός τεχνητού (;) κοινού συμφέροντος.

Αν λοιπόν η φύση έπειτα από τέτοιες δοκιμασίες δεν έπεισε τις ρίζες να σκεφτούν τα φύλλα και το αντίστροφο, αλλά έφτιαξε ένα φάκεν dna να κάνει τον δικτάτορα και να ορίζει τεχνητά (;) ποιό είναι το κοινό καλό, τότε εμείς πόσα δις χρόνια χρειαζόμαστε για να ορίσουμε το "κοινό καλό" και να το "επιβάλουμε" έμμεσα;

Πουθενά στη φύση δεν έχω δει οι μονάδες να εργάζονται συγκροτημένα για ανώτερο σκοπό χωρίς "δικτάτορα" είτε αυτό λέγεται θρησκεία, εθνικοφροσύνη κτλ. εσύ πιστεύεις ότι μπορούμε να εργαστούμε συνολικά για ανώτερο σκοπό χωρίς -ίσως ασφυκτικά- περιοριστικές κοινωνικές δομές;

Εγώ δεν είμαι σίγουρος, αλλά κλίνω προς το όχι. Γι' αυτό λοιπόν πιστεύω ότι έχουμε έλλειμα προτάσεων σε κοινωνικό επίπεδο και ότι η ηθικολογία από μονάδα σε μονάδα είναι χρήσιμη μόνο ως οδηγός επιβίωσης.

astromonos είπε...

Νίκο, ευχαριστώ για το σχόλιο σου.

1. Λες: "κατά τη γνώμη μου υπάρχουν δύο κατηγορίες προτάσεων. Η μία είναι στο ατομικό και η άλλη στο κοινωνικό επίπεδο".

Και εγώ ρωτώ: πώς γίνεται κάτι που αφορά την κοινωνία, να μην αφορά και τον κάθε έναν ξεχωριστά και ατομικά; Πώς γίνεται κάτι που αφορά την συμπεριφορά της κοινωνίας και τον τρόπο που αυτή λειτουργεί, να μην αναφέρεται άμεσα -και να μην εκφράζεται άμεσα- από τις κατά τόπους πράξεις και συμπεριφορές των εξ ων συνετέθη αυτή η κοινωνία, δηλαδή των ανθρώπων; Αλλά και αντίστροφα: πώς γίνεται να αφορά κάποια πρόταση ένα άτομο και να μην έχει αντίκτυπο στην κοινωνία, μιας και ό,τι σκεφτεί ή πράξει ο καθείς ξεχωριστά, σίγουρα και αδιαμφισβήτητα έχει επέκταση στην καθημερινή του κοινωνική ζωή, διότι κανείς δεν είναι απολύτως αποκομμένος από την κοινωνία, ούτε ακόμα ο παππούς μου που μένει μόνος του στην ένδοξη Γκαγκανιά (ένα βουνό της επαρχίας της Μολαΐας)!

Με άλλα λόγια αδυνατώ να αντιληφθώ τον διαχωρισμό ατομικού και κοινωνικού επιπέδου που λες. Δεν υπάρχει ατομικό που να μην επεκτείνεται στο κοινωνικό και αντιστρόφως δεν υπάρχει κοινωνικό που να μην επηρρεάζει το ατομικό. Ίσως αυτά τα δυο επίπεδα είναι όψεις του ίδιου νομίσματος και του ίδιου επιπέδου, που εγώ απλά θα το χαρακτήριζα "ανθρώπινο". Και κάτι επιπλέον: ακόμα και κοινωνικές προτάσεις να υπάρχουν όπως λες, αυτές δεν μπορούν παρά να περάσουν πρώτα από το σύστημα αντίληψης των άμεσα ενδιαφερομένων. Οπότε είτε στο "έμπα" τους αυτές οι προτάσεις (δηλαδή στο πώς τις αντιλαμβανόμαστε) είτε στο "έβγα" τους (δηλαδή στο πώς τις υλοποιούμε στην καθημερινότητά μας) πατούν πάλι σε ατομικό νοητικό επίπεδο.

astromonos είπε...

2. Λες: "στην τελική αν οι μονάδες που αποτελούν μια κοινωνία είχαν το ήθος και τη στοιχειώδη κοινωνική συνείδηση τότε οι δομές δε θα χρειαζόντουσαν, κάτι που εκτός από ουτοπία -για τις δεδομένες συνθήκες- το θεωρώ και αδύνατο -για οποιεσδήποτε συνθήκες- σε κοινωνίες εκατομμυρίων και βάλε. Αν γινόταν χωρίς δομές τότε θα ήμασταν ζώα μεν, κοινωνικά δε, και όχι το αντίστροφο όπως κατά τη γνώμη μας ισχύει."

Επίτρεψέ μου να αναδιατυπώσω αυτά που λες, αλλά με άλλη σειρά: είμαστε ζώα μεν, κοινωνικά δε ----> δεν έχουμε ήθος και στοιχειώδη κοινωνική συνείδηση ----> έτσι αδυνατούμε να φτιάξουμε δομές που να στηρίξουν αυτό που λέμε κοινωνία.

Όμως σε αυτό το σημείο ανακύπτει το μείζον ερώτημα: τι ορίζουμε ως κοινωνία;

Η απάντησή μου: κοινωνία ανθρώπων δεν είναι τίποτε άλλο από την συνομάδωση ανθρώπων που μπορούν να αναγνωρίσουν όμοιους τους όταν κοιτούν γύρω τους, όπως όλα τα ζώα. Ο άνθρωπος -όπως κάθε ζώο- στηρίζεται εκ φύσεως στην αρχή "όμοιος ομοίω αεί πελάζει", έτσι αντιλαμβάνεται ως δικούς του, όλους όσους έχουν δυο πόδια, δυο μάτια, δυο αυτιά, δυο χέρια. Παράδειγμα, κάποιος που έχει ένα πόδι, ένα μάτι, ένα χέρι ή ένα αυτί, νοιώθει κανείς ότι δεν του επιτρέπεται να μετέχει σε αυτό που αποκαλούν οι πολλοί "κοινωνία" και ότι είναι κάπου στις παρυφές της, για να μην πω εκτός κοινωνίας. Νοιώθει κανείς ότι αποκλείεται από τα κοινά της κοιν-ωνίας. Ακόμα ένα παράδειγμα: κάποιος που δεν έχει αμάξι, που δεν πίνει, που δεν καπνίζει, που δεν έχει facebook, που του αρέσουν τα πανηγύρια, θεωρείται από τους πολλούς, ως εκτός κοινωνίας, ως αποκλεισμένος, ως ανίκανος να μετέχει σε αυτό που ορίζεται -από τους πολλούς- ως κοινωνία. Ακόμα ένα παράδειγμα: σε τι διαφέρουν οι πόλεμοι των ανθρώπων από τις μάχες των ζώων για φαΐ; Σε τι διαφέρουν οι μάχες των ανθρώπων για κατάκτηση της εξουσίας και διατήρηση της ιεραρχίας από τις μάχες των λύκων για το ποιός θα είναι ο ισχυρότερος και άρα ικανότερος για αρχηγός της αγέλης; Σε τι διαφέρει η ακόρεστη δίψα των ανρθώπων για ικανοποίηση της γενετήσιας ανάγκης τους (βλέπε πόσες εξωσυζυγικές σχέσεις, πόσες ατιμώσεις δεσμών κλπ γίνοντια) από τη δίψα των ζώων για ικανοποίηση της ίδιας ακριβώς ανάγκης τους; Αυτά ήταν μερικά παραδείγματα που έχω πρόχειρα. Άρα για μένα η ανθρώπινη κοινωνία βαπτίζεται από τον ίδιο τον άνθρωπο ως "κοινωνία" για να υποβάλλει τη συνείδησή του σε μια διαδικασία υπνωτισμού και να νοιώθει ότι διαφέρει από τα υπόλοιπα ζώα. Γιατί παρακαλώ εμείς να είμαστε κοινωνία και τα μυρμήγκια όχι κοινωνία; Μήπως μπορούμε να καταλάβουμε τη δικιά τους ομάδα ή μήπως μπορούν αυτά να καταλάβουν τη δικιά μας ομάδα; Άρα με τι κριτήρια κρίνουμε τη δική τους ομάδα; Η απάντηση είναι απλή: κρίνουμε τις υπόλοιπες ομάδες ΑΜΙΓΩΣ με αυτά που χρησιμοποιούμε για να κρίνουμε την δική μας ομάδα. Και έτσι πέφτουμε στο ίδιο λάθος: αδυνατούμε να δούμε το "ξένο" με μάτια καθαρά, πέρα από τα δικά μας, με μάτια που αναγνωρίζουν κάτι άλλο εξόν του "ίδιου". Πώς λοιπόν μιλάμε για το ξένο όταν δεν μπορούμε να το αντιληφθούμε; Δεν κάνουμε εξ ορισμού λάθος στην προσέγγισή μας; Θα με ρωτήσετε βέβαια: υπάρχει και άλλη προσέγγιση; Όχι, προς το παρόν. Αλλά τουλάχιστον ας χαμηλώσουμε λίγο την εγωιστική μυτούλα μας που έχει φτάσει στα ύψη, ενώ δεν απέχει στην πραγματικότητα από την μυτούλα του στρουθοκάμηλου που την βουτά εντός του υπεδάφους για να κρυφτεί από όσους τον βλέπουν...

astromonos είπε...

3. Λες: "Μπορούμε παραδείγματα να δούμε στη φύση. Κοινωνίες άλλων ειδών υπάρχουν παντού γύρω μας. Δες ενα δέντρο. Πόσες δοκιμές, πόσα δις χρόνια, πόσες απογοητεύσεις πήρε στη φύση να πείσει τις ρίζες να μήν αναπτύσσονται εις βάρος των φύλλων και το αντίστροφο; Πόσος ιδρώτας για να πείσει τις ρίζες ότι όσα συστατικά με κόπο περισυλλέγουν άλλη τόση ενέργεια χρειάζονται από τα φύλλα για να τα μεταβολίσουν; Πόσος ιδρώτας για να πειστούν και τα φύλλα για το αντίστροφο; Σκέψου τις ατέλειωτες κοσμικές διαβουλεύσεις με τα φύλλα από τη μια μεριά να το έχουν πάρει πάνω τους που είναι ικανά να φωτοσυνθέτουν και να νιώθουν υπεράνω, ενώ οι ρίζες να θεωρούν ότι δικαιούνται περισσότερα λόγω βαρέων και ανθυγιεινών. Σκέψου εσύ καλύτερα από μένα σε έναν οργανισμό τί θα γινόταν αν το κάθε όργανο σκεφτόταν και δρούσε βάσει των αποκλειστικών του συμφερόντων και όχι βάσει ενός τεχνητού (;) κοινού συμφέροντος."

Μπορεί μεταξύ τους φύλλα και ρίζες να τα έχουν βρει, αλλά έρχεται ένα άλλο δέντρο με άλλα φύλλα και άλλες ρίζες και αναζητά τον δικό του χώρο στο ίδιο χώμα, ανταγωνιζόμενο το πρώτο δέντρο. Επίσης έρχεται ένα ζώο και τρώει αυτό το δέντρο που διαβιεί υπό αρμονία όπως λες, ώστε να κορέσει την πείνα του και να βρει τρόπο να στηρίξει τη δική του επιβίωση. Τα όργανα του ανθρώπου συτνονίζονται πραγματικά υπέροχα, όμως αν πάρεις ένα όργανο και το μεταμοσχεύσεις θα λειτουργήσει και στο άλλο -πολύ ξένο και εχθρικό- περιβάλλον, σαν να ήταν το δικό του περιβάλλον. Συντονίζονται εκπληκτικά, όχι υπακούοντας σε μια πιο κεντρική δομή, αλλά επειδή το κάθε ένα έχει σαφή, ορισμένο και σταθερό τρόπο λειτουργίας, οπότε όλα μαζί κάνουν το καθένα ξεχωριστά τη δουλειά τους, αλληλοερεθιζόμενα και αλληλοεπηρρεαζόμενα, αφού το παραγόμενο προϊόν του καθενός είναι ερέθισμα για να παράξει το δικό του προϊόν ένα άλλο διπλανό ή απομακρυσμένο όργανο. Όπως ακριβώς και οι άνθρωποι, βρίσκονται σε μια συνεχή συνομιλία, σε μια συνεχή διαλεκτική, ο κάθε ένας όμως επεξεργαζόμενος τα ερεθίσματα που δέχεται από το περιβάλλον του και παράγοντας νέα ερεθίσματα που θα αποτελέσουν με τη σειρά τους ερεθίσματα για τον πρώτον άνθρωπο και τανάπαλιν κοκ... Άρα έχει πολλά επίπεδα η κοινωνική ανάλυσή μας. Όλα όμως στηρίζονται στο μοτίβο: η κάθε μονάδα βάζει πληροφορίες από το περιβάλλον της, τις επεξεργάζεται και βγάζει πληροφορίες προς το περιβάλλον της. Άρα αποθεώνεται η δύναμη της ατομικότητας μέσα στα πλαίσια της κοινωνίας.

Υ.Γ.: Και ένα τελευταίο ερώτημα: υπήρχε ποτέ στην παγκόσμια ανθρώπινη ιστορία, περίοδος ανά την υφήλιο χωρίς σφαγές, χωρίς αίμα, χωρίς σκοτωμούς, όπου το κοινό καλό κυριαρχούσε και οι λογιών λογιών εξουσίες στόχευαν μόνο και αποκλειστικά την ευημερία του ανθρώπου; Τόσες δομές δεν δοκιμάστηκαν όλα αυτά τα χρόνια στη μακραίωνη ιστορία του ανρθώπου; Γιατί απέτυχαν, αν πραγματικά υπήρχαν; Μήπως γιατί μόνο μια δομή υπάρχει και δεν είναι άλλη από αυτήν του DNA;