Ουρανογραφία - Μάθημα 3ο - Λαγός


Ένας ακόμα αστερισμός που σχετίζεται με τον κυνηγό Ωρίωνα, είναι ο «Λαγός». 



Είναι ορατός από την Ελλάδα, ιδιαίτερα στις αρχές του Φεβρουαρίου και πάνω από το νότιο ορίζοντα. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον Ωρίωνα και δίπλα από το Σείριο, ενώ αναγνωρίζεται εύκολα από το λαμπρό τραπέζιο που σχηματίζουν τέσσερις από τους λαμπρότερους αστέρες του, (α,β,ε,μ) καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των 48 (ή 103 σύμφωνα με άλλους καταλόγους) αστέρων που τον αποτελούν είναι πολύ αμυδροί.





Ο α Lep ή Arneb είναι ένας διπλός αστέρας σε απόσταση 170 ετών φωτός από τη Γη. 

Ο β Lep ή Nihal είναι ένας τριπλός αστέρας σε απόσταση περίπου 390 ετών φωτός από εμάς. 

Ο γ Lep είναι ένας όμορφος διπλός κιτρινοπορτοκαλής αστέρας, μόλις 26 έτη φωτός από εμάς.

Ο μ Lep είναι γνωστός και ως Neshmet και ο ε Lep ως Sasin.






Ξεχωρίζει ο μεταβλητός αστέρας R Lep (γνωστός και ως «Πορφυρός Αστέρας» του Hind από τον Άγγλο Hind που τον πρωτοπαρατήρησε το 1845) στην κεφαλή του αστερισμού, που είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακός για το βαθυκόκκινο χρώμα του. 





Εδώ υπάρχει το υπέροχο χαρακτηριστικό σφαιρωτό σμήνος NGC 1904 (M79) που χαρακτηρίστηκε για πρώτη φορά από τον Mechain το 1780, καθώς και το όμορφο πλανητικό νεφέλωμα IC418, ένα μπλε νεφέλωμα με τον επίσης μπλε, κεντρικό του αστέρα, 11ου μεγέθους. 


Τον Λαγό οι πρόγονοί μας, τον ανέφεραν ως «Λαγώ» ή «Λαγωό», ενώ ο Άρατος τον έλεγε και «γλαυκό». Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, τοποθετήθηκε κοντά στον κυνηγό Ωρίωνα, σε ανάμνηση του τρόπου με τον οποίο η Σικελία, η οποία είχε υποστεί μεγάλη καταστροφή εξαιτίας του μεγάλου αριθμού λαγών στο έδαφός της, απαλλάχτηκε από το πρόβλημα αυτό, ή ήταν απλά η ερήμωση των λαγών από το υπερβολικό κυνήγι των Ελλήνων, που έκανε τα μάτια του απλού παρατηρητή της αρχαιότητας να τοποθετήσει το Λαγό κάτω από τον Ωρίωνα, ώστε να μην τον βλέπει και να τον φτάνει. 

Οι Άραβες, από την άλλη βέβαια, στο τετράπλευρο των αστεριών α, β, γ, δ, έβλεπαν την «Καρέκλα του Γίγαντα» ή τον «Θρόνο του Γαουζά» του δικού μας Ωρίωνα, δηλαδή, ενώ οι Κινέζοι με τη σειρά τους, έβλεπαν τον «Tsih» δηλαδή μια «Καλύβα». 

Ο Ωρίων λέγεται ότι ήταν ηλιακός αστερισμός, ενώ ο Λαγός, σεληνιακός. Υπάρχουν αναφορές από την Ιαπωνία, Ινδία, Αφρική και Γροιλανδία, αλλά και από τους Εσκιμώους, που έβλεπαν το Λαγό να συνδέεται με το φεγγάρι. Μια από αυτές τις παραλλαγές που συνδέει το Λαγό με τη Σελήνη, και τη δανειζόμαστε από τους Ινδούς, είναι η εξής: 

ο Βούδας σε ένα από τα πρώτα στάδια της ύπαρξής του, ήταν λαγός. Μια φορά που βάδιζε μαζί με μια μαϊμού και μια αλεπού, παρουσιάστηκε μπροστά του ο θεός Ίντρα και τους ζήτησε κατοικία και τροφή. Τα ζώα έφυγαν για να βρουν τροφή, ο λαγός όμως δεν μπόρεσε να βρει τίποτα. Τότε, για να μη φανεί αφιλόξενος, θυσιάστηκε ο ίδιος πηδώντας σε μια φωτιά και προσφέροντας τον εαυτό του στον ξένο. Ο θεός συγκινήθηκε για την πράξη του αυτή και του αφιέρωσε ένα μέρος του φεγγαριού, όπου ακόμη και σήμερα βλέπουμε το Λαγό.

Ένας Άγγλος ορνιθολόγος, ο Thompson δίνει και μια πιο διασκεδαστική εξήγηση της θέσης του αστερισμού στον ουράνιο θόλο στηριζόμενος στα όσα αναφέρει ο Αιλιανός το 2ο αι. μ.Χ. στο βιβλίο του «Περί ζώων ιδιότητες», όπου αναγράφεται ότι ο λαγός απεχθάνεται το κράξιμο του κόρακα. Έτσι, ο Thompson λέει ότι όταν ανατέλλει ο αστερισμός του Κόρακα, δύει ο αστερισμός του Λαγού, όπως και όταν ανατέλλει ο αστερισμός του Αετού, δύει πάλι ο αστερισμός του Λαγού.


Αυτός ήταν ο κύριος γοργοπόδαρος Λαγός, που όμοιός του σε ταχύτητα δεν υπάρχει σε ολόκληρο τον Ουρανό!







Υ.Γ.: Πληροφορίες αντλήθηκαν 1) από το βιβλίο του καθηγητή αστροφυσικής Χαρίτωνα Τομπουλίδη "Ουρανογραφία - Η Ιστορία των Αστερισμών" εκδ. Λιβάνη 1993, 2) από το διαδίκτυο, και 3) από ένα αφιέρωμα που είχε κάνει κάποτε η εφημερίδα "Καθημερινή".