Ευγονική ή Ευγονεϊκή ;

 

Τη σήμερον ημέρα έχει γιγαντωθεί εκείνο το κίνημα των ανήσυχων γονέων που με το παραμικρό τρέχουν στους ειδικούς για την υγεία των παιδιών τους. Σε μια υπεραγχώδη εποχή, που καταμετρά και υπεραναλύει τα πάντα, που δεν αφήνει τίποτα στην τύχη του (ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε), πολλοί από εμάς τους γονείς θεωρούμε (ή μας κάνουν να θεωρούμε) ότι όταν ξεφεύγει το παιδί μας από τον ορθό δρόμο, ορθό λόγο, ορθό συναίσθημα κλπ, πρέπει να πάμε στον ειδικό για να μας το... ισιώσει!

Θέλω να σταθώ ειδικά σε καταστάσεις που αφορούν την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών μας, όπως διάσπαση προσοχής, υπερκινητικότητα, Asperger's σύνδρομα κλπ. Τις περισσότερες δυτικές κοινωνίες απασχολούν σήμερα αυτές οι πιθανές "παρεκκλίσεις" της ψυχοσύνθεσης των μικρών παιδιών από τη νόρμα. Οι οδηγίες αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων ποικίλλουν σε χώρο και χρόνο.

Αυτή η διαπίστωση μου δημιούργησε πρόσφατα εντελώς αβίαστα και τυχαία το εξής ερώτημα:

Σε τι διαφέρει η προσπάθεια να διορθώσουμε μια κατάσταση διάσπασης προσοχής των παιδιών μας ή παρέκκλισης της συμπεριφοράς τους από ένα υποτιθέμενο "μέσο όρο" ανεκτής συμπεριφοράς, από την προσπάθεια των παλαιότερων ανθρώπων να διορθώσουν μια ολόκληρη φυλή; Σε τι διαφέρει η προσπάθειά μας σήμερα να λειάνουμε τις ψυχικές διαφοροποιήσεις των νέων παιδιών από την προσπάθεια παλαιότερων επικίνδυνων και κατακριτέων ρευμάτων καθορισμού των εξωτερικών σωματικών χαρακτηριστικών της ανθρωπότητος; Πιο απλά: σε τι διαφέρει η σημερινή αναγκαιότητα εξομάλυνσης των κοινωνικών συμπεριφορών και ομαλής προσαρμογής των ατίθασων νέων σε μια ισορροπημένη πραγματικότητα, από τις παλαιότερες τάσεις ωραιοποίησης του σώματος και εξιδανίκευσης κάποιων φυσικών χαρακτηριστικών; 

Αν το πρώτο έχει θετικό πρόσημο και πηγάζει από την αγωνία των σημερινών γονέων να αντιληφθούν νωρίς και εγκαίρως πιθανές "παθολογίες" του συναισθήματος και της ψυχής, τότε το βαφτίζω ευγονεϊκή, δηλαδή μια καλή και επικροτούμενη γονεϊκή παρέμβαση ή αλλιώς και απλούστερα: καλοί γονείς! Αν το δεύτερο έχει αρνητικό πρόσημο ιστορικά και πηγάζει από την αγωνία για επιβίωση των παλαιότερων καταδιωκόμενων και παρεκκλινόντων από έναν δοσμένο κανόνα φυσικής ομορφιάς, τότε αυτό έχει χαρακτηριστεί ως ευγονική. 

Και οι δυο καταστάσεις όμως έχουν νομίζω κάτι κοινό: κάτι σκοτώνουν από την ανθρώπινη ύπαρξη. Κάτι εκκαθαρίζουν με σκοπό την προαγωγή ενός προτύπου. Κόβουν κάτι από τη μια, διορθώνουν κάτι από την άλλη, με σκοπό να συνταχθούν με ένα δεδομένο πρότυπο. Έχουν όμως και κάτι άλλο κοινό: και η σημερινή ευγονεϊκή αλλά και η παλαιότερη ευγονική, θεωρούν ότι έχουν δίκαιο και ότι αυτό που κάνουν είναι το "σωστό". 

Ειλικρινά δεν ξέρω πλέον ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος στην ανατροφή των παιδιών: τα αναγκάζουμε να υπακούσουν σε όρια και νόρμες και κανόνες, για να τα ωθήσουμε αργότερα μεγαλώνοντας να τα σπάσουν και να τα ξεπεράσουν αυτά τα όρια. Από την άλλη, αν αφήσεις ανεξέλεγκτα τα παιδιά και δεν τους βάλεις όρια υπάρχει τεράστιος κίνδυνος να μην αντιληφθούν (λόγω μωρίας και ανωριμότητας) ότι αυτή η κοινωνία λειτουργεί, ζει, αναπνέει και εξελίσσεται μόνο βασισμένη πάνω σε όρια και προϋποθέσεις. Για να το πω αλλιώς: είναι γνωστό ότι η πολύ ελευθερία βλάπτει (καθώς γίνεται πανεύκολα ασυδοσία), μα και η λίγη ελευθερία πνίγει (καθώς δεν αφήνει να ελευθερωθεί το πνεύμα και να μεγαλουργήσει). Είναι κάπως με την ακριβή απόσταση της Γης από τον Ήλιο, ώστε να αναπτυχθεί ζωή πάνω στον πλανήτη. Ούτε πιο κοντά (γιατί όλα πάνω στη Γη θα καούν από τη ζέστη), ούτε πιο μακριά (γιατί όλα πάνω στη Γη θα παγώσουν από το ψύχος).

Τη θέση της Γης όμως ως προς τον Ήλιο την καθόρισαν άλλες δυνάμεις. Τη θέση του νέου παιδιού (δηλαδή του νέου ανθρώπου) μέσα σε μια κοινωνία την καθορίζει ο ίδιος ο Άνθρωπος. Στην μέχρι τώρα ιστορία του έχει βασιστεί κατά κόρον σε μεθόδους ευγονικής και προτυποποίησης οδηγώντας σε τραγικότητες. Προσφάτως είπε να αλλάξει μεθοδολογία και να γίνει σούπερ ανεκτική και ανοιχτή σε κάθε τι διαφορετικό, οδηγώντας συχνά σε χυδαιότητες. Η ευγονεϊκή δεν ξέρω που στέκεται ακριβώς ανάμεσα σε αυτά τα φαινόμενα... Ίσως μέχρι να μεγαλώσουν τα παιδιά μου να μην έχει δοθεί ακόμα απάντηση σε αυτό το ερώτημα...

Οι νεκροί μας κυβερνούν!

 

Είναι δικαίωση του λόγου. Του ήρεμου λόγου. Του ήρεμου διαλεκτικού λόγου. Που απλώνεται σαν δροσερό αεράκι. Που σε χαϊδεύει. Σε θωπεύει. Και τελικά σε μαγεύει.

Το συγκεκριμένο απόσπασμα που ακολουθεί ήταν ένα θέμα στις πανελλήνιες εξετάσεις πριν 2 ημέρες. Και είναι ενός καλού φίλου, του Ραϋμόνδου Αλβανού, ο οποίος μπορεί και αποκρυσταλλώνει μεγάλες έννοιες σε μεστό καθημερινό λόγο. Για αυτό είναι θαυμαστός, γιατί λέει μεγάλες αλήθειες με τον πιο απλό τρόπο, τον πιο πειστικό τρόπο. 

Απολαύστε:

"Γιατί δεν αγαπάνε οι μαθητές την ιστορία; Οι απαντήσεις είναι γνωστές. Γιατί συνήθως πρέπει να τη μάθουν παπαγαλία, γιατί συνήθως μαθαίνουν για προσωπικότητες και όχι για την κοινωνία, γιατί μαθαίνουν κυρίως για την παλαιότερη ιστορία και όχι τη νεότερη. Ο σημαντικότερος όμως λόγος που η ιστορία είναι απωθητική για τους μαθητές, είναι ότι το σχολείο δεν καταφέρνει να συνδέσει τη ζωή των μαθητών με το παρελθόν. Δεν καταλαβαίνουν γιατί να πρέπει να τα μάθουν όλα αυτά. Όπως μου έλεγαν κάποιοι φοιτητές μου: «Γιατί, κύριε, να πρέπει να μαθαίνουμε ιστορία; Εμείς κοιτάμε μπροστά. Κοιτάμε στο μέλλον». Αυτό που δεν καταλάβαιναν οι φοιτητές μου και δεν καταλαβαίνουν όσοι δεν εκτιμούν την αξία της γνώσης του παρελθόντος, είναι ότι τελικά όλοι μας είμαστε προϊόντα της ιστορίας. Ό,τι έχουμε στο μυαλό μας έρχεται από τους προηγούμενους από εμάς. Ακόμη και οι λέξεις που χρησιμοποιώ για να γράψω αυτές τις γραμμές, δεν είναι δικές μου. Έρχονται από τους προηγούμενους από μένα. Και βέβαια το πιο σημαντικό δεν είναι οι λέξεις. Είναι οι πεποιθήσεις, οι αξίες, οι γνώσεις ακόμη και οι κανόνες. Εμείς αποφασίζουμε για τους κανόνες που ρυθμίζουν τη ζωή μας; Όχι βέβαια. Οι προηγούμενοι από εμάς αποφασίζουν. Εμείς γεννιόμαστε μέσα σε ένα πολιτισμό, σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που όλα αυτά έχουν ήδη διαμορφωθεί. Είναι τόσο μεγάλο το βάρος του παρελθόντος πάνω στο παρόν, που ένας ιστορικός έχει ισχυριστεί κάτι που όταν το είχα πρωτοακούσει είχα εντυπωσιαστεί: «Οι νεκροί μάς κυβερνούν». Βαριά κουβέντα. Δεν συμφωνώ εντελώς όμως, καθώς και εμείς επιδρούμε στον τρόπο που εξελίσσεται η ιστορία και έχουμε ευθύνη απέναντι στις μελλοντικές γενιές ως μελλοντικοί νεκροί που αναπόφευκτα είμαστε όλοι μας. Αξίζει να μαθαίνουμε για αυτούς τους νεκρούς. Αξίζει να γνωρίζουμε τι έκαναν, πώς σκέφτονταν, πώς ζούσαν. Αξίζει γιατί αυτοί είναι που διαμόρφωσαν τον κόσμο που μας περιβάλλει. Η γνώση του παρελθόντος είναι απαραίτητη για την κατανόηση του παρόντος. Ή, για να το πούμε με άλλα λόγια, δεν μπορούμε να καταλάβουμε το σήμερα αν δεν ξέρουμε σε βάθος το χθες. Η ιστορία είναι μια πράξη αυτογνωσίας, μια πράξη γνώσης για τον συλλογικό μας εαυτό, απαραίτητη για να καταλάβουμε τον πολιτισμό μας. Δεν μαθαίνουμε ιστορία για χάρη των προηγουμένων. Όντως αυτοί έφυγαν και δεν έχει πια καμία σημασία για αυτούς. Μαθαίνουμε ιστορία για εμάς, για να μάθουμε από τα λάθη των προηγουμένων, να δούμε τι λειτούργησε καλύτερα για εκείνους και τι όχι. Μαθαίνουμε ιστορία για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και να σκεφτούμε πού θέλουμε να πάμε."

(απόσπασμα από τον πρόλογο του τελευταίου βιβλίου του Ραϋμονδου Αλβανού "Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες", εκδ. Επίκεντρο, 2022)

Ο Ογκίστ Κόμτ (Auguste Comte) είναι αυτός που είπε "Οι νεκροί κυβερνούν τους ζωντανούς" 

και ο Κωστής Παλαμάς είναι αυτός που στο ποίημά του "Το τραγούδι των προσφύγων" είπε "Πάντα οι νεκροί ας μας κυβερνούν".

Βλέπετε, πρόκειται για την ίδια θεματική και η ίδια κοσμοαντίληψη από μεγάλα μυαλά διαχρονικά. Η ίδια σύνδεση παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος. 

Υ.Γ.: Αξίζει όμως ένα μπράβο και σε εκείνους που διάλεξαν αυτό το ανάγνωσμα ως θέμα για πανελλήνιες εξετάσεις. Κάτι τέτοια είναι που με κάνουν να πιστεύω ότι δεν έχει χαθεί ακόμα εντελώς αυτή η ψωροκώσταινα...

Crossover study

Κάθομαι σε μια μαγευτική δημόσια βιβλιοθήκη μέσα σε ένα πανέμορφο πάρκο, κάπου στο κέντρο της Μαδρίτης. Σίγουρα είναι η καλύτερη βιβλιοθήκη στην οποία έχω παρευρεθεί.

Κοιτάω έξω από το τζάμι και βλέπω ένα ζευγάρι νέων ανθρώπων να περνούν από μπροστά. Μια νεαρά με μάγκικο ύφος και φίλτρο από τσιγάρο στριφτό στην άκρη του στόματός της, μακρύ μαύρο τζιν παντελόνι, να περπατά με βαρύ βηματισμό. Δίπλα της, αγκαζέ, ένας νεαρός, με χαλαρό ύφος, κοντό λευκό σορτσάκι, αποτριχωμένα πόδια, να περπατά με ανάλαφρο βηματισμό.

Σκέφτομαι πώς έχουν αλλάξει οι εποχές μας συγκριτικά με παλαιότερα. Σίγουρα το θέμα του φύλου και της σεξουαλικότητας έχει ξεφύγει από ταμπού και κοινωνικούς περιορισμούς, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που πλέον ο καθένας μας είναι ό,τι δηλώσει σε αυτήν την κοινωνία. Υπάρχουν αυτοί που ξεκάθαρα νιώθουν τι θέλουν από τη σεξουαλικότητά τους και υπάρχουν και αυτοί που πειραματίζονται και δοκιμάζουν, με σκοπό να αυτοπροσδιοριστούν. Κατά τη φάση αυτής της δοκιμασίας μπορεί να περάσουν στην απέναντι όχθη της σεξουαλικότητας και να υιοθετήσουν πρότυπα και συμπεριφορές που παραδοσιακά θα λέγαμε ότι ανήκαν στο «αντίθετο» φύλο.

Υπάρχει μια έννοια στη σύγχρονη μεθοδολογία των μεγάλων κλινικών μελετών που λέγεται "crossover strategy". Τι είναι αυτό; Αφού αρχικά οι εξεταζόμενοι χωριστούν σε δυο ομάδες Α και Β, αρχικά η Α λαμβάνει τη νέα θεραπεία, ενώ η Β λαμβάνει την παλαιότερη θεραπεία ή καθόλου θεραπεία. Ακολούθως, μετά από κάποιο διάστημα, η Α ομάδα λαμβάνει τη θεραπεία της Β ομάδος και αντιστοίχως η Β ομάδα λαμβάνει τη θεραπεία που ελάμβανε προηγουμένως η Α ομάδα, δηλαδή τη νέα θεραπεία. Αλλάζουν δηλαδή σκέλος οι εξεταζόμενοι.

Σχηματικά, μια crossover μελέτη είναι κάπως έτσι: 

Τα πλεονεκτήματα πολλά. Ένα από αυτά είναι ότι τελικά όλοι οι εξεταζόμενοι θα δοκιμάσουν όλες τις δυνατές θεραπείες και αναλόγως θα ανταποκριθούν ή όχι σε αυτές, αφού ο καθένας με αυτή τη στρατηγική θα αποτελεί  συγκριτικό control του εαυτού του, μειώνοντας έτσι τους συγχυτικούς παράγοντες που υπεισέρχονται όταν συγκρίνουμε δυο διαφορετικούς εξεταζόμενους. Αν έναν εξεταζόμενο από την ομάδα Α τον οφελεί τελικά η νέα θεραπεία, όταν είναι ακόμα στην ομάδα Α θα έχει όφελος, ενώ όταν αλλάξει και πάει στην ομάδα Β, το όφελος θα μειωθεί, καθώς πλέον θα παίρνει τη θεραπεία που φαίνεται να είναι κατώτερη της νέας φιλόδοξης θεραπείας. Έτσι, γίνεται ένα double check ότι η νέα θεραπεία είναι ανώτερη από την παραδοσιακή θεραπεία.

Για να ξαναγυρίσουμε στη σεξουαλικότητα των δυο νέων ανθρώπων που αντικρύζω έξω από την υπέροχη βιβλιοθήκη του κέντρου της Μαδρίτης και προσπαθώ να αντιληφθώ ποιο είναι το αγόρι και ποιο το κορίτσι: ο προσδιορισμός "αγόρι" ή "κορίτσι" δέχομαι ότι είναι πλέον μια κοινωνική πεπαλαιωμένη σύμβαση ή αλλιώς, μια κοινωνική κατασκευή ή μια κοινωνική παραδοχή. Υπάρχει το unisex στα ρούχα, το bisexual στις σχέσεις και πολλά άλλα προσδιοριστικά των νέων ισορροπιών που αναπτύσσονται καθημερινά μας και σπάνε τούς μέχρι τώρα διαχωρισμούς, σε μια προσπάθεια μάλλον, αποδοχής της διαφορετικότητας και φιλελευθερισμού των συνειδήσεων και των προτιμήσεων. Οκ, να το καταλάβω ότι πλέον ο καθένας μπορεί να κάνει, να λέει ή να φοράει ό,τι γουστάρει. Μπράβο μας για αυτού του βαθμού την ελευθερία και το εννοώ. Δεν καταλαβαίνω όμως, γιατί το "ιδιωτικό" να είναι πλέον τόσο απροκάλυπτα εμφανές και να επισκιάζει το "δημόσιο". Γιατί να πρέπει να μεταφέρουν όλοι την ιδιωτικότητά τους στο δημόσιο λόγο ή σε δημόσια θέα; Και για να καταλάβαιτε τι εννοώ, δεν αναφέρομαι μόνο στην εμφάνιση. Η σεξουαλικότητα που είναι τόσο διαχυτική σήμερα, περνά και μέσα από το facebook, το instagram με τα insta-stories, κλπ κλπ, όπου ο καθένας είτε έκλασε, είτε μύρισε, είτε ξύπνησε στραβά είτε κοιμήθηκε ομαλά ή ανώμαλα, πρέπει να το δηλώσει για να πάει καλά η μέρα του. Ακολούθως, έχει αναπτυχθεί ένας τεράστιος μηχανισμός που υποδέχεται αυτήν την πληροφορία (που ο οποιοσδήποτε έκανε tag ή Like ή comment), την αναμασά τσαπα-"τσούλικα" και πολλές φορές με δόλο και με fake-news ένδυμα, ώστε τελικά να τη διαδίδει εκκωφαντικά από άκρη σε άκρη του πλανήτη μας. 

Το "ιδιωτικό" σήμερα έχει γίνει ο κανόνας και αυτό με το οποίο πλημ-"μυρίζει" ο δημόσιος βίος και ο δημόσιος λόγος. Το θεωρώ άλλη μια crossover study της κοινωνίας μας, καθώς το ιδιωτικό έχει γίνει πλέον το δημόσιο. Απλά δεν έχω ακόμα καταλάβει ποιος είναι ο πραγματικός σκοπός μιας τέτοιας συμπεριφοράς...; Ποιος ο σκοπός της υιοθέτησης μιας τέτοιας συμπεριφοράς; (για να μην μιλήσω για τις αντίστοιχες συμπεριφορές μιας τέτοιας υιοθέτησης, οι οποίες μας περικυκλώνουν συνεχώς καθημερινά... και επαναπροσδιορίζουν τις έννοιες "μητέρα" και "πατέρας", οπότε μπαίνουμε σε μια ακόμα crossover study της σημερινής κοινωνίας κατά την οποία θα έχει χαθεί η δυνατότητα να προσδιοριστεί ποιος είναι το παιδί και ποιος η μάνα...).

Υ.Γ.: Διαπιστώνω ότι στη σημερινή κοινωνία ήταν να μην σπάσουν τα καλούπια (δηλαδή τα στεγανά, τα όρια). Η εποχή μας πλέον σήμερα είναι όπως ένα αυγό που έχει πέσει και έχει σπάσει, οπότε βλέπεις στα πατώματα χυμένα ζουμιά, κρόκους και τσόφλια.. Δεν ξέρω αν αυτό το θέαμα λέγεται αυγό ή κάτι άλλο. Έτσι, συγκε-χυμένα είναι και τα πράγματα τριγύρω μας. Τελικά, το αυγό, χρειάζεται για να προσδιοριστεί, το τσόφλι του, το όριό του, καθώς είναι αυτό που το οριοθετεί από τον έξω κόσμο, το προσδιορίζει -και ναι, σωστά θα πουν κάποιοι, το περιορίζει. Αλλά, ταυτόχρονα το νοηματοδοτεί κιόλας. Απλά, όταν σπάμε τα καλούπια σε μια προσπάθεια εξωστρεφούς απελευθέρωσης, βλέπω γύρω μου συγκε-χυμένες καταστάσεις που αδυνατώ να νοηματοδοτήσω πλήρως... Any help??

8 στραβά ποδάρια

 

Και τα 8 ποδάρια της (ζωής μου), 

στραβά και αδέξια.

Το κάθε ένα,

μια αποτυχία.

Κάποτε ήταν ελπίδα,

που μετά έγινε αποτυχία.

Τώρα μένει μόνο το δίχτυ της,

να με ζεσταίνει τις κρύες νύχτες.

Όλα τα άλλα,

ακατοίκητος ουρανός

και αραχνιασμένος καϋμός.

Ποια είναι όμως, τα 8 ποδάρια της Maman;

Η απάντηση έρχεται παραφράζοντας τη Louis Bourgeois:

(στον τάφο σαν θα πεθάνω, αγαπητοί φίλοι,

κάτι τέτοιο θα 'θελα να γράψουν πάνω)

"Απέτυχα ως 

γιος, αδερφός, άντρας, φίλος, καλλιτέχνης, σύζυγος, πατέρας, ποιητής, 

αλλά δεν απέτυχα ως αναζητητής της αλήθειας..."

"Αράχνη"

Στίχοι, Μουσική, Ερμηνεία:

Σωκράτης Μάλαμας

Θέλει να γίνει κάποτε γιατρίνα...

Αναλογίζομαι το "μέγεθος" της πολιτικής πράξης που έλαβε χώρα στον τελικό της Eurovision πριν λίγες μέρες και διαπιστώνω για μια ακόμη φορά τη διαστρέβλωση, την επιπολαιότητα, τη φθήνια (ή καλύτερα τη φθίνια, καθώς όλο και περισσότερο φθίνει το πράμα...) και τελικά το βαθύ σκοτάδι που έχει η σημερινή κοινωνία κάτω από το εκτυφλωτικό φως των αστραφτερών ενδυμάτων των καλλιτεχνικών αστέρων! 

Εξηγούμαι:

Όλοι βγάλανε την Ουκρανία και της δώσανε συμβολικά την πρώτη θέση ως δείγμα συμπαράστασης στον ανεξήγητο πόλεμο. Λες και το είχε ανάγκη η Ουκρανία. Περισσότερο το είχε ανάγκη η ίδια η Eurovision για να νιώθει ότι αποτελεί κομμάτι -ακόμα- της κοινωνίας. Είναι το ίδιο όμως όταν τσακώνονται τα δυο μου παιδιά για το ποιος θα βγει πρώτος σε οτιδήποτε ("δικό μου είναι", "όχι, δικό μου" κλπ, καταλαβαίνετε τώρα πόλεμος για όλα). Η μια λύση είναι να επιτρέψεις, ως γονέας-διαιτητής, να νικήσει και να βγει πρώτος αυτός που νομίζεις ότι αδικείται εκείνη τη στιγμή. Η άλλη λύση όμως είναι να μην επιτρέψεις κανείς να βγει νικητής, γιατί έτσι διαιωνίζεις μια ανταγωνιστική συμπεριφορά με νικητή και ηττημένο, αλλά να εξηγήσεις ότι σημασία δεν έχει η πρώτη θέση, αλλά η συζήτηση, η διαπραγμάτευση, η επικοινωνία ώστε να βρεθεί η μέση λύση. Σε μια συμπλοκή και οι δυο πλευρές είναι χαμένες, δεν χωρά η έννοια του νικητή σε μια συμπλοκή. Ξαναγυρίζουμε στους "πολιτικοποιημένους" λοιπόν ψηφοφόρους της Eurovision, που καταλαβαίνω ότι εκδήλωσαν το συναίσθημά τους. Και μπράβο τους. Ρωτώ όμως: τι έκαναν όλοι οι συμμετέχοντες απέναντι στον πόλεμο που καίει δίπλα μας; Ποιο τραγούδι είπε κάτι για αυτόν; Ποιο τραγούδι πήρε θέση; Ποιο μακιγιάζ χάλασε από δάκρυα στα μάτια;

Πάμε στο 1976 για παράδειγμα και τη συμμετοχή της Ελλάδας με τη Μαρίζα Κωχ στον τότε διαγωνισμό, που τραγουδούσε σθεναρά και ίσως με την απειλή ελεύθερου σκοπευτή απέναντί της, για την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο:

 

"Πανγαγιά μου, Παναγιά μου"

Στίχοι, Ερμηνεία: Μαρίζα Κωχ

Μουσική: Μιχάλης Φωτιάδης

 

Πέρα ότι είναι τραγουδάρα, πέρα ότι είναι στα ελληνικά, πέρα ότι είναι για ελληνικά προβλήματα, δείτε τι έγραφε ο Μάνος Χατζιδάκις:

"Διάβασα πολλές επικρίσεις εναντίον της Ραδιοφωνίας, για το ότι δεν εναρμονίστηκε με το επίπεδο της Eurovision και για το ότι δεν έγινε “δημοκρατικότερα” η επιλογή, ώστε “να πετύχουμε”. Πουθενά δε διάβασα τη μόνη, τη μία και τη σωστή άποψη. Ότι δε διαθέτουμε ηλίθιο τραγούδι και είμαστε μια χώρα που έχει τεράστια και αξιόλογη μουσική παράδοση. Λάβαμε μέρος, διότι έπρεπε να δηλώσουμε παρουσία. Διαλέξαμε ένα τραγούδι που μας ταιριάζει και δε μας έκαμε εκ των υστέρων να ντραπούμε. Αν πετυχαίναμε, ίσως να ντρεπόμουν, μια κι εγώ προσωπικά σαν υπεύθυνος, πρώτη φορά συνειδητοποίησα το επίπεδο του θορυβώδους αυτού διαγωνισμού"

Και καταμετρώ τώρα εγώ ο μικρός, ομοιότητες και διαφορές:

-Πόλεμος τότε, Πόλεμος και σήμερα.

- Θορυβώδης διοργάνωση και χαζοεφέ στον διαγωνισμό τότε, Θορυβώδης διοργάνωση και ούτε καν να αξίζει για έναν καφέ, στον διαγωνισμό, σήμερα.

- Ένας ομοφυλόφιλος και τότε (ο Μάνος Χατζιδάκις) σχετιζόταν με το τραγούδι και τον διαγωνισμό, ένας ομοφυλόφιλος σχετίζεται και σήμερα (ο Γιώργος Καπουτζίδης). Ο πρώτος δεν ενδιαφερόταν να το δηλώσει ότι είναι ομοφυλόφιλος και είμαστε όλοι περήφανοι για τον εαυτό του, ο δεύτερος δεν χάνει ευκαιρία να το δηλώσει (και καλά κάνει), αλλά για κάτι που είναι εκείνος περήφανος για τον εαυτό του, όχι εμείς.

-Θάρρος τότε, για να πεις κάτι πολιτικο σε έναν τέτοιον διαγωνισμό, Θράσος και κοροϊδία σήμερα για να μην πει κανείς τίποτα πολιτικό σε έναν τέτοιον διαγωνισμό και απλά να λέμε ένα σκέτο "σωστά έπρεπε να το πάρει η Ουκρανία".

- Με την απειλή πυροβόλου τραγουδούσαν κάποιοι τότε (να το θάροος), ήδη πυροβολημένοι οι πιο πολλοί που βγαίνουν και τραγουδούν σήμερα (να το θράσσος).

- Παναγιά μου, αναφωνούσαμε με αυτά που βλέπαμε τότε, Χριστέ και Παναγιά μου, αναφωνούμε με αυτά που βλέπουμε σήμερα.

Και κάτι ακόμα, έτσι για να το λήξουμε το θέμα:

Αν ήταν να μιλήσει η σημερινή τέχνη για την πολιτική, να πάρει θέση για τον πόλεμο, να αγκαλιάσει τη μετανάστευση και τον πόνο που δημιουργούν όλα τα τεράστια σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, ας άκουγε πρώτα το γιγάντιο αυτό κομμάτι και μετά ας τολμούσε να αρθρώσει έστω και μια λέξη:

"Μιλώ για τα παιδιά μου"

Στίχοι: Γιώργος Σκούρτης

Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος

Ερμηνεία: Βίκυ Μοσχολιού

Και εκείνο το όνειρο της Μαρίνας... με έκανε να κλαίω σήμερα. Αυτό, αγαπητοί μου είναι η τέχνη: η μικρή Μαρίνα που της διέλυσαν τα παιδικά της χρόνια, που της πήραν τους γονείς, ονειρεύεται μόλις μεγαλώσει να γίνει γιατρίνα για να βοηθήσει τον κόσμο και τις παθογένειές του. Όχι σας παρακαλώ, δείτε το μεγαλειώδες της περιγραφής: το παιδάκι που ουσιαστικά οι μεγάλοι αυτού του κόσμο το σκοτώνουν εμμέσως, όταν μεγαλώσει, επιθυμεί να γιατρέψει όλους εκείνους που την πλήγωσαν... Πείτε μου λοιπόν, ποιος είναι ο μεγάλος και ποιος ο μικρός; Ποιος ο ώριμος και ποιος ο ανώριμος τούτου του κόσμου;

Τι μεγαλείο. Της τέχνης και της ίδιας της ζωής.

Οι τετράγωνοι άνδρες

 

Αφιερωμένο στους τετράγωνους εκείνους άνδρες που καθορίζονται από τις στεγανές (α)γωνίες τους. Είναι εκείνοι που αθόρυβα, περιφρουρούν τα κεκτημένα:

"Οι τετράγωνοι [άνδρες] παντού και πάντοτε εγεννήθησον ολίγοι. Οι πλειότεροι είναι στρογγυλοί και κατρακυλούν εδώ και εκεί όπου τους κινήση η τύχη ή όπου τους φυσήση του ιδίου συμφέροντος ο άνεμος".

(Αδ. Κοραής, ΟΛΙΓΟΙ ΟΙ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΙ ΑΝΔΡΕΣ, Προς Α. Κοντόσταυλου 25.10.1822)

Βομβαρδιστείτε με τα όνειρά σας

 

Παγκόσμια ημέρα Ευχής χθες, 29η Απριλίου.

Δεν έχω καλύτερη ευχή από ετούτη:

"Απέναντι σε κάθε τι που σοκάρει την καρδούλα σας, ενεργοποιήστε το πιο δυνατό όπλο που σας χάρισε η ζωή: τα όνειρά σας. Με αυτά, μπορείτε να δείτε την πραγματικότητα όπως πραγματικά τη θέλετε και όχι όπως σας επιβάλλουν να τη δείτε...".

Μια σταγόνα μέλι

Ημέρα της Γης προχτές.

Η 22η Απρίλη κάθε έτους, έχει οριστεί για να θυμόμαστε τη μάνα μας και την καταστροφή της. Αυτή την ξερολιθιά που μας γέννησε, μας βύζαξε, μας μπόλιασε έναντι εχθρών και μας αφήνει να ασελγούμε στο κορμί της, όπως ένας γονιός αφήνει το παιδί του να του τραβάει τα μαλλιά, να μπήγει τα νυχάκια του στο δέρμα του προσώπου του γονιού χωρίς να του λέει κουβέντα, θεωρώντας ότι αυτό το παιδί κάποτε θα μεγαλώσει και θα αντιληφθεί το σωστό και το λάθος... Δεν ξέρω αν αυτή η γονεϊκή αντίληψη είναι σωστή ή λάθος, αλλά ξέρω ότι η μάνα Φύση μας αφήνει ακόμα. Δεν ξέρω για πόσο. 

Η Φύση όμως, δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που κατοικούν πάνω της. Ίσως μάλιστα, οι άνθρωποι να είναι οι παρα-φύσει από όλα τα κατοικίδια του πλανήτη Γη.

Παραθέτω κάποιες φωτογραφίες για σύγκριση:

Τα μυρμήγκια, 

έτσι όπως δίκαια και ισορροπημένα μοιράζονται 

μια σταγόνα μέλι...

Και οι άνθρωποι,

έτσι όπως άδικα και ανισόρροπα,

βάζουν το δάχτυλο στο μέλι...

Τα πουλιά, 

έτσι όπως συντεταγμένα φωλιάζουν

σε μισή σπιθαμή γης

για να ξαποστάσουν

χωρίς να ενοχλεί το ένα πουλί το άλλο

και οι άνθρωποι,

έτσι όπως στιβάζονται

και στριμωγμένα ουρλιάζουν

και πνίγονται σε μια σταγόνα νερό...

Πώς να νιώθει ένας γονιός άραγε 

όταν βλέπει τα παιδιά του

να ξεμακραίνουν από κοντά του...

και πώς να νιώθει

όταν τα βλέπει αγκαλιασμένα

να συντροφεύουν την καρδιά του;

Ημέρα της Γης προχτές και Ημέρα της Ανάστασης της σήμερα. Ας θυμόμαστε πιο συχνά τη μέρα που γεννηθήκαμε, ίσως μας κάνει να ξεχάσουμε τη μέρα που θα πεθάνουμε. 

Χρόνια γήινα και συνειδητοποιημένα σε όλους.

Με άλλα λόγια, 

Χρόνια παιδιά σε όλους.

Το πλεόνασμα των δυνάμεών τους

 

Σχεδόν 100 χρόνια πριν, στην ίδια χώρα, το 1929, ένας 24χρονος τότε νέος δοκιμιογράφος έγραφε την άποψή του για το πώς βλέπει το "Ελεύθερο Πνεύμα". Κάπου ανέφερε ότι:

"Τη φωτιά της δημιουργίας δεν την συντηρούν οι φυλακισμένοι φύλακες της κληρονομιάς των νεκρών, ούτε οι λογικοί και πραχτικοί που περπατούν πάντα στα σίγουρα και αποφεύγουν να κάνουν ένα βήμα εκεί που το έδαφος κουνιέται κάτω από τα πόδια τους, ούτε οι ήρεμοι επιστήμονες οι φορτωμένοι σοφία μα χωρίς μακρινά οράματα και καμμιά ανησυχία στην ψυχή, ούτε οι μικροί φιλόδοξοι, που έταξαν ως σκοπούς της ζωής τους, τους επαίνους των πρεσβυτέρων, την κοινωνική υπόληψη κι ένα τιμητικό αξίωμα. Είναι γεμάτοι τέτοιους ανθρώπους οι δρόμοι της Αθήνας κι ωστόσο η Ελλάδα δε δημιουργεί, η Ελλάδα δεν πραγματοποιεί τίποτα όμορφο. Η Ελλάδα -ας πω την τρομερή λέξη- δεν επιδιώκει τίποτα το μεγάλο. Τη φωτιά την συντηρούν οι ανυπόταχτοι, οι ανικανοποίητοι, οι τυχοδιώκτες της ψυχής και του πνεύματος, οι άνθρωποι που τους σέρνει το πλεόνασμα των δυνάμεών τους, πιο μακριά από τους ορίζοντες και πιο υψηλά από το επίπεδο του πλήθους. Τη συντηρεί ο Άσωτος Υιός. Αν αυτός λείψει, ο τόπος σας όσο κι αν τον νοικοκυρέψετε δε θα αξίζει πολλά."

(Γεώργιος Θεοτοκάς, πρεσβευτής της γενιάς του '30, στο "Ελεύθερο Πνεύμα")

Νομίζω, λίγα έχουν αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα στη μαμά πατρίδα. Και το κυριότερο, υπάρχει έλλειμμα από εκείνους που το πλεόνασμα των δυνάμεών τους τούς πάει πιο ψηλά από το επίπεδο του πλήθους... Ίσως μάλιστα, πλέον να υπάρχουν πιο λίγοι και από εκείνους τους πρώτους λίγους.

Μετά από αυτό η ζωή μου είναι παρακμή και ξεπεσμός

 

Η συγκίνηση της δημιουργίας είναι τόσο μεγάλη,

σαν να βλέπω τις τοιχογραφίες της Αλταμίρα, της Βόρειας Ισπανίας.

Και όπως ο Πικάσο αναφώνησε,

«Μετά την Αλταμίρα όλη η τέχνη είναι παρακμή και ξεπεσμός»

Έτσι και εγώ συνειδητοποιώ πως,

«Μετά από κάτι τέτοια μεγάλα που κάνουν τα μικρά παιδιά μου,

όλη η ζωή μου είναι παρακμή και ξεπεσμός,

μπροστά στο ασύγκριτο μεγαλείο της δικής τους δημιουργίας»

Υ.Γ.: Τα παιδιά μου κάθε μέρα με κάνουν να γνωρίζω καλύτερα τον εαυτό μου και να συνειδητοποιώ καλύτερα ποιος είμαι. Δεν υπάρχει τρόπος να τους το ξεπληρώσω αυτό. Μόνο να περιμένω να μεγαλώσουν λιγάκι και να τους το εξομολογηθώ. Άραγε, θα καταφέρω έστω αυτό;