Η Ιατρική σημαίνει ευθύνη

(Όποιος με νομίζει καλό παιδί, παρακαλώ να μην προχωρήσει στο διάβασμα αυτής της ανάρτησης. Πρώτον, γιατί ΔΕΝ είμαι και δεύτερον γιατί αν τολμήσει να προχωρήσει θα το συνειδητοποιήσει στα σίγουρα ότι δεν είμαι…)


Εφημερεύω. Προκύπτει άνδρας 63 ετών (κοντά στην ηλικία των πατεράδων μας, αγαπητοί κύριοι της γενιάς μου), με βαρύτατο όπως φαινόταν από την πρώτη προσέγγιση, αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο και σε κωματώδη κατάσταση. Τι κάνω;

Ακολουθώντας πιστά τον αλγόριθμο A(irways) B(rithing) C(irculation) D(isability), φτάνω στο Ε(xpert) που σημαίνει φώναξε τον ειδικό! Τηλέφωνο λοιπόν, να κατέβει ο αναισθησιολόγος για να διασωλώσει. Μου απαντά μια φωνή: "Θα σας καλέσουμε εμείς σε λίγο γιατί ο κύριος τάδε δεν είναι στο νοσοκομείο...". Ανταπαντώ: "Κάντε μόνο γρήγορα σας παρακαλώ γιατί είναι υπερεπείγον!". Μετά από 2-3 λεπτά, και αφού ξανάτρεξα κάμποσες φορές τον αλγόριθμο από το Α μέχρι το D, και έχοντας κολλήσει στο facken E, με παίρνει στο τηλέφωνο ο e-φημερεύων αναισθησιολόγος (όπως λέμε e-diagnosis ή e-syntagographisi ένα πράγμα, για να υποδηλώσουμε το eξ αποστάσεως φαινόμενο παροχής υπηρεσιών...). -"Τι τρέχει παιδί μου;" -"Το και το του λέω, και χρειάζεται επειγόντως διασωλήνωση, με κλίμακα Γλασκώβης 5!" -"Τι είπαμε ότι είσαι;", με ρωτά. -"Ειδικευόμενος Καρδιολογίας κύριε", του απαντώ. - "Ο επιμελητής σου τον έχει δει;", -"Όχι, του λέω, κανείς άλλος πλην από εμένα!". -"Πρώτα θα τον δει ο εφημερεύων Διευθυντής των ΤΕΠ, μετά ο εφημερεύων Παθολόγος, μετά ο εφημερεύων Καρδιολόγος και μετά αν χρειαστεί θα με καλέσουν, κατάλαβες πώς πάει; Δεν θα ερχόμαστε για ψύλλου πήδημα συνέχεια, άντε πια!". -"Καλά, άντε, γεια!" του λέω στα μούτρα και το κλείνω, «γαμώ τον αντί-θεό σου εσύ και οι επιμελητές μου, μουνόπανα!...» συμπληρώνω. Ο Διευθυντής των ΤΕΠ, παρότι εφημέρευε ήταν σπίτι, όπως επίσης και ο Διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής που επίσης εφημέρευε από το σπίτι του. Τώρα, όσο για τον ειδικό Παθολόγο, τι να κάνει αναρωτήθηκα; Και ξαναπάω στον άρρωστο, μήπως μπορέσω να κάνω κάτι... Έβλεπα τα σύνεργα της διασωλήνωσης αλλά η αδελφή νοσηλεύτρια δεν άφηνε κανέναν να τα πειράξει αν δεν ερχόταν ο αδελφή αναισθησιολόγος για να τα χρησιμοποιήσει. Είπα σε κάποια φάση να της τα βουτήξω... αλλά ήμουν σίγουρος ότι μάλλον στο δικό της στόμα θα τα έβαζα για να της βγάλω το λαρύγγι, παρά στον άνθρωπο που τα είχε ανάγκη. Οπότε απέφυγα την εγκληματική ενέργεια.

Κάποια στιγμή για να μην τα πολυλογούμε, μαζεύτηκαν και οι μέλισσες, δηλαδή οι ειδικοί! Μπράβο, θαύμασα! Αλλά το μπράβο δεν πήγαινε σε όλους αυτούς που μαζεύτηκαν, μα στις αντοχές της Φύσης και του ανθρώπινου σώματος, που παρότι σε κώμα, α-κό(ώ)μα άντεχε η καρδιά και η αναπνοή... Κάπου εδώ μου ήρθε και στο μυαλό η λαϊκή παροιμία που λέγαν στο χωριό μου: "Άλλος αγκομαχάει και άλλος καυλομαχάει...".

Στο δια ταύτα: ο άνθρωπος είχε κάποιο σοβαρό πρόβλημα και υποψιαζόμασταν βαρύ αιμορραγικό εγκεφαλικό... Τι κάνουμε; 

Επειδή το νοσοκομείο Καστοριάς δεν έχει νευρολόγο, συνηθίζουν να καλούν ιδιώτη νευρολόγο και να τον πληρώνουν επί τόπου οι συγγενείς. Έτσι και έγινε. Ήρθε το παιδί, μίλησε και αυτός για κατά πάσα πιθανότητα βαρύτατο αιμορραγικό εγκεφαλικό, αλλά χρειαζόταν άμεσα αξονική εγκεφάλου για να δούμε την έκταση και τις πιθανότητες για επιβίωση (εν τω μεταξύ είχε περάσει κανά 40 λεπτο από την έλευση του ασθενούς). Ωραία, μας τα είπε ο νευρολόγος! Μόνο που αυτός που το είπε σε 1 λεπτό πληρώθηκε αμέσως, ενώ εμείς που το είπαμε από πριν θα πληρωθούμε -και αν!- σε κανά 3μηνο-4μηνο... Δε βαριέσαι. Τώρα τι κάνουμε; Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα. Δεν εφημερεύει γιατρός του αξονικού για να κάνει την αξονική στο νοσοκομείο, οπότε αρχίζουμε και παίρνουμε αμπάριζα τους ιδιώτες αξονιστές στη γνωστή γνώριμη διαδικασία, όπως και με τους νευρολόγους... Έλα, όμως που δεν απαντά κανείς τους! Φτου, γκαντεμιά γαμώ το κέρατό μου! Και τώρα τι κάνουμε; Τώρα, πάρτε τηλέφωνο τα νοσοκομεία από τους γύρω νομούς μήπως μπορούν να βοηθήσουν. Και ξεκινάμε με τη σειρά... αλλά τζίφος! Για καλή μας τύχη βέβαια ένας ιδιώτης απάντησε και δέχτηκε να ανοίξει να μας κάνει την αξονική εγκεφάλου (εν τω μεταξύ είχε περάσει γύρω στη μιάμιση ώρα από την αρχή). Ένας συνάδελφος μου λέει: "Αφού πάτε σε αυτόν, γράψε ηλεκτρονικά και το παραπεμπτικό για την αξονική, αλλιώς δεν θα σας την κάνει, είναι φραγκοφονιάς". "Οκ, του λέω". Έλα όμως που ξέχασα το χαρτί καθώς φεύγαμε από το νοσοκομείο; Φτάνουμε εκεί, παρκαρισμένο αμάξι μπροστά στη ράμπα του εργαστηρίου, κουβαλάμε το φορείο με τον κωματώδη και διασωληνομένο άρρωστο, στον αέρα... Τσίρκο Medrano που ακροβατεί πάνω σε τεντωμένο σχοινί με όλον τον εξοπλισμό… Μπαίνουμε τελικά μέσα, -"το παραπεμπτικό το έχουμε;" με ρωτάει ο ακτινολόγος. -"Εεε.. το ξέχασα στο νοσοκομείο, αλλά θα πω στους συγγενείς αύριο να το φέρουν" του λέω. -"Αύριο, οι συγγενείς θα τρέχουν με άλλα και δεν θα το φέρουν" μου απαντά ψυχρά, και είχε μια όψη λες και δεν είχε καθόλου αίμα μέσα στο σώμα του. 

Στο δια ταύτα: ο άνθρωπος είχε τεράστιο αιμορραγικό εγκεφαλικό, αλλά χρειαζόταν νευροχειρουργική εκτίμηση για να δούμε αν υπήρχε περίπτωση να γλιτώσουμε κάτι από τον εγκέφαλό του... Τι μπορούσαμε να κάνουμε; Πάλι από την αρχή τα τηλέφωνα για να βρούμε πού υπάρχει νευροχειρουργός στη Δυτική, την Κεντρική και γιατί όχι και στην Ανατολική Μακεδονία;; Στη Δυτική Μακεδονία, τρώμε άκυρο… Ουδείς νευροχειρουργός εν ενεργεία και εν εφημερία! Δεν γαμιέται; Έχει άλλους 45 νομούς η Ελλάδα, κάπου θα βρούμε, όσο ο άρρωστος είναι διασωληνωμένος και αντέχει, οι ιατροί ελπίζουν! Βρήκαμε νευροχειρουργό στο Παπαγεωργίου της Θεσσαλονίκης, έλα όμως που δεν έχουν θέση στη μονάδα εντατικής θεραπείας, για να τον νοσηλεύσει; Και τώρα τι κάνουμε; 

Οι 7 σοφοί των επειγόντων (Διευθύντρια ΤΕΠ, επιμελητής Αναισθησιολόγος, επιμελητής Παθολόγος, ιδιώτης Νευρολόγος, μια επιμελήτρια ΩΡΛ που περνούσε από εκεί για να πει μια καλησπέρα, η καθαρίστρια της βάρδιας και ο νοσοκόμος που μόλις γύρισε από το κολατσιό του), αποφάσισαν να ξεκινήσει η διακομιδή και στην πορεία κάπου θα βρεθεί μια ΜΕΘ να φιλοξενήσει τον άνθρωπο… Και ο κλήρος πέφτει στο καράβι, και ο κλήρος πέφτει δηλαδή σε μένα για να συνοδεύσω τον ασθενή στο ταξίδι αυτό. Άντε, να πάμε, σκέφτομαι και βλέπουμε. Και μπαίνουμε λοιπόν, στο ασθενοφόρο και ζητάω να συνδέσουμε το μόνιτορ και τον απινιδωτή. -«Α, γιατρέ, έχει χαλάσει εδώ και 6 μήνες και δεν μας εγκρίνει το γραφείο προμηθειών κονδύλι για το ανταλλακτικό». -«Παιδιά, δεν γίνεται να φύγουμε χωρίς απινιδωτή» λέω εγώ, «φέρτε έναν από τα επείγοντα». -«Στα επείγοντα, υπάρχει μόνο ένας απινιδωτής, δεν μπορούμε να τον πάρουμε, γιατρέ, πάμε όπως είμαστε…». Μια νοσηλεύτρια που παρακολουθούσε τη σκηνή και τους μορφασμούς στο πρόσωπό μου, πιάνει στα χέρια της το σταυρουδάκι που είχε στο λαιμό της, και εγώ πιάνω το βλέμμα της το τρομαγμένο. Αναλογίζομαι «τι να κάνει και ο Ύψιστος που να πάρει ο διάολος;» και φωνάζω «ξεκινάμε παίδες, γρήγορα». 

Στο δρόμο, το μόνιτορ, αντικαταστάθηκε από τα δυο μου δάχτυλα που ήταν κολλημένα στον καρπό του αρρώστου. Αυτοί οι χτύποι της καρδιάς του, ήταν κάτι σαν μυστικά σήματα μορς που έστελνε ο άνθρωπος… Σε κάθε αρρυθμία ή έκτακτη συστολή, νόμιζα ότι έμπαινε και η τελευταία τελεία μετά την τελευταία λέξη… 

Κάπου στα μισά της διαδρομής, δέχομαι τηλέφωνο. Οι νέες οδηγίες της αποστολής: -«Θα πας πρώτα στο Παπαγεωργίου για νευροχειρουργική εκτίμηση και αν δεν χρειαστεί χειρουργείο, θα πας στο ΑΧΕΠΑ, όπου βρήκαμε κρεβάτι σε ΜΕΘ, για να πάει ο άρρωστος…». -«Οκ» απαντώ. Και ανοίγω τα βλέφαρα του αρρώστου, οπότε διαπιστώνω ότι η ανισοκορία με την οποία ξεκινήσαμε, είχε γίνει μυδρίαση άμφω… 

Κάποια στιγμή, φτάνουμε, στο Παπαγεωργίου. «Είσαστε από Καστοριά;» ρωτούν στην υποδοχή. «Μάλιστα» απαντώ. Και έρχεται η νευροχειρουργός, η οποία αφού εξετάζει τον άρρωστο, και της λέω το ιστορικό του, μου λέει χαμηλόφωνα «γιατί πάντα το ίδιο σενάριο; Γιατί 16 χρόνια που είμαι εδώ, ποτέ στην επαρχία δεν παίρνει κανείς ευθύνη; Γιατί δεν αφήνετε τον κόσμο να πεθάνει με την ησυχία του και τους τυραννάτε με διακομιδές σε μεγαλύτερα νοσοκομεία;». – «Γιατί ρωτάτε εμένα;» της λέω με όση δύναμη φωνής είχα. «Αναισθησιολόγος;» με ρωτά. «Ειδικευόμενος Καρδιολογίας» της λέω κοφτά. «Α! Ούτε καν νευρολόγος!» μου ανταπαντά ξαφνιασμένη. «Πώς γίνεται αυτό;» με ρωτά. «Κι όμως γίνεται» της λέω… Πού να της έλεγα, ότι ήμουν ένας Καρδιολόγος διακομιστής χωρίς καν έναν απινιδωτή ή ένα μόνιτορ… Δεν ήθελα να την συγχύσω περισσότερο, οπότε δεν το είπα. 

Σε 10 λεπτά, είχαμε τελειώσει, αφού κάναμε νέα αξονική, για τη διαπίστωση του εγκεφαλικού θανάτου του ασθενούς και αφού είπαμε ό,τι είπαμε. Μάλλον, αυτή έλεγε, εγώ άκουγα και αναλογιζόμουν… 

Ξαναφορτώνουμε τον άρρωστο και βουρ για το ΑΧΕΠΑ, το οποίο δεν εφημέρευε. Παρκάρει απέξω ο οδηγός, φεύγει για κανά 20λεπτο και ψάχνει να βρει κάποιον να του ανοίξει, για να μπούμε μέσα. Μετά, ω! του θαύματος, ξεπροβάλλει σαν οπτασία μπροστά μου. «Εντάξει γιατρέ! Τα κανόνισα όλα!» Και μπαίνουμε μέσα. Μετά από ένα δαιδαλώδες διάδρομο, φτάνουμε στη ΜΕΘ. Και εκεί, η εντατικολόγος επιμελήτρια που είχε μιλήσει με την παθολόγο επιμελήτρια της Καστοριάς, με πιάνει και με στήνει στη γωνία: «Και δεν μου είπατε ότι έχει τόσο σοβαρή αιμορραγία, η οποία είναι ασύμβατη με τη ζωή, και τι να τον κάνω εγώ τώρα που είναι εγκεφαλικά νεκρός;» και είπε, είπε, είπε… Αφού καταλάγιασε της είπα και εγώ: «Με συγχωρείτε, αλλά δεν μιλήσαμε μαζί στο τηλέφωνο και δεν σας ενημέρωσα εγώ λανθασμένα. Ήταν η επιμελήτρια αν θυμάστε, οπότε γιατί τα λέτε όλα αυτά σε μένα; Γιατί δεν τα ρωτάγατε αυτά όταν συνομιλούσατε μαζί της;». «Τέλος πάντων, δώσε μου την ακτινογραφία και το καρδιογράφημα του αρρώστου». «Εεε, δεν προλάβαμε να βγάλουμε ακτινογραφία θώρακος» (διότι τον διακομίσαμε μόλις στη μιάμιση ώρα από την άφιξή του, συλλογίστηκα…) «και το καρδιογράφημα δεν μου το βάλανε στο φάκελο…». «Α! Και ελλιπής διερεύνηση;» και άρχισε νέο κύκλο υστερίας… «Χρειάζομαι άλλο;» τη ρωτώ, και στην αρνητική της απάντηση πήραμε το δρόμο του γυρισμού με τον καμικάζι οδηγό του ασθενοφόρου… 

Παίρνω τηλέφωνο πίσω στην Καστοριά. "Τελειώσαμε και φεύγουμε από ΑΧΕΠΑ. Ενημερώσατε τους συγγενείς ότι πλέον ο άνθρωπός τους βρίσκεται εδώ στο ΑΧΕΠΑ;" -"Α, έχεις δίκιο, δεν τους το είπαμε. Καλά που μας το θύμισες. Αν έχουν αφήσει τηλέφωνο θα τους ενημερώσουμε. Καλή επιστροφή".

Κάπου λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη, συνειδητοποιώ ότι διψούσα και πεινούσα, αλλά συνειδητοποιώ επίσης ότι δεν είχα πάρει ψιλά μαζί μου (δεν συνηθίζω να κουβαλάω ψιλά, μόνο τσεκ…). Για καλή μου τύχη να μια καντίνα που εφημέρευε και αυτή! Και ακόμα για πιο καλή μου τύχη, προσφέρθηκε να με κεράσει ο οδηγός. Μου έδωσε λοιπόν 1 ευρώ και πήγα στην καντίνα. «Ένα νεράκι και ό,τι άλλο μπορώ να πάρω -αν φτάνει για κάτι- με τα υπόλοιπα 50 λεπτά» λέω στον εφημερεύοντα λίγο ντροπιασμένα… «Ορίστε το νεράκι, και ορίστε αυτή η μικρή σοκοφρέτα». Μπαίνω ξανά στο όχημα. Λέω του οδηγού «σε παρακαλώ, μπορώ να βάλω λίγο μουσική και αν γίνεται να μην μιλήσουμε για λίγη ώρα, γιατί έχω πονοκέφαλο;». Και πιάνω έναν σταθμό. Τι το ήθελα; Πρώτο τραγούδι, από Γλυκερία και Παπάζογλου, (Θεσσαλονίκη ήμασταν γιαά τι θέλλλλεις να ακούσεις αν όχι Παπάζογλλλου;) «Ο Μοναχός ο Άνθρωπος» και αμέσως συνειδητοποιώ ότι μιλάει για αυτόν τον 63άχρονο που διεκόμιζα. Αν δεν ήταν αυτός, ο ορισμός του μοναχού ανθρώπου απόψε, τότε τι ήταν; Ποιοι, αλήθεια ήταν συμπαραστάτες του σε αυτό το δύσκολο ταξίδι και σε αυτή την άνιση μάχη; Μέχρι να τελειώσουν οι σκέψεις μου, μπαίνει το δεύτερο τραγούδι, ακόμα πιο βασανιστικό από το πρώτο: Μητροπάνος και «Δεν πάει άλλο». Δεν πάει άλλο, γαμημένη χώρα, να σε αγαπώ και να πονώ, να σε αγαπώ και να αμφιβάλλω αν μπορείς τελικά να στρώσεις και να ορθοποδήσεις μέσα από τέτοια σαπίλα… 

Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, ο οδηγός του ασθενοφόρου, διακόπτει τις σκέψεις μου απότομα και μου λέει «Να την! Την είδες γιατρέ την τραβεστί; Χα… Τι θυμήθηκα τώρα. Πριν από κάμποσα χρόνια ένας αγροτικός που τώρα είναι καρδιολόγος, μια φορά που επιστρέφαμε από διακομιδή εδώ στη Θεσσαλονίκη, μου είχε ζητήσει να σταματήσουμε σε αυτό ακριβώς το σημείο που κάνουν πιάτσα οι τραβεστί, γιατί είχε δει μέσα στη νύχτα -πώς την αναγνώρισε ρε ο τύπος;- μια τραβεστί που γαμούσε! Ρε, τον ξεφτίλα, γιατρός πράμα, γαμούσε μια τραβεστί και όταν επιστρέφαμε την αναγνώρισε κιόλας και ήθελε να της μιλήσει…». -«Αδερφέ» τον διακόπτω «σου ζήτησα αν μπορείς να μη μου μιλάς μέχρι να φτάσουμε Καστοριά. Γίνεται;». -«Οκ, ντόκτορ, οβερ!». 

Και βυθίστηκα ξανά στις σκέψεις μου. Μου ήρθε στο μυαλό μια κουβέντα που μου είπε φεύγοντας από το Παπαγεωργίου η νευροχειρουργός που μας υποδέχτηκε: «Η Ιατρική σημαίνει ευθύνη, αγόρι μου, αυτό να θυμάσαι». 

Και ανατρέχοντας πίσω σε όλη τη βραδιά (είχαμε φύγει κατά τις 23.30 και είχε πάει 05.15) -αλλά και τη βάρδια τολμώ να πω- αναζητώντας να βρω μέσα σε τόσους ιατρούς και τόση ιατρική ατμόσφαιρα λίγη ευθύνη… κατέληξα (όπως δυστυχώς και ο άρρωστός μου) στο συμπέρασμα ότι υπάρχει ελάχιστη έως καθόλου από δαύτη τριγύρω μου…




Υ.Γ.: Τώρα βέβαια που το ξανασκέφτομαι το πράγμα, αναρωτιέμαι αν υπάρχει γενικότερα ευθύνη τριγύρω μου...