Λεονάρντο Ντα Βίντσι VS Ζήση Βρύζα

"... Είναι η προσωπογραφία μιας Φλωρεντινής που λεγόταν Λίζα, ή Μόνα Λίζα. Αυτό που μας εντυπωσιάζει αμέσως είναι η ζωντάνια της Μόνα Λίζας. Μοιάζει πράγματι σαν να μας κοιτάζει και να έχει δική της γνώμη. Σαν ζωντανό πλάσμα, φαίνεται κι αυτή ν' αλλάζει μπροστά στα μάτια μας και να μοιάζει λίγο διαφορετική όποτε την ξαναβλέπουμε. [...] Κάποτε φαίνεται να μας κοροϊδεύει, και κάποτε πάλι διακρίνουμε κάτι σαν θλίψη στο χαμόγελό της. Όλα αυτά μοιάζουν παράξενα - και είναι. Τέτοια εντύπωση δίνουν συχνά τα μεγάλα έργα της τέχνης. Ο Λεονάρντο ήξερε, ωστόσο, πώς κατόρθωνε να δίνει αυτή την εντύπωση και με ποιά μέσα. Αυτός ο μεγάλος παρατηρητής της φύσης γνώριζε περισσότερα για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε τα μάτια μας από οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο. Είχε διακρίνει καθαρά ένα πρόβλημα που θέτει στους καλλιτέχνες η κατάκτηση της φύσης - ένα πρόβλημα τόσο περίπλοκο όσο το να συνδυάσεις το σωστό σχέδιο με την αρμονική σύνθεση. [...] Ο λόγος είναι ίσως πως, όσο πιο ευσυνείδητα αντιγράφουμε μια μορφή, γραμμή με γραμμή και λεπτομέρεια με λεπτομέρεια, τόσο δυσκολότερα μας πείθει πως κάποτε, στην πραγματικότητα σάλευες και ανάσαινε. [...] Οι καλλιτέχνες (πριν τον Λεονάρντο) είχαν προσπαθήσει να ξεπεράσουν αυτή τη δυσκολία με πολλούς τρόπους. [...] Μόνον ο Λεονάρντο όμως βρήκε τη λύση του προβλήματος: ο ζωγράφος πρέπει να αφήνει το θεατή να μαντέψει κάτι. Αν τα περιγράμματα δεν είναι τόσο αδρά σχεδιασμένα, αν η μορφή παραμένει κάπως αόριστη, σαν να εξαφανίζεται σε μια σκιά, θ' αποφευχθεί η εντύπωση του στεγνού και του άκαμπτου. Αυτή είναι η περίφημη ανακάλυψη του Λεονάρντο, το sfumato, όπως το λένε οι Ιταλοί: το ακαθόριστο περίγραμμα και τα απαλά χρώματα που επιτρέπουν στις φόρμες να σβήνουν η μια μέσα στην άλλη και ν' αφήνουν πάντα κάτι για την φαντασία μας.[...] Βλέπουμε ότι ο Λεονάρντο χρησιμοποίησε εδώ το σφουμάτο με τη μεγαλύτερη δυνατή περίσκεψη. Όποιος προσπάθησε να σχεδιάσει κάποτε ένα πρόσωπο, ξέρει πως εκείνο που λέμε έκφραση βασίζεται κυρίως σε δυο χαρακτηριστικά: τις γωνίες του στόματος και τις γωνίες των ματιών. Είναι αυτά ακριβώς τα σημεία που ο Λεονάρντο άφησε σκόπιμα μέσα στην αοριστία μιας απαλής σκιάς. Γι' αυτό όταν μας κοιτάζει η Μόνα Λίζα, δεν είμαστε ποτέ σίγουροι για τη διάθεσή της. Η έκφρασή της μας διαφεύγει πάντα. [...] Ο Λεονάρντο έκανε κάτι πολύ τολμηρό, που μόνον ένας ζωγράφος με τη δική του απαράμιλλη μαστοριά μπορούσε ίσως να διακινδυνεύσει.[...] Πολύ παλιά, στο απώτερο παρελθόν, οι άνθρωποι είχαν κοιτάξει τις προσωπογραφίες με δέος, γιατί πίστευαν πως ο καλλιτέχνης, διασώζοντας την ομοιότητα, μπορούσε να διασώσει με κάποιο τρόπο και την ψυχή του ανθρώπου που ζωγράφιζε. Τώρα ο μεγάλος επιστήμονας, ο Λεονάρντο, επαλήθευε τα όνειρα και τους φόβους των πρώτων εικονοπλαστών. Ήξερε το μυστικό που έδινε ζωή σε όσα χρώματα άπλωνε ο μαγικός χρωστήρας του."

(απόσπασμα από το βιβλίο "Το Χρονικό της Τέχνης" του E.H. Gombrich, εκδόσεις Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης)



Απέναντι σε αυτό το δημιούργημα όμως, ας δούμε τις αντιδράσεις κάποιων εθνοτικών ομάδων, για να διαπιστώσουμε λίγο το επίπεδο παιδείας και αντίληψης των κοινωνιών τους - ίσως έτσι δώσουμε κάποιες απαντήσεις για το τι συμβαίνει γύρω μας και στη δική μας κοινωνία (ξέρετε πού εννοώ, στα κορναρίσματα, στα βρισίδια στο δρόμο, στις σπρωξιές στις στάσεις των λεωφορείων, στις ουρές που δεν τηρούνται, στη διαφθορά στο δημόσιο τομέα, στα νοσοκομεία που ΕΣΥ πεθαίνεις κλπ...):

1) Οι Άγγλοι:

2) Οι Γερμανοί:

3) Οι Ελβετοί:

4) Οι Ιταλοί:

5) Οι Σουηδοί:

6) Και φυσικά...................
οι Ελληνάρες, που δεν μπορούσαν να λείπουν από το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι

Α, ρε Ελληνάρες μου, πόσο σας χαίρομαι! Με το "μαγκιά, κλανιά και κωλοφιλιστρίνι" αντιμετωπίζετε τα μεγάλα φιλοσοφικά ζητήματα τούτου του σύμπαντος! Εύγε!

Υ.Γ.: Ευχαριστώ τον φίλο Α. για το mail με τις παραπάνω φωτογραφίες!