Η Ιατρική Βασισμένη σε Ενδείξεις, (όπως μεταφράζεται -από τους πιο πολλούς- ο όρος "Evidence Based Medicine"), είναι μια έννοια όχι νέα, καθώς έχει τις ρίζες της ήδη στον 19ο αιώνα κάπου στις όχθες του Σικουάνα, στο Παρίσι και ίσως και πιο νωρίς χρονολογικά.
Ως διαδικασία αναδεικνύει την μακραίωνη προσπάθεια του ανθρώπινου νου να αντιληφθεί το περιβάλλον το οποίο είναι γύρω του και από το οποίο προήλθε.
Αν κάτι όμως έχει αλλάξει σήμερα, είναι ότι ενώ παλαιότερα ο άνθρωπος προερχόταν από αυτό το -φυσικό ως επί το πλείστον- περιβάλλον, πλέον, το περιβάλλον προέρχεται από τον άνθρωπο καθώς είναι δημιούργημά του -πλαστικό, ως επί το πλείστον!-, δημιουργώντας συνεπώς την ερώτηση πόσο αξιόπιστη είναι αυτή η πληροφορία που προσπαθεί να μαζέψει ο άνθρωπος-ερευνητής, από έναν κόσμο που ο ίδιος έχει δημιουργήσει; Εδώ, προκύπτει το ζήτημα του bias (του σφάλματος), για όσους έχουν ακούσει κάτι από Στατιστική.
Και αν σήμερα, η πληροφορία και η Evidence Based Medicine καλπάζει και συμπαρασύρει τόσους ανθρώπους-ιατρούς στο πέρασμά της, ακόμα πιο βασανιστικά, προκύπτει το ερώτημα προς τα πού κατευθύνεται; Μην είναι στον γκρεμό και καταστρέφει μαζί της τόσους ανθρώπους; Οι ιατροί κατέχουν το ρεκόρ των αυτοκτονιών, αν δεν το γνωρίζατε... Μην είναι σε πνευματικό αδιέξοδο και burnout; Μην είναι σε μοναδική ιστορικά πρόοδο; Πώς μετριούνται και πώς αξιολογούνται αυτά τα μεγέθη; Χρειάζεται κάτι να αλλάξει; Εδώ, μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση, που συνοψίζεται νομίζω στο πολύ εύστοχο σύνθημα:
"working smarter, not harder"
Σε τόση βιβλιογραφία, που η "πληροφορία" οργιάζει και υπερσκιάζει τη "γνώση", αναδεικνύεται τόσο προφητικό το "ουκ εν το πολλώ το ευ"! Να, ένας ακόμα λόγος που το Evidence Based Medicine δεν είναι και τόσο σύγχρονο, σαν να λέμε... δεν είναι και τόσο uptodated!
Η κοινότητα και, κατ' επέκταση, ο νους του ανθρώπου, είναι σε ένα κομβικό σημείο: ή που θα διαλυθεί από τα τόσα δεδομένα (και μάλιστα Big Data), ή που θα τα εντάξει σε ένα εννοιολογικό πλαίσιο και θα τα μεταμορφώσει σε πληροφορία ("information"="in" + "formation"= "μετασχηματισμός" "μέσα σε"), ώστε να μπορέσει αφενός να τα αξιοποιήσει, αφετέρου να δραστηριοποιηθεί. Αν δεν το κάνει αυτό, ούτε θα αξιοποιήσει, ούτε θα δραστηριοποιηθεί, με πιθανότερο αποτέλεσμα να ακινητοποιηθεί και να πάψει το φαινόμενο της ζωής (τουλάχιστον, όπως το ξέρουμε μέχρι τώρα).
Να, μια ακόμα ενδιαφέρουσα πρόταση, που εξηγεί μέσα από ένα τρανταχτό παράδειγμα μεταξύ των καρδιολόγων, πώς πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που σχεδιάζουμε τις μελέτες μας, πώς πρέπει να προσέξουμε τα συμπεράσματα που εξάγουμε ώστε να προχωρήσει η επιστημονική σκέψη και και να προαχθεί η σχέση εμπιστοσύνης, και τελικά πώς να εμπιστευτούμε ή όχι όλα αυτά τα δεδομένα που μας κατακλύζουν ασφυκτικά. Και αν πλέον τα σημερινά εργαλεία (διαδίκτυο, πληροφορική και εν γένει τεχνολογία) εξελίσσονται με εκρηκτικό τρόπο, παραμένει ακόμα στο χέρι του Ανθρώπου πώς θα τα χρησιμοποιήσει: θα συνεχίσει να εκλέγει μέσω προσωποποιημένης παραπλάνησης των ψηφοφόρων και σκευωριών (=trumps), άχρηστους και επικίνδυνους πλανητάρχες (τύπου Trump), ή θα αξιοποιήσει αυτή τη δυναμική για να προσεγγίσει το πρόβλημα του καθενός, συνθέτοντας το ύφασμα της δημόσιας υγείας με όρους διαφορετικότητας, δίνοντας με αυτόν τον τρόπο έμφαση στην αναλυτική σύνθεση και στη συνθετική ανάλυση;
Για να το πούμε απλά: ο Μικρός Πρίγκηπας, όταν θέλησε να φύγει από τη μοναξιά του μικρού του πλανήτη και να ταξιδέψει στο Σύμπαν για να γνωρίσει τις άπειρες άγνωστες γωνιές του, χρησιμοποίησε ως μέσο ταξιδιού, τη δύναμη των κομητών, οι οποίοι παγιδευμένοι στην μικρή απόχη του, τον συμπαρέσυραν στην καρδιά του Κόσμου. Τέτοια, είναι και η δύναμη της Τεχνολογίας και της Πληροφορικής σήμερα, τέτοια και η δύναμη της Στατιστικής. Η απόχη όμως, ήταν στο χέρι του Μικρού Πρίγκηπα. Το ίδιο και αυτές οι δυνάμεις που κυβερνούν σήμερα τις ζωές μας: είναι στο χέρι μας πώς θα τις χρησιμοποιήσουμε. Μια μόνο παράκληση: ας μην είναι το χέρι μας αυτό που κατευθύνει το υπόλοιπο σώμα μας καθώς μας τραβάνε οι κομήτες του περιβάλλοντός μας, αλλά η λογική, που θα κατευθύνει το χέρι μας και θα είναι ο οδηγός μας σε αυτό το ανεξερεύνητο ταξίδι.
Υ.Γ.: Αξίζει να δείτε το συγκεκριμένο βίντεο-μάθημα Βιοστατιστικής (ειδικά από το 30ο λεπτό και μετά μέχρι τέλους), για να αντιληφθείτε αδρά την (καταδικασμένη να μην κερδηθεί ποτέ) έννοια της Evidence Based Medicine, η οποία εκφράζει την διαρκώς αναζητούμενη Άπειρη Αλήθεια από το πεπερασμένο και κατακρματισμένο μυαλό του Ανθρώπου. Επειδή, όμως, μέχρι ώρας δεν διαθέτουμε κάτι άλλο καλύτερο από το μυαλό του Ανθρώπου, ας το αξιοποιήσουμε και ας μην το αφήνουμε να ευτελίζεται σε λογής λογής χειραγωγήσεις...
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου