Η διπολική διαταραχή της Ιστορίας...

Αυτές τις μέρες μελετώ την ιστορία των Σλάβων στα Βαλκάνια, κάτι που από παλιά επιθυμούσα... 

Ξεδιπλώνοντας τη μακραίωνη ιστορία τους, που αρχίζει περίπου από τον 6ο αι. μ.Χ., σε μια σμίλευση παγανιστικών, ρωμαιοκαθολικών και ορθόδοξων στοιχείων, και έχοντας ταυτόχρονα κατά νου τη διαχρονική ατυχία να αποτελούν τα Βαλκάνια το όριο ανατολής-δύσης (γεννώντας αυτοκρατορικές συγκρούσεις αρχικά μεταξύ Βυζαντινών-Αβάρων, και μετά Οθωμανών-Αψβούργων), διαπιστώνει κανείς ότι όλο αυτό το ανακάτεμα λαών και πολιτισμών προκύπτει από την αδιάκοπη δίψα της εξουσίας, είτε αυτοκρατορικής λέγεται είτε -κυρίως- εκκλησιαστικής, για επέκταση. Τα σύνορα συνεχώς μεταφέρονταν, άλλαζαν και μαζί αλάλαζαν και οι αιμοδιψείς πολεμιστές που έσφαζαν και πότιζαν τη γη με αίμα αθώων... Οι πληθυσμοί εξορίζονταν, οι πατρίδες ήταν κάτι ευμετάβλητο, οι τόποι ερήμωναν ή πλήθαιναν και η εντοπιότητα δεν υπήρχε ως έννοια. Άραγε, θα υπήρχε αυτή η διασπορά αν οι εξουσιάζοντες δεν τσιγκλούσαν της Ιστορίας τις μηχανές; Χωρίς σταθερότητα τόπου, στερούνταν άραγε αυτοί οι πληθυσμοί από μιας καλύτερης τύχης; 

Είναι δηλαδή η εγκατάσταση σε έναν τόπο η αναγκαία και ικανή συνθήκη για ανάπτυξη πολιτισμού;

Ώσπου κατά τον 18ο αι. μ.Χ. εισάγονται στην Ευρώπη οι ιδέες περί εθνικής κυριαρχίας, περί ανάγκης σύνδεσης της έννοιας του έθνους με συγκεκριμένο τόπο, οπότε έγινε προσπάθεια σταθεροποίησης των λαών, κάθαρσης των φυλών, εξοντώσεις και νέοι εξορισμοί, νέα αιματοκυλίσματα, με κυρίαρχο άξονα λειτουργίας των μηχανών της Ιστορίας πλέον, τον τόπο και την έννοια της εντοπιότητας.

Είμαι σε μια περιοχή, στην Καστοριά, όπου διαδραμάτιζε σπουδαίο ρόλο όλα εκείνα τα χρόνια του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, και όπου ακόμα και σήμερα -συνεχίζοντας αυτήν την παράδοση του ανακατέματος- συνυπάρχουν τριών λογιών πληθυσμοί: οι "ντόπιοι", οι πόντιοι και οι βλάχοι. Οι "ντόπιοι", με ισχυρή σήμερα παρουσία, συνδέονται συγγενικά με τους Σλαβομακεδόνες, οπότε υπάρχουν ακόμα χωριά, δίπλα σχεδόν στην Καστοριά, που έχουν σπίτια στην ΠΓΔΜ, που ομιλούν σλαβομακεδόνικα, που χορεύουν και τραγουδούν στα πανηγύρια τους "ντόπιους" χορούς, που νοιώθουν ίσως ότι ανήκουν περισσότερο "εκεί" παρά "εδώ". Είναι τόσο σημαντικό λοιπόν το θέμα του "τόπου" και της "εντοπιότητας", που συνεχίζει και καθορίζει τα εθνικά πλαίσια αντίληψης και τη σκέψη των σημερινών ανθρώπων, ειδικά αυτών που διαβιούν στα σύνορα, εκεί που οι κοινοί νόμοι δεν ισχύουν... 

Ψες, καλεσμένος σε ένα παγανιστικό έθιμο ενός "ντόπιου" χωριού, όπου ανάβουν τεράστιες φωτιές, τις "μπουμπούνες" και χορεύουν ολόγυρά τους οι ντόπιοι του χωριού για να εξαγνίσουν το κακό, αφού συμμετείχα ακατάπαυστα στους χορούς σε μια προσπάθεια κάθαρσης του νου από οποιοδήποτε ίχνος σκέψης, πάντα υπό το ακατάπαυστο φέγγος της θεάς φωτιάς, εν μέσω -2o C και υπό το απλανές βλέμμα του αστερισμού του κυνηγού Ωρίωνα, μου φωνάζει στο αυτί ο πρωτοχορευτής: "πού τους έμαθες εσύ αυτούς τους χορούς;" και του απαντώ: "άμα μπεις στο χορό, χορεύεις..." και μετά γυρίζοντας προς τον ουρανό βροντοφωνάζει: "ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος...".

Άρα, το ερώτημα ξαναγυρνά: είναι η εγκατάσταση σε έναν τόπο η αναγκαία και ικανή συνθήκη για ανάπτυξη πολιτισμού;

Είναι ο τόπος, το σύμβολο της πολυπόθητης σταθερότητας που έχει ανάγκη ο άνθρωπος για να δραστηριοποιηθεί ή είναι το σύμβολο του καπιταλισμού που έχει ανάγκη να εδραιωθεί; Είναι ο τόπος που έχει την πρωταρχική βαρύτητα μέσα στην καρδιά του ανθρώπου ή άλλοι παράγοντες όπως η ειρήνη, η δικαιοσύνη, ο σεβασμός, που συνολικά δημιουργούν ένα σταθερό πλαίσιο ανάπτυξης και δημιουργικότητας; Είναι ο τόπος και το κομμάτι αυτού του τόπου που σου ανήκει (όπως ορίζει ο καπιταλισμός) ή το πλαίσιο που κουβαλάς μέσα σου και μαζί εκείνη η αίσθηση ότι εσύ ανήκεις σε κάποιο πλαίσιο ή γενικότερα σε ένα σύστημα αξιών ακλώνητο, το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιονδήποτε τόπο αρκεί να δοθούν οι κατάλληλες ευκαιρίες;

Το ερώτημα αυτό, θα μπορούσε πιο απλά και προσαρμοσμένο στις ανησυχίες ενός νέου της εποχής μας, να τεθεί λακωνικότερα: 

να μείνει κανείς ή όχι στην Ελλάδα του σήμερα;

Αυτό, όπως και άλλα παρόμοια ερωτήματα, ανήκουν σε εκείνο το κεφάλαιο της Ιστορίας που τιτλοφορείται ως "Η ακατάπαυστη πάλη ανάμεσα σε δυο όντα" ή αλλιώς ιατρικά ως "Η διπολική (δια)ταραχή της Ιστορίας"...

Σαν φάροι στα σκοτάδια τους...

Πρόσφατα, έγραφα σε φίλο καλό:

"... στα πέλαγα της αναζήτησης, αν κάπου πατούν οι θαλασσοδαρμένοι τούτης της πλάσης και παίρνουν δύναμη για να συνεχίσουν το ταξίδι τους, είναι κάποιες ενθύμησες από όμορφες εικόνες που αρκεί μια φορά να αντικρίσουν και έπειτα τις κουβαλούν για πάντα στην ψυχή για να φωτίζουν σαν φάροι τα σκοτάδια τους..."

Οι ενθύμησες εκείνες είναι το αντίβαρο (ή αλλιώς το "αντίδωρο") της προσδοκίας του προορισμού, η οποία είναι το μεγαλύτερο βάσανο του ταξιδιού...

Και για να δεις ξεκάθαρα τον προορισμό, πρέπει να τον δεις και από άλλη ματιά, κάτι που είναι το καλύτερα κρυμμένο μυστικό του βυθού...

Αν το αποκαλύψεις, θα γνωρίσεις και άλλα μυστικά, όπως το πώς τα πουλιά γίνονται τα φύλλα στα κλαδιά ενός γυμνού δέντρου...

Ή το πώς κάποιοι κάθονται σταυροπόδι και απολαμβάνουν το χριστουγεννιάτικο στολισμό...

Της ψυχής μας τα αγεφύρωτα κενά...

Άκουσα σήμερα κάτι που σχεδόν με διαόλισε... 

Λέει άνθρωπος επιστήμων: "καλά,  είναι δυνατόν ένα τσογλάνι, να τον κάνουν ήρωα; Ένα τσογλάνι και μισό...!". Και πετάγεται και άλλος άνθρωπος, της αυτής επιστήμης και επικροτεί τω αυτώ τρόπω: "Μπράβο, και εγώ αυτό λέω, πρόκειται για τσογλαναρά...".

Τυχαίνει οι επιστήμονες αυτοί, να είναι συνάδελφοί μου -με την τυπική τουλάχιστον σημασία του όρου- και τυχαίνει να αναφέρονται για τον Νίκο Ρωμανό που μονοπωλεί τα ειδησεογραφικά δελτία τις τελευταίες ημέρες.

Νομίζω η απάντηση που έδωσε ο Τσίπρας με βρίσκει σύμφωνο: είναι δυνατόν, είπε, η κυβέρνηση να κάνει το λιοντάρι σε ένα παιδί και μπροστά στην τρόικα να σκύβει το κεφάλι...;

Ας αναλύσουμε την κατάσταση λίγο πιο ανθρωπο-λογικά, υπονοώντας ότι για να μιλήσουμε για τα ανθρώπινα αρκεί μερικές φορές να μιλήσουμε απλά, λογικά...

Έχουμε έναν νεαρό, που κάποια χρόνια πριν βιώνει το θάνατο ενός -λιγότερο ή περισσότερο- φίλο του, του Αλέξη Γρηγορόπουλου, οπότε αρχίζει να επικρατεί στο -λιγότερο ή περισσότερο- νεαρό μυαλό του σύγχυση και αταξία, η οποία μάλιστα προέρχεται από την πιο επίσημη πλευρά της εξουσίας, αυτήν που έχει ορκιστεί και υπάρχει ακριβώς για να διατηρεί την τάξη... Πρώτο σημείο: είναι δυνατόν στα μάτια ενός νεαρού, να μην δημιουργείται απορία; 

Συνεχίζουμε. Ο νεαρός αυτός, κάποια στιγμή κρατά ένα καλάζνικοφ και πάει να ληστέψει τράπεζες κλπ κλπ όταν την ίδια στιγμή, οι τράπεζες είναι αυτές που ληστεύουν τον κόσμο, που βγάζουν σε πληστηριασμό τα σπίτια για δάνεια που δεν μπορούν να αποπληρωθούν, όταν όμως πρώτα οι ίδιες οι τράπεζες έχουν φτιάξει έτσι τους κανόνες της αγοράς ώστε ο -λιγότερο ή περισσότερο- χαζός άνθρωπος να αναγκαστεί να πάρει δάνειο, πεπεισμένος ότι το χρειάζεται και τελικά, πεινασμένος όταν πλέον δεν το χρειάζεται... Δεύτερο σημείο: είναι δυνατόν στα μάτια ενός νεαρού να μην δημιουργείται απορία με όλη αυτή την υλική απορία που έχει δημιουργηθεί γύρω μας, όταν τόσοι άποροι βουτούν στα σκουπίδια ή βουτούν από παράθυρά;

Συνεχίζουμε. Ο νεαρός αυτός, κάποια επόμενη στιγμή, κρατά ένα γαμημένο κείμενο που λέγεται Σύνταγμα, που λέει ότι ο οποιοσδήποτε, μπορεί να σπουδάσει ως αναφαίρετο δικαίωμα, επειδή ακριβώς η παιδεία, έστω έτσι όπως -λιγότερο ή περισσότερο- προωθείται από την ελληνική εκπαίδευση, στοχεύει στο να διαπλάθει ανθρώπους και τους διαπλάθει ώστε να τους καθαίρει από... λάθη! Τρίτο σημείο: ο νεαρός που μελετάμε, επιθυμεί ως φυλακισμένος, έχοντας πετύχει σε μια -λιγότερο ή περισσότερο- αξιόλογη σχολή της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, να λαμβάνει εκπαιδευτικές άδειες για να σπουδάζει, όταν πρόσφατα ένας πρωθυπουργός της Ελλάδας -ο Κων/νος Καραμανλής- δεν είχε κανένα πτυχίο (παιδεία άραγε είχε;) και την ίδια στιγμή αποφάσιζε για το παρόν και μέλλον της χώρας μας και μαζί για το μέλλον των επιστημόνων και των παραγωγικών δυνάμεων αυτής της χώρας... Είναι λοιπόν, δυνατόν, στα μάτια ενός νεαρού να μην δημιουργείται απορία, όταν απ' τη μια το Σύνταγμα του κατοχυρώνει ένα αναφαίρετο δικαίωμα και την ίδια στιγμή απ' την άλλη, αυτοί που λένε ότι προστατεύουν το Σύνταγμα, να μην επιτρέπουν την εφαρμογή του;

Αν αντέχουμε, συνεχίζουμε λίγο ακόμα. Αν αυτός ο νεαρός δεν είχε κάνει κοπάνα στην ώρα της Ιστορίας του Δημοτικού και του Γυμνασίου, ίσως είχε ακούσει για τη φυλάκιση του Κολοκοτρώνη και των άλλων ομοίων του, αφού πρώτα δικάστηκαν από... ομοίους τους. Τέταρτο σημείο: πώς γίνεται να μην δημιουργείται απορία στα μάτια του νεαρού όταν από τη μια του προβάλλουν σαν εθνικά πρότυπα κάποιους ανθρώπους που σήκωσαν το όπλο εναντίον του εχθρού και πάλεψαν μέχρι θανάτου αντέχοντας βασανισμούς και εξευτελισμούς και φυλακίσεις ακόμα, και την ίδια στιγμή αυτοί που του τα επιβάλλουν αυτά τα πρότυπα, να τον καταδικάζουν παρομοίως και τον φυλακίζουν...

Και τελειώνοντας, φτάνουμε στο στόχο. Αν αυτός ο νεαρός είδε την εξουσία να οπλίζει το χέρι του ΜΑΤατζή, που είναι ο προστάτης της κοινωνίας, και να το στρέφει εναντίον του έφηβου φίλου του, αν είδε το σιδερένιο χέρι του ΜΑΤατζή να γρονθοκοπεί έναν συλληφθέντα, αν είδε το κοκκάλινο πόδι του ΜΑΤατζή να κλωτσά το γυμνό πόδι μιας γυναίκας, αν είδε το οχλοποιημένο και σκεπαστό πρόσωπο του ΜΑΤατζή να εμποδίζει έναν ξεσκέπαστο έλληνα πολίτη να πάει σπίτι του, αν του μίλησαν για νόμους και οι προστάτες του Νόμου οι ίδιοι πρώτοι παρανομούν, αν τον κατηγόρησαν για οπλοφορία και η κατηγορία εκφράζεται από επιδειξιομανείς οπλοφόρους, αν τον καταδίκασαν για ληστεία όλοι αυτοί που πρώτοι ληστεύουν -από ένα απλό μπουκάλι με νερό τον περιπτερά ως την πουτάνα την εφορία που ληστεύει όλους μας- και κατακρεουργούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια  ... ε, τότε αγαπητοί μου, πώς να μην δημιουργήσουν τα πρησμένα -από το ξύλο όταν συνελήφθη και ίσως από την πείνα τώρα- μάτια αυτού του νεαρού, απορία για το πού πάει αυτή η κοινωνία μας; Ακόμα περισότερο, πώς να μην δημιουργήσουν περισσότερο απορία και φτώχεια στον απλό κοσμάκη;

Και αν νομίζετε ότι μεροληπτώ υπερ του Ρωμανού, κάνετε λάθος. Ο Ρωμανός και ο κάθε Ρωμανός, οφείλει να δικαστεί και να καταδικαστεί όπως μια έννομη Πολιτεία ορίζει. Το ερώτημα όμως είναι άλλο: πώς θα δικαστούν όλοι εκείνοι που ορίζουν μια παράνομη Πολιτεία και την φέρνουν στα μέτρα τους, ώστε να την προβάλλουν ως νόμιμη...; Αυτό, είναι με απλά λόγια που λένε ότι η εξουσία ορίζει το "νόμιμο" και το "παράνομο"... Αυτό είναι που η Ανθρωπολογία προσπαθεί να αναδείξει... Ότι το αυταπόδεικτο, μερικές φορές είναι αυθαίρετο... και αυτοί που αυθαιρετούν "στηρίζονται" σε δικαίωμα... αναφαίρετο!

Το μεγαλύτερο συμπέρασμά μου, ξέρετε πιο είναι, με αφορμή τα περί εκπαιδευτικής άδειας και περί σπουδών των Ελλήνων σήμερα; Ότι απέχουμε πραγματικά από την έννοια της παιδείας... και για αυτό απέχουμε πραγματικά από τα παιδιά μας και τις αγωνίες τους ως κοινωνία... Τι μένει; Απ΄τη μια οι μεγάλοι αυτής της κοινωνίας να χαρακτηρίζουν τα παιδιά τους "τσογλάνια" αντί να προσπαθούν να τα νουθετήσουν και απ΄την άλλη, τα παιδιά να χαρακτηρίζουν τους μεγάλους "προδότες" που δεν προσπαθούν να αντισταθούν σε κάθε τρόικα που μας τρώει τα σωθικά... 

Το περίεργο είναι που αντί ο πατέρας να πει ένα συγνώμη στο παιδί του για τη ζωή που έζησε, το παιδί καταδικάζεται που δεν λέει συγνώμη στον πατέρα για μια ζωή που δεν πρόλαβε να ζήσει...

Για της ψυχής μας τα αγεφύρωτα κενά, θα ενδιαφερθεί επιτέλους κανείς σε τούτη τη γαμημένη την κοινωνία που ξέρει μόνο να δικάζει χωρίς να κάνει ποτέ την αυτοκριτική της...;

"Συγνώμη πατέρα"

Στίχοι, Μουσική, Ερμηνεία:

Δημήτρης Ζερβουδάκης

"Ρεμάλι πατέρα"
Στίχοι, Μουσική, Ερμηνεία:
Ορφέας Περίδης

Ο αγών, η αγωνία, το εναγώνιο...

Στην ιστορία έχει γίνει πολύς... λόγος, για την αξία της ελληνικής γλώσσας, για το γλωσσικό ζήτημα (σχετικά με την αντιπαράθεση καθαρεύουσας-δημοτικής) που ταλάνισε την ελληνική κοινωνία για πάνω από 100 χρόνια, για τη φτωχή ή πλούσια γλώσσα, για την αξεπέραστη αρχαία ελληνική γλώσσα ή για την φθίνουσα γλώσσα των νέων γενιών κοκ...

Έχετε σκεφτεί όμως ποτέ, αν όλη αυτή η αντιπαράθεση είναι παντελώς... εξωγλωσσική;! Αν δηλαδή είναι ένα φαινόμενο που δεν αφορά καθόλου, ούτε έχει να κάνει με, την ίδια τη γλώσσα;!

Η αρχαία ή η καθαρεύουσα γλώσσα, που τόσο μας γεμίζει με εθνική υπερηφάνια, αλλά που λίγοι σήμερα ξέρουμε να διαβάζουμε και ακόμη λιγότεροι να μιλάμε, άραγε τί περιέχει και έχει αξία; Είναι η ίδια η δομή της ή μήπως ο συμβολισμός που αυτή φέρει, κατά τον οποίο μας παραπέμπει στα τεράστια πνευματικά οικοδομήματα των προγόνων μας; 

Ο Καβάφης στο "Ο Ιουλιανός εν Νικομηδεία" γράφει:

"Άστοχα πράγματα και κινδυνώδη

οι έπαινοι για των Ελλήνων τα ιδεώδη"

Τι θέλει άραγε να πει με αυτό το στίχο ο ποιητής;

"Και ομως τη δεκαετία του 1980 το ζητούμενο δεν είναι η επιστροφή στην καθαρεύουσα [...], το ζητούμενο είναι μια γλώσσα 'καλύτερη' από αυτήν που μιλάει (και γράφει) η ελληνική γλωσσική κοινότητα. Αποκαλυπτικό ανάμεσα στα προτεινόμενα μέτρα θεραπείας της γλωσσικής παρακμής είναι το παλαιότατο και πάντα ισχυρό ιδεολογικό άτοπο που συνοψίζεται στην πεποίθηση ότι για να μιλήσουν 'σωστά' οι Έλληνες τη γλώσσα τους πρέπει να μάθουν καλά μιαν άλλη γλώσσα, την αρχαία.

[...]

Ο κοινωνικός ρατσισμός που με κυνική αφέλεια περιέχεται στις θέσεις της δικτατορίας σχετίζεται με τον εθνικισμό εναντίον του οποίου πολέμησαν οι δημοτικιστές, τον εθνικισμό εκείνο που μεγαληγορώντας για την κλασσική αρχαιότητα διεκδικεί τιμή και δόξα στην εθνική ταυτότητα για την ομοιότητά της και μόνο με τους αρχαίους προγόνους. Αυτή η εθνική ιδεολογία αναβιώνει σε περιόδους κρίσης των αξιών που χαρακτηρίζει απουσία ιδεολογικής προοπτικής. Κατά τις περιόδους αυτές οι δεύτερης συνήθως κατηγορίας διανοούμενοι επιδιώκουν να αναγνωρίζονται ως τρισέβαστοι και σπουδαίοι με αποκλειστική επίκληση της ελληνικότητάς τους που αντιλαμβάνονται σαν 'ομοιότητα' με τους προγόνους. Καθώς αυτή η ομοιότητα δεν έχει από πουθενά σχεδόν να αντλήσει ενδείξεις, επικεντρώνεται συστηματικά στη γώσσα. Επαναλαμβάνεται έτσι από τα μέσα του 19ου αιώνα η ίδια αντίφαση, περιγράφεται η ελληνικότητα και η ελληνική γλώσσα με τα μελανότερα χρώματα και τα υβριστικότερα επίθετα, για να συμπληρωθεί από μια λεξιθηρική και συχνά γελοιογραφική στην υπερβολή της εξύμνηση μιας 'άλλης' ελληνικότητας και μιας 'άλλης' ελληνικής γλώσσας, που ονομάζεται διαχρονκή και επικαλείται τους αιώνες παράλληλα κατακεραυνώνοντας τους δημοτικιστές. Την άποψη αυτή την είδαμε από τον καιρό του Ψυχάρη μέχρι την περίοδο της ναζιστικής κατοχής. Την παρακολουθησαμε να επαναλαμβάνεται τη μετεμφυλιακή δεκαετία του 1950. Θα την ξαναδούμε ως μεταγλωσσική θέση των δικτατόρων της επταετίας 1967-1974 και σαν ειρωνία της ιστορίας θα τη συναντήσουμε απρόσμενα με τα ίδια επιχειρήματα και ακριβώς την ίδια λογική τη δεκαπενταετία 1980-1995".

(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το υπέροχο βιβλίο που σήμερα ολοκλήρωσα και συνιστώ όπως και δήποτε: "Η Γλώσσα και το Έθνος 1880-1980, Εκατό χρόνια αγώνες για την αυθεντική ελληνική γλώσσα" της Άννας Φραγκουδάκη, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2001) 

Άραγε τί ήθελε να πει ο ποιητής Καβάφης με αυτά τα καυστικά λόγια του; Είναι μάλλον, αυτή η πολιτική ερμηνεία που λαμβάνει κάθε διαμάχης στην ελληνική κοινωνία; Είναι αυτή η δυσκολία να διακρίνουμε το όριο του εθνικού και του εθνικισμού; Είναι η δυσκολία να αντιληφθούμε ότι εδώ και τουλάχιστον 100 χρόνια η λέξη δημοτική εμπεριέχεται στη λέξη δημο(κρα)τική, επειδή ακριβώς η δημοτική αφορά όλο το λαό, μιλιέται και χρησιμοποιείται από όλο το λαό, όπως ακριβώς γίνεται και με την εξουσία την κοινωνική -που για να είναι δημοκρατική- πρέπει να ασκείται και να χρησιμοποιείται από όλο το λαό...; Η βάση του συλλογισμού μας λοιπόν, όταν καταπιανόμαστε με θέματα της γλώσσας πρέπει να δοθεί στη... βάση του συλλογιστικού μας... κοινώς, στον ίδιο το λαό και στην κοινή μοίρα του. 

Όπως είχε πει ένας άλλος μεγάλος ποιητής, ο Σεφέρης στο ποίημά του "Μυκήνες":

"Βουλιάζει όποιος σηκώνει τις μεγάλες πέτρες

τούτες τις πέτρες τις εσήκωσα όσο βάσταξα

τούτες τις πέτρες τις αγάπησα όσο βάσταξα

τούτες τις πέτρες, τη μοίρα μου."

για να τονίσει δια στόματος ενός "Γέροντα την Ακροποταμιά" ο οποίος στέκει στα "Ημερολόγια καταστρώματος Β' " :

"Δε θέλω τίποτε άλλο, παρά να μιλήσω απλά, να μου δοθεί ετούτη η χάρη."

Η γλώσσα του λαού, δεν μπορεί να είναι άλλη από τη γλώσσα του πόνου, τη γλώσσα του καθημερινού μόχθου και τη γλώσσα εκείνων των συνθηκών που γεννούν νέα πράγματα μέσα από τη συνεχή τριβή. Η τριβή των ανθρώπων παράγει θερμότητα και είναι αυτή η θερμότητα, που ζεσταίνει τις ψυχές των ανθρώπων...

Όπως με τη θρησκεία, έτσι και με τη γλώσσα (για να μην επεκταθώ στη γλώσσα της θρησκείας... και η βλακεία υψωθεί στο τετράγωνο...) αυτό που επικρατεί πραγματικά είναι ο φανατισμός, αντί ο σεβασμός και η προσπάθεια για επικοινωνία. Είναι κάτι άλλο, από ό,τι πραγματικά οι βαθειές έννοιες αυτές (θρησκεία-γλώσσα), ως διαφοροποιητικά πολιτισμικά στοιχεία, πρεσβεύουν, καθότι είναι άλλο αφενός από τη θεία-κοινωνία που η θρησκεία υπόσχεται και αφετέρου άλλο από την πραγματική επι-κοινωνία που η γλώσσα προσδοκά.

Εξάλλου, η γλώσσα όταν χρησιμοποιείται για να διαχωρίσει αντί να ενώσει, για να επιτεθεί αντί να επικοινωνήσει, φτάνουμε σε ακραία φαινόμενα.

"Η αταίριαστη με την Ευρώπη δικτατορία του 1967, έδωσε στη μετεμφυλιακή δεξιά την ευκαιρία ιδεολογικής αναβάπτισης και υπέρβασης του βαθύτατου χάσματος που είχε ανοίξει ο εμφύλιος πόλεμος. Οι περισσότεροι εκπρόσωποι της τότε διεξιάς συνειδητοποίησαν ότι τα θεμέλια της κοινωνίας δεν κινδυνεύουν από την κομμουνιστική αριστερά (που πουθενά στην τότε δυτική Ευρώπη δεν απειλεί το καθεστώς) αλλά από την άσκηση της πολιτικής χωρίς τη συναίνεση της πλειοψηφίας των κοινωνικών ομάδων. Οι περισσότεροι εκπρόσωποι της τότε δεξιάς θα στραφούν από τότε προς την πολιτική και τον ιδεολογικό λόγο του σεβασμού του κοινοβουλευτισμού και θα αρχίσουν από το 1967 να υπερασπίζονται τις αρχές της δημοκρατίας. Η σημαντική αυτή αλλαγή θα έχει επιπτώσεις. Το καλοκαίρι του 1974, με τη διάλυση του χουντικού κράτους, που επέφερε η τελευταία 'εθνική' πράξη των δικτατόρων το πραξικόπημα στην Κύπρο και ακολούθησαν η επέμβαση τουρκικών στρατευμάτων και η διχοτόμηση, η καθεστωτική αλλαγή θα επιτρέψει να γίνει δεκτός στην Ελλάδα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με ευρεία συναίνεση και να αποχτήσει η ελληνική πολιτική ένα κόμμα συντηρητικό στο προφίλ της ευρωπαϊκής χριστιανοδημοκρατίας."

(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το υπέροχο βιβλίο που σήμερα ολοκλήρωσα και συνιστώ όπως και δήποτε: "Η Γλώσσα και το Έθνος 1880-1980, Εκατό χρόνια αγώνες για την αυθεντική ελληνική γλώσσα" της Άννας Φραγκουδάκη, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2001, σελ. 90)

Αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα...

Σήμερα, μου ήρθε φλασιά! 

Αναλογιζόμουν, αν ο Πόλεμος είναι ο πατήρ πάντων και η άγρια Φύση είναι η μητέρα μας η οποία βασίζεται στο νόμο της φυσικής επιλογής που θέλει το μεγάλο ψάρι να τρώει το μικρό, τότε γιατί μας κάνει τόσο εντύπωση που εμείς οι άνθρωποι, τα τέκνα τους δηλαδή, είμαστε όπως είμαστε... και που ο ένας (σ)τρέφεται του άλλου;

Να 'ναι αυτό που λένε ότι "αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα";

Η λειτουργία της... Λειτουργίας! Μάθημα 4ο (φροντιστηριακό, για τους αδύναμους που δεν κατάλαβαν τα προηγούμενα...)

Η Ρητορική είναι μια τέχνη με μακραίωνη πορεία. Είναι όμως, θαρρώ και μια τέχνη που υποβάλλει τους φορείς της σε μια μακραίωνη ταλαιπωρία. Είναι επίσης, εν πολλοίς υπεύθυνη και για τη σημερινή ασυνεννοησία. 

Η Ρητορική, δημιουργήθηκα από τους προσωκρατικούς και τους Σοφιστές για να χρησιμοποιηθεί ως βασικό εργαλείο πειθούς στις μεταξύ τους διενέξεις. Στην πορεία καλλωπίστηκε, ακονίστηκε, ενδυναμώθηκε, πολυχρησιμοποιήθηκε, μέχρι να φτάσει στην Αναγέννηση που συμβολοποιήθηκε και καταγράφηκε σε εικόνες όπως η παρακάτω, ως γυναικεία μορφή με ρομφαία-σύμβολο της δύναμης του λόγου.

Τελικά, φτάνει ως τις μέρες μας, αφού πρώτα παρερμηνεύθηκε, διαστρεβλώθηκε, κακοποιήθηκε, πολυφορέθηκε, πολιτικοποιήθηκε στυγνά και τελικά επισημοποιήθηκε ως το βασικό εκείνο εργαλείο της δημόσιας ζωής.

Έχω όμως μια αλλεργία στη Ρητορική, από καταβολής της... Ο λόγος είναι ότι, όσο και αν το διατείνεται, δεν υπηρετεί τον... λόγο, αλλά την εξουσία! Η Ρητορική από γενέσεώς της, προτάσσει την πειθώ ως τον βασικό στόχο της. Μέσο για την πειθώ είναι η δύναμη του λόγου και ακριβώς αυτό προσφέρει η Ρητορική, δηλαδή δύναμη. Δύναμη και εξουσία για να πείσεις. Το πρόβλημα δεν είναι αυτό από μόνο του, όσο το ότι παραβλέπει κάτι πολύ πιο βασικό: την ίδια την επικοινωνία!! Αν ξεκινάς πεπεισμένος  ότι θέλεις να πείσεις και στην προσπάθεια σου αυτή με τον συνομιλητή σου βγάζεις σπαθιά και μαχαίρια (εξου και το σύμβολο του σπαθιού στην ανωτέρω αναγεννησιακή γκραβούρα), τότε ξεχνάς να επικοινωνήσεις... 

Η διαδικασία της επικοινωνίας είναι βαθύτερη. Ξεκινάς να συνδιαλέγεσαι με κάποιον για να του δείξεις τον τρόπο που εσύ βλέπεις τα πράγματα. Το ίδιο κάνει και ο άλλος. Αν τώρα στη διαδρομή της συζήτησης σου φανεί η άποψη του άλλου καλύτερη, τότε πείθεσαι και την ασπάζεσαι. Το ίδιο και ο άλλος, αν κάτι του φανεί καλύτερο, τότε το ακολουθεί. Αυτό, νομίζω είναι μια υγιής συζήτηση, ένας ώριμος διάλογος. Η πειθώ λοιπόν, είναι η κατάληξη, ή αλλιώς αν θέλετε, το επιστέγασμα της συζήτησης και του δημοκρατικού διαλόγου μεταξύ δυο συνειδητοποιημένων ανθρώπων. Το να ξεκινά κάποιος την κουβέντα του με απόλυτο και ξεκάθαρο σκοπό την πειθώ, έχει χάσει όλο το ταξίδι της επικοινωνίας, που δεν είναι άλλο από το να επιτρέψει στον εαυτό του να δει τα πράγματα μέσα από τα μάτια του συνομιλητή του. Η τακτική αυτή (που επιβάλλεται από τη Ρητορική), είναι τακτική επιθετική, εξουσιαστική, καταδυναστική και τελικά εξευτελιστική για έναν άνθρωπο, αν θέλει να λέγεται κοινωνικό ον με πολιτική συμπεριφορά (κατά Αριστοτέλη). 

Θα μου πείτε βέβαια, ο ίδιος ο Αριστοτέλης πίστευε στη Ρητορική, ως μαθητής του Πλάτωνα ο οποίος με τη σειρά του ήταν μαθητής του Σωκράτη... Ναι, αλλά με το εξής χαρακτηριστικό: η Ρητορική του Αριστοτέλη (θεωρούσε ο ίδιος ότι) κατείχε την απόλυτη αλήθεια, τη μια και μοναδική, αυτή που πρέπει να διαδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο, από στόμα σε στόμα, κάτι σαν τη θεία Κοινωνία (και ακριβώς για αυτό το λόγο ο Αριστοτέλης κατόρθωσε να επιβιώσει μέχρι την Αναγέννηση, γιατί προωθούσε ένα μοντέλο παρόμοιο με αυτή της Θρησκείας, άρα δεν ερχόταν σε αντίφαση με αυτήν, οπότε δεν δέχτηκε ποτέ την μήνιν της όλα αυτά τα εκατοντάδες χρόνια...). Η Ρητορική αυτή, υποστήριζε ένα μοντέλο ανάπτυξης και διάδοσης, επειδή ακριβώς θεωρούσε ότι συμπορεύεται με ένα σχέδιο διάσωσης της πανανθρώπινης Αλήθειας. 

Αυτή η στάση, στην πορεία των αιώνων άλλαξε, το σπαθί της Ρητορικής έγινε από κάποιο σημείο και ύστερα το Εξκάλιμπερ, για να καταλήξει τη σήμερον εποχή να γίνει το Φωτόσπαθο που ρίχνει Φως ή καταδικάζει στο Σκοτάδι με την άνεση του πατήματος ενός και μόνο πλήκτρου... Και για να σας δώσω να καταλάβετε ένα παράδειγμα ανάλογο, θα σας ζητήσω να κοιτάξετε γύρω σας σε μια κοινωνική εκδήλωση. Τί θα δείτε να επικρατεί; Ελάτε λίγο, σκεφτείτε προσεκτικά... Πάμε λίγο ακόμα... Μπράβο! Το βρήκατε! Είναι τα smartphones, τα tablets, και όλη εκείνη η τεχνολογία που και η κουτσή Μαρία έχει αποκτήσει (το "εν μέσω κρίσης" νομίζω δεν χρειάζεται να το αναφέρω σε αυτό το σημείο, δεν θα προσθέσει και πολλά στη νοσηρότητας της κατάστασης...). Είναι λοιπόν, εκείνα τα εργαλεία που μας δίνουν φοβερές δυνατότητες επικοινωνίας, αλλά παραδόξως... δεν μας δίνουν επικοινωνία! Μα πώς γίνεται αυτό; Πώς γίνεται τα φοβερά αυτά μέσα επικοινωνίας, να μας αποτρέπουν από την πραγματική επικοινωνία; 

Η απάντηση είναι η ίδια και στο ερώτημα, πώς γίνεται η Ρητορική, που γεννήθηκε για να μπορέσουν οι άνθρωποι να επικοινωνήσουν καλύτερα, να κατορθώνει να κάνει τους ανθρώπους να μπερδεύονται και να συγχέονται (αφού πρώτα καταφέρνει να τους κάνει να συγχύζονται...), και δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι η Ρητορική όπως έχει διαμορφωθεί στη σύγχρονη εποχή, δίδει έμφαση στην έννοια της δύναμης και στην έννοια της εξουσίας που υπόσχεται ως πυλώνες των ανθρώπινων σχέσεων, χάνοντας έτσι την τριβή της πραγματικής επικοινωνίας ανάμεσά τους, συνθλίβοντας το άνοιγμα προς στον συνομιλητή, ή το κάλεσμα για μια κοινή πορεία... 

Αν ανατρέξετε στην προηγούμενη ανάρτηση αυτού του blog, μια τέτοια στάση, εμποδίζει τη θετική στάση της Ηθικής, αυτής που πάει μπροστά, που καλεί τους συνανθρώπους σε κάτι καλύτερο, που βάζει πάνω από τον εαυτό μας τον ίδιο τον συνάνθρωπο, αυτής που στηρίζεται τελικά σε αλτρουιστικά πρότυπα. Και επειδή, ως γνωστόν, η τριβή παράγει θερμότητα, είναι λογικό και φυσικώς αναμενόμενο, μια τέτοια στάση να προάγει τη θερμότητα ανάμεσα στους ανθρώπους, και όχι την κακή, ψυχρή και ανάποδη σχέση που η εξουσία και η δύναμη επιθυμούν να επιβάλουν. Διότι, κάθε εξουσία (και αυτό είναι επίσης γνωστό από την Ιστορία) νοηματοδοτείται από το γεγονός ότι μπορεί να επιβληθεί σε κάποιους. Αν δεν υπάρχουν κάποιοι προσφερόμενοι και άμεσα διαθέσιμοι, η εξουσία αυτομάτως ισοπεδώνεται και γκρεμίζεται.

Κάτι ακόμα για να γίνει πιο ξεκάθαρη η αναφυλαξία που μου προκαλεί η τέχνη της Ρητορικής: όλοι οι πολιτικοί ετούτης της χώρας, αλλά σίγουρα και όλων των χωρών, έχουν δεχτεί μαθήματα Ρητορικής, από μικρή ηλικία, με σκοπό να μπορούν να σταθούν στον πολιτικό στίβο. Δεν σας κάνει εντύπωση όταν ακούς σε ένα τηλεοπτικό πάνελ καμιά δεκαριά πολιτικούς, να νομίζεις ότι ο καθένας τους ξεχωριστά έχει δίκαιο και ότι μιλάει με αληθινά και πειστικά στοιχεία; Πώς γίνεται όμως, παράλληλα όλοι αυτοί μεταξύ τους να μην επικοινωνούν; Γίνεται, γιατί πολύ απλά δεν θέλουν να επικοινωνήσουν! Έτσι, και η Ρητορική που τους γαλούχησε, δεν θέλει να τους διδάξει επικοινωνία, αλλά εξουσία... Θυμάμαι, έναν συνάδελφο ιατρό, ο οποίος (καλό και τουλάχιστον ειλικρινές παιδί) μου είχε εξομολογηθεί κάποια στιγμή, ότι οι γονείς του, μεγάλα στελέχη της Νέας Δημοκρατίας, τον προόριζαν να γίνει σαν μεγαλώσει, ο υπεύθυνος-αρχηγός της νεολαίας της ΝΔ και για αυτό το λόγο, από μικρό του επέβαλαν να κάνει μαθήματα (κάθε εβδομάδα 2-3 ώρες) Ρητορικής μέσα από ασκήσεις επιχειρηματολογίας, μέσα από στρατηγική ορθής χρήσης συγκεκριμένων λέξεων σε συγκεκριμένες περιστάσεις, που σκοπό είχαν αυτές οι λέξεις όχι να αποκαλύψουν νοήματα και να ξεκαθαρίσουν καταστάσεις και παρεξηγήσεις, αλλά να αποκρύψουν νοήματα και να διαστρεβλώσουν την πληροφορία...

Πώς να μην μπερδεύομαι λοιπόν όταν βλέπω κινήσεις όπως αυτές, που συγκροτημένα φιλόλογοι και πανεπιστήμονες προσπαθούν να ταυτίσουν την Ρητορική με την Εξουσία, και όχι τη Ρητορική με την Επικοινωνία; Πώς γίνεται να με πείσουν ότι το άρθρο α και το άρθρο γ ενός καταστατικού όπως αυτό, δεν έρχονται σε αντίφαση; Πώς γίνεται από τη μια να γίνεται λόγος για την ισχύ της επιχειρηματολογίας και από την άλλη να γίνεται λόγος για σεβασμό της διαφορετικής άποψης και για δημοκρατικό διάλογο; Πώς γίνεται να κάνουμε επίκληση στην Εξουσία με σκοπό να επικοινωνήσουμε και αυτό να το ονομάζουμε Δημοκρατία; 

Πώς γίνεται τελικά, η Εξουσία του ενός να επιβάλλεται και να προβάλλεται ως η Δημοκρατία όλων; Και ακόμα χειρότερα, πώς γίνεται αυτή η σύγχυση όλων σήμερα, να μην μπορεί να αντικρουστεί από κανέναν; Άρα, ποια είναι η πραγματική κρίση αγαπητοί μου συνάνθρωποι;

Πόσο μπερδεμένα είναι τελικά τα πράγματα και πόσο διαφορετικά λειτουργούν αν προσπαθήσεις να τα βγάλεις από τα στεγανά πλαίσια εκφοράς τους; Πόσο γυμνός φαίνεται ο βασιλιάς όταν του τραβήξεις έστω και μια κλωστή από το χρυσοποίκιλτο ένδυμά του; 

Τελικά, επειδή τα λόγια τα κούφια των Ρητόρων τα παίρνει ο άνεμος, μερικές φορές το να λες για τον άνεμο (ανεμο-λόγιο) έχει πιο πολύ ουσία...

"Ανεμολόγιο"

Στίχοι: Κώστας Τριπολίτης

Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Ερμηνεία: Γιώργος Νταλάρας

"επιτέλους, σκασμός οι ρήτορες, πολύ μιλήσαμε..."

Αγαπητέ Αριστοτέλη, ξέρω θα σε στενοχωρήσω, αλλά πρέπει να σου το πω την αλήθεια, αυτή που όπως υποστήριζες σε όλη σου τη ζωή, είναι μία και μοναδική, που κατευθύνει τις ζωές μας, που είναι το πρώτο κινούν του σύμπαντος:

Αγαπητέ Αριστοτέλη, 

"ξέσκισε η τσούλα η Ιστορία αρχαία οράματα..."

και μαζί ξέσκισε και τα παιδιά της...

Η λειτουργία της... Λειτουργίας! Μάθημα 3ο και τελευταίο

Η Ηθική, είναι ένα μέτρο, ένας κανόνας, βάση του οποίου οι άνθρωποι πράττουν. 

Κάποιοι πρώτα σκέφτονται και μετά πράττουν, κάποιοι άλλοι πράττουν πρώτα όπως νομίζουν ότι θα έπρεπε να πράξουν και μετά αναλογίζονται αν έπραξαν καλώς. Είναι δυο διαφορετικές προσεγγίσεις που υποδηλώνουν δυο διαφορετικές ερμηνείες της δυναμικής της Ηθικής. 

Η μια περίπτωση αφορά ανθρώπους που πράττουν με έναν τρόπο -που ονομάζουν ηθικό-επειδή φοβούνται το αντίστροφό του, δηλαδή το "ανήθικο". Σε αυτήν την περίπτωση η ηθική λειτουργεί ως μια επιβεβλημένη σειρά συμπεριφορών, που υπάρχει και αποκτά νόημα, μέσα από τον αναθεματισμό του αντίθετού της, μέσα από την κατακεραύνωση δηλαδή του ανήθικου. Το βάρος πέφτει λοιπόν, σε αυτό που ορίζεται ως "κακό", ως "έξω από το πλαίσιο", ως το "διαφορετικό". Έτσι, δημιουργείται φόβος να μην εισβάλλει το "κακό" και διώξει το "καλό". Η ηθική λειτουργεί ως το καμπανάκι του φόβου, ως η υπενθύμιση ότι καραδοκούν "εχθροί"!

Η άλλη περίπτωση, αφορά ανθρώπους που πράττουν με έναν τρόπο -που ονομάζουν ηθικό- επειδή έχουν πειστεί για την αυτούσια και αυθύπαρκτη αξία του. Σε αυτήν την περίπτωση η ηθική λειτουργεί ως μια αναβλυζομένη εκ των έσω σειρά συμπεριφορών, που ενέχει το δικό της νόημα και διαποτίζει κάθε πράξη, σκέψη και κίνηση. Το βάρος πέφτει λοιπόν, σε αυτό που ορίζεται ως "καλό", ανεξάρτητα από το "κακό" και το "έξω από το πλαίσιο". Αυτή η ηθική, αδιαφορεί για αυτά που γίνονται έξω από αυτήν, δεν φοβάται τους πειρασμούς που την περιτριγυρίζουν, δεν μολύνεται από τις ποικίλες προσπάθειες εισβολής του "κακού" εντός της. Η ηθική σε αυτήν τη περίπτωση λειτουργεί ως το καμπανάκι υπενθύμισης της άξιας προσπάθειας που ωφελεί πρώτα από όλους αυτόν που την πρεσβεύει και ως καμπανάκι υπενθύμισης του αγώνα να διαδοθεί το "καλό" έναντι του "κακού", μέσα από μια ενσυναίσθητη διαδικασία τυρανισμού της ψυχής... Η ηθική αυτή εκκινεί από την παραδοχή ότι υπάρχουν παντού "φίλοι"!

Διακρίνουμε συνεπώς, δυο αντιθετικές στάσεις-ερμηνείες της έννοιας της Ηθικής. Η πρώτη είναι ηθική από φόβο, που βασίζεται στα παραδείγματα προς αποφυγή. Η δεύτερη είναι ηθική από πεποίθηση, που βασίζεται στα παραδείγματα προς μίμηση. Η πρώτη σου λέει τί να μην κάνεις, η δεύτερη σου λέει τί να κάνεις. Η πρώτη σου απαγορεύει, η δεύτερη σου επιτρέπει. Η πρώτη σε περιορίζει, η δεύτερη σε ξαμολά ελεύθερο. Η πρώτη σε κάνει δούλο της, η δεύτερη ελευθερωτή της...

Σήμερα, μέσα στη γενικότερη σύγχυση που επικρατεί, η έννοια της Ηθικής είναι πολλαπλώς ερμηνευόμενη. Μέσα σε πακτωλό χρημάτων από τη μια και σε ψωμολυσσιασμένους από την άλλη, μέσα σε ατιμώρητους και σε αδικημένους, μέσα σε φώτα της δημοσιότητας και σε σκοτεινές γωνιές, η Ηθική αποκτά τα δικά της ν(ο)ήματα. Όπως, όμως και να ερμηνευτεί, νομίζω δυο είναι οι τάσεις που θα στηρίζουν πάντα τη λειτουργία της: αυτή του φόβου και αυτή του θάρρους! Διαλέγετε και παίρνετε...

Διάλειμμα ξανά!

Σε αυτό το δεύτερο διάλειμμα, λέω να ρίξουμε μια ματιά στο μέλλον της Ιατρικής...

Τι θα έλεγε ο παππούς Ιπποκράτης άραγε, για μια τέτοια εξέλιξη;!

Το ερώτημά μου βέβαια, είναι όχι τι θα κάνουν τα smpart-phones, αλλά οι smart-doctors απέναντι σε αυτή τη νέα πραγματικότητα. Σταθείτε λίγο στο σημείο που η δημοσιογράφος ρωτά τον πολύ έμπειρο ιατρό, (ο οποίος γαλουχήθηκε να χρησιμοποιεί την επίκρουση και τα ακουστικά του για να κάνει διάγνωση), αν μια τέτοια προσφορά από μέρους της τεχνολογίας επηρεάζει τη σχέση ιατρού-ασθενούς... Εκεί, ίσως δεν μιλάμε πια με όρους smart, αλλά με όρους συμπόνοιας...

Η λειτουργία της... Λειτουργίας! Μάθημα 2ο

Κάποιες Κυριακές που τυχαίνει να δουλεύω, όπως η χτεσινή, αναρωτιέμαι, κάποιες στιγμές κατά τα διαλείμματα του Λειτουργήματός μου, (όπως θεωρείται από πολλούς), ερωτήσεις του είδους:

τι κοινό έχουν

1) ένας ιερέας στην Μητρόπολη, που λειτουργεί Κυριακή,

2) ένας υπάλληλος που δουλεύει σε κατάστημα ρούχων στη οδό Μητροπόλεως, που είναι ανοιχτό και λειτουργεί ημέρα Κυριακή (μια από τις πολλές που θέλουν να επιβάλλουν)

3) και ένας ιατρός στο Metropolitan Hospital, που εκτελεί το λειτούργημά του ημέρα Κυριακή;


Και οι τρεις αυτοί "λειτουργοί", λειτουργούν μέσα σε ένα πλαίσιο με κανόνες. Αυτοί οι κανόνες όμως απορρέουν από αυτό το ίδιο το πλαίσιο λειτουργίας, οπότε αντιλαμβάνεστε το αυτοκαταστροφικό της υπόθεσης...

Και για να γίνω πιο σαφής, θα προσπαθήσω να ορίσω τις σχέσεις των εννοιών Θεός-εκπρόσωπος-δούλος στις παραπάνω περιπτώσεις:

στην πρώτη περίπτωση, ο ιερέας, οφείλει να δουλεύει Κυριακή, καθώς δεν νοείται να μην δουλεύει Κυριακή, ενώ τις υπόλοιπες μέρες αναπαύεται. Ο ίδιος είναι εκπρόσωπος του Θεού, κάτι για το οποίο χρηματίζεται νόμιμα και επίσημα από την πολιτεία και μάλιστα κάθε μήνα! Φυσικά, αυτός που θα τον επισκεφτεί ημέρα Κυριακή στην εκκλησία, είναι ο άνθρωπος-δούλος του Θεού μα και δούλος του εκπροσώπου του, οπότε δεν αντιδρά ούτε για το ότι ο εκπρόσωπος δουλεύει Κυριακή, ούτε για το ότι χρηματίζεται για να το κάνει αυτό...

στη δεύτερη περίπτωση, ο καημένος ο υπάλληλος, αναγκάζεται να δουλεύει Κυριακή, κάτι που δεν νοείται, όπως επίσης και όλες τις υπόλοιπες μέρες, κατά τις οποίες πάλι δεν νοείται να αναπαύεται! Γενικά, δεν νοείται να κάνει τίποτα που να έχει σχέση με την ανάπαυση, όπως και τίποτα που να μην έχει σχέση με την εργασία! Ο ίδιος εκπροσωπεί την εταιρεία η οποία είναι αυτή που τον χρηματίζει επίσημα, όχι όμως πάντα νόμιμα (καθώς οι περισσότεροι υπάλληλοι δεν έχουν ούτε καν ασφάλεια), και όχι κάθε μήνα (καθώς οι περισσότεροι αφεντάδες δεν έχουν ούτε καν συνέπεια)! Φυσικά, αυτός που θα τον επισκεφτεί ημέρα Κυριακή στο κατάστημα, είναι ο άνθρωπος-δούλος της διαφήμισης και της αποχαύνωσης, ενώ ο καημένος ο υπάλληλος είναι δούλος του αφεντικού του, ο οποίος με τη σειρά του είναι δούλος του χρήματος, ο οποίος στη συγκεκριμένη περίπτωση που περιγράφουμε, είναι ο Ένας και Μοναδικός Θεός! Τελικά, αυτός που θα επισκεφτεί ένα κατάστημα ημέρα Κυριακή, δεν αντιδρά ούτε για τον εαυτό του, ούτε για τον καημένο τον υπάλληλο, ούτε για το αφεντικό, ούτε για τίποτα! Η εξήγηση είναι απλή: είναι όλοι δούλοι, ο ένας του άλλου, οπότε, όπως λέει και ο σοφός λαός  μας, "αφεντικά και δούλοι σκατά γινήκαν' ούλοι".

στην τρίτη περίπτωση, ο ιατρός που εφημερεύει ημέρα Κυριακή στο ιδιωτικό κέντρο, οφείλει να δουλεύει Κυριακή, όπως ο ιερέας, καθώς δεν νοείται να μην δουλεύει Κυριακή, όμως δουλεύει και τις υπόλοιπες μέρες, όπως ο καημένος ο υπάλληλος, καθώς δεν νοείται πάλι να μην δουλεύει τις υπόλοιπες μέρες και νύχτες! Ο ίδιος, λέει ότι εκπροσωπεί τον εαυτό του, ξέρει όμως ότι στην πραγματικότητα εκπροσωπεί την ιδιωτική υγεία. Φυσικά, αυτός που θα τον επισκεφτεί ημέρα Κυριακή στο ιδιωτικό νοσοκομείο, είναι ο άνθρωπος-δούλος της βλακώδους άποψης ότι το ιδιωτικό είναι καλύτερο από το δημόσιο ή της άλλης, ακόμα πιο βλακώδους άποψης ότι όσο πιο ακριβό τόσο πιο ποιοτικό... Αυτός ο άνθρωπος λοιπόν, ενώ θα έπρεπε να συμπεριφέρεται ως "δούλος" απέναντι στον ιατρό που εφημερεύει, συμπεριφέρεται απέναντί του σαν αφέντης γιατί είναι ο "έχων και πληρών", όπερ εστί μεθερμηνευόμενον, όλοι πρέπει να κάθονται σούζα σε κάθε του κλανιά ή φτέρνισμα, άρα ο εφημερεύον ιατρός - και ο κάθε ιατρός εξάλλου - πρέπει να είναι δούλος του, αφού ο πραγματικός Θεός του είναι το χρήμα που κουβαλά στις τσέπες του! Από την άλλη, ο εφημερεύον ιατρός του ιδιωτικού νοσοκομείου, νομίζει ότι αυτός είναι ο αφέντης και ότι ο ασθενής πρέπει να είναι ο δούλος του και να υπακούει στις συστάσεις του. Τελικά, όσο αυτοί παλεύουν να καθορίσουν τις σχέσεις τους, το πραγματικό αφεντικό είναι ο ιδιώτης που χρησιμοποιεί το νοσοκομείο ως επιχείρηση πλουτισμού, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι τόσο ο καημένος εφημερεύων ιατρός όσο και ο καημένος ασθενής, είναι οι πραγματικοί δούλοι του καθότι του αποφέρουν χρήμα... Όπως αντιλαμβάνεστε, ο ιδιώτης στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι και ο ίδιος ο Θεός (σαν να λέμε ο Babis ο Vovos, ένα πράμα)... Τελικά, αυτός που θα επισκεφτεί ένα τέτοιο ιδιωτικό χώρο ημέρα Κυριακή, μπλέκεται στα conflicts τού ποιος είναι ο πραγματικός δούλος και ο ποιος ο πραγματικός αφέντης, οπότε ουσιαστικά δεν αντιδρά και μένει η κατάσταση ως έχει...


Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, μέσα από αυτά τα τρία παραδείγματα, ότι οι σχέσεις και οι κατευθύνσεις της δυναμικής που φέρουν είναι πολλαπλώς συντεταγμένες και τοποθετημένες, οπότε δημιουργούν και πολλαπλά συμφραζόμενα. Αυτά τα συμφραζόμενα με τη σειρά τους, είναι που πλέκουν επιπρόσθετα αυτές τις, πολύ τυχαία συσχετιζόμενες, σχέσεις σε ανώτερα επίπεδα μεταξύ τους, οπότε εγκαθιδρύουν τα πολιτισμικά πλαίσια που τα έχουν εισαγάγει και εγκαταστήσει...

Πώς βγαίνει κανείς από αυτό το μπλέξιμο των πολλαπλώς ερμηνευόμενων συσχετίσεων; Η απάντηση είναι εξαιρετικά δύσκολη...

Προς το παρόν, όλοι αυτοί που σας περιέγραψα ανωτέρω έχουν έναν κοινό σημείο: όλοι έχουν μια χαμένη Κυριακή...

"Χαμένη Κυριακή"

Στίχοι, Μουσική, Ερμηνεία:

Δημήτρης Ζερβουδάκης

"Καθένας έχει μια χαμένη Κυριακή 

κ όταν στο δρο όταν στο δρόμο την πετάξει 

όσο κ αν ψα όσο κ αν ψάξει δε θα βρει 

τι θα`ναι αυτό τι θα`ναι αυτό που θα `χει αλλάξει..."

Αναρωτιέμαι, αν με κάποιον μαγικό τρόπο μπορούσα να ανακατέψω τους όρους με τους οποίους αυτοί οι τρεις άνθρωποι λειτουργούν αυτές τις Κυριακές, τι θα 'ναι αυτό που θα 'χει αλλάξει... ;

Διάλειμμα!

Πριν προχωρήσουμε στο δεύτερο μάθημα, ας βγούμε για ένα διάλειμμα, για να δούμε τί λένε οι πανεπιστήμονες για τη φορολογία των πλουσίων...

Η λειτουργία της... Λειτουργίας! Μάθημα 1ο

Στην Ιατρική, για να ορίσεις το παθολογικό, πρέπει πρώτα να οριοθετήσεις το "φυσιολογικό" ή αλλιώς το "κανονικό"... Και για να ορίσεις πώς "λειτουργεί" το κανονικό, πρέπει πρώτα να αποκαλύψεις τη "δομή" του...

Το εντυπωσιακό είναι ότι αυτή η ακολουθία (όπως κάποτε λέγαμε στα μαθηματικά), είναι παρόμοια για σχεδόν όλες τις ασχολίες του ανθρώπου και όχι μόνο για την Ιατρική. Μάλιστα, είναι τόσο ίδια όσο η ίδια η... Θεία Ακολουθία !

Και για να σας το αποδείξω θα καταπιαστώ με δυο παραδείγματα, έκαστο από το χώρο της Ιατρικής και της Θρησκείας, αντίστοιχα:

Στη Θρησκεία, όταν πας να παντρευτείς ή να βαφτίσεις το παιδί σου, ακόμα και όταν πας να κάνεις ένα μνημόσυνο ή μια κηδεία, ο ιερέας, με τον τρόπο του, θα σε αναγκάσει να "δω(ρι)σεις" κάτι από το υστέρημά σου, είτε για τους φτωχούς, είτε υπέρ πίστεως και πατρίδος, είτε για την αποπεράτωση του γειτονικού ναού κλπ κλπ... Εσύ, ενώ ξέρεις ότι αυτό δεν είναι υποχρεωτικό, πληρώνεις τα "υποχρεωτικά" παράβολα, χωρίς να τα αντι-παραβάλεις με τις παραβολές που δίδαξε ο Χριστός, με σκοπό φυσικά να πετύχεις μια "κανονική" πνευματική λειτουργία, όπως οφείλεις. Θεωρείς λοιπόν, ότι έτσι πρέπει να γίνει και μάλιστα λες και ευχαριστώ στον παπά, πριν κάνεις έναν μεγάλο σταυρό και επιστρέψεις σπίτι σου ευλογημένος, ο καημένος...

Στην Ιατρική, όταν πας να γιατρευτείς, θεωρείς υποχρέωση του ιατρού να κάνει κωλοτούμπες, για να σε επαναφέρει σε "κανονική" οργανική λειτουργία. Δεν νοείται ο ιατρός να ζητήσει ή να πάρει χρήμα, φακελάκι ή άλλου είδους "δωράκι", μιας και κάνει ένα δημόσιο λειτούργημα... Για αυτό εξάλλου το ιατρικό φακελάκι, διώκεται στις μέρες μας τόσο πολύ (και ορθώς γίνεται αυτό, εννοείται). Όμως, όποιος ιατρός τολμήσει (για ποικίλους λόγους) να ζητήσει κάτι, αμέσως γίνεται ο αλήτης, ο γδάρτης, ο ανέντιμος, ο "μη κανονικός"! Φυσικά, για να μην παρεξηγηθώ, έτσι πρέπει να είναι τα πράγματα. Όμως, τα αναφέρω, όχι για να υποστηρίξω τους "μη κανονικούς" του επαγγέλματός μου, όσο για να τονίσω ότι αντίστοιχοι "μη κανονικοί" άλλων επαγγελμάτων ή δημόσιων λειτουργημάτων, όπως οι παπάδες (για να μην επεκταθώ σε εφοριακούς, δικαστικούς, δημόσιους εργολάβους ή μηχανικούς) θεωρούνται σχεδόν "κανονικοί" και κανείς δεν αντιδρά, παρά τους χαϊδεύουμε τα αυτιά και τους λέμε και ευχαριστώ (αφού πάλι κάνουμε πρώτα το σταυρό μας, ως "κανονικοί" Χριστιανοί)!

Δημόσιος λειτουργός και ο παπάς, δημόσιος λειτουργός και ο ιατρός. Απέναντι στον πρώτο όμως, καθόμαστε σούζα, (όχι προφανώς γιατί είναι ο παπα-σούζας, αλλά γιατί θεωρούμε ότι εκπροσωπεί το Θεό), ενώ απέναντι στον δεύτερο στεκόμαστε με... τον δικηγόρο μας, έτοιμοι να τον διαλύσουμε στο παραμικρό του λάθος ή στην απιεροελάχιστη παρεκτροπή από αυτό που εννοείται ως "κανονική" ή "ηθική" στάση. Στην πρώτη κατάσταση βλέπουμε τον άνθρωπο - εκπρόσωπο Θεού, στη δεύτερη τον άνθρωπο - ιατρό. Στην πρώτη περίπτωση όμως, υπερτονίζεται και προασπίζεται ο χαρακτήρας του δημόσιου λειτουργήματος και το αμόλυντου, ενώ στη δεύτερη περίπτωση αυτή του κακουργήματος και του... αμόλατου την αστυνομία! Γιατί, τέτοια διαφοροποίηση; Είναι ο ίδιος ο άνθρωπος που κάνει τη διαφορά, ή ο θεσμοθετημένος ρόλος του; 

Κάνουν τα ράσα τον παπά ή ο παπάς τα ράσα, τελικά;

Εν συνόψει, πριν χαρακτηρίσουμε το λάθος, οφείλουμε να αναζητήσουμε το σωστό. Αυτό, όμως, είναι μια πολύ πιο δύσκολη και επίπονη διαδικασία από το να χαρακτηρίσουμε κάτι άμεσα ως "λάθος" (και έτσι να διαφοροποιηθούμε από τους υπόλοιπους αυτοβαυκαλιζόμενοι για τις ιδιαιτερότητές μας), και ο λόγος είναι ότι απαιτείται πρώτιστα να αντιληφθούμε τη λειτουργία του, μέσα από μια σκληρή ακολουθία αναζήτησης της βαθύτερης δομής που το διέπει και το καθορίζει. Όμως, η ανεύρεση της δομής κάθε συμπεριφοράς του ανθρώπου, παραπέμπει σε ανθρωπολογικά συμπεράσματα, τα οποία έχουν να κάνουν με αυθαίρετες βάσεις του νου και προαιώνια πλαίσια "λειτουργίας" αυτουνού που εξ αρχής οικο-δομεί αυθαίρετα εξοχικά, αντί να οικο-δομεί τον οίκο του Θεού.

Μάλλον, για να αλλάξει ο κόσμος τον τρόπο που... βλέπει τον κόσμο και να βελτιώσει τα κριτήρια με τα οποία αντιλαμβάνεται το "κανονικό" και το "μη κανονικό", πρέπει πρώτα να γίνει κάποιο θαύμα... 

Πιστεύετε ότι κάποτε θα έρθει ένα τέτοιο θαύμα; 
Ή όλο θα μένουμε στη σιωπή, ρωτώντας το γιατί...;

"Ένα θαύμα"

Στίχοι-Μουσική: Μάνος Πυροβολάκης & Γιάννης Στίγκας

Ερμηνεία: Μάνος Πυροβολάκης

Όλο μιλώ με τη σιωπή

και όλο ρωτάω το γιατί...

Έξω απ' το παράθυρο

τυχαία να σε συναντώ

κόσμος περνά την πόρτα αυτή

μα όμως για μένα είναι κλειστή

Γιατί μικρή μου αφού με θες,

ακούς τις ξένες συμβουλές

γιατί μικρή μου αφού πονάς,

δεν κάνεις τίποτα για μας

Μάνα μου, μάνα μου

δεν ακούς το κλάμα μου

Μάνα μου, μάνα μου

ένα θαύμα κάνε μου

Μου το 'παν πως παντρεύεσαι

χωρίς να ερωτεύεσαι

τα μάτια σου τα είδανε

για μένα πως δακρύζανε

Μάνα μου, μάνα μου

δεν ακούς το κλάμα μου

Μάνα μου, μάνα μου

ένα θαύμα κάνε μου

Μα ήρθε η ώρα και ο καιρός
γιορτή να γίνει και χορός
ευχές να δώσεις αν τη δεις
γιατί δεν πήγα μην της πεις

Μάνα μου, μάνα μου
δεν ακούς το κλάμα μου
Μάνα μου, μάνα μου
ένα θαύμα κάνε μου

Οι βάσεις του αύριο

Οι βάσεις του αύριο

Νομίζω έχουμε μπει στη φάση που 

όλα ξεπουλιούνται, όλα αγοράζονται, 

όλα τιμολογούνται και όλα μιζεριάζονται. 

Το γενετικό υλικό του ανθρώπου 

γίνεται έτσι απλά φύλλο και φτερό, 

κόβεται και ράβεται για να φτιάξει καινούργιο φύλο, 

όπως λόγου χάρη, άνδρες με φουρό...

Το πράγμα όμως αρχίζει και χοντραίνει, 

όταν ο άνθρωπος τη σκάλα της αλαζονείας ανεβαίνει...

Φτιάχνει συννεφάκια της μικρής του τη ζωής,

όπου στεγάζει κατακτήσεις της μεγάλης του πνοής,

δεν συνειδητοποιεί όμως ότι κάποτε το σύννεφο φέρνει και βροχή,

που μανιασμένη, δυνατή, παρασέρνει γέλια και ζωή,

αφήνοντας πίσω της ρημάγματα, σπαράγματα,

και κάθε λογής της πλάνης μας τα θαύματα...

Δεν ξέρω που θα φτάσει αυτή η σκάλα που ανεβαίνουμε, 

δεν ξέρω τι θα καταφέρουμε τελικά να δούμε 

απ' τα συννεφάκια μας από όπου ευτυχισμένοι ίσως ζούμε

Ξέρω όμως ότι πιθανότατα δεν θα θέλουμε να αγκαλιαστούμε

γιατί θα προτιμάμε στο συννεφάκι μας για πάντα να χωθούμε

και έτσι ολοκληρωτικά μέσα τους να χαθούμε...

Και αν σας φαίνονται όλα τούτα πεσιμιστικά, 

η πορεία θα δείξει αν έχω δίκιο τελικά,

μια μέρα σαν και τούτη, με τέτοια βαροσυννεφιά...

Ως τότε, έχε γεια, ω Φύση μου

που επιμένεις να ξηγιέσαι γονιδιακά...

εσύ που βάζεις τις βάσεις σου σε τάξη και σειρά,

για να σε δω αύριο, τί βάσεις θα δώσεις στα νέα σου παιδιά;

What is really our Nature?

Το τελευταίο διάστημα, ίσως παρατηρήσατε ότι το blog έχει λίγο σιωπήσει...

Ο λόγος είναι ότι ο blogger του έχει σιωπήσει, και αυτό γιατί τού έχει φύγει η λαλιά, συνειδητοποιώντας το μπέρδεμα που η επιστήμη -ή τουλάχιστον αυτό που λέμε επιστήμη- σήμερα δημιουργεί. Όσο πιο βαθιά μπαίνω στον τρόπο που σήμερα η επιστήμη δημιουργείται, χτίζεται, αναπαράγεται και ασκείται, τόσο πιο πολύ τρομάζω να σας πω την αλήθεια...

Ακατάσχετος αγώνας δρόμου για δημοσιεύσεις, για πόντους συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, για συνέδρια, για πολλαπλασιασμό της γνώσης και για αδιάλειπτη έρευνα από την επιστημονική κοινότητα. Το ερώτημα δεν είναι προς τί όλο αυτό. Η απάντηση -που είναι προφανής- και έχει να κάνει με την ακατάσχετη ανάγκη του ανθρώπου να μάθει, είναι πασίγνωστη. Αυτό που με τρομάζει όμως είναι ο τρόπος που φτάνουμε σε αυτό που λέμε "επιστημονικότητα" δεδομένων των καταστάσεων και των διαδικασιών μέσα από τις οποίες οργανώνονται οι μελέτες, μέσα από τα πολυσήμαντα και αμφίσημα αποτελέσματα που βγάζει η χειρότερη όλων των επιστημών, η Στατιστική, και μέσα από τα ακατάσχετα φαινόμενα χρηματισμού των ερευνητών και των ιατρών από τις εκάστοτε φαρμακευτικές εταιρείες που καλώς ή κακώς, κινούν τα νήματα της έρευνα σήμερα, καθώς οι μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις παγκοσμίως προέρχονται από την ιδιωτική πρωτοβουλία...

Με ανησυχεί ο τρόπος που η γνώση "γεννιέται". Και με ανησυχεί, γιατί νομίζω ότι γεννιέται όχι με "φυσικούς", αλλά με "τεχνητούς" τρόπους, όπως αυτός της γέννεσης των "παιδιών του σωλήνα". Μα, θα μου πεις, είναι κακό που γεννιούνται τέτοια παιδιά; Όχι, φυσικά. Όμως, αυτό που τρομάζει -τουλάχιστον εμένα- είναι ότι αυτό τείνει να γίνει ο κανόνας, (και μάλιστα χρυσός για κάποιες φαρμακευτικές εταιρείες...).

Άρα, όπως σε πολλά πράγματα σήμερα η κοινωνία μας, στερείται "φυσικότητας", έτσι αρχίζω να νομίζω ότι στερείται και "επιστημονικότητας", για να τονίσω το μεγάλο μπέρδεμα που τα "Guidelines" και τα επιστημονικά άρθρα που κατά χιλιάδες δημοσιεύονται καθημερινά, επιφέρουν. Δεν είναι επιστήμη αυτό αγαπητοί μου, να ξέρεις όλα τα άρθρα που δημοσιεύονται, αφού σχεδόν τα μισά αντικρούουν τα άλλα μισά, για να ανατραπούν εν συνεχεία από καινούργια άρθρα, που αντικρούουν τα παλιά. Μα αυτό δεν είναι θα μου πείτε η επιστήμη; Η διαρκής εναλλαγή των γνώσεων και τα συμπεράσματα μέσα από την τριβή και την σύγκρουση, μέσα από την αντιπαράθεση και τη διαφωνία; Ναι, αλλά όχι μέσα από τον διακαή πόθο για δημοσι-εύσεις, δηλαδή, δημοσι-ότητα!

Ειλικρινά, δεν ξέρω αν η επιστήμη σήμερα τελικά επιφέρει κάτι ουσιαστικό ως προς την αλλαγή και τη βελτίωση της κατάστασης του ανθρώπου, όταν για παράδειγμα πριν από δυο μήνες ανακοινώνεται στο Nature ότι υπάρχουν 4 είδη γονιδίων στο ανθρώπινο γονιδίωμα, (που μάλιστα χαρακτηρίζονται με τα χρώματα "κόκκινο, κίτρινο, πράσινο, μωβ"), τα οποία μέσα από πολύπλοκες διαδικασίες αλληλεπιδρούν και δημιουργούν τον καρκίνο του στομάχου, και όταν πριν από χιλιάδες χρόνια ο παππούς Ιπποκράτης είχε μιλήσει για τους τέσσερις "χυμούς" του ανθρώπινου σώματος, που ανάλογα την ισορροπία τους και τη μεταξύ τους σχέση και αλληλεπίδραση, δημιουργούν την υγεία ή την παθολογία;

"Τὸ δὲ σῶμα τοῦ ἀνθρώπου ἔχει ἐν ἑωυτῷ αἷμα καὶ φλέγμα καὶ χολὴν ξανθήν τε καὶ μέλαιναν, καὶ ταῦτ᾿ ἐστὶν αὐτέῳ ἡ φύσις τοῦ σώματος, καὶ διὰ ταῦτα ἀλγέει καὶ ὑγιαίνει. Ὑγιαίνει μὲν οὖν μάλιστα, ὁκόταν μετρίως ἔχῃ ταῦτα τῆς πρὸς ἄλληλα κρήσιος καὶ δυνάμιος καὶ τοῦ πλήθεος, καὶ μάλιστα μεμιγμένα ἦ. ἀλγέει δὲ ὁκόταν τι τουτέων ἔλασσον ἢ πλέον ἦ ἢ χωρισθῇ ἐν τῷ σώματι καὶ μὴ κεκρημένον ἦ τοῖσι ξύμπασιν."


Ξέρω όμως, ότι αν δεν υπηρετείς την επιστήμη με σεβασμό στον άνθρωπο, τα αποτελέσματα που μέσω αυτής θα επιφέρεις, δεν θα είναι καθόλου αξιόλογα...

Άρα, η "επιστημονικότητα" μάλλον δεν έχει να κάνει τόσο με τη γνώση, 
όσο με το αν μπορεί κανείς τον συνάνθρωπο να νιώσει...

Το φιλί που φιλεί...

Μέρα που 'ταν η χτεσινή, μέρα μνήμης τόσο των μεγάλων διχασμών όσο και των μεγάλων σμίξεων, αναρωτιέμαι πόσα ακόμα τείχη πρέπει να πέσουν για να έρθουν πιο κοντά οι άνθρωποι...;

Βέβαια, το πιο κοντά...  αποτελεί πάντα μια σχετική έννοια, 

(Μπρέζνιεφ και Χόνεκερ)

συνεπώς είναι αναπόφευκτο οι άνθρωποι να προσεγγίζουν διαφορετικά τις έννοιες, να χτίζουν τα δικά τους πλαίσια αξιών και λειτουργίας και να κρύβονται πίσω από τα δικά τους τείχη του αυτοβαυκαλισμού...

Σε όλους αυτούς τους ανθρώπους, που χτίζουν τείχη για να τα γκρεμίζουν, και τα γκρεμίζουν για να έχουν χώρο εν συνεχεία να τα ξαναχτίσουν απ' την αρχή, μέσα σε ένα παιχνίδι λήθης, μνήμης, αγάπης και μίσους, με κίνδυνο πάντα η ιστορία να τους παραμερίσει παραπλεύρως, τους στέλνω ένα αριστουργηματικό "φιλί". Είναι ένα φιλί, που φιλεί (που αγαπά) να αναμετράται με τον χρόνο...:

"ΕΠΙΤΥΜΒΙΟ"

“Κάθε φιλί που δίνεται, μα κάθε ανεξαιρέτως

ένα τοις εκατό αποτελείται

από αιωνιότητα

κι όλο το άλλο από τον κίνδυνο

να είναι το τελευταίο.

Αλλά και το τελευταίο

ακόμα πιο φιλί θα λέγεται

όσο καιρό τουλάχιστον

θα το τραβολογάνε

η μνήμη απ' τη μια πλευρά

η λήθη από την άλλη

η καθεμιά δικό της θεωρώντας το

ώσπου ο δίκαιος Σολομών

για να φανεί ποιανής δικό της είναι

στη μέση θα απειλήσει να το κόψει

μισό να πάρει η μια μισό η άλλη

κι όποια από τις δύο κάθε φορά

-ποτέ δεν είναι η ίδια-

ουρλιάξει μη.

Κάθε φιλί

αποτελείται εξολοκλήρου από τον κίνδυνο

να είναι το τελευταίο. 

Διαρκές είναι μόνο

εκείνο το φιλί που ουδέποτε εδόθη.

Σοφές, ειρηνικά το νέμονται

η αναμονή και η παραίτηση

άνθη αντίπαλα οι δυο τους

σε κοινό συμβιβασμένο ανθοδοχείο

κενοτάφιο στολίζουν.

Κική Δημουλά

(από τη συλλογή "ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΑΜΕ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΩΣ")