Και η άνοιξη να μπει μες στο χορό!

Τις τελευταίες μέρες -και νύκτες- με έχει πραγματικά απορροφήσει ένας λίγο άγνωστος κλάδος, αυτός της Κοινωνιοβιολογίας, ο οποίος βασίζεται στην άποψη ότι η κοινωνική συμπεριφορά των ζώων είναι αποτέλεσμα βιολογικών χαρακτηριστικών και μάλιστα χαρακτηριστικών δαρβίνειας εξέλιξης... Αν και εδώ μπορεί κάποιος να βρει πρόσφορο έδαφος για άνθιση ρατσιστικών διαθέσεων, η ουσία αυτού του επιστημονικού κλάδου που ξεκίνησε από το βιβλίο του Edward O. Wilson είναι τόσο βαθιά όσο τα ερωτήματα περί της ανθρώπινης φύσης, περί ηθικής -ή όχι- δομής του ανθρώπινου συνειδέναι, περί ζωωδών ενστίκτων, περί αλτρουισμού και περί εγωισμού...

Και αν νομίζετε ότι αυτός ο κλάδος είναι παν-άσχετος με την κρίση που βιώνουμε και με τις οικονομικές εξελίξεις της χώρας έχω να δηλώσω ότι ποτέ δεν βρήκα μεγαλύτερη συσχέτιση μιας επιστημονικής θεωρίας με την καθημερινή μας πρακτική...

Αν όλοι αυτοί που ασχολούνται με την οικονομία, θεωρούμε ότι λίγο-πολύ παίζουν με τα νούμερα, τους μισθούς, με τους ανθρώπους  και το μέλλον τους (μας), άλλο τόσο έχω να δηλώσω ότι παίζει και η Φύση μαζί μας...  Και αν θυμάστε από τη Βιολογία, υπάρχει ο όρος "Οικονομία της Φύσης", ο οποίος αφορά μια εγγενή δυναμική της μαμάς-Φύσης να καταναλώνει την ελάχιστη ενέργεια ώστε να πετυχαίνει το μέγιστο αποτέλεσμα. Αν τώρα, συνδυάσουμε παιχνίδια και οικονομία θα προκύψει η αγαπημένη θεωρία του Υπουργού Οικονομικών της Χώρας, κυρίου Βαρουφάκη, η Θεωρία των Παιγνίων! Αυτή η θεωρία, όσο και αν σας φαίνεται παράξενο είναι αυτή που βρίσκεται στη βάση των εξηγήσεων που δίνει η Κοινωνιοβιολογία για τη συμπεριφορά ανθρώπινων -και όχι μόνο- ζώων!

Η Κοινωνιβιολογία, που έχει συσχέτιση με την άποψη περί εγωιστικών γονιδίων, στηρίζεται στη Θεωρία των Παιγνίων, για να εξηγήσει την αλτρουιστική μας συμπεριφορά, ως υπάκουη σε εξελικτικές επιταγές, που θέλουν να επιλέγονται κάποιες συμπεριφορές έναντι άλλων... Δείτε εδώ, τι εννοώ!

Αυτό, όμως που μου έκανε ακόμα πιο μεγάλη εντύπωση είναι ότι η Θεωρία των Παιγνίων, από μόνη της έδωσε την απάντηση στο ερώτημα "ποιος δρόμος πρέπει να ακολουθηθεί για να σωθεί η κοινωνία του ανθρώπου"; Στο βιντεάκι αυτό, ο μεγάλος Richard Dawkins εξηγεί ότι εκείνο το παιχνίδι που αποδίδει καλύτερα, είναι εκείνο που φέρει το όνομα "Tit for Tat" και το οποίο επιφέρει κάποια πραγματικά απίστευτα αποτελέσματα! Είναι εκείνη η συμπεριφορά που λέει ότι όταν ξεκινήσεις να δίνεις, και ο άλλος σου ανταποδώσει και εσύ συνεχίζεις να ανταποδίδεις, τότε το σύστημα θα πάει μπροστά και θα είναι όλοι οι παίκτες νικητές! Επίσης, αν κάποιος σου τη φέρει και δεν σου ανταποδώσει, για να επιβιώσεις πρέπει και εσύ να του ανταποδώσεις το κακό (σας θυμίζει το της παλαιάς διαθήκης "οφθαλμός αντί οφθαλμού";), ενώ αν ύστερα εκείνος καταλάβει το λάθος του και αρχίσει αυτός να σου δίνει και εσύ ανταποδίδεις με θετικό τρόπο (σας θυμίζει το της καινής διαθήκης αίτημα περί "συγχώρεσης";) το πράγμα θα στρώσει και οι δυο σας θα βαδίσετε νικητές! Όλο αυτό το σκηνικό δεν έχει ήδη δημιουργήσει το πλαίσιο για μια ηθική οπτική της ανθρώπινης συμπεριφοράς;! Να πώς χωρά η Ηθική στα ανθρώπινα κατορθώματα: άμεσα πηγάζει από τη βιολογική διάσταση της Θεωρίας των Παιγνίων!

Το ακόμα πιο εντυπωσιακό όμως, με αυτή την άποψη περί "Tit for Tat" είναι ότι έχει τη βάση της σε ένα φυσικό φαινόμενο που θυμάμαι ήδη από τις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου: είναι το φαινόμενο του συντονισμού, κατά το οποίο αν η συχνότητα που επιβάλλει ο διεγέρτης σε ένα παλλόμενο σώμα είναι ίδια με την ιδιοσυχνότητα με την οποία πάλλεται το ίδιο αυτό σύστημα, τότε το πλάτος της κίνησης θα μεγιστοποιηθεί! Με άλλα λόγια, αν ο διεγέρτης πράξει με τον ίδιο τρόπο με το διεγερόμενο σύστημα, τότε θα επέλθει συντονισμός και το αποτέλεσμα θα είναι το μέγιστο!! Μα αυτό δεν λέει το "Tit for Tat"; Αν πράξεις το ίδιο με αυτό που σου επιβάλανε, τότε το αποτέλεσμα θα είναι το καλύτερο και το μέγιστο. Πώς θα μπορούσε εξάλλου να είναι διαφορετικά αφού η Βιολογία βασίζεται στη Χημεία, η οποία με τη σειρά της δεν είναι τίποτε άλλο από την έκφραση της Φυσικής! Και για να κλείσει ο κύκλος (των χαμένων ποιητών και ποιημάτων=δημιουργημάτων), προσέξτε και άλλη μια παράμετρο του φαινομένου του συντονισμού: το αποτέλεσμα της ταλάντωσης είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που θα παίρναμε αν αθροίζαμε τις δυο ταλαντώσεις, δηλαδή την ταλάντωση που προκαλεί η ιδιοσυχνότητα του συστήματος και την ταλάντωση που προκαλεί η συχνότητα του διεγέρτη. Κοινώς, το αποτέλεσμα είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του. Και αυτό είναι ένα ακόμα χαρακτηριστικό που εξηγεί η Κοινωνιοβιολογία!

Άρα,Φυσική-->Χημεία-->Βιολογία-->Κοινωνιοβιολογία-->Οικονομία->Παιχνίδι!!... Η συσχέτιση αυτή με έχει συνεπάρει πραγματικά... διότι το ένα εμπεριέχει το άλλο σε μια συνέχεια συγκλονιστική! Και πού καταλήγει αυτή η αλληλουχία; Μα φυσικά στο Παιχνίδι, που απουσιάζει σχεδόν παντελώς από τη δύστυχη καθημερινότητά μας...

Το μήνυμα ένα και βασικό: αν πρώτοι προτάξουμε το χέρι μας και βοηθήσουμε τον άλλον, και αν αυτός με τη σειρά του ακολουθήσει αυτή την τακτική, τότε ο κόσμος μας θα γίνει καλύτερος. Είναι η τακτική που η Φύση-Δημιουργός μας δείχνει. Είναι η ίδια τακτική που ο ποιητής-δημιουργός Γιάννης Ρίτσος μας έχει δηλώσει ξεκάθαρα:

Αν όλα τα παιδιά της γης

πιάναν γερά τα χέρια

κορίτσια αγόρια στη σειρά

και στήνανε χορό

ο κύκλος θα γινότανε

πολύ πολύ μεγάλος

κι ολόκληρη τη Γη μας

θ’ αγκάλιαζε θαρρώ.

Αν όλα τα παιδιά της γης

φωνάζαν τους μεγάλους

κι αφήναν τα γραφεία τους

και μπαίναν στο χορό

ο κύκλος θα γινότανε

ακόμα πιο μεγάλος

και δυο φορές τη Γη μας

θ’ αγκάλιαζε θαρρώ.

Θα 'ρχόνταν τότε τα πουλιά

θα 'ρχόνταν τα λουλούδια

θα 'ρχότανε κι η άνοιξη

να μπει μες στο χορό

κι ο κύκλος θα γινότανε

ακόμα πιο μεγάλος

και τρεις φορές τη Γη μας

θ’ αγκάλιαζε θαρρώ!

(Στίχοι: Γιάννης Ρίτσος, Μουσική: Μίμης Πλέσσας)

Κοιτάξτε γύρω σας, όλοι! Τα πάντα σας προσκαλούν για συνεργασία, τα λουλούδια, τα φυτά, τα ζώα, οι θάλασσες, τα βουνά...! Τα πάντα τείνουν το χέρι τους για να ανταποδώσουμε το καλό. Το καλό, όσο και αν φαίνεται παράξενο είναι το πιο εγωιστικό που μπορούμε να κάνουμε! Με άλλα λόγια: η αλτρουιστική συμπεριφορά είναι η πιο εγωιστική συμπεριφορά, αυτή που η εξέλιξη πριμοδοτεί και ευοδώνει! Ας την κάνουμε λοιπόν, όλοι πράξη! Και κυρίως, ας την κάνουμε όλοι παιχνίδι...!! Ας γίνει η ζωή μας ένα παιχνίδι και παιχνίδι μας ας γίνει η ζωή, για να πάμε όλοι μπροστά!