Αμέτρητοι ψυχικά διαταραγμένοι

Τα σύμβολα.

Έχουν τεράστια συμ-βολή στην πορεία της ανθρώπινης Ιστορίας, της ανθρώπινης Ύπαρξης θα έλεγα ορθότερα, καθώς ορθώνονταν είτε ως αντίσταση απέναντι σε ένα κατεστημένο, είτε ως υποστήριξη ενός κατεστημένου. Διττός ο ρόλος τους με απλά λόγια. Είτε για να ανυψώσουν, είτε για να κατατροπώσουν. Πολεμική συνεπώς, η ιδιοσυστασιακή τους φύση. Πώς αλλιώς, όταν εμπεριέχουν στο συνθετικό εσωτερικό τους, τη λέξη "βολή", είτε ως επιθετική βολή (πχ ενός όπλου), είτε ως αμυντική βολή (πχ το βόλεμα ενός ατόμου που δεν θέλει να έρθει αντιμέτωπος).

Τα σύμβολα είναι βολικά για το ανθρώπινο νου. Ο Νους θέλει τις ταμπέλες, τις κατηγοριοποιήσεις, τους διαχωρισμούς. Είναι πιο εύκολο για τη λειτουργία του και τη διαχείριση πληροφοριών.

Είναι όμως και άβολα για το ανθρώπινο νου. Ο Νους δεν αντέχει να βλέπει κάτι που δεν χωνεύει, να ακούει κάτι που του μοιάζει με θόρυβο, να χαύτει κάτι που το αηδιάζει.

Τα σύμβολα είναι βολικά για την ανθρώπινη ψυχή. Η Ψυχή θέλει να νιώθει ότι ανήκει κάπου, μέσα σε ένα σύμβολο, σε ένα πλαίσιο από γραμμές παράλληλες και κάθετες, που άλλοτε σχηματίζουν Σταυρό και άλλοτε Σβάστικα.

Είναι όμως και άβολα για την ανθρώπινη ψυχή. Η Ψυχή δεν αντέχει να πλαγιάζει με ξένα σύμβολα, να ντύνεται με ξένα ενδύματα, να χαύτει ψεύτικες υποσχέσεις.

Τα σύμβολα είναι η Ζωή μας. Αποτυπώνουν τις πεποιθήσεις μας, τις γνώσεις μας για τούτο τον κόσμο, τα ονείρατά μας για τον επόμενο κόσμο, τις αναμνήσεις μας για τον παιδικό μας κόσμο. Ζούμε μέσα σε συμβολικές (φαντασιακές) και συμβολοποιημένες (φαντασιόπληκτες) κοινωνίες. 

Κάποτε τα σύμβολα τα αποτυπώναμε με αίμα στο Νου και τη Ψυχή.

Πλέον τα σύμβολα τα αποτυπώνουμε με μελάνι στο υποδόριο, μια ανθρώπινη συμπεριφορά που λέγεται "τατουάζ". Όπως, και να έχει, πάλι για σύμβολα πρόκειται και πάλι για προσπάθεια αποτύπωσής τους. Μπορεί να αλλάζει το περιεχόμενο και η μεθοδολογία αποτύπωσης, η ανάγκη όμως ανάμεσα στις γενιές είναι η ίδια.

Τι θα καταλάβουν οι νέες γενιές από τα σύμβολα των προηγούμενων, αναρωτήθηκα, βλέποντας τον γιο μου να κοιτά τον Κύπριο γείτονά μας να αναρτά την ελληνική σημαία στην ταράτσα του δικού του σπιτιού. Πόσο μπερδεμένα τα σύμβολα όταν σου πετάγονται από εκεί που δεν τα περιμένεις... Εγώ για ποια Ελλάδα να του μιλήσω αυτού του μπόμπιρα; Για αυτήν που μας ανάγκασε να φύγουμε μακρυά της;

(όλως τυχαίως και ο μικρός στα γαλανόλευκα...)

Τι θα καταλάβουν οι νέες γενιές από τα σύμβολα των προηγούμενων, αναρωτήθηκα, όταν εμείς οι επόμενοι δεν ξέρουμε καλά-καλά πώς ακριβώς τα χρησιμοποιούσαν οι προηγούμενοι... Ένα σύμβολο πολλές φορές έχει την τάση να αυτονομείται και να τραβά το δικό του μοναχικό δρόμο στην Ιστορία. Και τότε, χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα, ή πιο σωστά... χάνει η μάνα τον άντρα της και ο άντρας τη γυναίκα του...

(φωτό από εδώ)

Στην ύστερη φάση της νεωτερικής εποχής ή στην πρώιμη φάση της μετανεωτερικής εποχής (οι ειδικοί δεν έχουν καταλήξει ακόμα ποια φάση διανύουμε), τα σύμβολα διανύουν και αυτά τη δική τους φάση. Συγκεκριμένα... αποσυμβολοποιούνται, καταλύονται, κατακερματίζονται. Ίσως, γιατί πλέον δεν επιτελούν τον διττό τους ρόλο, της αντίστασης ή της υπακοής. Ίσως, γιατί ο σημερινός άνθρωπος αδιαφορεί και για τα δυο και νοιάζεται μόνο για μια φλατ κατάσταση, για την ησυχία του, τον καφέ του, το αμάξι του, το μισθό του, το φαγητό του. Σε αυτή τη φλατ κατάσταση, ο σημερινός άνθρωπος ενδιαφέρεται μόνο να γίνει ο ίδιος σύμβολο του εαυτού του, μέσα από μηχανές που τον κάνουν icon (σύμβολο), βλέπε πχ φάσιον άικον (fashion icon, music icon). Ενδιαφέρεται δηλαδή να φτιάξει μια εικόνα για να πεισθεί ο ίδιος για το ποιος είναι ο (χαμένος) εαυτός του. 

Θα μου πείτε βέβαια, και παλαιότερα, το σύμβολο του εαυτού επιβαλλόταν από τους εκάστοτε φορείς που δημιουργούσαν την έννοια του "ανήκειν" σε κάτι ευρύτερο και έτσι δημιουργούσαν εν μέρει τουλάχιστον, την έννοια του εαυτού. Η διαφορά με το σήμερα όμως, είναι ότι πλέον, ο σημερινός άνθρωπος αφέθηκε μόνος του να αναζητά τόσο το σύμβολο όσο και τον εαυτό του, δηλαδή τόσο το πρόβλημα όσο και τη λύση του. Άλλοτε του έδιναν και το πρόβλημα και τη λύση του (φυσικά η μέθοδος αυτή είχε αμέτρητους νεκρούς και αιματοκυλίσματα ανά την Ιστορία). Σήμερα, δεν έχουμε αμέτρητους νεκρούς. Σήμερα έχουμε αμέτρητους ψυχικά διαταραγμένους. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της νεωτερικής εποχής που διανύουμε. Όχι;

Κωνσταντίνος και Μαρξ

Αποσπάσματα από μια πρόσφατη συνομιλία του κυρίου Μαρξ και του κυρίου Κωνσταντίνου (ιστορικές προσωπικότητες και οι δυο) που έτυχε να παρακολουθήσω με αμείωτο ενδιαφέρον. 

(Μαρξ): -Δεν είναι η συνείδηση των ανθρώπων εκείνη που προσδιορίζει την ύπαρξή τους, αλλά η κοινωνική τους ύπαρξη εκείνη που προσδιορίζει την ύπαρξή τους. [...] Οι άνθρωποι φτιάνουν την ιστορία τους. Δεν τη φτιάνουν όμως σε συνθήκες που επιλέγουν μόνοι τους, αλλά σε συνθήκες που είναι πάντα ήδη δεδομένες και κληρονομημένες από το παρελθόν. [...] Αντιμετωπίζοντας τη μοίρα του, ο άνθρωπος  είναι ταυτόχρονα δέσμιος των αντικειμενικών ιστορικών συνθηκών που τον διαμορφώνουν και ελεύθερος να προσδίδει νόημα σε αυτό που συνεχώς αλλάζει.

(Κωνσταντίνος): -Όπως παρατηρεί ο Μπέρναρντ Ουίλλιαμς, η κοινωνιολογία της γνώσης μπορεί να ομιλεί με μεγαλύτερη εγκυρότητα για την αλήθεια της επιστήμης από όσο η επιστήμη για την αλήθεια του κόσμου.

(προσαρμογή διαλόγων από το "Η γυμνή βασίλισσα, Έργα και Ημέρες του Οικονομικού Λόγου" του Κωνσταντίνου Τσουκαλά, εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ 2014, χωρίς άδεια αναδημοσίευσης)

Υ.Γ.: Ό,τι καταλάβατε, καταλάβατε!