Άιντε ψώνιο...

«Κι αυτή είναι η γένεση του ιμπεριαλισμού. Είναι, έγραψε ο Χόμπσον, ‘η προσπάθεια των μεγάλων ρυθμιστών της βιομηχανίας να διευρύνουν το κανάλι για τη ροή του πλεονάζοντος πλούτου τους, αναζητώντας αγορές και επενδύσεις στο εξωτερικό για να απομακρυνθούν τα αγαθά και το κεφάλαιο που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν στην πατρίδα τους’.

Το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό. Γιατί δεν είναι ένα έθνος μόνο που στέλνει στο εξωτερικό τον πλεονάζοντα πλούτο του. Όλα τα έθνη κάνουν το ίδιο. […] Με αυτόν τον τρόπο ο ιμπεριαλισμός προετοιμάζει το έδαφος για πόλεμο.»

------------------------------------------------------------------------------

«Ο Βέμπλεν, με την περίτεχνη πρόζα του, υποστήριξε την άποψη ότι η αργόσχολη τάξη διαφήμιζε την ανωτερότητά της με υπερβολικές δαπάνες -κραυγαλέες ή διακριτικές- και ότι το σήμα κατατεθέν της -η ίδια η σχόλη- αποτελούσε ακόμα μεγαλύτερη απόλαυση όταν επιδεικνυόταν προκλητικά στα μάτια του κόσμου. Με χίλια παραδείγματα διερεύνησε εξαντλητικά τη στάση ότι το ‘πιο ακριβό’ σήμαινε αναγκαστικά ‘καλύτερο’. Κι έτσι για παράδειγμα:

‘Όλοι αισθανόμαστε με κάθε ειλικρίνεια και χωρίς αναστολές, ότι το πνεύμα μας έχει αναταθεί όταν, ακόμα και στις ιδιωτικές στιγμές του νοικοκυριού μας, τρώμε το καθημερινό μας φαγητό με χειροποίητα ασημένια μαχαιροπίρουνα, από πορσελάνες ζωγραφισμένες στο χέρι (που η καλλιτεχνική τους αξία είναι συχνά αμφίβολη) πάνω σε ακριβά λινά τραπεζομάντηλα. Οποιαδήποτε οπισθοδρόμηση από την ποιότητα ζωής την οποία έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε ότι αξίζουμε σ’ αυτό το θέμα, την αισθανόμαστε σαν οδυνηρή παραβίαση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας’.»

(και τα δυο αποσπάσματα είναι, χωρίς άδεια αναδημοσίευσης, από το βιβλίο «Οι Φιλόσοφοι του Οικονομικού Κόσμου» του Robert L. Heilbroner, εκδ. Κριτική, 2000)

Τι κάνει ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος αγαπητοί μου; Σκοτώνει. Παραμορφώνει πρόσωπα και συνειδήσεις. Συνθλίβει αξίες.

Για ποιο σκοπό; Για την αύξηση του κέρδους κάποιων…

Αυτό που ζούμε σήμερα, παγκοσμίως, τι είναι αν όχι μια δίνη ιμπεριαλιστικών πολέμων, που άλλοτε μεταφράζονται σε χυμένα και άλλοτε σε αδρανοποιημένα, μυαλά;

Αλήθεια, γιατί μας πειράζει τόσο που οι μισθοί μειώνονται; Γιατί μας καίει τόσο που δεν θα μπορούμε να έχουμε 5 ζευγάρια παπούτσια, αλλά μόλις 2 ή και 1 ή ακόμα και κανένα ζευγάρι, στο μέλλον όπως δείχνουν τα πράγματα; Ποιο το πραγματικό πρόβλημα; Τόσες γενιές δεν έζησαν, χωρίς τα βασικά και απαραίτητα; Εμείς, γιατί δεν μπορούμε; Είμαστε ο περιούσιος λαός του Κυρίου, που δικαιούται όλα τα προνόμια και αγαθά; Πάρτε για παράδειγμα, τους παππούδες μας…

Ξέρω… θα μου πείτε, θέλουμε η κοινωνία μας να πηγαίνει μπροστά, όχι πίσω, όπως σε αυτήν την κοινωνία των παππούδων μας, που δεν είχαν ούτε να φάνε. Θα μου πείτε πάλι, ότι αν δεν έχεις εξασφαλίσει τα απαραίτητα, δεν μπορείς να κάνεις τίποτε άλλο.

Και θα σας πω λοιπόν, το εξής: τόσα χρόνια που τα είχαμε όλα αυτά, τα 5 και τα 10 ζευγάρια παπούτσια, τα μεταξωτά σώβρακα, τις πανεπιστημιακές μορφώσεις, τα λουκούλλεια γεύματα, τις γούνες βιζόν, τα τζιπ Τσερόκι… τι πετύχαμε; Μάλιστα, αυτή η υπερκαταναλωτική και έκφυλη συμπεριφορά δεν είναι που μας οδήγησε εδώ που βρισκόμαστε; Μην μου λέτε λοιπόν, ότι η κοινωνική ευημερία οφείλεται στην οικονομική ανάπτυξη. Ναι, είναι ένας μεγάλος και καθοριστικός παράγοντας, αλλά όχι ο μεγαλύτερος και καθοριστικότερος.

Τι λείπει λοιπόν;

Λείπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο ότι δεν μας δίνουν φαΐ, ότι μας κόβουν τους μισθούς, ότι εκτοξεύουν της έννοια της υπεραξίας, όπως ο Μαρξ την διατύπωσε, στα δυσθεώρητα ύψη… Το πρόβλημα βρίσκεται, στο ότι κανείς δεν διαμαρτύρεται για αυτά! Ο Βέμπλεν, το διατύπωσε εξαιρετικά: όλοι γουστάραμε να αράζουμε και να αυτοβαυκαλιζόμαστε, να λουφάρουμε και να καλοπερνάμε, να βλέπουμε το στραβό να μεγαλώνει και να λέμε ‘ωχ αδερφέ, μη δίνεις σημασία, στην Ελλάδα βρίσκεσαι, έτσι λειτουργούν τα πράγματα…’ και αυτό να μεγαλώνει τότε ακόμα περισσότερο… Μας πείραξε τώρα, που ο ιμπεριαλιστής Ευρω-πέος προτάσσει το Ευρω-ακόντιό του για να αρπάξει ό,τι μπορέσει από την χώρα ενός λαού που έχει ιστορικά φτύσει αίμα για να το δημιουργήσει; Μας πείραξε δηλαδή, που υπάρχουν «κακοί και άδικοι άνθρωποι»; Εμείς, δηλαδή πού ζούσαμε τόσα χρόνια; Στη ζεστή αγκαλιά της Εν Χριστώ Αδελφότητος; Όταν οι περισσότεροι από μας, τζογάρανε, έκλεβαν, φτιάχνανε εταιρίες φούσκες, παίζανε ζάρια στο χρηματιστήριο, πουλούσαν όσο γούσταραν προϊόντα και ανθρώπινες υπηρεσίες, μας ήταν άγνωστοι τότε οι όροι της «αδικίας» και της «κακίας»;

Αγαπητοί μου, ο καπιταλιστής θα είναι πάντα καπιταλιστής. Ο ιμπεριαλιστής το ίδιο. Ο εγωιστής το ίδιο. Το ίδιο και ο κλέφτης και ο ψεύτης. Αυτά τα επίθετα, μας είναι άγνωστα; Πρώτη φορά τα ακούμε; Νομίζω, ότι πολλοί από εμάς τα χρησιμοποιούμε για την δική μας επίθεση απέναντι στον πλούτο του γύρω μας κόσμου…

Άρα, τι είναι αυτό που είναι καινούργιο σήμερα; Πολύ απλά: είναι η ανεπανάληπτη αδράνεια αυτού του λαού! Η απίστευτη κωματώδης κατάσταση του Εαυτού μας. Και οι παππούδες μας δεν είχαν να φάνε ή να φορέσουν παπούτσια, αλλά είχαν κάτι που δεν το πουλούσαν εύκολα: την τιμή τους και την αξιοπρέπειά τους. Και αυτά τα δυο, τους προάσπισαν και τους έκαναν να αναστήσουν παιδιά, να τους φυτέψουν το σπόρο της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο, για μια καλύτερη τιμή, για μια πιο αξιοπρόσεχτη αξιοπρέπεια…

Σήμερα, τα πουλήσαμε και αυτά, και ιδού τα αποτελέσματα. Έρμαια και έρημα, στη δίνη της κερδοφορίας κάποιων, κορμιά πολυβασανισμένα, χιλιοβιασμένα. Και μυαλά ευνουχισμένα και λοβοτομημένα. Χαμένοι σε ένα διάστημα, σε ένα κενό. Ένα κενό συνείδησης, αίσθησης και κίνησης, καθώς ο εγκέφαλος έχει αποκοπεί από τα υπόλοιπα μέλη του σώματός μας.

Γιατί; Γιατί προτιμάμε την ήσσονα προσπάθεια. Και τώρα που ετοιμάζονται να μας σφάξουν, βελάζουμε από φόβο σαν κατσικούλες λίγο πριν τη σούβλα του Πάσχα...

Και τι σημαίνει αυτό, ότι δεν υπάρχει ελπίδα; Δεν είπα κάτι τέτοιο. Είπα, ότι η ελπίδα πλέον, έχει γίνει αρκετά ασθενική. Έχει μπει στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και ψυχορραγεί. Θέλει τεχνητές αναπνοές, θέλει μαλάξεις - χειρωνακτική εργασία κοινώς... Θέλει, ανθρώπους, που δυστυχώς θα φάνε το αγγούρι, δεν γίνεται αλλιώς, αλλά που δεν θα έχουν αποσαρθρωθεί. Θέλει ανθρώπους που το μυαλό και το σώμα θα είναι ένα. Που η λαλιά δεν θα λέει ψέμα. Που η καρδιά θα αγαπά τον συνάνθρωπο, μέχρι να στάζει αίμα. Θέλει ανθρώπους, που ακόμα θα ελπίζουν. Όχι, πλέον για αυτούς. Μα για τα παιδιά τους. Θέλει ανθρώπους να δουν λίγο πιο μακρυά από την εγωιστική μυταρόνα τους. Θέλει ανθρώπους, που θα μπουν μέσα στα γρανάζια του συστήματος, όχι για να γίνουν όπως τόσοι άλλοι, νέα γρανάζια, αλλά για να τα σπάσουν και να φτιάξουν έναν νέο κόσμο.

Έναν κόσμο, που θα δίνει προτεραιότητα στην αξιοπρέπεια. Αξιο-πρέπεια. Πρέπει οι αξίες να επιβιώσουν. Είναι οι μόνες που πλέον, μπορούν να επιβιώσουν. Ας μην τις αφήσουμε να αποθάνουν στο βωμό της καλοπέρασης, αγαπητοί μου καλοπερασάκηδες...

Ας επαναπροσδιορίσουμε τη θέση μας στην Ιστορία λοιπόν. Το οφείλουμε μόνο σε αυτήν, που είναι και στην τελική ο μοναδικός κριτής μας.

"Η μπαλάντα του Κυρ-Μέντιου"

Ποίηση: Κώστας Βάρναλης

Μουσική: Λουκάς Θάνου

Ερμηνεία: Νίκος Ξυλούρης