Ψάξε ψάξε, άντε να δούμε τι νέο θα βρεις...



Μια σπουδαία ευκαιρία για ανθρωπολογική μελέτη (και είμαι ευτυχής που αυτές τις μέρες βιώνω την 4η ευκαιρία μέσα σε 4 χρόνια), είναι η αναζήτηση στέγης. Η προσπάθεια για ενοικίαση κατοικίας, περνά μέσα από ένα μεγάλο φάσμα διαφορετικότητας των ανθρώπων που σου ανοίγουν το σπίτι τους.  

Διαφορετικοί άνθρωποι, με διαφορετική αντίληψη για το ωραίο, για το λειτουργικό, για το ευάερο, για το ευήλιο, για το ακριβό ή φθηνό, για το ζεστό ή το μονωμένο, ακόμα και για το απομονωμένο… Διαφορετική αίσθηση της θέας, διαφορετική αίσθηση της οπτικής στα πράγματα… 


(χαλί από φύλλα... Τι υπέροχα χρώματα;)


Είναι πραγματικά πλούτος εμπειριών, αυτό το 10λεπτο που σου ανοίγει ο άλλος το σπίτι του, και σου δείχνει την «πραμάτεια» του. Η προσπάθεια να αντλήσεις όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες από τη χροιά της φωνής, από τη γριά της μονής (κατοικίας δίπλα), από τη βλεμματική επαφή του οικοδεσπότη και τη σωματική του κίνηση, από τα εξωγλωσσικά και παραγλωσσικά στοιχεία, από το σκηνικό ολάκερο που στήνεται εμπρός σου, και στο οποίο είσαι όχι μόνο θεατής, μα και συν-πρωταγωνιστής… Αυτά τα ολιγόλεπτα σκετσάκια λοιπόν, που οι περισσότεροι παίζουν ρόλους, με σκοπό την βέλτιστη performance, είναι τόσο διασκεδαστικά… μα και τόσο κουραστικά, όταν τα αθροίσεις και συνειδητοποιήσεις ότι «γύρισε κάτου η μέρα», ότι τρέχεις πάνω από 10ωρο, και ακόμα η συγκίνηση δεν έχει έρθει. Αν και αυτό το αθροίσεις σε ημερήσια βάση, συνήθως διαπιστώνεις ότι τρέχεις 3-4 μέρες και η εσοδεία σου είναι αρκετά φτωχή ως προς τα γούστα σου και τις απαιτήσεις σου πάντα! 

Παρ’ όλα αυτά, έχεις συναντήσει παππούδες, γιαγιάδες, κληρονόμους, υπονόμους (!), ακόμα και πιθανόν κάποιους παρανόμους… Έχεις συζητήσει με νέους, με Έλληνες που μένουν στη Γερμανία και που επιμένουν ότι για όλα αυτά που μας συμβαίνουν περί κρίσεως, είναι αυστηρώς δικής μας υπαιτιότητος, με ξένους που ήρθαν εδώ για να βρουν μια καλύτερη πατρίδα, με συνοριοφύλακες πολιτισμού, με πρατηριούχους τουρισμού… Βέβαια, καμιά φορά, σου χαλάει και το αμάξι, και άντε να ψάξεις σπίτι με τα πόδια…, αλλά ζητάς οδική βοήθεια και συνεχίζεις το ταξίδι σου μέσα στα γέλια και στην απόλαυση του συναρπαστικού και απρόσμενου αυτού ταξιδιού! Εδώ, φαίνεται ότι η προσφερόμενη βοήθεια, είναι κάτι πολύ απλό, σχεδόν αυτονόητο...


(από την βόλτα με άμαξα στην Κέρκυρα, πάμε βόλτα με αμαξάρα στην Καστοριά... Τι σημασία έχουν οι λέξεις ή τα πόσα άλογα σε τραβούν, όσο ο άνθρωπος που είναι δίπλα σου...)


Συμπέρασμα: πώς γίνεται να μιλάμε για «αντικειμενική αξία ακινήτων» όταν παρόμοιο ακίνητο μπορείς να το βρεις 200ευρώ στην Καστοριά, 300ευρώ στη Μυτιλήνη και 400ευρώ στην Κέρκυρα, με ακριβώς αντίστροφη σχέση τιμής-θέας (και θέσης) ακινήτου; Πώς μπορούμε να μιλάμε για «αντικειμενική αξία ακινήτων» όταν διαπιστώνει κανείς ότι ούτε αντικειμενική είναι, αλλά ούτε ακίνητη (συνεπώς ούτε ακλόνητη) μια αξία, που τελικά κρύβει βαθιές κοινωνικές σχέσης ντόπιου και ξένου; Πώς, συνεπώς, να μιλήσουμε εν γένει για τη θέαση της έννοιας της αξίας, όταν αυτή περιτοιχίζεται από υποκειμενικότητα και διαρκή κίνηση; Πώς να προασπίσεις όλες εκείνες τις αξίες που διέπουν μια κοινωνία όταν η ίδια η κοινωνική συνομάδωση είναι κάτι ρευστό και συνεχώς διαφοροποιούμενο, ως απότοκο μιας συνάθροισης αέναων διαφοροποιών στοιχείων; 

Συνέχεια στη νέα μου έρευνα αγαπητοί μου και προσπάθεια απάντησης στα ανωτέρω ερωτήματα, τα προσεχή έτη, οπότε θα αντλώ πληροφορίες από το ένδοξο πεδίο δράσης των Μακεδονομάχων… οι οποίοι τελικά κατόρθωσαν πριν από 100 χρόνια ακριβώς να απελευθερώσουν τούτα τα μέρη

  



Φως εκ Φωτός, Γνώση εκ Γνώσεως...


Και με αφορμή για τα «Φώτα απέναντι», ας παρακολουθήσουμε τη φωτεινή πορεία μιας από τις σημαντικότερες φωτεινές πλευρές του ανθρώπου: 

Πρώτα από όλα η Γένεση της (και εγένετο φως…): 

“Ένιωσαν λοιπόν την ανάγκη της γραφής και την επινόησαν. Φαίνεται πως στην αρχή η γραφή ήταν μια πραγματική ζωγραφική, την οποία διαδέχτηκε μια συμβατική ζωγραφική, που διατήρησε μόνο τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των αντικειμένων. Κατόπιν, με ένα είδος μεταφοράς ανάλογης με εκείνη που είχε ήδη εισαχθεί στη γλώσσα, η εικόνα του φυσικού αντικειμένου εξέφρασε ηθικές ιδέες. Η προέλευση αυτών των σημείων, όπως και των λέξεων, ξεχάστηκε με τον καιρό. Και η γραφή έγινε η τέχνη της σύνδεσης ενός συμβατικού σημείου με κάθε ιδέα, κάθε λέξη, και μετέπειτα με κάθε τροποποίηση των ιδεών και των λέξεων. Έτσι, είχαν μια γραπτή και μια προφορική γλώσσα, τις οποίες έπρεπε εξίσου να μάθει κανείς, ανάμεσα στις οποίες όφειλε να καθιερώσει μια αμοιβαία αντιστοιχία.” 

(Κοντορσέ, Σχεδίασμα για έναν ιστορικό πίνακα των προόδων του ανθρώπινου πνεύματος, μτφρ. Ν. Χαρδαλιά, επιμέλεια Χρ. Αυλάμη, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2006, σελ.43) 



(κείμενο υποδοχής σε μια αίθουσα τέχνης που αντίκρυσα σήμερα στο νέο μου σεργιάνι... κοίτα να δεις σύμπτωση!)


Ύστερα, η εκρηκτική λάμψη της ενηλικίωσής της: 

“H εκπαίδευση που μπορεί κάθε άνθρωπος να αποκτήσει μέσω των βιβλίων μέσα στη σιωπή και τη μοναξιά είναι αδύνατο να εκφαυλιστεί καθολικά• αρκεί να υπάρχει μια ελεύθερη γωνιά της γης όπου το πιεστήριο να μπορεί να τυπώνει σελίδες.” 

(Κοντορσέ, Σχεδίασμα για έναν ιστορικό πίνακα των προόδων του ανθρώπινου πνεύματος, μτφρ. Ν. Χαρδαλιά, επιμέλεια Χρ. Αυλάμη, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2006, σελ.124-126) 



Τέλος, η παρακαταθήκη αυτής της φωτεινής πλευράς: η ελπίδα… 

“Υπάρχουν σημεία όπου μένουμε κατάπληκτοι μπροστά σε ένα λαμπρό φως. Βαθύ σκοτάδι όμως εξακολουθεί να καλύπτει έναν απέραντο ορίζοντα. […] Και ο φίλος της ανθρωπότητας δεν μπορεί να δοκιμάσει αμέριστη χαρά παρά μόνο όταν αφεθεί στη γλυκιά ελπίδα για το μέλλον.” 

(Κοντορσέ, Σχεδίασμα για έναν ιστορικό πίνακα των προόδων του ανθρώπινου πνεύματος, μτφρ. Ν. Χαρδαλιά, επιμέλεια Χρ. Αυλάμη, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2006, σελ.181-182) 


Βλέπουμε δηλαδή, ότι η Γνώση (και η μετα-λαμπά-δευση αυτής), η Ελπίδα, η Γένεση, η Έκρηξη, αποτυπώνονται με φωτεινά χαρακτηριστικά στη γλώσσα μας, στοιχείο ομοιότητας καθόλου τυχαίο, καθώς ο δημιουργός αυτών των λέξεων και κατ’ επέκταση αυτών των εννοιών, θέλησε να σφραγίσει με το κοπίδι του ανάμεσα στα γράμματα που συγκροτούν αυτές τις έννοιες, τη σπουδαιότητα του φωτός και τη δυναμική του… Υπάρχει όμως και ένα ακόμα στοιχείο ομοιότητας αυτών των λέξεων, πάλι καθόλου τυχαίο: είναι η εξωστρεφής διάθεση και τάση διασποράς από ένα μικρό μέρος (φωτεινό), προς ένα μεγαλύτερο μέρος (που μπορεί να ταυτίζεται με το όλον και που συνήθως αντιδιαστέλλεται ως σκοτεινόν…). 

Είναι αυτή η τάση φυγής που έχουν αυτές οι λέξεις, με σκοπό όχι να κρυφτούν από κάτι που τις κυνηγά, μα με σκοπό να σκορπίσουν προς τους τέσσερις ορίζοντες, όπως το αληθινό φως σκορπά τα σκότη τις νυχτιές… 

Έτσι και ‘γω, μικρός ελπιδοφόρος, ξεκινώ να ακολουθήσω ένα παραλίμνιο παραπαίδι του φωτός… Τραβώ λοιπόν, για (άλλο) ένα Φως απέναντι, και όπου μας βγάλει… στη συνέχιση του ταξιδιού του φωτός, του κυνηγιού της γνώσης, της αναζήτησης του αυτοπροσδιορισμού...




(άποψη της Καστοριάς, της νέας μου σπιτονοικοκυράς...)



Ο Πλανόδιος στα Χανιά...


Σας προτρέπω να ψηφίστε όλοι στο διαγωνισμό τραγουδιού των Χανίων, το τραγούδι 5a, δηλαδή τον "Πλανόδιο", δημιουργία από τα "Φώτα απέναντι" και από καλούς φίλους της Μυτιλήνης, τον Μάκη και το Μάριο.

Για κάποιον που δεν τον ξέρει τον Πλανόδιο, δεν μπορεί εύκολα να διεισδύσει στην καρδιά του τραγουδιού, για όποιον όμως τον έχει δει έστω και μια φορά να περιπλανάται στην προκυμαία της Μυτιλήνης, δεν μπορεί παρά να συγκινείται από την περιγραφή. 

Ένα ακόμα μπράβο στα παιδιά εκεί, στης Ανατολής τα μέρη, που ψάχνουν να βρουν (αλλά και να δώσουν) τα φώτα τους... 

Καλή συνέχεια και καλή επιτυχία παίδες!


Y.Γ.: Είχαμε ξανακάνει αναφορά στις 2/7/2011 για τον Πλανόδιο σε αυτό το blog. Χαίρομαι που ξανασυναντηθήκαμε αγαπητέ Πλανόδιε και που πέρασες από τη φτωχική μου γωνιά... Καλό δρόμο να έχεις.




ΧΧΛ πριν γίνουμε ΧΛΛ...


3 ευχές από καρδιάς και από διαφορετικές χρονικές φάσεις της ανθρωπότητος, μήπως και η σημερινή κοινωνία αφυπνιστεί, αφού τη διαχρονική επαναληψιμότητα της μαλακίας της αναλογιστεί...:


Ο κύριος Τόμας Χομπς προς τους πολιτικούς:

"...Ιδού, λοιπόν, η γένεση εκείνου του μεγάλου Λεβιάθαν, ή μάλλον (για να μιλήσουμε με μεγαλύτερο σεβασμό) εκείνου του θνητού θεού, στον οποίο οφείλουμε, ύστερα από τον αθάνατο Θεό, την ειρήνη και την διαφέντεψή μας. Διότι χάρη στην εξουσιοδότηση, η οποία του δόθηκε από το κάθε μέλος της πολιτικής κοινότητας, έχει στη διάθεσή του τόση εξουσία και δύναμη ώστε επισείοντάς τες να μπορεί να κατευθύνει τη βούληση όλων προς τους σκοπούς της εσωτερικής ειρήνης και της αμοιβαίας αρωγής έναντι των εξωτερικών εχθρών. Αυτό αποτελεί την ουσία της πολιτικής κοινότητας, η οποία μπορεί να ορισθεί ως ένα πρόσωπο, στις πράξεις του οποίου ένας μεγάλος αριθμός ατόμων, μέσω της αμοιβαίας σύμβασης του κάθε ενός με κάθε άλλον, καθιστά τον εαυτό του αυτουργό, με το σκοπό να διαθέτει το παραπάνω πρόσωπο τα μέσα και τη δύναμη όλων, ώστε να διασφαλίσει, κατά όποιον τρόπο θεωρήσει κατάλληλο, την ειρήνη και την κοινή τους άμυνα."

(απόσπασμα απ το Λεβιάθαν)



Ο κύριος Ρίτσαρντ Χούκερ προς τους ανθρώπους:

"...Το ίδιο φυσικό κίνητρο έκαμε τους ανθρώπους να κατανοήσουν ότι δεν αποτελεί μικρότερο καθήκον τους ν' αγαπούν τους άλλους από το καθήκον ν' αγαπούν τον εαυτό τους. Διότι ίσα πράγματα πρέπει να κρίνονται με το ίδιο μέτρο. Εάν δεν μπορώ παρά να εύχομαι να μου κάνουν οι άλλοι το ίδιο καλό που ο καθένας εύχεται για τον εαυτό του, πώς θα μπορούσα να ελπίζω να δω την επιθυμία μου αυτή να ικανοποιείται αν και εγώ δεν φροντίσω να ικανοποιήσω την ίδια επιθυμία που αναμφίβολα ενυπάρχει στους άλλους, αφού όλων μας η φύση είναι ταυτόσημη; Οτιδήποτε τους κάνω που να αντιβαίνει στην ικανοποίηση αυτής της επιθυμίας πρέπει οπωσδήποτε να τους θλίβει από κάθε άποψη όσο κι εμένα. Ωστε αν γίνω πρόξενος κάποιας βλάβης θα πρέπει να προσδοκώ κάποιο δεινό, εφόσον δεν υπάρχει λόγος για οποιονδήποτε να επιδείξει προς εμένα μεγαλύτερη αγάπη απ' ό,τι έδειξα εγώ προς αυτόν. Η επιθυμία μου λοιπόν να με αγαπούν οι κατά φύσιν όμοιοί μου, όσο είναι δυνατόν, μου επιβάλλει και το φυσικό καθήκον να επιδεικνύω προς αυτούς την ίδιαν ακριβώς στοργή. Κανένας δεν αγνοεί τι κανόνες και οδηγίες για την κατεύθυνση της ζωής έχει αντλήσει ο φυσικός Λόγος από αυτή τη σχέση ισότητας μεταξύ των εαυτών μας και των ομοίων μας."

(απόσπασμα από το The Laws of Ecclesiastical Polity)



Ο κύριος Τζων Λοκ προς τους χρυσαυγίτες (είναι μια ξεχωριστή κατηγορία από μόνοι τους, καθώς ούτε άνθρωποι είναι, ούτε φυσικά πολιτικοί...):

"...Πριν όμως καταδικάσουν θα ήθελα να μου εξηγήσουν με ποιο δικαίωμα ένας ηγεμόνας ή κράτος μπορούν να επιβάλουν την ποινή του θανάτου ή άλλη τιμωρία σε κάποιον αλλοδαπό για οποιοδήποτε αδίκημα διαπράττει στην επικράτειά τους. Είναι βέβαιο ότι οι νόμοι τους, με βάση την επικύρωσή τους από τη δημοσιευμένη βούληση του νομοθετικού τους σώματος, δεν δεσμεύουν τους αλλοδαπούς. Δεν απευθύνονται σ' αυτούς, ούτε κι αν απευθύνονταν, οι αλλοδαποί θα δεσμεύονταν να τους υπακούσουν. Η νομοθετική εξουσία, η οποία κάνει τους νόμους να ισχύουν για τους υπηκόουυς της συγκεκριμένης πολιτείας, δεν έχει ισχύ επί του ξένου. Οι φορείς της υπέρτατης νομοθετικής εξουσίας στην Αγγλία, στη Γαλλία ή στην Ολλανδία είναι, ως προς έναν Ινδιάνο, ό,τι ακριβώς και όλος ο υπόλοιπος κόσμος -άνθρωποι δίχως εξουσία. Ως εκ τούτου, αν σύμφωνα με το νόμο της φύσης ο καθένας δεν διαθέτει τη δυνατότητα να τιμωρεί παραβάσεις εναντίον του νόμου αυτού, όπως ο ίδιος κρίνει, με νηφαλιότητα να απαιτείται κατά περίπτωση, δεν μπορώ να αντιληφθώ πώς οι άρχοντες οποιασδήποτε κοινότητας θα μπορούσαν να τιμωρήσουν κάποιον αλλοδαπό, αφού όσον αφορά εκείνον, δεν διαθέτουν περισσότερη εξουσία απ' όση κάθε άνθρωπος διαθέτει εκ φύσεως επί του άλλου."

(απόσπασμα απο τη Δεύτερη Πραγματεία περί Κυβερνήσεως)


Πλατωνικός έρωτας - μάθημα 3ο



Ωραία. Αναλύσαμε πώς μπορούμε να φτάσουμε στη βαθειά κατανόηση. Εξηγήσαμε ότι δεν φτάνει η γνώση, αλλά  χρειάζεται και ένα βήμα παραπέρα, η αντίληψη. Τέλος, τονίσαμε τη σπουδαιότητα της δύναμης (αλκής) του νου.

Φτάνουν αυτά για μια αρμονική συνύπαρξη σε μια ευνομούμενη κοινωνία;

Και εδώ αναδεικνύεται το δυσκολότερο ερώτημα.


"Φιλοπατρία ή ανυπακοή; 

Η φιλοπατρία δηλώνει κατάφαση προς τους θεσμούς της πόλης; Αντίστροφα, η αποδοκιμασία των θεσμών της πόλης συνεπάγεται εξασθένηση της φιλοπατρίας και, μακροπρόθεσμα, οδηγεί τον πολίτη σταδιακά έξω από τους κόλπους της; Μια απάντηση της μορφής ‘ο φιλόπατρις παραμένει στην πόλη και επιδιώκει σύμφωνα με τους νόμους της να πείσει τους άλλους για τη βελτίωσή της’ φαίνεται εξαιρετικά συγκαταβατική, και ακριβώς γι’ αυτό ελάχιστα πειστική. Τι συμβαίνει, λ.χ., όταν ο πολίτης διαφωνεί με αυτούς τους ίδιους ‘τους νόμους της’ που πιθανότατα έχουν θεσπιστεί πριν από τη γέννησή του; Ή όταν οι συμπολίτες του, προσκολλημένοι άκριτα στις παραδόσεις ή τα συμφέροντά τους, δεν πείθονται σε όσα ορθά και ρηξικέλευθα κάποιος εισάγει; Εντέλει, ποιο είναι το νόημα της φιλοπατρίας, εάν ο ‘φιλόπατρις’ διαφωνεί περίπου με το σύνολο των νόμων και αποστρέφεται ως ανάξιους περίπου όλους τους συμπολίτες του; Ποιο ακριβώς είναι το πρόσωπο της ‘πατρίδος’ που ‘φιλεί’ ο αμφισβητίας του παραδείγματός μας; Θα μπορούσαμε να φανταστούμε μια όχι ευκαταφρόνητη μερίδα των πολιτών κάθε πόλης να βρίσκεται στον αντίποδα της καθεστηκυίας τάξης των πραγμάτων, κινούμενη από ποικίλους και ίσως ασύμβατους αναμεταξύ τους λόγους. Πρόκειται για τους δυνάμει στασιώτες, αυτούς που κάθε πόλη υποπτεύεται ως υπαίτιους μιας βαριά ασθένειας. Η ιδέα του προσεταιρισμού και της καταλλαγής εμπνέουν τον δημοκρατικό διάλογο, τον σεβασμό της μειοψηφίας από τον νόμο, την ευλαβική τήρηση της ομολογίας, κάποτε όμως και αυτά εξαντλούνται. Εξάλλου, εάν η πολιτική αρένα μπορούσε πάντοτε να αποτρέπει τις κρίσεις, τότε θα έπρεπε να φανταζόμαστε την πολιτική ζωή ως μια ασάλευτη χρονικότητα, χωρίς μετακινήσεις, οπισθοδρομήσεις και άλματα. 


Το ερώτημά μας περιπλέκεται στον βαθμό που ο πολίτης καλείται να ανταποκριθεί θετικά ή αρνητικά απέναντι στην πόλη αξιολογώντας όχι μόνο τα χαρίσματα και τα ελαττώματά της αλλά και την ιδιαίτερη θέση του μέσα σε αυτήν. Με άλλα λόγια, καλείται να συμμορφωθεί προς ό,τι το σύστημα αξιών της ίδιας της πόλης επιτάσσει να πράξει καθένας από εμάς με γνώμονα, αφενός, την πόλη αλλά και, αφετέρου, την ατομική υπόληψή του, δηλ. την επάρκειά του να υπερασπίζεται το κοινωνικό κύρος του. 


Ο Σωκράτης είναι η γνωστότερη ίσως περίπτωση σφοδρής κριτικής της πόλης και του δήμου, συνοδευμένης όμως από μια ρητά διακηρυγμένη αφοσίωση. Το πράγμα είναι από πολλές πλευρές παράδοξο, και ακριβώς γι’ αυτό φαίνεται να άσκησε μια ακαταμάχητη έλξη στους μεταγενέστερους, σε βαθμό μάλιστα που σχεδόν από μόνη της η στάση του να αναδειχθεί σε υπόδειγμα αρετής. Σε μεγάλο βαθμό αυτό θα πρέπει να πιστωθεί στον επιφανέστερο μαθητή του, τον Πλάτωνα, σφοδρό επίσης πολέμιο της αθηναϊκής δημοκρατίας, πλην όμως ιδανικό εραστή της πόλης του (παρά την εξιδανίκευση, όμως, του σπαρτιατικού πολιτεύματος). Ο διάλογος Κρίτων συνιστά το κείμενο αναφοράς για τη σύναψη ενός συμβολαίου ανάμεσα στην πόλη και τον πολίτη, για τη δόκιμη διαχείριση κάθε διαφωνίας και για τον ανυπόκριτο θαυμασμό προς τη γενέτειρα. Παράλληλα, όμως, είναι το κείμενο όπου διαφαίνονται οι αδυναμίες αυτών των τόπων και ο συμβατικός, λίγο ή πολύ στρατηγικός, στόχος τους που δεν είναι άλλος από μια συναινετική, ανθεκτική στον χρόνο και πειστική, αναστολή κάθε φυγόκεντρης τάσης."


(απόσπασμα από άποψη του καθηγητή του Παν/μίου Αιγαίου Β.Ι. Αναστασιάδη, χωρίς άδεια αναδημοσίευσης)



Αγαπητοί μου, ο Σωκράτης, όταν τον δίκασαν και του πρότειναν να αυτοεξοριστεί αντί να φονευθεί, αυτός αρνήθηκε ως μια υπέρτατη εκδήλωση (και έτσι μάθημα προς όλους τους κατήγορούς του) αγάπης προς την πολιτεία του. Προτίμησε λοιπόν, να σκοτωθεί μαχόμενος εντός τειχών της πόλης του.

Παρομοίως, ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος, δεν την "έκανε με ελαφρά" εις τας Ευρώπας, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Θα μου πείτε βέβαια, οι Χατζηδάκις, Θεοδωράκης κλπ καλλιτέχνες ή επιστήμονες που έφυγαν, για καλό δεν ήταν; Αφού, λειτούργησαν ως αγγελιαφόροι προς τους ξένους, για να στρέψουν λίγο αυτοί τα μάτια τους στον παραλογισμού που επικρατούσε -και- τότε, στη χώρα μας.

Ο προβληματισμός αυτός, βέβαια, δεν στερείται επικαιρότητος, καθώς σήμερα οι νέοι αναρωτιούνται: "τι να κάτσω να κάνω στην κωλοπετινίτσα (την Ελλαδίτσα δηλαδή), όταν τίποτα δεν λειτουργεί, όταν οι νόμοι δεν είναι ανθρώπινοι, αλλά επιβεβλημένοι από εξω-ανθρώπινες και απ-άνθρωπες πηγές, όπως οι Τροϊκανοί; Μαζεύω τα μπογαλάκια μου και φεύγω..." Αυτό, τι σημαίνει; Ότι δεν αγαπούν την πατρίδα τους; Ότι επιλέγουν την εύκολη λύση;

Προβληματίζομαι ιδιαίτερα αγαπητοί μου... Γιατί αυτή είναι η σημαντικότερη μάχη που έχει να δώσει ένας πολίτης για την πόλη του: να προσπαθήσει να ζήσει παρά την τόση διαφορετικότητα. Ως πότε όμως, θα τα βαφτίζουμε όλα ως "διαφορετικά" ή ως μέτρα που λαμβάνονται για να συμβιβαστούν οι διαφορετικότητες; Πού μπαίνει το όριο της ανάγκης να ζήσουμε εν μέσω διαφορετικότητος και πού αυτό της αναξιοπρεπούς δουλείας, η οποία καταπνίγει κάθε προσωπική μας ανάγκη;

Για να το πω πιο απλά: ως πού μπορείς να κάνεις υπομονή για να ανεχτείς τον πλησίον σου; Πόσες θυσίες μπορείς να κάνεις για να έχει λόγο και ο διαφορετικός (και πολλές φορές μαλάκας) πλησίον σου;

Και κάτι ακόμα: αν φύγουν οι πολλοί για μια άλλη χώρα, ποιος θα μείνει σε τούτη τη χώρα να παλέψει; Αυτοί που είναι χαλκέντεροι ή αυτοί που έχουν ακόμα "μπάρμπα στην Κορώνη" και κάποιο "δόντι" να κόβει και να τους θρέφει;


Δεν έχω σαφή απάντηση. Έχω μόνο ως κριτήριο τις αντοχές μου, που ακόμα (με) κρατούν (εδώ).

Ας κάνουμε λοιπόν, όχι μία, αλλά πολλές ευχές, ειδικά σήμερα, να περάσει η φιλοσοφία του Πλάτωνα, στο ευρύ κοινό. Ας προσπαθήσουμε να χτίσουμε τα πρώτα σκαλοπάτια μέχρι να φτάσουμε στη γνώση, και μετά ας παλέψουμε για την αντίληψη, με τελικό σκοπό, ίσως, την κοινωνική συμβίωση. Αυτά τα πρώτα σκαλοπάτια είναι που πάσχουν στη χώρα μας, πώς να μην είναι τα επόμενα και υψηλότερα σκαλοπάτια προβληματικά; Αν τα βελτιώναμε, ίσως το ερώτημα "φιλοπατρία ή ανυπακοή" να φαινόταν πιο ξεκάθαρο... Ο μεγάλος Πλάτων, ο οποίος μάλιστα εορτάζει σήμερα, (τυχαίο, πιστέψτε με...), είπε σοφά λόγια. Δεν μας μένει να προσπαθήσουμε να τα κάνουμε πράξη. 





Με κάθε τίμημα; Αυτό, ειλικρινά δεν μπορώ να το απαντήσω...




"Τα καράβια μου καίω"
Στίχοι, Μουσική: Νίκος Πορτοκάλογλου
Ερμηνεία: Πορτοκάλογλου, Μπαλάφας, Μαραβέγιας



Τα καράβια μου καίω 
τα καράβια μου καίω τα καίω 
δε θα πάω πουθενά. 

Μπρος στα πόδια σου κλαίω 
μη μ΄αφήσεις σου λέω σου λέω 
να σ΄αφήσω ξανά. 

 Κι ας μη μου ΄χεις χαρίσει ποτέ
 ένα χάδι ως τώρα πάντα 
εδώ θα γυρνώ. 

 Από πείσμα και τρέλα 
θα ζω σε τούτη τη χώρα 
ώσπου να ΄βρω νερό 
γιατί ανήκω εδώ. 

Τα παιδιά στην κερκίδα 
είναι η μόνη σου ελπίδα, ελπίδα 
πρωινός ουρανός.

Σταυρωμένη πατρίδα 
 μες στα μάτια σου είδα αχ είδα 
της ανάστασης φως. 

 Κι ας μη μου ΄χεις χαρίσει ποτέ 
ένα χάδι ως τώρα 
πάντα εδώ θα γυρνώ. 

 Από πείσμα και τρέλα 
θα ζω σε τούτη τη χώρα 
ώσπου να ΄βρω νερό 
γιατί ανήκω εδώ. 

 Όποιος σε δει 
για μια στιγμή 
δίχως του πένθους 
το μαύρο μανδύα. 
Θα ΄σαι εσύ 
θεά γυμνή 
η αμαρτία του 
κι η τιμωρία. 
Σαν οπτασία 
για μια ζωή. 

Κι ας μη μου ΄χεις χαρίσει ποτέ 
ένα χάδι ως τώρα 
πάντα εδώ θα γυρνώ. 

 Από πείσμα και τρέλα 
θα ζω στην έρημη χώρα 
ώσπου να ΄βρω νερό 
γιατί ανήκω εδώ...



Και αν χρειαστεί να κάψετε τα καράβια σας, τι μ' αυτό; Υπάρχει και το κολύμπι, αρχαιότατος τρόπος ταξιδίων και κρουαζιέρας...


Πλατωνικός έρωτας - μάθημα 2ο


Μείναμε στο ερώτημα, πώς κατακτιέται η γνώση. Η άποψη του γερο-Πλάτωνα (όπως λέμε, η άποψη του γερο-πλάτανου που τόσα χρόνια βλέπει τα πράγματα από εκεί ψηλά, άρα ίσως λίγο αντικειμενικότερα από εμάς τους γήινους), είναι η εξής (απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από τη μετάφραση της 7ης επιστολής προς Συρακουσίους, της Η.Ε. Κορμπέτη, όπως αυτή δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΕΠΟΠΤΕΙΑ, τεύχος 109, το 1986):

"Σε κάθε πράγμα αντιστοιχούν τρία μέσα, απαραίτητα για να προκύψει η γνώση του• το τέταρτο είναι η ίδια η γνώση• ως πέμπτο πρέπει να βάλουμε την ιδέα του πράγματος, που μόνη αυτή επιδέχεται γνώση και έχει αληθινή ύπαρξη. Το πρώτο είναι η λέξη, το δεύτερο ο ορισμός, το τρίτο το είδωλο, το τέταρτο η γνώση. Αν θέλεις τώρα να δεις τί εννοώ µ’ αυτά που λέω, προσπάθησε να τα καταλάβεις πάνω σ’ ένα παράδειγμα κι έπειτα σκέψου κατά τον ίδιο τρόπο για όλα τα πράγματα. 

Υπάρχει κάτι που λέγεται κύκλος και που έχει ακριβώς το όνομα που προφέραμε αυτή τη στιγμή. Το δεύτερο είναι ο ορισμός του, που αποτελείται από ονόματα και ρήματα• δηλαδή το σχήμα που όλα τα ακραία σημεία του απέχουν εξ ίσου από το κέντρο είναι ο ορισμός εκείνου που το όνομα του είναι στρογγυλό ή περιφερικό σχήμα, ή κύκλος. Το τρίτο είναι εκείνο που ζωγραφίζεται και σβήνεται και κατασκευάζεται µε τον τόρνο και καταστρέφεται• ενώ η ιδέα του κύκλου, στην οποίαν αναφέρονται όλα αυτά, τίποτε τέτοιο δεν παθαίνει, γιατί είναι κάτι διαφορετικό απ’ αυτά. Το τέταρτο είναι η επιστημονική γνώση και η νόηση και η σωστή αντίληψη των πραγμάτων, όλα αυτά πάλι πρέπει να τα θεωρήσουμε ως µια ενιαία κατηγορία• γιατί δε βρίσκονται ούτε σε φθόγγους ούτε σε υλικές μορφές, άλλα μέσα στις ψυχές, και απ’ αυτό γίνεται φανερό, ότι το τέταρτο είναι κάτι διαφορετικό και από τη φύση του ιδεατού κύκλου και από τα τρία προηγούμενα. Απ’ όλα αυτά, περισσότερο πλησιάζει προς το πέμπτο, για τη συγγένεια και την ομοιότητα της προς αυτό, η νόηση• τα αλλά απέχουν περισσότερο. Τα ίδια ισχύουν και για οποιοδήποτε ευθύγραμμο ή καμπυλόγραμμο σχήμα και οποιοδήποτε χρώμα, για το αγαθό και το ωραίο και το δίκαιο, για κάθε σώμα τεχνητό ή φυσικό, για τη φωτιά, το νερό και όλα τα παρόμοια, για κάθε ζωντανό οργανισμό και κάθε ψυχική ιδιότητα, και για όλες τις μορφές του ενεργείν και του πάσχειν. Δηλαδή όλων αυτών είναι αδύνατο να γνωρίσεις τέλεια το πέμπτο, αν δε γνωρίσεις προηγουμένως τα τέσσερα. Πάντως πρέπει να προσθέσουμε ότι αυτές οι τέσσερες γνωστικές βαθμίδες επιχειρούν να δείξουν όχι µόνο την ουσία του κάθε πράγματος, αλλά και τις ιδιότητες του, κι αυτό οφείλεται στην αδυναμία της γλώσσας γι’ αυτό κανένας λογικός άνθρωπος δε θα τολμήσει ποτέ να τοποθετήσει τα διανοήματα του μέσα σ’ αυτό το περίβλημα, όταν μάλιστα είναι μόνιμο, όπως συμβαίνει σε ό,τι έχει γραπτά διατυπωθεί. Κι. αυτό πάλι που λέω τώρα πρέπει να το καταλάβουμε καλύτερα. Κάθε συγκεκριμένος κύκλος, από κείνους που στην πράξη γράφονται ή και κατασκευάζονται µε τον τόρνο, έχει ένα πλήθος ιδιότητες αντίθετες προς το πέμπτο, αφού πάντα εφάπτεται της ευθείας., ενώ για την ιδέα του κύκλου λέμε πως δεν έχει ούτε το ελάχιστο στοιχείο από την αντίθετη προς αυτήν φύση. Έπειτα, κανένα όνομα κατά τη γνώμη µου δεν είναι απολύτως πάγιο για κανένα πράγμα- τίποτα δεν εμποδίζει αυτό που σήμερα λέγεται στρογγυλό να λεγόταν άλλοτε ίσιο και το ίσιο πάλι στρογγυλό, και η νέα ονομασία δε θα είναι καθόλου λιγότερο πάγια στη συνείδηση εκείνων που έκαναν την αντιμετάθεση και ονομάζουν τα πράγματα αντίθετα από πριν. Και για τον ορισμό όμως, εφόσον αποτελείται από ονόματα και ρήματα, η ίδια κρίση ισχύει, ότι δηλαδή κανένα στοιχείο του δεν είναι αρκετά μόνιμα σταθερό• και χίλιοι δυο άλλοι λόγοι υπάρχουν ακόμα, για τους οποίους καθένα από τα τέσσερα παρέχει γνώση ασαφή, ο κυριότερος όμως είναι εκείνος που είπαμε προ ολίγου: ότι ενώ υπάρχουν δυο ξεχωριστά πράγματα, η ουσία των όντων και οι ιδιότητες τους, και η ψυχή ζητεί να γνωρίσει όχι τις ιδιότητες, άλλα την ουσία, επειδή καθένα από τα τέσσερα προσφέρει στην ψυχή µε γλωσσική διατύπωση και µε αισθητή ύπαρξη, εκείνο που αυτή δε ζητεί και είναι εύκολο να ελέγξεις µε τις αισθήσεις και τη γλωσσική διατύπωση και την αισθητή ύπαρξη που παρέχει καθένα απ’ αυτά, γεμίζει τον άνθρωπο, θα ‘λεγε κανείς, µε κάθε είδους απορία και ασάφεια. 
(σημείωση δική μου: δεν είναι αυτά τα τελευταία σημασμένα λόγια, πρόδρομα της θεωρίας της σχετικότητας και βεβαιότητος πλέον της σύγχρονης Φυσικής, ότι αντιλαμβανόμαστε μόνο τις 3 από τις 4 διαστάσεις του τετραδιάστατου Σύμπαντος, ότι δηλαδή, αντιλαμβανόμαστε με τα ελλιπή αισθητήριά μας, την προβολή του Σύμπαντος και όχι αυτό το ίδιο, καθώς και τις ιδιότητές του και όχι την ίδια του τη φύση και ουσία...;; Δεν είναι να απορεί και να θαυμάζει κανείς για το συμπέρασμα του γερο-Πλάτανου;)

[…] Μόνο το πέρασμα μέσα απ’ όλες αυτές τις γνωστικές βαθμίδες, που µε επανειλημμένες ανόδους και καθόδους οδηγεί προς την καθεμιά, μπορεί κάποτε να γεννήσει μέσα στο φυσικά άξιο πνεύμα τη γνώση του φυσικά άξιου όντος• 

[…] Ώστε, όσοι δεν έχουν καμιά εσωτερική συνάφεια και συγγένεια προς τη δικαιοσύνη και τις άλλες αξίες, παρά η αντίληψη και η μνήμη τους εκτείνονται σε αλλά πεδία, επίσης όμως και όσοι έχουν συγγένεια, αλλά τους λείπει αντίληψη και μνήμη, κανένας απ’ αυτούς δε θα γνωρίσει ποτέ, στον ανώτερο βαθμό που είναι δοσμένο στον άνθρωπο να γνωρίσει, την αληθινή ουσία της αρετής και της κακίας• γιατί δεν μπορείς παρά συγχρόνως να τα γνωρίσεις, καθώς συγχρόνως είναι ανάγκη να γνωρίσεις και του συνόλου των όντων την αλήθεια και το ψέμα, µε πολύπλευρη έρευνα και δαπάνη πολλού χρόνου, όπως είπα στην αρχή. Και μόνον όταν εντατικά επιδοθεί κανείς στην εξέταση και τη σύγκριση όλων αυτών των γνωστικών μορφών αναμεταξύ τους, ονομάτων, ορισμών, οπτικών και γενικά αισθητικών παραστάσεων, και όταν ο έλεγχος της αλήθειας τους γίνεται µε διάθεση ευμενή και χωρίς προσωπική εμπάθεια που χρησιμοποιεί ως όργανο, τις ερωτήσεις 




και απαντήσεις, µόνο τότε είναι κάποτε δυνατόν να γεννηθεί σα µια λάμψη η αληθινή γνώση του κάθε πράγματος και η νόηση της ουσίας του για κείνον που εντείνει τις δυνάμεις του στον ανθρωπίνως μεγαλύτερο δυνατό βαθμό."


Μάθημα 2ο λοιπόν, και τα συμπεράσματα μας είναι τα εξής:

Το πρώτο βήμα για την κατάκτηση της γνώσης, είναι η Λέξη, δηλαδή να το βαφτίσεις. Βέβαια, κάποιες φορές, οι λέξεις χάνουν το σκοπό τους και το νόημά τους όταν αραδιάζονται τόσο εύκολα και ανερυθρίαστα... (αλλά για μισό λεπτο! αν+ερυθρίαστα=αντίθετα του ερυθρού=ΠΑΣΟΚ!!)

Το δεύτερο, είναι ο Ορισμός, δηλαδή να το ορίσεις. Βέβαια, κάποιες φορές, ορίζεις ταυτόχρονα ολωσδιόλου (και ολως-διαόλου) αντιθετικά πράγματα μεταξύ τους, αντί να τα ξεχ-ορίζεις... Έτσι, απλά ξεχ(-νάς ότι )ορίζεις τις τύχες εκατομμυρίων ατόμων με μια σου κίνηση...

Το τρίτο είναι το Είδωλο, δηλαδή να το εξεικονίσεις. Βέβαια, κάπποιες φορές, φτιάχνεις όπως θέλεις την εικόνα για να μαγέψεις τους άλλους, ή ακόμα χειρότερα, μαγεύεσαι εσύ ο ίδιος μόνο από αυτήν, και έτσι χάνεσαι μέσα σε έναν κόσμο ειδώλων... Το μόνο που σου μένει τότε, είναι να αρχίσεις όλα να τα σπας...

Και έτσι, περνώντας αυτά τα βήματα, θα γνωρίσεις.

Δεν φτάνουν όμως αυτά, για να κατακτήσεις τη γνώση, αφού μεσολαβεί το πιο μεγάλο, το πιο ψηλό και το πιο δύσκολο σκαλοπάτι, αυτό της Κατανόησης... Το να κατανοούμε, έννοιες, ιδέες, ανθρώπους, συντρόφους και συμπεριφορές, είναι η δυσκολότερη δοκιμασία του ανθρώπινου νου... αλλά ταυτόχρονα είναι και ο συνδετικός κρίκος μιας κοινωνίας.



Πλατωνικός έρωτας - μάθημα 1ο


Ο Πλάτων, έχει μείνει στην Ιστορία της Φιλοσοφίας για πολλά, μα κυρίως για τον έρωτά του προς έναν άλλον κόσμο ιδανικό, έναν σχεδόν ουτοπικό κόσμο, όπου ο βασιλιάς είναι ταυτόσημο με τον φιλόσοφο και ο ηγέτης με τον ηθικό άνδρα.

Κατ' επέκταση, αυτό το ερωτικό στοιχείο με το οποίο επενδύει την αναζήτηση της εξιδανικευμένης του πολιτείας, μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα πρόδρομο δονκιχωτικό σπέρμα αναφοράς στο "υπερβατικό", στο "άλλο", στο "διαφορετικό", ως αντίστοιξη και άρνηση ως προς το "κοινό", το "όμοιο", το "ίδιον". Ο Έρωτας, λοιπόν, και δη ο Πλατωνικός Έρωτας, σκιαγραφεί αυτήν την αναζήτηση της ουτοπικής πατρίδας της Γαλήνης. Είτε αυτή, αγκυροβολείται στους κόλπους της Νέας Κοινωνίας, μιας νέας Πολιτικής, είτε στους κόλπους της Γυναίκας, του υπέρτατου Θηλυκού.

Πόσο όμως, ουτοπική και εξιδανικευμένη είναι αυτή η "άλλη" πολιτεία; Και σχεδόν άμεσα ξεπηδά και το -ακόμα πιο βασανιστικό- ερώτημα: πόσο ουτοπική και εξιδανικευμένη είνα αυτή η "άλλη" ερωτική, συντροφική, έταιρη ύπαρξη, που θα έρθει να μας συμπληρώσει και να μας γαληνέψει, οδηγώντας μας στον κόσμο των Ονείρων;

Τα ερωτήματα, που έθεσε ο Πλάτων, είναι ίσως επίκαιρα όσο ποτέ, τόσο ως προς την αναζήτηση από πολλούς πολίτες του ιδανικού συντρόφου, όσο και της ιδανικής πολιτείας, ώστε να ζήσουν με τον ιδανικό σύντροφο. Στον καταιγισμό των (παρα)πληροφοριών εξάλλου που δεχόμαστε, είναι δύσκολο να δούμε, ότι τελικά αυτές οι δυο αναζητήσεις δεν είναι ξεχωριστές, αλλά η μια ενέχει την άλλη: η ισορροπία στην ψυχή ξεχειλίζει με ενέργεια και προσπάθεια για ισορροπία στην κοινωνία, αλλά και μια ισορροπημένη κοινωνία σου δίνει τα εφόδια ώστε να ορίσεις αρχικά και έπειτα να αναζητήσεις αυτό που εσύ προσδοκάς ως ιδανικό (και πλατωνικά ερωτεύσιμο) σύντροφο.

Ας δούμε, ένα πρώτο απόσπασμα από την 7η επιστολή του Πλάτωνος στους Συρακουσίους, όπως αυτή δημοσιεύτηκε μεταφρασμένη από την Η.Ε. Κορμπέτη, στο περιοδικό ΕΠΟΠΤΕΙΑ, Τεύχος 109, το 1986, (χωρίς άδεια αναδημοσίευσης), και ας θαυμάσουμε την πλατειά προσέγγιση του μεγάλου Πλάτωνος: 

"...Όταν µια φορά ήµουν νέος, µου συνέβη το ίδιο ακριβώς που συνέβη και σε άλλους πολλούς: αποφάσισα, αμέσως μόλις γίνω αυτεξούσιος, να ακολουθήσω το πολιτικό στάδιο. Τότε µου παρουσιάστηκαν τα έξης περίπου πολιτικά γεγονότα: Έπειτα από την κατακραυγή πολλών εναντίον του πολιτεύματος που είχαµε τότε, γίνεται µεταπολίτευση και τη μεταπολίτευση αυτή διηύθυναν πενήντα ένας αρχηγοί, ένδεκα στην πόλη, δέκα στον Πειραιά. Η καθεμιά απ’ αυτές τις δυο συναρχίες για την αγορά και για τις διοικητικές ανάγκες των πόλεων και τριάντα έγιναν ανώτατοι άρχοντες µε απόλυτη εξουσία. Μερικοί λοιπόν απ’ αυτούς έτυχε να είναι συγγενείς και γνωστοί µου και μάλιστα αμέσως και επανειλημμένως µε κάλεσαν να λάβω μέρος σαν σε κάτι που δικαιωματικά μπορούσα να συμμερισθώ. Τότε εγώ έπαθα κάτι που δεν ήταν καθόλου παράξενο για τα νιάτα µου• πίστεψα, δηλαδή, πως θα οδηγήσουν την πόλη από µια ζωή άδικη σ’ ένα δίκαιο τρόπο ζωής κι έτσι θα την κυβερνήσουν. Τους παρακολουθούσα λοιπόν µε μεγάλη προσοχή, να ιδώ, τι θα κάνουν. Και καθώς έβλεπα ότι οι άνθρωποι εκείνοι μέσα σε λίγο καιρό έκαναν να φανεί χρυσάφι το προηγούμενο πολίτευμα, έκτος απ’ τα άλλα, έστειλαν το φίλο µου, τον αρκετά ηλικιωμένο Σωκράτη, που γι’ αυτόν εγώ δε θα δίσταζα να πω ότι ήταν ο δικαιότερος άνθρωπος της εποχής του, τον έστειλαν μαζί µε άλλους σε κάποιον πολίτη για να τον συλλάβει και να τον οδηγήσει δια της βίας στο θάνατο• κι αυτό βέβαια για να έχει λάβει μέρος στις ενέργειες τους, είτε ήθελε, είτε όχι εκείνος όμως δεν εννοούσε να πεισθεί και προτίμησε να κινδυνεύσει να πάθει οτιδήποτε, παρά να γίνει συνεργός τους σε ανόσιες πράξεις. Καθώς λοιπόν τα έβλεπα όλα αυτά και μερικά άλλα παρόμοια, όχι ασήμαντα, αγανάκτησα κι αποτραβήχτηκα από εκείνα τα κακά. 

Όχι πολύ αργότερα όμως άλλαξε η κυβέρνηση των Τριάκοντα και γενικά το πολίτευμα εκείνο• και πάλι µε τραβούσε, αν και χαλαρότερα, πάντως όμως µε τραβούσε, ο πόθος ν’ ασχοληθώ µε τα κοινά και να πολιτευθώ. Και τότε λοιπόν, καθώς ήταν ταραγμένα τα πράγματα, γίνονταν πολλά που θα μπορούσαν να σε κάνουν ν’ αγανακτήσεις, και δεν είναι καθόλου παράξενο, σε πολιτικές μεταβολές, οι εκδικήσεις κάποιων εναντίον μερικών εχθρών τους να ξεπερνούν τα όρια• αλλά γενικώς, οι πολιτικοί εξόριστοι που γύρισαν τότε έδειξαν μεγάλη μετριοπάθεια. Δεν ξέρω όμως πάλι πως έτυχε, και κάποια πρόσωπα µε πολιτική επιρροή καταγγέλλουν το φίλο µας, το Σωκράτη, κατηγορώντας τον για το πιο ανόσιο και το πιο αταίριαστο σ’ αυτό πράγμα• ως ασεβή δηλαδή εκείνοι τον κατήγγειλαν και αυτοί τον καταδίκασαν και τον θανάτωσαν, εκείνον, που αρνήθηκε τότε να λάβει μέρος στην ανόσια σύλληψη ενός από τους φίλους τους που καταδιώκονταν τότε, όταν οι ίδιοι δυστυχούσαν στην εξορία. 

Καθώς λοιπόν έβλεπα αυτά και τους ανθρώπους που ασχολούνταν µε την πολιτική και τους νόμους και τον τρόπο της ζωής, όσο περισσότερο τα συλλογιζόμουνα κι όσο προχωρούσα στην ηλικία, τόσο δυσκολότερο µου φαινόταν, να διαχειρίζεται κανείς σωστά την πολιτική εξουσία. Γιατί ούτε χωρίς προσωπικούς και πολιτικούς φίλους πιστούς είναι δυνατόν να ενεργήσεις, κι αυτούς, ούτε, αν υποθέσουμε πώς υπήρχαν, ήταν εύκολο να τους βρεις, γιατί ή χώρα µας δε ζούσε πια µε τα ήθη και τις ασχολίες των πατέρων µας, ούτε άλλους καινούργιους ήταν δυνατόν µε κάποια ευκολία να κάνεις, κι’ απ’ το άλλο μέρος οι διατάξεις των νόμων και τα ήθη διαφθείρονταν και ή διαφθορά αυτή προχωρούσε καταπληκτικά. 

Έτσι, ενώ στην αρχή ήμουν γεμάτος ορμή για πολιτική δράση, καθώς κοίταζα όλα αυτά και τα έβλεπα να γίνονται άνω κάτω, στο τέλος µ’ έπιασε ίλιγγος. Και να ερευνώ βέβαια δεν έπαψα, µε ποιον άραγε τρόπο θα ήταν δυνατόν να διορθωθούν, και όλα αυτά που ανέφερα, και προπάντων η πολιτεία γενικά• για τη δράση όμως περίμενα πάντοτε την κατάλληλη ώρα• και στο τέλος κατάλαβα, ότι κανένας απολύτως από τα σύγχρονα µας κράτη δεν κυβερνάται σωστά, αφού ή νομοθεσία τους βρίσκεται, μπορεί κανείς να πει, σε µια κατάσταση, που δεν επιδέχεται καν θεραπεία χωρίς σοβαρή προετοιμασία μαζί µε τη βοήθεια κάποιας καταπληκτικής τύχης. 

Κι έτσι αναγκάσθηκα να κάνω το εγκώμιο της αληθινής φιλοσοφίας και να λέω ότι μέσα απ’ αυτήν είναι δυνατόν να δει κανείς το δίκαιο παντού, και στης πολιτείας και στων ατόμων τη ζωή, και ότι επομένως οι γενεές των ανθρώπων δε θα πάψουν να υποφέρουν, παρά όταν, ή εκείνοι που σωστά και γνήσια φιλοσοφούν, πάρουν στα χέρια τους την πολιτική εξουσία, ή οι πολιτικοί ηγέτες από µια θεία βουλή φιλοσοφήσουν αληθινά..."



Μάθημα 1ο λοιπόν, αγαπητοί μου για να αλλάξει προς το καλύτερο μια κοινωνία: 

να μάθουμε να φιλοσοφούμε, διότι δεν νομίζω ότι ακόμα υπάρχει άνθρωπος που να πιστεύει στη θεία φώτιση των πολιτικών μας ηγετών. Το να φιλοσοφείς βέβαια, απαιτεί διαρκή τριβή με τη γνώση. Πώς θα γίνει αυτό, θα αποτελέσει το θέμα της επόμενης ανάρτησης.





Doggy styling...



Έχω ένα κυνηγόσκυλο, τον μεσιέ Μαρξ! Αυτό το γνωρίζετε, υποθέτω. Αυτό που όμως ίσως δεν γνωρίζετε, είναι οι ομοιότητες της ζωής μου με τη δική του. 




Εξηγούμαι: ο μεσιέ Μαρξ, αφαιμάζεται από πάσης φύσεως τσιμπούρια τις τελευταίες μέρες, που δεν μπορεί ο κακόμοιρος να τα αποβάλλει με κανέναν τρόπο. Ξύνεται, ψεκάζεται με πάσης φύσεως και ισχύος φάρμακα, τίποτα... Αυτά, εκεί, αμετακίνητα, συνεχίζουν να του πίνουν το αίμα...

Κάποια μέρα, στη ζωή του, έτσι ξαφνικά και χωρίς να τον ρωτήσει ουδείς, μπαίνει η έννοια -και η πράξη- "κούρεμα"... Και εκείνος κοιτάει με παράξενη ματιά, χωρίς να καταλαβαίνει γιατί γίνονται όλα αυτά... Τι να του εξηγήσω τώρα, μου λέτε; Μήπως έχω καταλάβει το δικό μας "κούρεμα", ρε παιδιά;




Τώρα, που άρχισε η κυνηγετική περίοδος, ο καιρός άλλαξε, άρχισε η βρόχα και η πρωινή δροσιά, ο μεσιέ Μαρξ, θέλει να βγει να τρέξει, να μυρίσει, να χαθεί μέσα στα δάση και στην πρωινή αχλή της Κέρκυρας (που δεν σας κρύβω ότι κάποιες φορές είναι αρκετά φοβιστική, σαν σκηνή από τα X-files...)


(φωτό λίγο πιο πάνω από το σπίτι μου, από την πρωινή μας εξόρμηση με τον μεσιέ)


Ειλικρινά δεν ξέρω τι να απαντήσω στον μεσιέ Μαρξ, για τις απορίες της ζωής του... Ψάχνοντας, βρήκα κάτι που ήταν αρκετά ρεαλιστικό και έτσι του το μεταδίδω, με την ελπίδα, ως πουλόσκυλο που είναι, να βρει όλες εκείνες τις πάπιες και τις χήνες και τα λοιπά αιωρούμενα στον δικό τους ανελεύθερο κόσμο...



 (φωτό δίπλα στην πλατεία "Ληστών" στην Κέρκυρα)


Αχ, Μαρξούλη μου... Μην στεναχωριέσαι για τις τρίχες που έχασες, αλλά για αυτές που σου επιβάλλουν να τρως καθημερινώς...





Απο-κωδικοποιώντας τη... φύση μας (2)


Και εκεί που αναρωτιέμαι για τις συμπτώσεις, διαβάζω τα εξής (γραμμένα κάπου στα 1700 μΧ) και ανατριχιάζω:


"Παρά την πρόθεσή του να παραμείνει πια στο σπίτι του, ο Γκιούλιβερ επιστρέφει στη θάλασσα ως πλοίαρχος ενός εμπόρου, καθώς βαριέται με την εργασία του ως γιατρού! Σε αυτό το ταξίδι αντιμετωπίζει την ανταρσία του πληρώματός του, που τον κρατούν υπό περιορισμό για κάποιο διάστημα και στη συνέχεια αποφασίζουν να τον εγκαταλείψουν στην πρώτη στεριά που θα βρουν και να συνεχίσουν ως πειρατές.

Ο Γκιούλιβερ εγκαταλείπεται μέσα σε μια βάρκα και στη στεριά συναντά αρχικώς μια φυλή (φαινομενικά) φρικωδώς παραμορφωμένων και άγριων ανθρωποειδών πλασμάτων. Λίγο αργότερα συναντά ένα άλογο και καταλαβαίνει ότι τα άλογα εδώ αποκαλούν τους εαυτούς τους Χουίνμς (Houyhnhms, που στη δική τους γλώσσα σημαίνει «η τελειότητα της Φύσης»), και ότι είναι τα αφεντικά, ενώ τα παραμορφωμένα ανθρωποειδή, που ονομάζονται «Γιαχού» (Yahoo), είναι ανθρώπινα πλάσματα στην ταπεινότερη μορφή τους. Ο Γκιούλιβερ γίνεται ένα με την οικογένεια του αλόγου και καταλήγει να θαυμάζει και να μιμείται τους Χουίνμς και τον τρόπο ζωής τους, απορρίπτοντας τους ανθρώπους ως απλώς Γιαχού που είναι προικισμένοι με κάποια ίχνη λογικής, τα οποία χρησιμοποιούν μόνο για να επιδεινώνουν και να προσθέτουν στα κακά που τους έδωσε η Φύση. Ωστόσο, μια Συνέλευση των Χουίνμς αποφασίζει ότι ο Γκιούλιβερ, ένας Γιαχού με κάποια φαινομενική λογική, αποτελεί κίνδυνο για τον πολιτισμό τους, οπότε τον διώχνουν.

[...] Ο ήρωάς μας επιστρέφει σπίτι του στην Αγγλία, αλλά δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με την ιδέα να ζει ανάμεσα σε Yahoos...










[...] 
και περνά αρκετές ώρες την ημέρα μιλώντας με τα άλογα στο στάβλο του..."



















Τα σχόλια, δικά σας, αγαπητοί μου ταξιδευτές, για το ποιος είναι ο λογικός και ποιος ο άλογος, ποιος ο φυσιολογικός και ποιος ο παρα-φύσει...




Απο-κωδικοποιώντας τη... φύση μας (1)



Κάποτε ένας κύριος, πολύ μυστήρια προσωπικότητα και αμφισβητούμενη ιστορική ύπαρξη, ονόματι Étienne-Gabriel Morelly, μίλησε για (και με) έναν κώδικα. Κώδικας τιμής, κώδικας ηθικής, κώδκας της Φύσης.

Αυτός ο κώδικας, σε μια ελεύθερη αποκωδικοποιημένη προσέγγιση, θα μπορούσε να λάβει την εξής λεκτική φόρμα: 

"Οι άνθρωποι, μέσω του αναστοχασμού πάνω στις επανειλημμένες αποτυχίες τους, θα αναγνωρίσουν κάποια στιγμή, χάρη στον Λόγο, την πραγματική φυσική τάξη στην οποία και θα επανέλθουν: «Μόνο μέσω μιας μακράς διαδοχής ηθικών σφαλμάτων, μέσω χιλιάδων δοκιμασιών, ανακαλύπτει επιτέλους ο ανθρώπινος Λόγος ότι καμία κατάσταση δεν μπορεί να είναι πιο ευτυχισμένη από την απλή Φύση· πώς όμως θα μπορούσαν τα έθνη να μάθουν, αν δεν περνούσαν από πολλές μορφές διακυβέρνησης, από πολλά συστήματα, τα ελαττώματα των οποίων θα έπρεπε, αργά ή γρήγορα, να συνενώσουν όλες τις ψήφους υπέρ της Φύσης;"

"Η αρχική αδυναμία του καθενός τού μαθαίνει σταδιακά πως δεν μπορεί να επιτύχει τον στόχο του δίχως την αρωγή των άλλων. Μαθαίνει επίσης πως και οι άλλοι έχουν την ίδια ακριβώς επιθυμία, πως η ευτυχία του εξαρτάται από τους άλλους. Δηλαδή, η κινητήρια δύναμη, το μέσο διά του οποίου προκύπτει η κοινωνικότητα είναι η ιδιαιτερότητα των αναγκών ή επιθυμιών που συνίσταται στο ότι δεν ικανοποιούνται παρά μόνο χάρη στη μεσολάβηση των άλλων."

"Κάθε πολίτης συμβάλλει στο κοινό καλό και στην προαγωγή του δημόσιου οφέλους ανάλογα με τις δυνάμεις, τα ταλέντα και την ηλικία του ενώ τα καθήκοντά του ρυθμίζονται αναλόγως, σύμφωνα με τη διανεμητική δικαιοσύνη."
(σας θυμίζουν κάτι αυτά τα λόγια; ναι, ναι, είναι τα πρώτα σπέρματα που επηρέασαν τον μαρξιστικό λόγο...)

"He also proposed banning of trade between individuals: "In accordance with the sacred laws, nothing will be sold or exchanged between citizens. Someone who needs, for example greens, vegetables or fruits, will go to the public square, which is where these items will have been brought by the man who cultivate them, and take what he needs for one day only." 



Και ξανά το ίδιο βασανιστικό ερώτημα, αγαπητοί μου: 

άραγε, πόσα έχουν αλλάξει εδώ και 500 χρόνια στην κοινωνία του ανθρώπου...;

Ουουου-, U-, or Eu-



Κάποτε, ακούστηκε για πρώτη φορά στην πολιτική σκέψη, η λέξη "Ουτοπία", ως μια αντιπαραβαλλόμενη, στην τότε τρέχουσα κοινωνική ζωή, φανταστική πολιτεία, στην οποία στόχευαν -ή τουλάχιστον καλό θα ήταν να στοχεύουν- οι πολίτες... Ως μια ιδανική πολιτεία, τα μέλη της οποίας θα νέμονταν αυτά που τους όφειλαν σε μια αγαστή ισορροπία.

Πατήρ αυτής της σκέψης, ήταν ένας Άγγλος δικηγόρος (αντιπαθώ τους δικηγόρους, αλλά για αυτόν θα κάνω μια εξαίρεση), ο Τόμας Μωρ, ο οποίος προσπάθησε λογοπαιχνίζοντας και μουσικίζοντας με βάση την ομοηχία, να χωρέσει στην λέξη "Ουτοπία" τόσο έναν κόσμο που δεν υπάρχει ή έναν τόπο του πουθενά (u-topia), όσο και έναν τόπο απόλυτα ευτυχή (eu-topia).

"Στις ουτοπίες απαντά η συνολική αναπαράσταση μιας άλλης κοινωνίας η οποία αντιδιαστέλλεται από την υπάρχουσα, ως προς τους θεσμούς της, ως προς το αξιακό της σύστημα και τις κανονιστικές της αρχές, ως προς τις ιεραρχικές της δομές και τις σχέσεις κυριαρχίας ή ιδιοκτησίας. Στις ουτοπίες συχνά συναντάμε την ιδέα της αρχής από το μηδέν, την ιδέα του πρωταρχικού νομοθέτη που διαδραματίζει τον ρόλο του ιδρυτή. […] Καθώς όμως οι ουτοπίες αφορούν αρχές, δεν σχετίζονται μόνο με τη φαντασία αλλά και με τον Λόγο. Η άλλη κοινωνία, η διαφορετική από την υφιστάμενη, γίνεται αντιληπτή από τους εισηγητές της ως σύμφωνη με τον Λόγο. Διεκδικεί ότι είναι ορθολογική. Το ουτοπικό έργο προσπαθεί να εξεικονίσει κανονιστικές αρχές οι οποίες πολλές φορές είναι ιδιαίτερα αφηρημένες, και αποτελούν το θεμέλιο της ευδαίμονος, δίκαιης και ενάρετης πολιτείας. Κατ’ αυτή την έννοια, η ουτοπία είναι μια αντι-πραγματικότητα που επιχειρεί να θεμελιώσει ορθολογικά τη νομιμότητα των ελπίδων και των προσδοκιών της μέσω της συνοχής του συστήματος που προτείνει."

(σχόλιο της Βίκυς Ιακώβου, καθηγήτριας στο Παν/μιο Αιγαίου, χωρίς άδεια αναδημοδίευσης)


Παραθέτω κάποια αποσπάσματα από το βιβλίο του Τ. Μωρ "Utopia", έτσι ατάκτως και χωρίς άδεια αναδημοσίευσης, για να πάρετε μια πρώτη γεύση, της σπουδαίας, σχεδόν παραμυθένιας σύλληψης, του δικηγόρου της Αγγλίας του 15ου αι. μ.Χ. και να αναρωτηθείτε αν υπάρχει συσχέτιση με τη σημερινή εποχή μας... 

"Upon this, I who took the boldness to speak freely before the cardinal, said there was no reason to wonder at the matter, since this way of punishing thieves was neither just in itself nor good for the public; for as the severity was too great, so the remedy was not effectual; simple theft not being so great a crime that it ought to cost a man his life, no punishment how severe soever being able to restrain those from robbing who can find out no other way of livelihood. 'In this,' said I, 'not only you in England, but a great part of the world imitate some ill masters that are readier to chastise their scholars than to teach them. There are dreadful punishments enacted against thieves, but it were much better to make such good provisions by which every man might be put in a method how to live, and so be preserved from the fatal necessity of stealing and of dying for it."

"Knowing that one who has been bred up in idleness and pleasure, and who was used to walk about with his sword and buckler, despising all the neighborhood with an insolent scorn as far below him, is not fit for the spade and mattock: nor will he serve a poor man for so small a hire, and in so low a diet as he can afford to give him."

"By which means those miserable people, both men and women, married and unmarried, old and young, with their poor but numerous families (since country business requires many hands), are all forced to change their seats, not knowing whither to go."

"When that little money is at an end, for it will be soon spent, what is left for them to do, but either to steal and so to be hanged (God knows how justly), or to go about and beg? And if they do this, they are put in prison as idle vagabonds; while they would willingly work, but can find none that will hire them."

"Restrain those engrossings of the rich, that are as bad almost as monopolies; leave fewer occasions to idleness; let agriculture be set up again, and the manufacture of the wool be regulated, that so there may be work found for those companies of idle people whom want forces to be thieves, or who, now being idle vagabonds or useless servants, will certainly grow thieves at last. If you do not find a remedy to these evils, it is a vain thing to boast of your severity in punishing theft, which though it may have the appearance of justice, yet in itself is neither just nor convenient. For if you suffer your people to be ill-educated, and their manners to be corrupted from their infancy, and then punish them for those crimes to which their first education disposed them, what else is to be concluded from this, but that you first make thieves and then punish them?'"


Ουτοπία, λοιπόν... Άραγε, υπάρχει; Αξίζει κανείς να προσπαθεί για αυτήν; Ή θα παραμένει ένα τεχνούργημα του μυαλού, συμβαδίζοντας με τη λαϊκή ρύση "ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται...";

Αξίζει να παλεύεις για να την βρεις;

Ή γίνεσαι γραφικός, κοτσάροντάς σου έναν χαρακτηρισμό "ρομαντικός", που τείνει να γίνει συνώνυμο του "μαλάκα";

Παραθέτω, σχεδόν όλη τη συνέντευξη που παραχωρήσαμε με έναν ακόμα συνάδελφο σε τοπικό κανάλι της Κέρκυρας, περίπου 2 μήνες πριν όταν είχαμε επίσχεση εργασίας, προσπαθώντας, μάλλον χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, να μιλήσουμε για το ποιά κοινωνία (και κατ' επέκταση ποια κοινωνική εργασία) θέλουμε... 









(η ποιότητα του βίντεο είναι άθλια, γιατί δεν γράφαμε καλά στο φακό...)



Αγαπητοί μου, φανταζόμαστε σχεδόν όλοι οι άνθρωποι, (που θέλουμε να πιστεύουμε ότι διατηρούμε ακόμα τη φαντασία μας...) μια διαφορετική κοινωνία...

Έχουμε φτάσει στα όριά μας. Και αναρωτιόμαστε τι λάθος έχουμε κάνει. Όπως τα ζευγάρια που κοντράρονται για το μέλλον τους... και δεν ξέρουν τι να κάνουν, να τραβήξουν το δρόμο της καρδιάς τους, ή να συμβιμαστούν...

Ζητούμε διακαώς αυτήν "τη χώρα του ποτέ", αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε για αυτήν... Δεν θα έρθει από μόνη της. Με προσπάθεια, θα αρχίσει να γίνεται "χώρα του πότε;",ύστερα "χώρα του οσονούπω" και τέλος "χώρα της ευτυχίας". Της δικής μας ευτυχίας, αυτής που αξίζουμε, και αυτής που θα κερδίσουμε...


Από τις πράξεις μας εξαρτάται αν θα γράψουμε:

Ουουουουου- τόπια και μπάλες...
U-topia...
Eu-topia...


Καλή προσπάθεια αδέρφια.


Ξε-Μπουκό(φ)σ-τε τους!


Αθυρόστομος, χύμα, ασυμβίβαστος, λόγος οχετός που σου προκαλεί εμετό (ο λόγος φταίει άραγε ή αυτά που περιγράφει;), βρώμικος.

Όμως, ένας από τους σημαντικότερους της ιστορίας της αμερικανικής ποίησης.

Δεν είναι άλλος από τον Τσάρλς Μπουκόφσκι, αυτόν τον γίγαντα του πεζοδρομίου, της αδικίας, της αδικαιολόγητα πονεμένης ζωής, της ζωής που άλλοι διαλέγουν (και διαλύουν) για εμάς... Του τρανταχτού παραδείγματος του τί μπορεί να προκαλέσει μια κοινωνία χωρίς προσανατολισμό... Αλλά και του παραδείγματος, ότι ακόμα υπάρχει κραυγή μέσα στα κουφάρια των κοινωνικά σκοτωμένων... Και κραυγή πιο δυνατή από μερικές κραυγές όρνεων... που φαίνεται ότι θέλουν μόνο "να φάνε ο ένας τον άλλον..."


Η Ιδιοφυΐα του Πλήθους 

Υπάρχει αρκετή προδοσία, μίσος, βία, παραλογισμός στο μέσο άνθρωπο 
για να προμηθεύσει οποιοδήποτε στρατό, οποιαδήποτε μέρα. 

Kαι οι καλύτεροι στο φόνο είναι αυτοί που κηρύττουν εναντίον του. 
Kαι οι καλύτεροι στο μίσος είναι αυτοί που κηρύττουν αγάπη. 
Kαι οι καλύτεροι στον πόλεμο είναι τελικά αυτοί που κηρύττουν ειρήνη. 

Eκείνοι που κηρύττουν θεό, χρειάζονται θεό. 
Eκείνοι που κηρύττουν ειρήνη, δεν έχουν ειρήνη. 
Eκείνοι που κηρύττουν αγάπη, δεν έχουν αγάπη. 

Προσοχή στους κήρυκες, 
προσοχή στους γνώστες, 
προσοχή σε αυτούς που όλο διαβάζουν βιβλία, 
προσοχή σε αυτούς που είτε απεχθάνονται τη φτώχεια, 
είτε είναι περήφανοι γι' αυτήν, 
προσοχή σε αυτούς που βιάζονται να επαινέσουν 
γιατί θέλουν επαίνους για αντάλλαγμα, 
προσοχή σε αυτούς που βιάζονται να κρίνουν, 
φοβούνται αυτά που δεν ξέρουν, 
προσοχή σε αυτούς που ψάχνουν συνεχώς πλήθη 
γιατί δεν είναι τίποτα μόνοι τους, 
προσοχή στο μέσο άνδρα και τη μέση γυναίκα, 
η αγάπη τους είναι μέτρια, ψάχνει το μέτριο. 

Αλλά υπάρχει ιδιοφυΐα στο μίσος τους, 
υπάρχει αρκετή ιδιοφυΐα στο μίσος τους για να σας σκοτώσει, 
να σκοτώσει τον καθένα. 
Δεν θέλουν μοναξιά, 
δεν καταλαβαίνουν τη μοναξιά, 
θα προσπαθήσουν να καταστρέψουν οτιδήποτε διαφέρει από το δικό τους. 
Μη βρισκόμενοι σε θέση να δημιουργήσουν έργα τέχνης, 
δεν θα καταλάβουν την τέχνη, 
θα εξετάσουν την αποτυχία τους, ως δημιουργών, 
μόνο ως αποτυχία του κόσμου. 
Mη βρισκόμενοι σε θέση να αγαπήσουν πλήρως, 
θα πιστέψουν ότι και η αγάπη σας είναι ελλιπής 
και τότε θα σας μισήσουν 
και το μίσος τους, 
θα είναι τέλειο... 

Σαν ένα λαμπερό διαμάντι, 
σαν ένα μαχαίρι, 
σαν ένα βουνό, 
σαν μια τίγρη. 
Όπως το κώνειο. 

Η καλύτερη τέχνη τους...

(Τσάρλς Μπουκόφσκι)



Αυτοί ξέρουν και παίζουν καλά το παιχνίδι τους... Είναι η τέχνη τους. Και κανείς δεν τους μιλά. Σαν να κοιμούνται και δεν θέλουμε να τους ξυπνήσουμε...



(από την πρόσφατη συνέλευση της Βουλής, φωτό που κυκλοφορεί ευρέως -τόσο ευρέως όσο ο εν λόγω αντιπρόσωπός μας- στο διαδίκτυο)


Και από πάνω, οι μάγκες στο παίζουν ότι τα ξέρουν όλα, σαν μάγοι της φυλής... Καθώς θέλουν να μας γυρίσουν 8.000 χρόνια πίσω... και να γίνουνε αυτοί ανθρωποφάγοι και εμείς η τροφή τους...




Όχι, γαμώ την πουτάνα μου! Δεν θα τους αφήσουμε να μας κάνουν φύλλο και φτερό! Θα ανασυγκροτηθούμε και θα τα ξαναφτιάξουμε από την αρχή, έχοντας αυτή τη φορά πλήρη ευθύνη του δρόμου που θα βαδίσουμε...

Αρκεί να σμίξουμε τα φύλλα της καρδιάς μας και να τα αφήσουμε να πάλλονται μαζί, ως αντίσταση στο κρύο των καιρών...