Απ-εμπολ-ηθείτε...



Και για να συνεχίσω το προηγούμενο post, θα παραθέσω δυο links.

Το πρώτο είναι αυτό εδώ, το οποίο παρακαλώ διαβάστε ολόκληρο, για να αντιληφθείτε τι γίνεται σε κάποιες περιοχές της γης όπου οι άνθρωποι πεθαίνουν σαν τα κουνούπια (και τι τραγική η διαπίστωση "there are so many patients waiting for help"...), και το δεύτερο είναι αυτό εδώ, το οποίο φανερώνει ότι τελικά το φιλότιμο δεν είναι κάτι αμιγώς ελληνικό, αλλά κάτι πανανθρώπινο, κάτι ιδεατό για τους Έλληνες που ο Θαλής τους είχε τόσο πολύ διαφημίσει κατά την αρχαιότητα...

Τα συμπεράσματα δικά σας.

Καλό βράδυ σε όλους, με την ευχή να απ-Εμπολ-ήσετε επιτέλους τα κυριαρχικά σας δικαιώματα και να δείτε τον κόσμο με πιο καθαρά μάτια.




Για τα μπάζα...



Μια συμπεριφορά των ανθρώπων που αναπαράγεται συχνά είναι να δίνουν αφενός τεράστια βάση σε κάτι ασύνηθες και σπάνιο και να λειτουργούν αφετέρου, θα έλεγε κανείς, ως τυφλοί μπροστά σε θέματα που εμφανίζονται τόσο καθημερινά και πραγματικά βγάζουν... μάτι!

Ο λόγος για όλη αυτή τη σαχλαμάρα με τα μπουγελώματα (Ice Bucket) των διάσημων παγκοσμίως, με σκοπό να γνωστοποιήσουν μια σπάνια ασθένεια. Είναι όμως εντυπωσιακό το σθένος -και η αγανάκτηση- κάποιων άλλων συνανθρώπων μας, που καθημερινά βιάζονται και εξολοθρεύονται, όταν προσπαθούν να αντιστρέψουν αυτή τη βλακεία των διάσημων και να δείξουν κάτι από τη ζωή των... άσημων και αναλώσιμων, όπως τους θεωρούν πολλοί. Δείτε εδώ, τα βίντεο της αγανάκτησης των ανθρώπων στη Γάζα, που προσπαθούν να αποδείξουν το αυτονόητο: πώς γίνεται όλος ο κόσμος να ασχολείται με το σπάνιο και όχι με το σύνηθες; Πώς γίνεται να σκοτώνονται καθημερινά συνάνθρωποί μας από τόσο ξεφτιλισμένους λόγους και οι περισσότεροι να έχουν στραμμένα τα μάτια τους στις... μπουγελόφατσες κάποιων που το παίζουν διάσημοι;

Θα μου πείτε, βέβαια, πώς μειώνεις έτσι τη ζωή κάποιων ανθρώπων με σπάνια σύνδρομα... Θα σας πω, ότι δεν κρίνω, ούτε κατακρίνω τους ανθρώπους αυτούς, διότι δεν είναι το πρό-βλημα εκεί, αλλά εκεί που βρίσκεται το πραγματικό... βλήμα! Είτε αυτό είναι βλήμα πολέμου, είτε ανθρώπινο βλήμα, κοινώς ανισόρροπος! Διότι, η ανησυχία μου δεν είναι πώς θα βοηθήσουμε τους έχοντας σπάνια σύνδρομα, αλλά εκείνους που πάσχουν από συνηθισμένες και καθημερινές "ασθένειες". Όταν κάποιος οργανισμός αιμορραγεί, προσπαθείς πρώτα να κλείσεις τις μεγάλες πληγές, από εκεί που χάνεται αρκετό αίμα, και δευτερευόντως τις μικρότερες πληγές... Τι να κάνουμε δηλαδή; Σε ένα τμήμα επειγόντως βάζεις πρώτα αυτούς που κινδυνεύουν... Είσαι απάνθρωπος δηλαδή που λες σε κάποιον ότι πρέπει να περιμένει; Ή μήπως νοιάζεσαι λιγότερο για αυτόν; Όλοι, χρήζουν βοήθειας, αλλά με κάποιο μέτρο... αν θέλεις πραγματικά να είσαι αποτελεσματικός και διεκπεραιωτικός. Σίγουρα όμως, έχει χαθεί στη σημερινή κοινωνία μας το μέτρο και γιαυτό δεν υπάρχει ούτε αποτελεσματικότητα ούτε διεκπεραίωση των απαιτούμενων αναγκών...

Ο Θαλής, το είχε πει νομίζω πολύ ωραία: 

«Το φιλότιμο για τους Έλληνες είναι σαν την αναπνοή. Ο Έλληνας δεν είναι Έλληνας χωρίς αυτό».

Αν το γενικεύσουμε και ισχυριστούμε ότι ο Άνθρωπος που έχει φιλότιμο, είναι αυτός που είναι φίλος με την τιμή , θα δούμε ότι κάνει ταυτόχρονα δυο πράγματα πολύ εντυπωσιακά: πρώτον αγαπάει κάτι πέρα από τον εαυτό του (η λέξη φίλος υπονοεί δυο οντότητες: αυτόν που φιλεί και... τον φίλο του!), άρα ξεπερνά τα στενά όρια του εαυτού του και έτσι κάνει την υπέρβαση, και δεύτερον αυτό στο οποίο στρέφεται η αγάπη είναι ένα αξιακό σύστημα, ένα σύστημα τιμής, ένας κώδικας ζωής, ένας δρόμος για να πορευτεί. Κάποιος λοιπόν, που έχει φιλότιμο, αγαπά τον Άνθρωπο και τις Αξίες, ξεπερνά τη στενωπό του Εαυτού του και εμπιστεύεται να τον αντιπροσωπεύσουν αντ' Αυτού, διότι αναγνωρίζει ότι ο ίδιος με τον έτερο, βαδίζουν σε κοινή οδό, την οδό της ομόνοιας! 

Είναι λοιπόν, θέμα φιλοτιμίας κάποιος να δώσει βαρύτητα λειτουργική, όταν προσπαθεί να σώσει όσους περισσότερους μπορεί σε μια άνιση μάχη, επειδή ακριβώς από πίσω από αυτήν την κίνηση κρύβεται βαρύτητα αξιακή... Όταν οι συνθήκες σε αναγκάζουν να βάλεις στη ζυγαριά του θανάτου, ανθρώπινες ζωές, θα σκεφτείς με όρους μαζικότητας, με τελικό σκοπό να σώσεις την αξία Ανθρωπότητα, της οποίας απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχουν μέλη, αλλιώς δεν μπορεί να υποστηριχτεί ολόκληρη Ανθρωπότητα με έναν μόνο Αδάμ και με μια μοναδική Εύα, όσο καρπεροί και αν είναι...



Υ.Γ.1: Ο όλος προβληματισμός αυτός, μού θυμίζει μια ακόμα γνώριμη κατάσταση: σαν φοιτητής Ιατρικής, οι περισσότεροι καθηγητές διαπίστωνα ότι ζητούσαν να γνωρίζουμε το σπάνιο και το δύσκολο στις εξετάσεις και αδιαφορούσαν αν γνωρίζουμε το απλό, το σύνηθες, το καθημερινό, αυτό τέλος πάντων από το οποίο πεθαίνουν οι πιο πολλοί γύρω μας... Δυστυχώς, εξακολουθώ τόσα χρόνια μετά, να συνειδητοποιώ ότι μια τέτοια τακτική (να γνωρίζω ποια νουκλεοτικική βάση στην αλληλουχία του DNA ενός συγκεκριμένου γονιδίου μπαίνει στραβά με αποτέλεσμα να γεννιέται μια ασθένεια και πολλά άλλα τέτοια χαοτικά...) είναι πολύ μακρυά από την Ιατρική που έχει ανάγκη ο κοσμάκης που αγκομαχεί στην δουλική καθημερινότητά του...

Υ.Γ.2: Και κάτι ακόμα συμβολικό ως επιμύθιο, βλέποντας από τη μια τα βιντεάκια με τους διάσημους να μπουγελώνονται και από την άλλη τα βιντεάκια από τη Γάζα που αντί για νερό ρίχνουν στα κεφάλια τους τα γκρεμισμένα σπίτια...: 


είμαστε πραγματικά για τα μπάζα! 



"Γκρεμισμένα Σπίτια"
Στίχοι: Νότης Περγιάλης
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Κώστας Χατζής





Οίστρο της ζωής σου, κάμε το φόβο του θανάτου...


Γεννιέσαι ή γίνεσαι αριστερός ή δεξιός;

Να ένα καλό ανθρωπολογικό ερώτημα, που οι ερευνητές προσπαθούν -όπως θα δείτε σε αυτό το link του ερωτήματος- να απαντήσουν...

Αυτό προσπαθούσα και εγώ να απαντήσω σε μια φτωχιά νοσοκόμα που μου δήλωνε ευθέως και ανερυθρίαστα: "όχι, δεν έχω τύψεις που κάθομαι και δεν κάνω τίποτα στη δουλειά μου. Κάποτε, άλλοι τρώγανε με χρυσά κουτάλια σε αυτό το σύστημα, τώρα όσο μπορώ θα το κάνω και εγώ!".

Μπορούν εύκολα να σε πουν ρατσιστή. Και θα έχουν και δίκιο, γιατί τελικά όλοι μας είμαστε ρατσιστές, γιατί τελικά η ίδια η Φύση είναι ρατσίστρια. Η Φύση στηρίζεται στη δύναμη, τη βιαιότητα, τον πόλεμο και την ισχύ, άρα την εξουσία. Η Φύση, βασίζεται στην επιβολή - την επιβολή του δυνατότερου. Πώς γίνεται να βγούμε διαφορετικοί εμείς οι άνθρωποι;

Αυτό το ερώτημα, γνωρίζετε πολύ καλά ότι με έχει απασχολήσει βαθύτατα...

Αλήθεια, ο πολιτισμός των ανθρώπων, δεν μπορεί να ξεφύγει από τις ρατσιστικές του καταβολές; Δεν μπορεί να ξεφύγει από τις εξουσιαστικές του επιβολές; Δεν μπορεί να δημιουργήσει κάτι κεκαθαρμένο από γονιδιακές επιταγές αντί να δημιουργεί καθάρματα που εκδίδουν απλήρωτες επιταγές;

Ο φόβος να αντικρίσουμε τον εαυτό μας και τη φύση μας, γεννοβολά όλα τα υπόλοιπα στραβά αυτής της κοινωνίας...

Αν όμως, κάνουμε οίστρο της ζωής μας αυτόν τον φόβο του θανάτου, μήπως μπορέσουμε να γίνουμε ρατσιστές απέναντι... στον ίδιο το ρατσισμό μας; Και μήπως τελικά μπορούμε να στρέψουμε αυτό που μας σκοτώνει, απέναντι στην πηγή του, δηλαδή στον ίδιο τον εαυτό μας; Μήπως αυτό να είναι ο άνθρωπος τελικά, ένας επαναστάτης του ίδιου του εαυτού του; Μήπως, η φύση κατάφερε να δημιουργήσει ένα πλάσμα που μέσα από τη ρατσιστική του συμπεριφορά δύναται για πρώτη φορά, να ασκήσει κριτική στην ρατσιστική του μορφή, ώστε να απαλλαχτεί από δαύτην και έτσι να αυτοκαθαριστεί (με την τραγική έννοια της κάθαρσης, όπως τη χρησιμοποιούσαν στις τραγωδίες - εξάλλου για μια τραγωδία δεν πρόκειται όταν ένας δούλος, όπως ο άνθρωπος, προσπαθεί να σπάσει τα δεσμά του, με... τα ίδια του τα δεσμά;!) και εν συνεχεία να αυτοκαθοριστεί...; 

Λες, αυτή η τραγωδία, να λυθεί αν ο άνθρωπος στραφεί ενάντια στον εχθρό-εαυτό του, αν για να ενωθεί με τους άλλους αποσχιστεί από τον εαυτό του και αν κομματιάσει το δικό του ΕΓΩ για να γίνει ένα πανανθρώπινο σώμα;





Μήπως καταφέρει ο άνθρωπος να καθορίσει την πορεία του και να αποδεσμευτεί από αυτά που τον κρατούν σιδηροδέσμιο, αν τα γονίδια του καλού πληθύνουν στη γενετική δεξαμενή;

Χαχαχα... ξέρω, ξέρω: όλη η σκέψη ακούγεται αμιγώς ρατσιστική - και είναι! Οι μεν όμως, ρατσιστές, οι γνωστοί μας τύπου Χρυσά Αυγά από Κότα Γαβ-Γαβ, εκφράζουν το ρατσισμό τους σκοτώνοντας και εξαφανίζοντας έτσι τα γονίδια των άλλων, οι δε ρατσιστές που σας λέγω, οι άγνωστοι εκείνοι ήρωες που προχωρούν πάντα στα σκοτεινά, εκφράζουν το ρατσισμό τους γεννοβολώντας και δια-μορφώνοντας παιδιά, με σκοπό αυτά να κατακυριεύσουν τη γονιδιακή δεξαμενή με το γενετικό τους υλικό και έτσι να εξαφανίσουν τα άλλα γονίδια... Σε αυτό το πλαίσιο σκέψεων λοιπόν, απάντησα στην παραπάνω φτωχιά και αδικημένη νοσοκόμα: "εσύ, το ένα άτομο, μάθε στα δυο σου παιδιά να προβληματίζονται και να σκέφτονται, ώστε να μάθουν και στα δικά τους παιδιά με τη σειρά τους να προβληματίζονται και να μην είναι πρόβατα, μέχρι τελικά το ένα άτομο να γίνει δυο και μετά τέσσερα και οκτώ κοκ..., μέχρι μια μέρα τελικά να θριαμβεύσει το καλό!"


Μέχρι τότε βέβαια, θα αναρωτιόμαστε ποια ζωή είναι καλύτερη να ζούμε...

Μα σχεδόν πάντα, θα κουτρουβαλιόμαστε στου ρεύματος τη μαζική ροή που θα μας τρομάζει να της αντισταθούμε...





Πού να χωρέσει η εμπιστοσύνη;



"Διαφορετικές κοινωνίες διαθέτουν σε διαφορετική ποσότητα «κοινωνικό κεφάλαιο» ή «εμπιστοσύνη»: με άλλα λόγια, βλέπουμε κατά πόσο τα άτομα ακολουθούν τους κανόνες χωρίς οποιονδήποτε εξαναγκασμό. Η εμπιστοσύνη μετρά την πίστη που μπορεί να δώσουμε σε εντελώς άγνωστα άτομα. Αν καθένας από μας εμπιστεύεται τον άλλο, ακόμα και κάποιον εντελώς άγνωστο, τότε δεν εκδηλώνεται το πρόβλημα της απάτης. Οι οικονομολόγοι της Παγκόσμιας Τράπεζας Steve Knakc και Phil Keefer ερεύνησαν τις επιδράσεις της εμπιστοσύνης […] και διαπίστωσαν ότι οι κοινωνίες χαμηλού εισοδήματος διαθέτουν λιγότερη εμπιστοσύνη από εκείνες υψηλού εισοδήματος και ότι οι κοινωνίες με λιγότερη εμπιστοσύνη έχουν λιγότερο ταχεία οικονομική ανάπτυξη. […] Στην πλούσια Δανία, όπου η εμπιστοσύνη είναι τόσο υψηλή ώστε οι μητέρες αφήνουν τα παιδιά τους χωρίς επιτήρηση στο δρόμο όταν κάνουν τα ψώνια τους, το 58% λέει ότι μπορεί να εμπιστευτεί τους άλλους. Στις φτωχές Φιλιππίνες μόνο το 5% δείχνει εμπιστοσύνη. 

Σημειώστε ότι αυτό που έχει σημασία εδώ είναι αν εμπιστεύεται κανείς αγνώστους. Σχεδόν κάθε κοινωνία έχει σχέσεις συνεργασίας μεταξύ συγγενών. Αυτό που είναι σημαντικό είναι η ακτίνα εμπιστοσύνης. Εμπιστεύεστε τα μέλη της οικογένειας; Ή μήπως ο κύκλος διευρύνεται περιλαμβάνοντας την ευρύτερη οικογένεια, τη φυλή, το χωριό ή την εθνική ομάδα, φτάνοντας τελικά μέχρι τους αγνώστους; 


Η εμπιστοσύνη συσχετίζεται με την αβίαστη καλή συμπεριφορά απέναντι σε αγνώστους. Το περιοδικό Reader’s Digest πραγματοποίησε μια έρευνα σε αμερικανικές και ευρωπαϊκές πόλεις, όπου πορτοφόλια με χρήματα αφέθηκαν να πέσουν τυχαία στο δρόμο. Στη συνέχεια μετρήθηκε πόσα πορτοφόλια επιστράφηκαν με ακέραιο το περιεχόμενό τους. […] Η Δανία είχε καλά αποτελέσματα στην έρευνα επιστροφής πορτοφολιών (επιστράφηκαν σχεδόν όλα), όπως και στην εμπιστοσύνη σε αγνώστους.[…] 


Όσο μεγαλύτερη είναι η ακτίνα εμπιστοσύνης, τόσο λιγότερο ανησυχεί κανείς για απάτες στις […] συναλλαγές."


(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το "Βοήθεια Χωρίς Αποτέλεσμα" του Ουίλιαμ Έστερλι, εκδ. Αρχιπέλαγος, 2007)






Υπάρχει αυτή η λέξη λοιπόν, η εμπιστοσύνη, που δια-δραμα-τίζει τέτοιο ρόλο σε μια κοινωνία, ώστε αν απουσιάζει, τότε προκαλείται πραγματικό δράμα… Νομίζω μια τέτοια κοινωνία είναι και η δική μας σήμερα. Είτε πρόκειται για την ελληνική, είτε την ευρωπαϊκή, είτε εν τέλει την ευρύτερα Δυτική. Γιατί θα μου πείτε στη Γάζα που γίνεται μακελειό, και που είναι Ανατολική κοινωνία, υπάρχει εμπιστοσύνη; Άρα, επαναδιατυπώνω: η εμπιστοσύνη είναι ευρύτερα εννοούμενη έννοια που χωρά σε μια ευρύτερα ευνομούμενη οικογένεια, είτε αυτή αφορά πυρηνική οικογένεια, είτε φυλή, είτε έθνος, είτε κράτος…

Πώς χτίζεται όμως και πώς διατηρείται η εμπιστοσύνη; είναι τα αμέσως επόμενα ερωτήματα. Οι απαντήσεις γνωστές και προφανείς: μέσα από την παιδεία και τους εν γένει θεσμούς… Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα: πώς θα δημιουργηθεί εμπιστοσύνη ανάμεσα σε κάποιους θεσμούς που προϋπάρχουν των εμπλεκομένων (με σκοπό να γίνουν «συμβαλλομένων») πλευρών; Πώς δηλαδή, εγώ να εμπιστευτώ ένα θεσμό που υπάρχει πριν από μένα, όταν αυτός ο θεσμός έχει επηρεαστεί από κάποιους άλλους παράγοντες πριν και έξω από εμένα; Και αντίστροφα, πώς αυτός ο θεσμός να εμπιστευτεί εμένα τον νέο, που έχω νέες ιδέες (μερικές φορές ανατρεπτικές και ριζοσπαστικές), ώστε να μου δώσει χώρο και χρόνο να δράσω, όταν αυτός ο θεσμός λειτουργεί ως κατεστημένο και εκ προοιμίου λαμβάνει υπ’ όψιν του παλαιότερα δεδομένα; Πώς οι δυο πλευρές θα ομοφωνήσουν; Κάπου πρέπει να χωρέσει λοιπόν η εμπιστοσύνη.

Μα η εμπιστοσύνη, είναι κάτι στέρεο και αμετάβλητο από γενιές σε γενιές; Είναι κάτι που υπάρχει στους εξουσιαστές ή τους εξουσιαζόμενους; Αλήθεια, πόσο συνέχεται -ή οφείλει να συνέχεται- με την εξουσία εν γένει;

Ας πάρουμε το ελληνικό παράδειγμα για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι: πώς οι νέες γενιές να εμπιστευτούμε τις αλλαγές που μας υπόσχονται οι κυβερνώντες, όταν η ευκαιρία που ζητούν αυτοί που μας κυβερνούν μπορεί να αποβεί μοιραία και να μας γδάρουν για άλλη μια φορά; Πόσο εμπιστοσύνη να δείξεις, ειδικά μετά από (είμαστε) δυο, (είμαστε) τρεις, (είμαστε) χίλιες δεκατρείς φορές (που λέει και το άσμα) που σε εξαπατούν; Αντιστρόφως, ένα κράτος ή μια υπηρεσία ενός υπουργείου, πώς να εμπιστευτεί τους πολίτες της ότι πραγματικά επιθυμούν την αλλαγή, όταν σε ένα νομοσχέδιο, σε μια κίνηση ή πρότασή της, οι πολίτες που έχουν συνηθίσει να βολεύονται και να μην δουλεύουν, αντιδρούν; Πώς να εμπιστευτείς ότι αυτός που έχει συνηθίσει να κάθεται μια ζωή σε μια καρέκλα του ευρύτερου δημοσίου τομέα, τώρα θα κουνήσει και τα δυο του τα κωλομέρια (γιατί το ένα δεν φτάνει, όσο τροφαντό και να είναι από τα τόσα χρόνια καθισιό) για να φανεί έστω και ελάχιστα δημιουργικός; Για να μπλέξω ακόμα περισσότερο τα πράγματα, καθώς και τη σκέψη μου, θα ρωτήσω: ποιος θα αξιολογήσει ποιον σε αυτό το αστυ-νομικού χαρακτήρα παιχνίδι, όταν εξουσιαστής και εξουσιαζόμενος κυνηγιούνται σε ένα πλαίσιο αστεί(ου)-νομικού περιεχομένου, καθώς πολλοί από τους νόμους που διέπουν την καθημερινή μας λειτουργία μέσα στην κοινωνία είναι αστείοι και φαιδροί…; Ποιος θα κρίνει ποιον αν τηρεί συνθήκες εμπιστοσύνης και αν άγεται και φέρεται από αγαθές προθέσεις και βλέψεις, όταν η έννοια εμπιστοσύνη έχει ξηλωθεί και ποδοπατηθεί;

Πάλι θέμα ορισμού των εννοιών λοιπόν, ή πάλι θέμα αφανισμού των πάλαι ποτέ αξιών…;

Μήπως γίνομαι προγονόπληκτος; Όταν λέω αξίες, εννοώ αυτές τις πανανθρώπινες, τις άσβηστες, τις συμπαντικές (και για αυτόν ακριβώς το λόγο, σημαντικές), τις αξίες που είτε τις φορέσεις από τη μια, είτε από την άλλη, πάλι το αποτέλεσμα θα είναι μαγευτικό… Βλέπε, για παράδειγμα, τις αξίες του λόγου και της τέχνης… Αν τις κολλήσεις απ’ τη μια, βγαίνει λογο-τεχνία, αν τις κολλήσεις ανάποδα, βγαίνει τεχνο-λογία (α, ρε Νίκο Δήμου, τι είπες πάλι…;), οπότε το συν-πέρασμα είναι ότι και οι δυο αυτές έννοιες, χεράκι-χεράκι, περνούν μαζί το χρόνο (τους) και δεν φοβούνται αν θα διαβαστούν από την καλή ή την ανάποδη. Και ξέρετε γιατί; Γιατί έχει εμπιστοσύνη η μια στην άλλη… Η τέχνη για να μπορέσει να εκφραστεί, εμπιστεύεται τον λόγο (τη λογική, μα και τη γλώσσα) και ο λόγος για να μπορέσει να εισακουστεί, εμπιστεύεται την τέχνη… Σήμερα, που φιμώνεται ο λόγος και η κάθε ανοησία βαφτίζεται ως τέχνη, πώς να χωρέσει ανάμεσά τους η εμπιστοσύνη;

Και ας πάρουμε ένα ακόμα παράδειγμα, αυτό στη Μέση Ανατολή, που αναρωτιέμαι πραγματικά αν προσπαθούν να βρουν Μέση Λύση, ή Μέση για διά-Λυση (για διαμελισμό) με καμιά χειροβομβίδα ή καμιά χαντζάρα… Πώς να χωρέσει η εμπιστοσύνη ανάμεσα στους σφαγιασθέντες, όταν και οι δυο πλευρές θρηνούν από αμέτρητα θύματα, αθώα ή ένοχα; Και πώς μπορεί να χαρακτηριστεί εξάλλου ένας άνθρωπος ως ένοχος, όταν σκοτώνει από αγανάκτηση για το θάνατο ενός δικού του ανθρώπου, από όποια πλευρά των αντιμαχόμενων στρατοπέδων και αν ανήκει; Βλέπεται ότι εδώ υπεισέρχεται η έννοια δικαιοσύνη, η έννοια ηθική, η έννοια θρησκεία και η έννοια Ιστορία, για να δώσουν εξηγήσεις σε τέτοιου είδους ερωτήματα… Άρα, η εμπιστοσύνη φωλιάζει, μα και μπολιάζει, όλους αυτούς τους θεσμούς της κοινωνίας, που καθημερινά μας καθορίζουν άλλοτε ξεκάθαρα και άλλοτε υπόρρητα…

Όταν κάθε άνθρωπος έχει το δικό του δρόμο και ο δρόμος -ως γνωστόν- έχει τη δική του ιστορία, φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι κάθε άνθρωπος έχει τη δική του ιστορία. Αυτό είναι γνωστό. Το πρόβλημα όμως, είναι όταν καλούνται οι άνθρωποι να βαδίσουν κοινούς δρόμους (με ό,τι συνεπάγεται αυτό ως προς θεσμικά ή νομικά πλαίσια-καλούπια) ή όταν καλούνται να εξυμνήσουν κοινή Ιστορία… Πόσω μάλλον δε, όταν συνειδητά ή άθελά τους, καθορίζουν με τις πράξεις τους τη σύγχρονη κοινωνική ιστορία… που θα αποτελέσει το εφαλτήριο της αντίληψης του κόσμου για τις γενιές του αύριο… είτε με θετικό πρόσημο είτε με αρνητικό.


Το πράγμα μου μοιάζει με αδιέξοδο… Πού να χωρέσει η εμπιστοσύνη σε τέτοιο κουβάρι ιδιαιτεροτήτων; Πώς να επιβιώσει η εμπιστοσύνη, η κοινώς εννοούμενη εμπιστοσύνη, ανάμεσα σε τόση απαξίωση που βιώνουμε σήμερα; Γιατί, κάποιες χώρες, όπως πχ η Δανία ή άλλες σκανδιναβικές χώρες, έχουν κατορθώσει να μειώσουν σημαντικά τις βίαιες συμπεριφορές και να εμπνεύσουν την εμπιστοσύνη; Είναι άραγε αυτές οι χώρες επιτυχημένες και οι πολίτες τους ευτυχισμένοι; Έχουν πετύχει πραγματικά την πρόοδο;

Τα ερωτήματα αυτά, στριφογυρίζουν στο μυαλό μου μέρες τώρα, όταν βλέπω την αχαριστία γύρω μου να ξεχειλίζει… Έτσι, ξεχειλίζω και εγώ από θυμό που δεν φαίνεται ένας τρόπος (δρόμος, αν προτιμάται) για κάθαρση και ένας χώρος για να χωρέσει κάπου το όνειρο… δηλαδή, η εμπιστοσύνη!





"Που να χωρέσει τ' όνειρο"
Στίχοι: Μιχάλης Παπανικολάου
Μουσική: Χρήστος Λεοντής
Ερμηνεία: Δημήτρης Μητροπάνος
Πρώτη εκτέλεση: Βαγγέλης Περπινιάδης & Ρία Νόρμα ( Ντουέτο )




Η Σοφία του Χρονικού του Ονείρου...


Και για να συνεχίσουμε από το συμπέρασμα της προηγούμενης ανάρτησης: το νόημα του πολιτισμού, είναι αυτό που μας διαφοροποιεί από τα υπόλοιπα ζωντανά πλάσματα αυτού του κόσμου.

Το νόημα του πολιτισμού, είναι αυτό που στηρίζεται στα συναισθήματα. Αν κάτι μας ξεχωρίζει από τα ζώα, είναι η αυξημένη ικανότητα συνειδητοποίησης των συναισθημάτων που μοιραζόμαστε.

Το νόημα του πολιτισμού, είναι επίσης, όπως έχω αναφέρει και παλαιότερα, ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε στους πάσχοντες και στους αδύναμους...

Νομίζω τα δυο παρακάτω βιντεάκια, πραγματικά συγκινούν και δείχνουν το δρόμο που πρέπει να βαδίσουμε, αν θέλουμε να λεγόμαστε πολιτισμένα πλάσματα...


΄



Γίνεται να μην κλάψεις...;



Η Σοφία του Ονειρόχρονου...



"Ο τοτεμισμός ως βάση της λατρείας των Ιθαγενών της Αυστραλίας περιγράφει τη σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο, τη φύση  και τους θεούς και είναι γενεσιουργός αιτία της τέχνης. Ο φυσικός κόσμος καθοδηγείται από τις ίδιες αρχές και πρότυπα που ωθούν στο σχηματισμό του ανθρώπινου πολιτισμού και κοινωνίας. Η αλληλοτροφοδότηση μεταξύ της φύσης, του ανθρώπινου είδους και των προγονικών δυνάμεων του Ονειρόχρονου διαμορφώνει ένα πλέγμα σχέσεων από το οποίο απορρέουν τόσο η κοινωνική τάξη όσο και οι τελετουργίες και οι ο μύθος των Ιθαγενών. Η φύση δίνει ζωή στην ανθρωπότητα. Η ανθρωπότητα μέσω του πολιτισμού δίνει νόημα στη φύση. Και οι δυο μαζί παρέχουν ένα σώμα στην αόρατη ζωή των Δημιουργών του Ονειρόχρονου."

(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το "Η Σοφία του Ονειρόχρονου - Μύθοι και Θρύλοι των ιθαγενών της Αυστραλίας", σελ. 27, Κ. Καλογερόπουλος, εκδ. ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ)



Σε αυτή την όμορφη αλληλουχία σκέψεων του παραπάνω αποσπάσματος, νομίζω διαφαίνεται ο λόγος της σημερινής μας κατάντιας:


1. Αν προϋπάρχει "κάτι" που καθορίζει τον τρόπο λειτουργίας της φύσης

2. τότε θα καθορίζει και τα τέκνα της φύσης, δηλαδή τον άνθρωπο 
(μιας και η φύση δίνει ζωή στην ανθρωπότητα)

3. και τότε θα καθορίζει και όλα αυτά που τα τέκνα της φύσης γεννούν και παράγουν, δηλαδή τα ίδια τους τα τέκνα
(δηλαδή τον ανθρώπινο πολιτισμό και την ανθρώπινη κοινωνία)

4. για να μπορέσουν τελικά τα τέκνα των τέκνων -δηλαδή ο πολιτισμός των ανθρώπων- να νοηματοδοτήσουν τους προγόνους τους -δηλαδή την ίδια τη φύση- και έτσι να ολοκληρωθεί ο κύκλος των... χαμένων ποιητών και όλων αυτών που οι ποιητές... ποιούν!
(μιας και η ανθρωπότητα μέσω του πολιτισμού δίνει νόημα στη φύση, άρα δημιουργείται ουσιαστικά μια σχέση γιαγιάς-εγγονού)


Τι γίνεται όμως, αν τα παιδιά -εμείς οι άνθρωποι δηλαδή- απομακρυνθούν αρκετά από τη φύση; Δεν θα απομακρυνθούν επίσης και από όλα εκείνα τα πρότυπα που ο δημιουργός τους -η φύση- έχει δημιουργηθεί; Και αν γίνει αυτό, πόση απόσταση τελικά θα χωρίζει τα παιδιά των παιδιών, από τους παππούδες και τις γιαγιάδες; 

Δείτε παράδειγμα, ένα παιδάκι της πόλης, που επιστρέφει στη γιαγιά και τον παππού στο χωριό... και θα καταλάβετε για ποια απόσταση σας μιλώ.

Ίσως, κάποιοι με θεωρήσουν προγονόπληκτο... Ο προβληματισμός μου όμως, αφορά στο τί ακριβώς ορίζουμε ως "προ-γόνους" μας, ώστε να υπερτονίσω την ανάγκη επανένωσης μας με τη Φύση.


Σήμερα, είμαστε μοιρασμένοι κάπου ανάμεσα στο φυσικό και το τεχνητό

και άρα κάπου ανάμεσα στον άνθρωπο ως δημιούργημα της φύσης και στον άνθρωπο ως δημιουργό της φύσης (δηλαδή ως επιβολέα της αίσθησης του φυσικού)...




Όσο βρισκόμαστε μακρυά από τη φύση, τόσο θα αναζητούμε το νόημα του πολιτισμού, που είναι ο απαραίτητος εκείνος κρίκος για να συνδέσει τον πολιτισμό με τη φύση... ώστε να νοηματοδοτήσει την ίδια τη φύση και μέσω αυτής να νοηματοδοτηθεί με τη σειρά του και ο άνθρωπος... Με λίγα λόγια, το νόημα του πολιτισμού μας σήμερα, είναι το μεγάλο εκείνο διακύβευμα που θα μας αυτοπροσδιορίσει  και θα μας αυτονοηματοδοτήσει. Για αυτό, κάθε μας πράξη ή συμπεριφορά στην καθημερινότητά μας, οφείλουμε -αν σεβόμαστε την προγονική μας αλυσίδα και τον τρόπο λειτουργίας της-, να την περνάμε μέσα από το φίλτρο της νοηματοδότησης και να ρωτάμε, κοινώς, "ποιο το νόημά της κάθε μας πράξης..."; αντί, να α(να)λώνουμε τις ζωές μας στο ταχύτατο πέρασμα της διακινούμενης πληροφορίας που μας μαστιγώνει ασταμάτητα, ειδικά σήμερα...



Υ.Γ.: Οι φωτό είναι από πρόσφατη περιδιάβαση στη Δυτική Μακεδονία...



Ως προς τον παρατηρητή 3


Απόψε ένα όνειρο πρόκειται να γίνει πραγματικότητα. Ο μεγάλος Θύμιος Γκογκίδης θα είναι στην Τσάκωνη Καστοριάς σε ένα θρακιώτικο πανηγύρι δίχως όρια... Από μικρός ήλπιζα να βρεθώ σε ένα πανηγύρι με τον μεγάλο Γκογίδη να παίζει το ακορντεόν του... Όχι μόνο ως παρατηρητής, αλλά και ως χορευτής και συνταξιδευτής στα απίστευτα τραγούδια σε εκείνες τις αέρινες περιοχές της Θράκης και της Ρωμυλίας...

Τελικά, κάποια από τα όνειρά μας, βγαίνουν πραγματικότητα και φτάνει η στιγμή που έρχεται το πλήρωμα του χρόνου, 

αντί 

-το πλήρωμα;... 
-του χρόνου, τώρα μεγάλε!

στο οποίο βρισκόμαστε οι περισσότεροι...




Άιντε, πάμε να χορέψουμε ρε παιδιά της Ελλάδος...



Ως προς τον παρατηρητή 2



Στα χειρουργεία, χρησιμοποιούν γάζες για να σφουγγίζουν τα αίματα από τις επεμβάσεις... Οι γάζες, όσο απορροφητικότητα και αν έχουν κάποια στιγμή ποτίζουν. 




Κάποιες άλλες Γάζες όμως, δεν ποτίζουν ποτέ... Συνεχίζουν να ποτίζονται με αίμα ατελείωτο...






Ως προς τον παρατηρητή 1



Στην κλασσική Φυσική και στη Μηχανική τα περισσότερα μεγέθη, νοούνται ως προς έναν παρατηρητή. Η ορμή, η ταχύτητα, η θέση, η κατεύθυνση, η επιτάχυνση ή η επιβράδυνση κλπ… Το ίδιο το σύστημα δηλαδή, ορίζεται από τον παρατηρητή. Τα πιο κλασσικά παραδείγματα, αυτά που κάναμε στις ασκήσεις όταν ήμασταν μαθητές ακόμα, ήταν με αυτοκίνητα, τρένα κ.ά. κινούμενα μέσα μεταφοράς…

Ας δούμε ένα παράδειγμα: 

Αμαξοστοιχία 3882 των 08:27 από Αθήνα για Καλαμπάκα. Βαγόνι 4ο θέση 24.



Εκεί κάθεται ένας παρατηρητής. Αύγουστος μήνας, ζέστη αρκετή, πολλοί επιβάτες. Και σε κάθε στάση, να μπαίνουν και άλλοι, με αποτέλεσμα, κάποιοι να είναι μάλιστα όρθιοι… Καλά, αναρωτιέται ο ανυποψίαστος παρατηρητής της θέσης 24 του 4ου βαγονιού, αφού βλέπουν ότι κάποιοι θα μείνουν όρθιοι, γιατί τους κόβουν εισιτήρια; Μήπως άραγε, τους ενημερώνουν οι υπάλληλοι του ΟΣΕ ότι δεν έχουν καθιστές θέσεις και οι ίδιοι οι επιβάτες αποφασίζουν, λόγω ανάγκης να φτάσουν στον προορισμό τους, να δεχτούν τον… «όρθιο» περιορισμό τους;! Όπως και να έχει, το πράγμα είναι λίγο βασανιστικό. Βασανιστικό και για τον ίδιο τον παρατηρητή, καθώς ένοιωθε για έναν ανεξήγητο λόγο, ενοχές. Ενοχές, που δεν φωνάζει κανείς για την ταλαιπωρία του κόσμου, άραγε; 

Στο σταθμό «Οινόη», ανεβαίνει μια κυρία γύρω στα 65, ημεδαπής καταγωγής, με δυο μεγάλες τσάντες ανά χείρας. Κοιτά γύρω της, σε όλο το βαγόνι, αλλά καμία θέση κενή. Αποφασίζει να μείνει όρθια, κάπου στη μέση του βαγονιού, ακουμπώντας πάνω σε καθιστές θέσεις, για να αντιστέκεται στις αναταράξεις του τρένου. 

Λίγα μέτρα πιο μπροστά από τη θέση 24 του 4ου βαγονιού, στη θέση 18, κάθεται ένας μελαμψός νέος, με μεγάλο μουστάκι, γύρω στα 30, αλλοδαπής καταγωγής, πιθανότατα, από τη Μέση Ανατολή, φορώντας εκείνη την ενδυμασία παντελόνι μαζί με φούστα, σήμα κατατεθέν της ενδυμασίας των ανθρώπων εκείνης της περιοχής. Ο νέος αυτός, είχε εντοπίσει ο παρατηρητής της θέσης 24, κοιτούσε ανήσυχα γύρω του σε όλο το ταξίδι, σαν να ένοιωθε ενοχές για κάτι… ή, το άλλο σενάριο, είναι να είχε υπερθυρεοειδισμό. 

Ο παρατηρητής, βλέποντας την κυρία να «κάθεται» όρθια, και όλους τους άλλους να «κάθονται» καθιστοί… αναρωτήθηκε τι θα ήταν αυτό που θα συγκινούσε τους καθιστούς, να παραχωρήσουν τη θέση τους στην όρθια κυρία. Ποιο θα ήταν εκείνο το στοιχείο «παραχώρησης» του ενός της θέσης του στον άλλον. Η κυρία, μπορούσε να δει όλους τους καθιστούς, δυστυχώς όμως δεν μπορούσαν όλοι οι καθιστοί να δουν την όρθια κυρία. Και από αυτούς που την έβλεπαν, κανείς δεν έδειχνε πρόθεση να μπει στη… θέση της. Κάποια στιγμή, όμως έγινε το αδιανόητο: ο νεαρός αλλοδαπός της θέσης 18, με το βλέμμα της ενοχής, σηκώθηκε και παραχώρησε τη θέση του στην όρθια ημεδαπή κυρία! Εκείνη, ξαφνιάστηκε στην αρχή, αλλά δεν άργησε να δεχτεί την προσφορά του νέου, λέγοντας ένα σύντομο: «Α! Ευχαριστώ». 

Και τώρα, στη θέση 18 του 4ου βαγονιού, ήταν η ημεδαπή χοντρή κυρία, καθιστή και εμφανώς πιο ανακουφισμένη, μα καθόλου με βλέμμα ενοχής, και όρθιος κάπου στη μέση του 4ου βαγονιού, ο αλλοδαπός νέος με την εθνική του ξεχωριστή φορεσιά και ένα βλέμμα πλέον καθόλου ένοχο, μα αγέρωχο… Λες και άλλαξε όλο του το ύφος, και κοιτώντας κάπου ψηλά στο βαγόνι, το βλέμμα του είχε αστράψει και ένοιωθε ο παρατηρητής που τον κοιτούσε, ότι φτάνει μέχρι πολύ μακριά, τρυπάει το ταβάνι του βαγονιού και βλέπει πέρα… Πέρα από τα σύνορα, άραγε; 

Και ο παρατηρητής, αρχίζει να αναρωτιέται: 

1ον Τι είναι αυτό που έκανε τον αλλοδαπό, να προσφέρει αυτός πρώτος τη θέση του στην ημεδαπή; Μήπως το γεγονός ότι αυτός έχει βρεθεί σε ανάλογες θέσεις «αποκλεισμού» και μειονεξίας; Μήπως σε ανάλογες θέσεις βασανισμού; Τι κρύβει άραγε αυτό το ένοχο βλέμμα παραπίσω του; Ένοχο γιατί; Μήπως γιατί είναι ξένος σε έναν ξένο τόπο; Μήπως γιατί το πλαίσιο υποδοχής του, είναι τέτοιο που τους δημιουργεί την πεποίθηση ότι «κλέβουν» τις θέσεις των εντόπιων; Μήπως γιατί αυτός ξέρει από μέσα μαζικής μεταφοράς (νομίζω η μετάφραση της μεταφοράς ξενιστί, είναι transit..., άρα πρόκειται για μέσα μαζικού transit ?)

2ον Τι είναι αυτό που έκανε την ημεδαπή, να νοιώσει ανακούφιση που κάθισε σε θέση άλλου και να ψελλίσει μόνο ένα μισό «ευχαριστώ»; Αν ήταν ημεδαπός αυτός που της προσέφερε τη θέση του, η υποδοχή αυτής της προσφοράς από μέρους της χοντρής κυρίας θα ήταν η ίδια…; 

3ον Μήπως όλα αυτά είναι απλά σκέψεις του παρατηρητή, που δεν έχουν βάση στην πραγματικότητα; 

Ο παρατηρητής, κοίταξε έξω από το παράθυρο της θέσης 24 του 4ου βαγονιού... Οι εικόνες άλλαζαν ταχύτατα, σταθερότης μηδέν! Αν ο παρατηρητής διαμορφώνει το σύστημα παρατήρησης, ποιο είναι εκείνο το σύστημα που διαμορφώνει τον τρόπο παρατήρησης; Περνούν από τα μάτια μας τόσες εικόνες, τόσες καταστάσεις… Τι από όλα αυτά κρατάμε; Τι από αυτά που δεν βλέπουμε καρτεράμε…; 

Ερωτήσεις δύσκολες για την αμαξοστοιχία 3882 των 08:27 από Αθήνα --> Καλαμπάκα…






Ηθο(υς) ποιία



Ένας αποκαλυπτικός ορισμός της κοινωνίας είναι αυτός:

"Μια κοινωνική εγκατάσταση είναι οποιοσδήποτε χώρος περιβάλλεται από σταθερούς φραγμούς στην αντίληψη, στον οποίο σημειώνεται τακτικά ένα συγκεκριμένο είδος δραστηριότητας."

(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το «Παρουσίαση του Εαυτού στην καθημερινή ζωή» του Erving Goffman, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2006, σελ. 295)


Διαφαίνονται οι σταθεροί φραγμοί στην αντίληψη, διότι εξάλλου τι άλλο είναι η αντίληψη αν όχι μια φραγμένη αυλή; Αυλή των θαυμάτων θα μου πείτε βέβαια…, αλλά παρά ταύτα περιφραγμένη αυλή! Και μέσα σε αυτή την αυλή παίζουμε και χοροπηδάμε όλοι εμείς οι σαλτιμπάγκοι του δρόμου, επιτελώντας αυτοσχέδιους τσαρλατανισμούς…

"Η J. Butler εισάγει τον όρο επιτελεστικότητα (performativity) για να εξηγήσει πώς η ανάπτυξη του σώματος μέσω κινήσεων, ενεργημάτων και χειρονομιών, ιδίως σε σχέση με τη σεξουαλικότητα, συντελείται μέσα από μια διαδικασία επανάληψης, μια παραγωγή ταυτότητας μέσα στο λόγο, η οποία είναι ταυτόχρονα περιορισμένη από πολιτισμικές και κοινωνικές κανονικότητες και ανοιχτή σε νέες εναλλακτικές επανασημασιοδοτήσεις. Κάθε επιτέλεση διακρίνεται τόσο από στοιχεία μίμησης και επανάληψης όσο και από στοιχεία πρωτοτυπίας και έχει τη δυναμική να είναι υπονομευτική και ανατρεπτική."

(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το «Παρουσίαση του Εαυτού στην καθημερινή ζωή» του Erving Goffman, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2006, σελ. 40)


Και όσο προσπαθούμε να επαναλάβουμε ή να μιμηθούμε, να αναλάβουμε δράση ή να θυμηθούμε δράσεις άλλων και να εμπνευστούμε από αυτές, επιτελούμε ένα ολόκληρο έργο. Εξάλλου, τόση ενέργεια, με βάση τον παππού Αϊνστάιν, γίνεται σε κάποιο ποσοστό και λίγο έργο. Έργο, που το διαδραματίζουμε όλοι μαζί, εν συνόλω, εν χορώ, εν καρδία και εν αποστασία ενίοτε… Έργο με άλλα λόγια, κοινό. Περίεργο βέβαια αυτό, καθώς σπάνια βλέπουμε το κοινό να αποτελεί τους συντελεστές ενός έργου… συνήθως το έργο απευθύνεται στο κοινό και όχι το κοινό στο έργο! Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα μυστήριο, ή μήπως όχι;

Γιατί το ρωτάω αυτό; Διότι, υπάρχει ένας ρόλος σε αυτό το κλουβί με τις τρελές, πολύ δύσκολος. Είναι αυτός του διαχειριστή (ή και του θηριοδαμαστή, το ίδιο κάνει). 

"Σύμφωνα με το δραματουργικό μοντέλο το άτομο ανάγεται σε διαχειριστή. Διαχειρίζεται την αξιολόγηση του εαυτού του, όπως τον κρίνουν οι άλλοι, δίνοντας, ηθελημένα ή όχι, πληροφορίες που τον αφορούν. Αν η κοινωνική ζωή είναι μια διαδικασία παραγωγής πληροφοριών προκειμένου να επηρεαστούν οι άλλοι, ο έλεγχος της πληροφορίας προϋποθέτει τον έλεγχο του εαυτού έτσι ώστε τα άτομα να εμπλέκονται όσο περισσότερο γίνεται στην ερμηνεία ενός ρόλου και να μην είναι αποκομμένα από τις εντυπώσεις που επιθυμούν να δημιουργήσουν στους υπόλοιπους παριστάμενους."

(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το «Παρουσίαση του Εαυτού στην καθημερινή ζωή» του Erving Goffman, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2006, σελ. 21)


Ο διαχειριστής πρέπει δηλαδή να καταπιαστεί με την πληροφορία και να τη βάλει σε μια τάξη. Για να γίνει όμως αυτό, σε μια προσπάθεια πάντα διαχείρισης της συμπαντικής εντροπίας (που δεν είναι άλλη από τη ροπή προς την αταξία), προϋποτίθεται ότι πρέπει να δοθεί ένα νόημα στην πληροφορία, ώστε να αναζητηθεί κατόπιν η «φυσική» της τάξη και σειρά, με τέτοιο τρόπο και με τέτοιο πάθος μάλιστα, ως να προϋπήρχε αυτή η φυσική τάξη και μετά να γεννήθηκε ο αναζητητής της και όχι το αντίστροφο…

"[…] τα ζητήματα που δεν θίγει το κοινό λόγω του δέους που νιώθει για τον ερμηνευτή είναι πιθανότατα εκείνα για τα οποία ο ίδιος θα αισθανόταν ντροπή αν λάβαινε χώρα κάποια αποκάλυψη. […] Έχουμε λοιπόν ένα βασικό κοινωνικό νόμισμα, με το δέος στη μια του πλευρά και την ντροπή στην άλλη. Το κοινό νιώθει την ύπαρξη των απόκρυφων δυνάμεων και μυστηρίων πίσω από το δρώμενο και ο ερμηνευτής νιώθει πως τα κύρια μυστικά του είναι τιποτένια. Όπως δείχνουν αναρίθμητα λαϊκά παραμύθια και τελετές μύησης, συχνά το αληθινό μυστικό που κρύβεται πίσω από το μυστήριο είναι ότι, στην πραγματικότητα, μυστήριο δεν υπάρχει. Το πραγματικό πρόβλημα είναι πώς θα γίνει να μην το μάθει το κοινό."

(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το «Παρουσίαση του Εαυτού στην καθημερινή ζωή» του Erving Goffman, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2006, σελ. 124)


Συνεπώς, η αντιμετώπιση της εντροπίας, προϋποθέτει μάλλον την αντιμετώπιση της ντροπής, που ενυπάρχει και ελλοχεύει στην εντροπία… Με ποιον τρόπο ο διαχειριστής μάχεται εναντίον της ντροπής;

Διαχρονικά, η απάντηση είναι μια: με την Ηθική!

"Ερχόμαστε τώρα στη βασική διαλεκτική. Ερμηνεύοντας ρόλους, οι άνθρωποι φροντίζουν να διατηρήσουν την εντύπωση ότι ανταποκρίνονται στα πολλαπλά πρότυπα σύμφωνα με τα οποία κρίνονται οι ίδιοι και τα προϊόντα τους. Επειδή τα πρότυπα αυτά είναι τόσο πολυάριθμα και τόσο διεισδυτικά, τα άτομα που ερμηνεύουν ρόλους κατοικούν περισσότερο απ’ ό,τι νομίζουμε σ’ ένα ηθικό σύμπαν. Όμως, υπό την ιδιότητα του ερμηνευτή, τα άτομα δεν ασχολούνται με το ηθικό ζήτημα της πραγμάτωσης αυτών των προτύπων, αλλά με το ηθικά αδιάφορο ζήτημα της μεθόδευσης μιας πειστικής εντύπωσης ότι τα πρότυπα αυτά όντως πραγματώνονται. Η δραστηριότητά μας λοιπόν, αφορά συνήθως ηθικά ζητήματα, αλλά ως ερμηνευτές τούτα δεν μας αφορούν από ηθική άποψη. Ως ερμηνευτές είμαστε έμποροι ηθικής. Περνάμε τη μέρα μας σε ιδιαίτερη επαφή με τα αγαθά που εκθέτουμε και ο νους μας κατακλύζεται από τους ιδιαίτερους τρόπους με τους οποίους τα καταλαβαίνουμε. Μπορεί όμως κάλλιστα, όσο περισσότερη προσοχή δίνουμε σε τούτα τα αγαθά, τόσο πιο απομακρυσμένοι να νιώθουμε απ’ αυτά και απ’ όσους είναι αρκετά εύπιστοι ώστε να τα αγοράζουν. Για να χρησιμοποιήσω μια άλλη μεταφορά, η ίδια η, επωφελής άλλωστε, υποχρέωση να εμφανίζεται κανείς πάντα υπό το σταθερό φως της ηθικής, να συνιστά δηλαδή έναν κοινωνικοποιημένο χαρακτήρα, τον αναγκάζει να είναι το είδους του ανθρώπου που έχει ασκηθεί στους τρόπους της θεατρικής σκηνής."

(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το «Παρουσίαση του Εαυτού στην καθημερινή ζωή» του Erving Goffman, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2006, σελ. 309)


"Η ηθική δεν αποτελεί εγγενές γνώρισμα των δρώντων ούτε υπάρχει ανεξάρτητα απ’ αυτούς. Αντίθετα, οικοδομείται μέσω των παραστάσεων και των τελετουργιών της αλληλεπίδρασης, οι οποίες είναι σχεδιασμένες να επιβεβαιώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Από την άλλη πλευρά, η χειραγώγηση των άλλων και ο χειρισμός των εντυπώσεων ως προς την παρουσίαση του εαυτού δημοσίως, αποτελούν την πιο ουσιαστική μορφή δέσμευσης στην ηθική τάξη της κοινωνίας. […] Με αυτούς τους όρους, η ηθική, ο χειρισμός εντυπώσεων και η χειραγώγηση δεν αποτελούν αλληλοαναιρούμενες έννοιες."

(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το «Παρουσίαση του Εαυτού στην καθημερινή ζωή» του Erving Goffman, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2006, σελ.26)


Και εδώ φτάνουμε στο πιο δύσκολο σημείο: η κοινώς εννοούμενη Ηθική, πόσο κοινώς εννοούμενη είναι και πόσο Ηθική είναι;

Η Ηθική ενός εκάστου από τους συμμετέχοντες ηθο-ποιούς, είναι η Οπτική μέσα από την οποία προσεγγίζεται η ποίηση του ήθους. Άρα, η Ηθική δεν μπορεί παρά να είναι μια ατομική υπόθεση που το μόνο συλλογικό στοιχείο που τη χαρακτηρίζει είναι ότι όλοι μιλούν για αυτήν, αλλά ο καθένας με το δικό του τρόπο. Άρα, μπορεί να υπάρχει κοινή Ηθική σε μια κοινωνία που αναζητά κοινές σταθερές για να συνεχίσει την ύπαρξή της; Η απάντηση νομίζω έχει ήδη διαφανεί: όχι! Τι υπάρχει τότε για να συγκρατήσει τους ηθοποιούς σε ένα κοινό έργο (ή αν θέλετε σε μια κοινή επιτέλεση ενός έργου), ώστε η κοινωνία να παραμείνει αυτό που ετυμολογείται, δηλαδή κοιν-ωνία (ενέργεια ή κατάσταση που δημιουργεί κάτι κοινό);

Κάτι πολύ απλό: μια Ηθική που θα αναζητά οι συμμετέχοντες να φτάσουν σε έναν κοινό ορισμό, σε μια ομοφωνία, σε ένα κονσένσους, που λένε και στα μεγάλα διεθνή συνέδρια… Και αυτό είναι το ηθικό κομμάτι, καθώς προϋποθέτει κάτι ακόμα: ο ένας να ακούει τον άλλον, να δώσει το λόγο ο ένας στον άλλον, ο ένας να συνδιαλεχτεί με τον διπλανό του. Καταστάσεις και ενέργειες που δεν υπάρχουν εύκολα στις ανθρώπινες κοινωνίες… Για να παίξουμε το ίδιο έργο ή στο ίδιο έργο (ό,τι προτιμάται από τα δυο, το ίδιο είναι, καθώς το μπρος-πίσω στο επίπεδο αναφοράς δεν επηρεάζει τον κοινό παρατηρητή, αλλά ούτε και τον κοινό παρανομαστή, καθώς το κλάσμα και το μερίδιο που θα αναλάβει ο καθείς από τους συμμετέχοντες είναι σταθερό και προκαθορισμένο…), απαιτείται ως σκηνοθετική λεπτομέρεια να κάτσουμε και να τα βρούμε. Να συμφωνήσουμε στο τι θα διαδραματίσουμε. Και όταν λέμε «να συμφωνήσουμε» δεν εννοούμε να επιβάλλουμε την άποψή μας, αλλά να αποβάλλουμε από την άποψή μας κάθε κυριαρχικό και αυταρχικό-εξουσιαστικό στοιχείο, ώστε να δώσουμε χώρο (και γιατί όχι και συγ-χώρ-εση) στους συνανθρώπους μας…

"Η συζήτηση σχετικά με την έννοια του κοινού ορισμού της κατάστασης και την έννοια της παράστασης ανακινεί, όπως και στην περίπτωση της αμηχανίας ζητήματα σχετικά με τη διατήρηση της κοινωνικής τάξης πραγμάτων. Η ανάγκη ενός κοινού ορισμού της κατάστασης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη συνέχιση της κοινωνικής συνεύρεσης και η υποστήριξη αυτού του ορισμού αποτελεί ουσιαστικό ηθικό μέλημα των μετεχόντων."

(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το «Παρουσίαση του Εαυτού στην καθημερινή ζωή» του Erving Goffman, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2006, σελ.37)



Όπως το διατύπωσαν τελικά, κάποιοι μεγάλοι...




Αυτό που μετράει είναι το ταξίδι...


"Το ταξίδι"
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις



Μα είναι φίδι το ταξίδι 
είναι χολή μαζί και ξύδι, 
σε ένα μεγάλο αγκάθινο σταυρό 
όμως εγώ δεν κάνω πίσω 
ούτε τον δρόμο μου θ' αφήσω, 
ώσπου λιμάνι σίγουρο να βρω