Φως εκ σκότους (2)


Σήμερα, το βράδυ, 20:30 με 21:30 κλείνουμε τα φώτα στον πλανήτη, στα πλαίσια μιας προσπάθειας να σταλεί ένα μήνυμα για την υπερθέρμανση του πλανήτη!

Σήμερα, προσπαθούμε να προασπίσουμε τη μητέρα Φύση και μέσα από το σκοτάδι που θα απλωθεί με το κλείσιμο του διακόπτη, προσπαθούμε να δώσουμε ένα φωτεινό παράδειγμα: αυτό του σεβασμού απέναντι στη Γη.

Σήμερα, με το σκότος, φωτίζουμε μια πτυχή της ζωής μας που αφορά τη μάνα που μας γέννησε. Και αν νομίζετε ότι μια τέτοια κίνηση έρχεται αντιμέτωπη με τα λεχθέντα σε προηγούμενες αναρτήσεις, όπου τονίζαμε ότι ο πολιτισμός είναι ο ίδιος δημιούργημα της Φύσης (άρα πώς γίνεται να παύουμε τον πολιτισμό-ηλεκτρισμό για να προστατεύσουμε τη Φύση), θα σας εξηγήσω ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει...

Αν η Φύση δρα μέσα από τη διαδικασία "try and error" δηλαδή "δοκιμής και λάθους" και "επιλέγει" τελικά μια κατάσταση για να επιβιώσει και να επικρατήσει τέτοια, που θα την προωθήσει και θα την προστατεύσει, τότε ο πολιτισμός δεν μπορεί παρά να υπακούει σε αυτόν τον κανόνα. Αν όμως κάτι είναι θαυμαστό με τη Φύση, είναι ότι υπάρχει ένας εξαιρετικός μηχανισμός που "αντιλαμβάνεται" το λάθος και τελικά επιλέγει να μην το ξανακάνει. Αυτός ο μηχανισμός είναι βέβαια μη συνειδητός, αλλά λειτουργεί με τέτοια μαεστρία που εντυπωσιάζει κάθε συνειδητό ον πάνω σε αυτόν τον πλανήτη. Πώς γίνεται όμως τώρα, θα με ρωτήσετε, η μη συνειδητή Φύση να επιλέγει το σωστό και ο συνειδητός άνθρωπος πολλές φορές να επιλέγει το κακό! Αυτό είναι μια μεταστροφή (για να μην πω, διαστροφή...) της πραγματικότητας! Ο άνθρωπος, έχει τον πολιτισμό του και μέσα από αυτόν έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει την πατροπαράδοτη "φυσική επιλογή" του σωστού ή έχει τη δυνατότητα να επιλέξει το λάθος και το κακό. Επειδή, τελικά όλα είναι θέμα επιλογών σε τούτη την πλάση (αυτό δεν ισχυρίζεται εξάλλου και ο Χριστιανισμός; τυχαία νομίζετε;), είναι τουλάχιστον αστείο η Φύση μη συνειδητά να επιλέγει το σωστό και ο άνθρωπος συνειδητά να επιλέγει το κακό... Και αν τελικά νομίζετε ότι ηθικοποιώ τη Φύση και τον Άνθρωπο, θα έχετε δίκιο, διότι η Ηθική είναι μια διαδικασία οικειοποίησης που αφορά συγκεκριμένο πλαίσιο δράσης, συγκεκριμένες παραδόσεις, συγκεκριμένους σκοπούς. 

Συντεταγμένοι με μια τέτοια Ηθική, που νομίζω είναι η Φυσική Ηθική, οφείλουμε όλοι να προστατεύσουμε τον πλανήτη μας. Το να χρησιμοποιήσουμε σωστά τους γεωφυσικούς πόρους μας, το να περιορίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη μας, το να σταματήσουμε επιτέλους την υπερκατανάλωση, είναι πρακτικές που δεικνύουν τον τρόπο που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τον πολιτισμό μας, το μεγαλύτερο και τελειότερο εργαλείου που η ίδια η Φύση, μη συνειδητά, επέλεξε να δημιουργηθεί και να κατασκευαστεί. Είμαστε μέρος αυτής της επιλογής ως χρήστες αυτού του εργαλείου και αν αυτή η επιλογή της Φύσης πετύχει ή όχι, έχει να κάνει και με τις δικές μας πράξεις. Αν η Φύση αποτύχει και τελικά αυτοκαταστραφεί, δεν θα την πειράξει την ίδια, καθώς όπως είπαμε είναι μη συνειδητή η ύπαρξή της. Το πρόβλημα λοιπόν, δεν είναι εκεί. Το πρόβλημα είναι στον συνειδητό -και άρα συνειδητοποιημένο;- άνθρωπο που σαν αντιλαμβάνεται τη θέση του μέσα στη Φύση, δεν μπορεί για διάφορους λόγους να επιλέξει το σωστό. Αυτό είναι το ανήθικο στην όλη υπόθεση. Τελικά, Ηθική υπάρχει εκεί που υπάρχει Συνείδηση. Το ένα είναι αναπόσπαστο κομμάτι του άλλου. Και αυτό είναι το μαγευτικό με τη Φύση, δηλαδή ότι "επιλέγει" έναν αντίθετο τρόπο δράσης από ό,τι έχει συνηθίσει (επιλέγει δηλαδή το συνειδητό έναντι του μη-συνειδητού) για να πάει μπροστά και να προχωρήσει, να εξελιχτεί και να επιβιώσει. 

Λοιπόν... Κλείνουμε απόψε τον διακόπτη, και ανοίγουμε ένα παραθυράκι σε έναν πιο φυσικό τρόπο ζωής, συνειδητά όμως αυτή τη φορά!


Φως εκ σκότους (1)


Εν όψει της μερικής έκλειψης Ηλίου που ήδη ολοκληρώθηκε, θα προσπαθήσω να μιλήσω για κάποια πράγματα που τις τελευταίες μέρες με έχουν προβληματίσει και που μάλλον αρχίζουν να "εκλείπουν" και αυτά... Σήμερα θα ταξιδέψουμε από τον μεγάκοσμο του σύμπαντος στον μικρόκοσμο της ψυχής μας!


Όπως στη μερική έκλειψη Ηλίου, ένα σκοτεινό κομμάτι (είναι η Σελήνη) επιπροβάλλεται σε ένα φωτεινό κομμάτι (είναι ο Ήλιος), δημιουργώντας έτσι ένα πολύ ιδιαίτερο σύνορο, αυτό μεταξύ σκότους-φωτός, που πότε επεκτείνεται προς τη μια (σκοτεινή) δύναμη και πότε προς την άλλη (φωτεινή) δύναμη, έτσι κάπως υπάρχει και μια μάχη μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου βίου του ανθρώπου. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο νομίζω ότι το "ιδιωτικό" χαρακτηρίζεται ως το "σκοτεινό" κομμάτι της ζωής μας και το "δημόσιο" ως το "φωτεινό", αυτό που είναι ορατό σε όλους και υπόκειται σε δημόσια κριτική.


Όλα άρχισαν προχτές, όταν σε τυχαία συζήτηση με την προϊσταμένη αρχή μιας μικρής κλινικής ενός επαρχιακού νοσοκομείου, εκείνη ερωτηθείσα πώς βλέπει τα πράγματα της χώρας την περίοδο που διανύουμε, απάντησε με μια απίστευτη και αφοπλιστική φυσικότητα: "δεν με νοιάζει καθόλου η χώρα σε αυτή τη φάση, το μόνο που με νοιάζει είναι να τελειώσει η εφηβεία της κόρης μου - είναι το μόνο μου πρόβλημα αυτά τα χρόνια"! Η παντελής αδιαφορία για το τί γίνεται τριγύρω της είναι πραγματικά άξια σχολιασμού. Όταν προσπάθησα να της εξηγήσω ότι το περιβάλλον στο οποίο ζούμε διαμορφώνει το πλαίσιο λειτουργίας και ανάπτυξής μας και δεν νοείται να μην μας επηρεάζει οπότε δεν νοείται να μας αφήνει παγερά αδιάφορους, κατάλαβα ότι αυτές οι πληροφορίες δεν μπορούσαν να διαπεράσουν μια ζώνη ιδιωτικότητας αυτής της προϊοσταμένης, οπότε είτε μιλούσα σε αυτήν είτε σε ντουβάρι, ένα και το αυτό!


Η κατάσταση θα σταματούσε εκεί, αν το ίδιο βράδυ, εντελώς τυχαία και καθόλου προσχεδιασμένα, δεν παρακολουθούσα τη "Φαύστα" του Μποστ από έναν ερασιτεχνικό στο όνομα αλλά απίστευτα επαγγελματικό στη χάρη, θίασο εδώ στην Καστοριά. Το έργο αυτό, με εξαιρετικά ευφυή τρόπο, μιλά για την αποχαύνωση που έχει προκαλέσει ο κοινωνικός-πολιτικός βίος στους ανθρώπους, τόσο μάλιστα που τα "εθνικά" θέματα κερδίζουν όλο το καθημερινό ενδιαφέρον των πολιτών, μηδενίζοντας τα θέματα του οικιακού βίου. Το έθνος, η Ιστορία, η Πολιτική κυριαρχούν (και κατ' επέκταση και η κατευθυνόμενη αποβλάκωση που αυτά προκαλούν) έναντι των γονεϊκών ενστίκτων, των καθημερινών ανησυχιών εντός των σπιτιών. Διότι πώς εξηγείται άραγε να μην πονέσει ένας γονιός για το χαμό της κόρης του και την ίδια στιγμή να σπαρταρά στο κλάμα από το χαμό του Γεωργίου Καραϊσκάκη του επαναστάτη-ήρωα της Ιστορίας μας; Πώς γίνεται η επιβολή των κοινωνικών εκείνων συνδέσεων να επιφέρουν ρήξη στις ιδιωτικές ισορροπίες μιας οικογένειας; Το έργο αυτό λοιπόν, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη στάση της προϊσταμένης που αναφέραμε πριν. Εκείνη -η προϊσταμένη- ενδιαφερόταν μόνο για την κόρη της, για τα του οίκου της, για την ιδιωτικότητά της. Η άλλη -η Φαύστα- ενδιαφερόταν μόνο για την κοινωνία, την πολιτική, το έθνος, τη δημόσια εικόνα της και τον εκτός οικίας της, ρόλο. 


Αυτές οι καταστάσεις είναι οι δυο ακραίοι πόλοι του φαινομένου ιδιωτική-δημόσια ζωή. Κάπου ανάμεσά τους ζούμε όλοι εμείς, που δημιουργούμε την προσωπικότητά μας με άλλοτε άλλη δοσολογία από τα δυο συστατικά της καθημερινότητάς μας (σκοτάδι-φως, ιδιωτικότητα-δημοσιότητα). Το ιδιαίτερο δοσολογικό σχήμα που συνθέτει τον καθένα μας, αποτελεί στοιχείο ταυτότητας. 


Οι σκέψεις μου ίσως πάλι να σταματούσαν εκεί, αν δεν ανέτρεχα στη συνέχεια στο βίο του κυρίου Μποστ, ο οποίος ενώ μέσα από τη "Φαύστα" του καυτηρίαζε την υπερβολή της προσήλωσης στα κοινά και στη δημόσια ζωή εις βάρος της προσωπικής ζωής, ο ίδιος έπραττε μάλλον το ίδιο... Από μαρτυρίες των ίδιων των παιδιών του και της συζύγου του, όλοι έχουν ως παράπονο την απουσία του από τα οικογενειακά του "καθήκοντα" ένεκα υπέρμετρης αφοσίωσης στη δουλειά του. Είναι χαρακτηριστικός ο καημός της συζύγου όταν μαρτυρεί ότι συνεχώς θυμάται την πλάτη του άνδρα της και όχι το πρόσωπό του. Ήταν τελικά η εργασιομανία του Μποστ που προκαλούσε τέτοια συμπεριφορά; Ήταν ένας διάολος που τον βασάνιζε κάθε φορά μέχρι να γεννηθεί; Ήταν εκείνες οι σκοτεινές δυνάμεις που τον τραβούσαν στην απομόνωση μέχρι να δημιουργηθεί μια νέα ιδέα και κέρδιζαν τις φωτεινές-δημόσιες εκφράσεις; Ένας μεγάλος δημιουργός, θυσίαζε όλη του την οικογενειακή γαλήνη για μια ατομική ανάγκη... Πόσο με έχει προβληματίσει αυτή η συνθήκη!


Το πρόβλημα όμως παραμένει: το σύνορο του εσωτερικού μας σκότους και της εξωτερικής μας φωτεινότητας, το όριο του ιδιωτικού και του δημόσιου είναι τόσο δύσκολο να περιγραφεί. Είναι όμως δυο διαφορετικές καταστάσεις; Το σκότος και το φως είναι αντίθετα ή συνέχονται; Το όριο εκείνο είναι διαχωριστικό των δυο εννοιών και καταστάσεων ή συνεκτικό αυτών...; Χωρίζει ή ενώνει; Ξεχωρίζει ή συνενώνει; Επειδή ακριβώς η προβληματική αυτή μας παραπέμπει στο άλλο μεγάλο ερώτημα που με βασανίζει αυτή την περίοδο και αφορά το κατά πόσον ο άνθρωπος είναι εγωιστικό ή κοινωνικό ζώο, κατά πόσον δηλαδή υπερτερεί το φως ή το σκοτάδι στη ζωή μας, νομίζω ότι η καλύτερη απάντηση είναι αυτή που δίνουν οι δαρβινιστές ανθρωπολόγοι:


"Η ανθρώπινη φύση, επομένως, έχει δυο μορφές που έχουμε την τάση να θεωρούμε αυτονόητες. Η πρώτη είναι τόσο φανερή ώστε να τη θεωρούμε δεδομένη (τις ενοχές για παράδειγμα). Η δεύτερη μορφή έχει σκοπό να παράγει διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους όπως ωριμάζουν κι έτσι δεν είναι τόσο φανερή (πρόκειται για τον εξελικτικό μηχανισμό που διαβαθμίζει τις ενοχές). Η ανθρώπινη φύση αποτελείται από κουμπιά και από μηχανισμούς που ρυθμίζουν τα κουμπιά, που και τα δυο συνήθως περνάνε απαρατήρητα".


(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το "Ο άνθρωπος, το ηθικό ζώο - Η νέα επιστήμη της εξελικτικής ψυχολογίας" του Robert Wright, εκδ. ΚΡΙΤΙΚΗ, σελ. 19)



Ήλιος και Σελήνη είναι ένα φαινόμενο. Ο Ήλιος είναι η φανερή εκδήλωση του φαινομένου, μια κοινή αίσθηση, μια κοινή αντίληψη. Η Σελήνη όμως είναι αυτή που έρχεται κάποιες φορές, όπως τη σημερινή ημέρα, για να ταράξει τα δεδομένα, να δημιουργήσει έκλειψη, να παράγει δηλαδή διαφορετικές εικόνες μέσα από μια δεδομένη κατάσταση. Η Σελήνη με το σκοτάδι της, δημιουργεί διαφορετική αντίληψη για το φως του Ηλίου. Το Σκοτάδι (μας) είναι που διαβαθμίζει το Φως (μας)... Μπορεί κάποιος λοιπόν να ξεχωρίσει αυτά τα δυο συνθετικά υλικά του συνολικού φαινομένου που λέγεται έκλειψη Ηλίου ή καλύτερα θα πρέπει να τα δει συνδυαστικά, σε συνοχή και σε μια απείρου κάλους συνέχεια; 


Έτσι, νομίζω οφείλουμε να δούμε και τον άνθρωπο και την ιδιαίτερη φύση του. Σκοτάδι και Φως, ιδιωτικότητα και κοινωνικότητα, οικιακή και δημόσια σφαίρα, εγωισμός και αλτρουισμός, εσωτερικό και εξωτερικό, όλα συνέχονται και αποκτούν νόημα όταν τοποθετηθούν επί του άλλου (όταν επι-προβληθούν). Δεν υπάρχουν διαχωριστικές γραμμές, δεν υπάρχουν κατηγοριοποιήσεις. Όλα είναι μια διαρκής και βασανιστικά εργώδης προσπάθεια ορισμού της "αλήθειας". Επειδή, όμως το πρόβλημα κρύβεται στα εσώψυχα της ίδιας της λέξης "ορισμός" καθώς εμπεριέχει το "όριο" ως ρίζα του, αντιλαμβάνεστε ότι κάθε προσπάθεια ορισμού οποιασδήποτε λέξης ακολουθεί, όπως εν προκειμένω της αλήθειας, θα αναδείξει τη ρίζα του κακού, δηλαδή το φαύλο κύκλο της λογικής μας:


"Αν δεχθούμε ότι η λογική και γενικότερα το λογικο-αντιληπτικό  μας σύστημα σκοπό έχει την μεγιστοποίηση της αρμοστικότητας και ότι η φυσική επιλογή το διαμόρφωσε κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτελεί αυτόν τον σκοπό, τότε είναι φυσικό να προσπαθήσουμε να ορίσουμε την 'αλήθεια' βάσει αυτού. Ώστε, αλήθεια θα ήταν οτιδήποτε παράγεται από το σύστημα αυτό εξαιρουμένων των τυχαίων λαθών. Τα πράγματα όμως δεν αποτελούν ούτε απλές γραμμικές αναλογίες ούτε είναι τόσο απλά. Γνωρίζουμε ότι η ερμηνεία φυσικών φαινομένων πέρασε από πολλά στάδια και εξακολουθεί να περνά από άλλα. Το μαγικο-θρησκευτικό διαδέχθηκε μια πτολεμαϊκή αστρονομία και τούτην η κοπερνίκεια. Το σύστημα αυτό άρχισε θεμελιακά να κλονίζεται όταν ερμηνείες αντιτιθέμενες στον κοινό νου και στην κοινή φυσική εμπειρία άρχισαν να προβάλλονται ως μόνες ικανές να ερμηνεύσουν τα φαινόμενα ενός στοιχειωδέστερου επιπέδου, του οποίου δεν έχουμε άμεση πρόσβαση με τις αισθήσεις μας. Αναφέρομαι στα κβαντικά φαινόμενα. Είναι προφανές ότι το λογικο-αντιληπτικό μας σύστημα είναι προσαρμοσμένο για τα φαινόμενα και τα πράγματα που παρατηρούνται στον μεσόκοσμο. Όταν απομακρυνόμαστε από αυτόν, είτε προς τον μικρόκοσμο είτε προς τον μακρόκοσμο, συναντάμε θεμελιακές δυσχέρειες. Πολύ μεγάλες ταχύτητες, πολύ μικρά αντικείμενα, αποτελούν περιοχές για τις οποίες το νοητικό σύστημά μας, δεν είναι κατάλληλο. Έτσι, εξηγούνται οι δυσκολίες που συναντάμε στην κατανόηση της έννοιας του απείρου".


(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το βιβλίο "Κοινωνιοβιολογία" του Κώστα Β. Κριμπά, εκδ. Κάτοπτρο, 2007, σελ. 184-185)






(Σε αυτή τη φωτογραφία είναι άραγε πρωί όταν ο Ήλιος καλύπτεται από μια σκιά - οπότε μιλάμε για έκλειψη, ή είναι νύχτα που το Φεγγάρι καλύπτεται από μια άλλη σκιά - οπότε μιλάμε για μια αρχική φάση της Σελήνης; Το αισθητήριό μου πιάνει την ίδια εικόνα... Πρόκειται όμως για το ίδιο είναι πίσω από το ίδιο φαίνεσθαι...;)



Και η άνοιξη να μπει μες στο χορό!


Τις τελευταίες μέρες -και νύκτες- με έχει πραγματικά απορροφήσει ένας λίγο άγνωστος κλάδος, αυτός της Κοινωνιοβιολογίας, ο οποίος βασίζεται στην άποψη ότι η κοινωνική συμπεριφορά των ζώων είναι αποτέλεσμα βιολογικών χαρακτηριστικών και μάλιστα χαρακτηριστικών δαρβίνειας εξέλιξης... Αν και εδώ μπορεί κάποιος να βρει πρόσφορο έδαφος για άνθιση ρατσιστικών διαθέσεων, η ουσία αυτού του επιστημονικού κλάδου που ξεκίνησε από το βιβλίο του Edward O. Wilson είναι τόσο βαθιά όσο τα ερωτήματα περί της ανθρώπινης φύσης, περί ηθικής -ή όχι- δομής του ανθρώπινου συνειδέναι, περί ζωωδών ενστίκτων, περί αλτρουισμού και περί εγωισμού...

Και αν νομίζετε ότι αυτός ο κλάδος είναι παν-άσχετος με την κρίση που βιώνουμε και με τις οικονομικές εξελίξεις της χώρας έχω να δηλώσω ότι ποτέ δεν βρήκα μεγαλύτερη συσχέτιση μιας επιστημονικής θεωρίας με την καθημερινή μας πρακτική...

Αν όλοι αυτοί που ασχολούνται με την οικονομία, θεωρούμε ότι λίγο-πολύ παίζουν με τα νούμερα, τους μισθούς, με τους ανθρώπους  και το μέλλον τους (μας), άλλο τόσο έχω να δηλώσω ότι παίζει και η Φύση μαζί μας...  Και αν θυμάστε από τη Βιολογία, υπάρχει ο όρος "Οικονομία της Φύσης", ο οποίος αφορά μια εγγενή δυναμική της μαμάς-Φύσης να καταναλώνει την ελάχιστη ενέργεια ώστε να πετυχαίνει το μέγιστο αποτέλεσμα. Αν τώρα, συνδυάσουμε παιχνίδια και οικονομία θα προκύψει η αγαπημένη θεωρία του Υπουργού Οικονομικών της Χώρας, κυρίου Βαρουφάκη, η Θεωρία των Παιγνίων! Αυτή η θεωρία, όσο και αν σας φαίνεται παράξενο είναι αυτή που βρίσκεται στη βάση των εξηγήσεων που δίνει η Κοινωνιοβιολογία για τη συμπεριφορά ανθρώπινων -και όχι μόνο- ζώων!

Η Κοινωνιβιολογία, που έχει συσχέτιση με την άποψη περί εγωιστικών γονιδίων, στηρίζεται στη Θεωρία των Παιγνίων, για να εξηγήσει την αλτρουιστική μας συμπεριφορά, ως υπάκουη σε εξελικτικές επιταγές, που θέλουν να επιλέγονται κάποιες συμπεριφορές έναντι άλλων... Δείτε εδώ, τι εννοώ!

Αυτό, όμως που μου έκανε ακόμα πιο μεγάλη εντύπωση είναι ότι η Θεωρία των Παιγνίων, από μόνη της έδωσε την απάντηση στο ερώτημα "ποιος δρόμος πρέπει να ακολουθηθεί για να σωθεί η κοινωνία του ανθρώπου"; Στο βιντεάκι αυτό, ο μεγάλος Richard Dawkins εξηγεί ότι εκείνο το παιχνίδι που αποδίδει καλύτερα, είναι εκείνο που φέρει το όνομα "Tit for Tat" και το οποίο επιφέρει κάποια πραγματικά απίστευτα αποτελέσματα! Είναι εκείνη η συμπεριφορά που λέει ότι όταν ξεκινήσεις να δίνεις, και ο άλλος σου ανταποδώσει και εσύ συνεχίζεις να ανταποδίδεις, τότε το σύστημα θα πάει μπροστά και θα είναι όλοι οι παίκτες νικητές! Επίσης, αν κάποιος σου τη φέρει και δεν σου ανταποδώσει, για να επιβιώσεις πρέπει και εσύ να του ανταποδώσεις το κακό (σας θυμίζει το της παλαιάς διαθήκης "οφθαλμός αντί οφθαλμού";), ενώ αν ύστερα εκείνος καταλάβει το λάθος του και αρχίσει αυτός να σου δίνει και εσύ ανταποδίδεις με θετικό τρόπο (σας θυμίζει το της καινής διαθήκης αίτημα περί "συγχώρεσης";) το πράγμα θα στρώσει και οι δυο σας θα βαδίσετε νικητές! Όλο αυτό το σκηνικό δεν έχει ήδη δημιουργήσει το πλαίσιο για μια ηθική οπτική της ανθρώπινης συμπεριφοράς;! Να πώς χωρά η Ηθική στα ανθρώπινα κατορθώματα: άμεσα πηγάζει από τη βιολογική διάσταση της Θεωρίας των Παιγνίων!

Το ακόμα πιο εντυπωσιακό όμως, με αυτή την άποψη περί "Tit for Tat" είναι ότι έχει τη βάση της σε ένα φυσικό φαινόμενο που θυμάμαι ήδη από τις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου: είναι το φαινόμενο του συντονισμού, κατά το οποίο αν η συχνότητα που επιβάλλει ο διεγέρτης σε ένα παλλόμενο σώμα είναι ίδια με την ιδιοσυχνότητα με την οποία πάλλεται το ίδιο αυτό σύστημα, τότε το πλάτος της κίνησης θα μεγιστοποιηθεί! Με άλλα λόγια, αν ο διεγέρτης πράξει με τον ίδιο τρόπο με το διεγερόμενο σύστημα, τότε θα επέλθει συντονισμός και το αποτέλεσμα θα είναι το μέγιστο!! Μα αυτό δεν λέει το "Tit for Tat"; Αν πράξεις το ίδιο με αυτό που σου επιβάλανε, τότε το αποτέλεσμα θα είναι το καλύτερο και το μέγιστο. Πώς θα μπορούσε εξάλλου να είναι διαφορετικά αφού η Βιολογία βασίζεται στη Χημεία, η οποία με τη σειρά της δεν είναι τίποτε άλλο από την έκφραση της Φυσικής! Και για να κλείσει ο κύκλος (των χαμένων ποιητών και ποιημάτων=δημιουργημάτων), προσέξτε και άλλη μια παράμετρο του φαινομένου του συντονισμού: το αποτέλεσμα της ταλάντωσης είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που θα παίρναμε αν αθροίζαμε τις δυο ταλαντώσεις, δηλαδή την ταλάντωση που προκαλεί η ιδιοσυχνότητα του συστήματος και την ταλάντωση που προκαλεί η συχνότητα του διεγέρτη. Κοινώς, το αποτέλεσμα είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του. Και αυτό είναι ένα ακόμα χαρακτηριστικό που εξηγεί η Κοινωνιοβιολογία!

Άρα,Φυσική-->Χημεία-->Βιολογία-->Κοινωνιοβιολογία-->Οικονομία->Παιχνίδι!!... Η συσχέτιση αυτή με έχει συνεπάρει πραγματικά... διότι το ένα εμπεριέχει το άλλο σε μια συνέχεια συγκλονιστική! Και πού καταλήγει αυτή η αλληλουχία; Μα φυσικά στο Παιχνίδι, που απουσιάζει σχεδόν παντελώς από τη δύστυχη καθημερινότητά μας...

Το μήνυμα ένα και βασικό: αν πρώτοι προτάξουμε το χέρι μας και βοηθήσουμε τον άλλον, και αν αυτός με τη σειρά του ακολουθήσει αυτή την τακτική, τότε ο κόσμος μας θα γίνει καλύτερος. Είναι η τακτική που η Φύση-Δημιουργός μας δείχνει. Είναι η ίδια τακτική που ο ποιητής-δημιουργός Γιάννης Ρίτσος μας έχει δηλώσει ξεκάθαρα:


Αν όλα τα παιδιά της γης
πιάναν γερά τα χέρια
κορίτσια αγόρια στη σειρά
και στήνανε χορό
ο κύκλος θα γινότανε
πολύ πολύ μεγάλος
κι ολόκληρη τη Γη μας
θ’ αγκάλιαζε θαρρώ.

Αν όλα τα παιδιά της γης
φωνάζαν τους μεγάλους
κι αφήναν τα γραφεία τους
και μπαίναν στο χορό
ο κύκλος θα γινότανε
ακόμα πιο μεγάλος
και δυο φορές τη Γη μας
θ’ αγκάλιαζε θαρρώ.

Θα 'ρχόνταν τότε τα πουλιά
θα 'ρχόνταν τα λουλούδια
θα 'ρχότανε κι η άνοιξη
να μπει μες στο χορό
κι ο κύκλος θα γινότανε
ακόμα πιο μεγάλος
και τρεις φορές τη Γη μας
θ’ αγκάλιαζε θαρρώ!

(Στίχοι: Γιάννης Ρίτσος, Μουσική: Μίμης Πλέσσας)




Κοιτάξτε γύρω σας, όλοι! Τα πάντα σας προσκαλούν για συνεργασία, τα λουλούδια, τα φυτά, τα ζώα, οι θάλασσες, τα βουνά...! Τα πάντα τείνουν το χέρι τους για να ανταποδώσουμε το καλό. Το καλό, όσο και αν φαίνεται παράξενο είναι το πιο εγωιστικό που μπορούμε να κάνουμε! Με άλλα λόγια: η αλτρουιστική συμπεριφορά είναι η πιο εγωιστική συμπεριφορά, αυτή που η εξέλιξη πριμοδοτεί και ευοδώνει! Ας την κάνουμε λοιπόν, όλοι πράξη! Και κυρίως, ας την κάνουμε όλοι παιχνίδι...!! Ας γίνει η ζωή μας ένα παιχνίδι και παιχνίδι μας ας γίνει η ζωή, για να πάμε όλοι μπροστά!



Όπως λεν οι ειδικοί: επιπλέουν οι φελλοί!


Στο μεγάλο ερώτημα "τί μας φταίει και δεν αλλάζουμε", προκύπτει το ακόμα πιο μεγάλο ερώτημα "τί είναι αυτό που ζητάμε να αλλάξουμε", με άλλα λόγια "ποια είναι η φύση μας", που τελικά μας οδηγεί στο ανυπέρβλητο ερώτημα "αλλάζει η φύση μας";

Τα ερωτήματα αυτά, έχουν διαχρονικά πυροδοτήσει τεράστιες αντιπαραθέσεις και συζητήσεις, άλλοτε άλλης έντασης και πάθους, με κορύφωση πριν κάποιες δεκαετίες, όταν γεννήθηκε ο κλάδος της Κοινωνιοβιολογίας κατά τον οποίο η συμπεριφορά μας και ο πολιτισμός μας -η κοινωνία μας εν γένει- είναι απότοκα της βιολογίας μας, δηλαδή των γονιδίων μας και του DNA μας. Αλήθεια, είμαστε έρμαια των εγωιστικών μας γονιδίων; Υπάρχουν μήπως αλτρουϊστικά γονίδια; Ή τελικά τα γονίδιά μας έχουν τάξη και ηθική;!

Αν βασικός κανόνας στη Φύση είναι ότι το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό και αν εμείς οι άνθρωποι -δεχόμαστε βάσει της θεωρίας του Δαρβίνου περί εξέλιξης ότι- είμαστε η κορυφή της εξελικτικής αλυσίδας στη Φύση, δεν είναι λογικό να υποθέσουμε ότι και εμείς σαν το "πιο μεγάλο ψάρι" θα τρώμε όλα τα άλλα ψάρια τριγύρω μας; Δεν φτάνει αυτό για να δικαιολογήσει τόσες σφαγές, τόσους πολέμους, τόσο αίμα, τόσες καταστροφές γύρω μας; Εμένα μου αρκεί (και αυτό υποστηρίζει εξάλλου και η Κοινωνιοβιολογία)... Αλλά, ας προσπαθήσουμε να το εξηγήσουμε καλύτερα αυτό, για να αποφύγουμε τους σκοπέλους περί δικαιολόγησης των ρατσιστικών συμπεριφορών που προσάπτουν στην Κοινωνιοβιολογία οι εχθροί της (οι οποίοι λένε ότι αν όλα αυτά που κάνουμε είναι η συμπεριφορά των γονιδίων μας, τότε ο Χίτλερ δεν έκανε τίποτε άλλο παρά να υπακούσει στις γονιδιακές καταβολές του και να προστατέψει το άρειο DNA  της φυλής του!).

Όμως, αγαπητοί μου, εδώ χρειάζεται λίγη προσοχή: ο άνθρωπος γεννιέται με ορμές. Βασικότερες όλων είναι η σεξουαλικότητα (όπως όλα τα ζώα ζητούν αναπαραγωγή) και η επιθετικότητα που απαιτείται για να προασπίσει και να προάγει την ορμή της σεξουαλικότητας (όπως εξάλλου κάνουν τα άρρενα μέλη μιας κοινότητας με σκοπό να "κερδίσουν" μετά από μάχες, το καλύτερο και πιο φαντασμαγορικό θηλυκό που υπόσχεται καλύτερους και πιο εύρωστους απογόνους). Αν όμως, όλα τα υπόλοιπα ζώα έχουν από πάνω τους στην εξελικτική αλυσίδα, ένα πιο ισχυρό ζώο-εχθρό το οποίο καθορίζει ουσιαστικά το πλήθος των μελών της υποκείμενης ζωικής βαθμίδας μέσα από το πόσα κατώτερα ζώα θα φάει, ο άνθρωπος ως το κορυφαίο ζώο της αλυσίδας, δεν έχει κανέναν να φοβάται, καθώς κανένα άλλο ζώο δεν είναι από πάνω του. Άραγε, η Φύση εδώ στέρεψε από δημιουργικές ιδέες και δεν μπόρεσε να φτιάξει τόσα χρόνια άλλο ανώτερο είδος, ώστε να τηρεί αυτόν τον κανόνα που θέλει το ανώτερο είδος (πάντα η λέξη "ανώτερο" χρησιμοποιείται υπονοώντας την εξελικτική σκάλα και αναφέρεται σε βαθμίδα εξελικτική) να καθορίζει το πλήθος των μελών του κατώτερου είδους; Η αλήθεια, είναι πως όχι μόνο δεν στέρεψε από δημιουργικές ιδέες, αλλά μάλιστα έκανε κάτι ανεπανάληπτο η Φύση: έκανε τον άνθρωπο να κατασκευάσει τον πολιτισμό και την κοινωνία με σκοπό αυτοπεριορίζεται ο άνθρωπος από κάτι ανώτερο, ένα Υπερεγώ, όπως έλεγε και ο Φρόυντ, ο οποίος βρήκε πρώτος και υπέδειξε αυτόν τον μηχανισμό αυτο-ελέγχου και αυτο-περιορισμού. Ο Φρόυντ είπε ότι "ο πολιτισμός μας έχει κτιστεί πάνω στις αναστολές των ενορμήσεών μας", δηλώνοντας ότι ο πολιτισμός και η κοινωνία εν γένει, δεν υπάρχουν από μόνα τους, αλλά είναι δημιουργήματα του ανθρώπου με σκοπό τον έλεγχό του, μιας και δεν υπάρχει κάτι "ανώτερο" να τον ελέγχει... Ο πολιτισμός, είναι ουσιαστικά το τίμημα για περισσότερη ασφάλεια. Ο άνθρωπος των σπηλαίων είχε περισσότερες ορμές αλλά λιγότερη ασφάλεια, ενώ ο άνθρωπος των πόλεων έχει περισσότερη ασφάλεια εις βάρος των ορμών του. Το πέρασμα από τις σπηλιές στις πόλεις, έγινε ακριβώς για να κατορθώσει ο παλαιότερος άνθρωπος να εξασφαλίσει την αναπαραγωγή του με καλύτερους όρους: οι ορμές είναι καλές, αλλά αν δεν γίνονται με ασφάλεια δεν πετυχαίνουν πάντα. Έτσι, καλύτερα λιγότερες αλλά πιο σίγουρες ορμές, παρά πολλές ορμές που χάνονται στην ανασφάλεια του δάσους και στις αιματηρές μάχες για επιβίωση με τα άλλα ζώα...

Θα μου πείτε βέβαια, αν ο πολιτισμός είναι η επινόηση της Φύσης για να περιορίσει την αγριότητα του Ανθρώπου και να δαμάσει τις επιθετικές ορμές του, πώς εξηγείται σήμερα η πλειοψηφία των ανθρώπων να συμπεριφέρεται μέσω πολιτισμικών προσχημάτων τόσο ορμητικά και επιθετικά όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία του ανθρώπου και όσο κανένα άλλο ζώο στην ιστορία της βιολογίας; Πώς εξηγείται ο άνθρωπος που διαφέρει -όπως λεν οι ειδικοί- από τα άλλα ζώα επειδή ακριβώς κατέχει τον πολιτισμό, να είναι το πιο άγριο και καταστροφικό ζώο στον πλανήτη;

Σε αυτό το σημείο λοιπόν, εισέρχεται στην Ιστορία και στη Φιλοσοφία ο κύριος Μαρξ και η θεωρία του περί εργασίας και η ενέργεια που καταναλώνει κανείς για να παράξει ένα συγκεκριμένο έργο. Είναι κάποιοι άνθρωποι, που πείθονται από τις επιταγές του πολιτισμού που θέλει να μοιράζονται ακριβοδίκαια τα παραγόμενα αγαθά (άρα το παραγόμενο συνολικό έργο), ακριβώς για να εξομαλυνθούν οι ανισότητες. Είναι όμως και κάποιοι άλλοι, που αδιαφορούν για τις επιταγές του πολιτισμού και αναζητούν να εξαργυρώσουν άλλου είδους... "επιταγές", πιο σπαρταριστές και λαχταριστές, με σκοπό να επιτείνουν τις ανισότητες και να μεγιστοποιήσουν τα παραγόμενα αγαθά, που όπως γίνεται αντιληπτό, επιτυγχάνεται μόνο μέσω της εκμετάλλευσης άλλων ανθρώπων, ώστε να συγκεντρωθεί το συνολκώς παραγόμενο έργο στα χέρια τους. Αυτοί οι τύποι, αδιαφορούν για τον πολιτισμό και πράττουν ως να μη υπάρχει αυτή η δικλείδα ασφαλείας (θυμηθείτε ότι πολιτισμός=ασφάλεια όπως προείπαμε). Έτσι, από τη μια είναι εκείνοι οι άνθρωποι που μέσω του πολιτισμού παλεύουν να δαμάσουν τα ορμέφυτά τους, προβαίνοντας σε μια φαινομενικά αλτρουϊστική συμπεριφορά, που κατά βάση όμως είναι η αποδοχή ότι το Υπερεγώ τους (εννοώντας μια δομή όπως η Κοινωνία ή ο Πολιτισμός) θα τους προσδώσει ασφάλεια για την επιτέλεση του Εγώ τους και από την άλλη είναι εκείνοι οι άνθρωποι που αδιαφορώντας για τον πολιτισμό (ο οποίος λειτουργεί ως φρένο στην αυτοκαταστροφική ορμέφυτη τάση της επιβίωσης), προσπαθούν να μεταφέρουν το Εγώ τους στην τάξη του Υπερεγώ δαμάζοντας άλλους ανθρώπους και δεσπόζοντας μεταξύ κοιμισμένων και "κατώτερων" ειδών (εδώ η λέξη "κατώτερων" ενέχει υποτιμητική έννοια και δεν αναφέρεται στη διάταξη κάποιας εξελικτικής κλίμακας - αναφέρεται σε ρατσιστική συμπεριφορά, όπως επίσης ρατσιστές είναι και αυτοί που τη μεταχειρίζονται ως έννοια).

Ο Πολιτισμός λοιπόν από τη μια, στα χέρια κάποιων είναι εργαλείο για να μην υπάρχει καταστροφή του ανθρώπινου είδους από το ίδιο το ανθρώπινο είδος. Και η έλλειψη Πολιτισμού στα χέρια κάποιων αφ' ετέρου, αναστέλλει τις αναστολές ώστε να επιτύχουν την καταστροφή των ανθρώπων από άνθρωπο...

Το πείραμα της Φύσης, γέννησε κάτι μεγαλειώδες που δεν είχε συμβεί ποτέ άλλοτε. Γέννησε ένα είδος -το ανώτερο όπως λεν οι ειδικοί- το οποίο προσπαθεί να διαιωνίσει τα εγωιστικά του γονίδια μέσω δυο φαινομενικά αντίθετων δρόμων: ο ένας είναι αυτός της αλτρουϊστικής συμπεριφοράς τους, και ο άλλος είναι αυτός της αδιάκριτα αδηφάγου εγωιστικής τάσης τους. Ποιος δρόμος θα επικρατήσει; Ποια οδός θα ακολουθηθεί;

Νομίζω, η απάντηση είναι προφανής με βάση τα ανωτέρω, καθώς και μόνο που κατασκευάστηκε ένα εργαλείο -ο πολιτισμός- βάσει του οποίου μπορούν τα αλτουριστικώς δρώντα εγωιστικά γονίδια να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους, φαίνεται ο νέος δρόμος που η Φύση θέλει τα τέκνα της να βαδίσουν: το σύνολο είναι κάτι παραπάνω από το απλό άθροισμα των μερών του. Το σύνολο, είναι το Υπερεγώ, που σαν ασπίδα δίδει νόημα στις κάθε επιτελέσεις του Εγώ και το πετυχαίνει, επειδή μέσα σε εκείνο το Υπερεγώ, συσσωρεύονται όλα τα Εγώ του κόσμου, κάνοντάς το όχι απλώς το μαθηματικό άθροισμά τους, αλλά κάτι επιπλέον.

Αυτό το επιπλέον, είναι που λείπει από τη σημερινή μας κοινωνία, στην οποία -όπως λεν οι ειδικοί- πλέον, μόνο οι φελλοί επιπλέουν...

Αν δεν ξυπνήσει ο κόσμος που πιστεύει στον Πολιτισμό, θα χαθεί η ομορφιά του και μαζί θα χαθεί και ο κόσμος (διότι -όπως λεν οι ειδικοί- η λέξη κόσμος σημαίνει ομορφιά στα αρχαία).


"Wake me up"
Aloe Blacc
(remix by Avicii)