Μπορεί στο ψέμα να μπερδεύομαι... μπορεί και ΟΧΙ !


(Με αφορμή την σημερινή ημέρα, που δεν ξέρει κανείς τι να γιορτάσει και τι να βροντοφωνάξει... βρήκα το παρακάτω τραγούδι-θησαυρό που θεωρώ ότι αποτυπώνει αξιοθαύμαστα τις τρέχουσες -και μη φτάνουσες- σκέψεις μου τον τελευταίο καιρό... Όλοι οι άνθρωποι -είτε το 1940 είτε 2040- με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο, ζητούν και θα ζητούν το θαύμα τους...)


Οι άνθρωποι φωνάζουν με συνθήματα, 
που άλλοτε φέρουν νοήματα και άλλοτε ΟΧΙ...

Σίγουρα όμως, είναι εμποτισμένα με παθήματα, 
που άλλοτε οδηγούν σε μαθήματα και άλλοτε ΟΧΙ...

Κάποτε λένε ΟΧΙ, πιστοί σε μια ιδεολογία, 
που τους γεννά την ελπίδα για ένα θαύμα, 
ζητώντας έκαστος το δικό του το θεό στης ζωής το μετΟΧΙ...

Κάποτε πάλι, λένε συνεχώς ΟΧΙ στα ΟΧΙ, 
και επειδή ως γνωστόν δυο αρνήσεις κάνουν μια κατάφαση, 
δημιουργείται έτσι μια περίεργη... φάση 
όπως αυτή στη σημερινή Ελλάδα που όσο και να προσπαθεί η καημένη 
δεν τ' ΟΧΙ... 
(το ερώτημα είναι αν το είχε ποτέ για να το 'χει και σήμερα...).

Οι άνθρωποι, και ειδικά σε τούτη τη χώρα, εξ ορισμού αλλά και εξ αποκλεισμού, μπερδεύονται, παγιδεύονται, γεύονται, ερωτεύονται, άγονται και φέρονται, αντρειεύονται και ταυτόχρονα θρησκεύονται, σπαράζονται και καθημερινά σφαγιάζονται, ελπίζουν στα όνειρα που χτίζονται και τα λούζουν με καυτά δάκρυα όταν αυτά γκρεμίζονται, σπανίως κουβεντιάζονται και όταν το κάνουν με ψέμματα οι λέξεις αραδιάζονται...

Τι είναι ο Άνθρωπος τελικά...;



"Άνθρωπος είμαι"
Στίχοι: Ιωάννης Πάττας
Μουσική: Σταύρος Σιόλας
Ερμηνεία: Σταύρος Σιόλας & Γιώτα Νέγκα


Τα όνειρα χτίζονται
και όμως γκρεμίζονται
απ' τους ίδιους τους ανθρώπους.

Γυρεύουν την άκρη τους

στο γυάλινο δάκρυ τους
κι ο άνεμος τα πάει σ' άλλους τόπους

Φωνάζουν με συνθήματα

και χάνουν τα νοήματα
οι λέξεις ακροβάτες μες τα λάθη

Εσώψυχα σπαράζουνε

σιωπές που κουβεντιάζουνε
για του καφέ το μαύρο κατακάθι

Άνθρωπος είμαι κι ονειρεύομαι

μπορεί στο ψέμα να μπερδεύομαι
άνθρωπος είμαι παγιδεύομαι

Έχω δικαίωμα να γεύομαι

όλα του κόσμου που ερωτεύομαι
άνθρωπος είμαι κι ονειρεύομαι

Τα όνειρα έρχονται

και πάλι παρέρχονται
και πίσω τα γιατί μόνο αφήνουν

Και πάνω στο άρμα τους

γυρεύουν το θαύμα τους
τα κύματα στην άμμο κι ας τα σβήνουν


Μισή ντροπή δικιά μας και μισή δικιά της...



Αυτές τις μέρες λαμβάνει χώρα στην Αθήνα το 35ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καρδιολογίας. Πολλά νέα δεδομένα, πολλές αναφορές σε νέα φάρμακα που ετοιμάζονται και είναι προ των κλινικών πυλών. Φάρμακα που δρουν ως αναστολείς ουσιών που και αυτές λειτουργούν ως αναστολείς, άρα φάρμακα που αναστέλλουν αναστολείς... όπως και άλλα φάρμακα που διεγείρουν διεγέρτες. Βέβαια, και πολλοί συνδυασμοί τους, δηλαδή φάρμακα που διεγείρουν τη δράση αναστολέων ή και φάρμακα που αναστέλλουν τη δράση διεγερτών. Κοινώς... της φαρμακολογίας το κάγκελο! Και εκείνα τα βελάκια στις ατελείωτες διαφάνειες των ομιλητών, διασταυρώνονται σαν τα βέλη των παλαιών πολεμιστών σε μια ατελείωτη μάχη που δίνει εδώ και χιλιάδες χρόνια η Ιατρική με τη Νόσο...

Όλα αυτά, μου επανέφεραν μια ερώτηση που με είχε απασχολήσει στα πρώτα φοιτητικά μου χρόνια, και αφορούσε το αν η Ιατρική, μπαίνοντας τόσο βαθιά και ριζικά στους μηχανισμούς δράσης και στα μονοπάτια που η ίδια η Φύση χάραξε στο κορμί των θηλαστικών και στα κύτταρα της ζωής εν γένει, επηρεάζει την πορεία της ίδιας της Φύσης και κατ' επέκταση διαμορφώνει τα όρια της έννοιας "Φυσικό"!

Η Ιατρική λοιπόν, εμπόδιο στη φυσική πορεία, δηλαδή στην πορεία της Φύσης; Η Ιατρική κάνει κάτι αντίθετο από τις φυσικές επιταγές; Η Ιατρική, με άλλα λόγια είναι ντροπή για τη Φύση;

Η απάντηση που είχα δώσει τότε, φοιτητής ων, έβγαινε μάλλον από το φοιτητικό ον, δηλαδή από την αξία της ίδιας της ύπαρξης μου ως μια δημιουργία που από κατασκευής της, όπως εξάλλου και κάθε άλλης, είναι μια αντίσταση σε αυτά που η Φύση θέλει. Εξηγούμαι: η Φύση γουστάρει την Εντροπία, άρα γουστάρει τον κατακερματισμό και την αποσύνθεση, γουστάρει το χάος. Η Ζωή όμως, τί άλλο είναι αν όχι η υπέρτατη αντίσταση σε αυτή την Εντροπία, αν όχι το αντίθετό της; Η Ζωή και την Τάξη με την οποία είναι δομημένη αλλά και στην οποία στηρίζεται, δεν είναι το ακριβώς αντίθετο της Εντροπίας; Άρα, και ο ίδιος ο άνθρωπος τελικά δεν στέκεται αντίθετα από την Εντροπία, συνεπώς και τα δημιουργήματά του όπως η Ιατρική;

Ποιος πρέπει να ντρέπεται τελικά; Η Ιατρική που προσπαθεί να ανασυνθέσει τη Δημιουργία ή η Φύση που θέλει να την αποσυνθέσει;

Μα καλά, η Φύση θέλει την αποσύνθεση της ίδιας της ζωής;! Αφού εκείνη την δημιούργησε και τη γέννησε... Πόσο τραγικό ακούγεται τούτο; 

Βλέπεται, η ίδια η Φύση και ο κόσμος όλος, είναι γεμάτα... αντιθέσεις, οπότε δεν νομίζω ότι υπάρχει σαφής εξήγηση του πώς γίνεται "κάτι" όπως η Εντροπία που στοχεύει στη διάλυση, να καταλήγει τελικά μέσα από ανεξήγητες διαδικασίες, σε "κάτι" όπως η Ζωή η οποία στοχεύει στη σύνθεση! Βέβαια, τώρα που το σκέφτομαι, για να κλείσει ο κύκλος της... αντίθεσης, χρειάζεται και η Ζωή να καταλήγει με κάποιον (εξίσου ανεξήγητο) τρόπο στη διάλυση και την αποσύνθεση είτε από μόνη της χωρίς προσπάθεια, ως μια "φυσική" διαδικασία όπως λένε οι βιολόγοι, είτε επιβεβλημένα από βεβλαμμένα ανθρώπινα μυαλά...



"Μαύρη Γη"
από CaravanProject



Δεν ξέρω τελικά, τι είναι Φυσικό, τι Τεχνητό, ποια τα όρια της Φύσης και αν ο Άνθρωπος ανήκει στα όργια της Φύσης... Δεν ξέρω τι είναι αυτό που ονομάζουμε "παρέμβαση" στη Φύση και ποια τα επιτρεπτά -αν υπάρχουν- όρια μιας τέτοιας παρέμβασης. Το σίγουρο όμως νομίζω, είναι ένα: το πόσο "μαζί" είναι οι άνθρωποι όταν θεωρούν τέτοιες διαδικασίες και διεργασίες  και το πόσο "από κοινού" θεωρούν τις σκοτεινές και μαύρες περιοχές του συνειδητού και ασυνείδητου, όσο και τις πιο φωτεινές και χρωματιστές νήσους του ανεξήγητου.

Ο κόσμος, ξαναλέω, είναι γεμάτος αντιθέσεις. Μέσα από αυτές τις αντιθέσεις όμως, συντίθεται και μέσα από αυτές τις αντιθέσεις αποκτά την ομορφιά του.

Έτσι, νομίζω τελικά, μισή εν-ντροπή της Φύσης και μισή δικιά μας για ό,τι γίνεται γύρω μας και εντός μας...



Για ποια Ελλάδα;



Μέσα σε αυτή τη μαυρίλα και την απογοήτευση που κάθε μέρα βιώνουμε, είναι κάποιες νησίδες φωτός...

Εκεί, βρίσκεται μόνο το εμείς και απουσιάζει το εγώ...

Πώς γίνεται, μέσα στη κατάντια μας, κάποιοι Έλληνες να επιμένουν και να αντέχουν στην κατάρρευση; Πώς γίνεται όταν όλα γύρω μας γκρεμίζονται κάποιοι να βρίσκουν τρόπο να πάνε τη ζωή ένα βήμα παραπέρα, επιβιώνοντας σε ένα σύστημα αδηφάγο;

Αυτή την Ελλάδα θέλουμε, για αυτήν την Ελλάδα μένουμε σε τούτη την παράγκα και επιμένουμε...

Αυτούς βλέπουμε και ακόμα ελπίζουμε...



"Όμορφη και Παράξενη Παρτίδα"
Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική, Ερμηνεία: Δ. Λάγιος




Είμαστε ο ανθός τσι κοινωνίας...



Με αφορμή τον λόγο περί μαρμάρων του Παρθενώνα, τα οποία αποτελούν σύμβολο όχι μόνο της Αθήνας, αλλά και μιας ολόκληρης εποχής συνυφασμένης με τις έννοιες της ανάπτυξης, ευημερίας και δημοκρατίας, προσπαθώ να εισχωρήσω βαθιά μέσα στην έννοια "δημοκρατία" με σκοπό να απαντήσω στο καίριο κατά την άποψή μου ερώτημα: η πολυπόθητη δημοκρατία υπάρχει ή όχι, στις μέρες μας;

Ετυμολογικά καταρχήν, η λέξη περιέχει την έννοια του -"κράτους", δηλαδή της εξουσίας. Άρα, ένας απλός ορισμός είναι ότι ο δήμος, ο λαός, είναι αυτός που κρατά και που εξουσιάζει. Και αν θέλουμε να μπούμε ακόμα πιο βαθιά, (η διαδικασία μου θυμίζει τα δωμάτια της Αμφίπολης...) θα δούμε ότι το νόημα κρύβεται στο ερώτημα "πώς" εξουσιάζει ο δήμος; Η εξουσία από μόνη της δεν λέει κάτι, ο τρόπος επιβολής της όμως, λέει πολλά. Η δημοκρατία λοιπόν, στηρίζεται στο ότι ο λαός εξουσιάζει και κρίνει με βάση κάτι βαθύτερο. Με κάτι που προφανώς αφορά τους περισσότερους, ώστε να μπορούν να εξακολουθούν να επιβιώνουν ως κοινωνία. Ίσως, μου πείτε βροντερά με ένα στόμα - μια φωνή, η Ελευθερία είναι αυτό το κάτι! Θα διαφωνήσω όμως μαζί σας. Διότι, δεν είναι η ελευθερία που σε κάνει δημοκράτη. Ελευθερία θεωρεί ότι έχει και ο κάθε χρυσαυγίτης όποιους σκοτώνει όποιους δεν πληρούν τα κριτήρια του -κατ' αυτόν- ανθρώπινου όντος. Άρα, κάτι άλλο πρέπει να είναι. Όσο και αν προσπαθώ να ανακαλύψω έννοιες που να συγκροτούν αυτήν την προσέγγιση, δεν μπορώ παρά να καταλήξω μόνο σε δυο: τη δικαιοσύνη και το σεβασμό.

Η δικαιοσύνη είναι εκείνη η διαδικασία κατά την οποία ο λαός, θα συμφωνεί κατ' αρχήν και θα αποδέχεται στη συνέχεια, ένα εννοιολογικό πλαίσιο λειτουργίας. Θέλετε Νόμοι να είναι αυτοί; Θέλετε Ηθική; Θέλετε Εθιμοτυπικό δίκαιο; Θέλετε άγραφος νόμος; Θέλετε σύστημα Τιμής και Ντροπής; Ό,τι και αν διαλέξετε από τα παραπάνω, εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό: παρέχουν ένα κοινό και συμπεφωνημένο σύστημα πράξης και συμπεριφοράς, χωρίς το οποίο ο καθείς θα έκανε ό,τι επιθυμούσε, ελεύθερα δηλαδή, χωρίς έλεγχο. Να γιατί λοιπόν, δεν φτάνει η ελευθερία από μόνη της για να επιτευχθεί η δημοκρατία. Γιατί χρειάζεται ελευθερία μέσα σε κάποια όρια. Ποια όρια είναι αυτά; Εκείνα μετά τα οποία, ξεκινά η ελευθερία του άλλου.

Και σε αυτό ακριβώς το σημείο, περνάμε στο δεύτερο συστατικό χαρακτηριστικό της δημοκρατίας που είναι ο σεβασμός. Χωρίς σεβασμό στο πλαίσιο που μόλις αναφέραμε, δεν μπορεί να διατηρηθεί η έννοια του πλαισίου και κατ' επέκταση δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί η ελευθερία του άλλου. Άρα, διαπιστώνει κανείς ότι η ελευθερία από μόνη της σε μια κοινωνία δεν φτάνει για να στηρίξει τη δημοκρατία, αν δεν επιτρέπει και δεν ενισχύει ταυτόχρονα και την ελευθερία του άλλου. Για να είναι συνεπώς μια ελευθερία, ταυτόχρονα και ελευθερία του άλλου, χρειάζεται συμφωνία σε ένα κοινό πλαίσιο συμπεριφοράς και σεβασμός αυτού του κοινού πλαισίου. Έτσι, επιτελείται συμφωνία τόσο με το άτομο το οποίο εντάσσεται στο πλαίσιο, όσο και με το σύνολο που διατηρεί σε ισχύ αυτό το πλαίσιο.

Αν χαθεί το κοινό πλαίσιο ή αν υπάρχει διαφωνία ως προς τον ορισμό του, το περιεχόμενό του ή τα όριά του, τότε σημαίνει ότι έχει χαθεί αυτόματα -και πρωτίστως- ο σεβασμός. Έτσι, η δικαιοσύνη μένει ξεκρέμαστη να κοιτά την κατάντια των ανθρώπων που την μαυλίζουν περιπαιχτικά και με διάθεση κυριαρχίας, τόσο απόμακροι όμως και τόσο ξένοι απέναντί της, που μάλλον αυτή μοιάζει καταδικασμένη σε αιώνια αμφισημία...

Αν ακούσατε για τα μάρμαρα, αυτές τις μέρες κάποιοι βουλευτές στη Μ. Βρετανία ζητούσαν από την Υπουργό να επιστραφούν επειδή είχαν κλαπεί και υποστήριξαν ότι είναι ντροπή για ένα κράτος όπως οι Βρετανοί να διατηρούν κλεμμένα αντικείμενα. Η Υπουργός απαντούσε ότι δεν είναι κλεμμένα αλλά νόμιμα αγορασμένα από την τότε επίσημη κυβέρνηση των Ελλήνων, που ήταν φυσικά οι... Οθωμανοί! Μα όχι, είναι κλεμμένα να λένε οι δυο - τρεις βουλευτές. Μα όχι, είναι αγορασμένα με νόμιμο τρόπο και μάλιστα πρέπει να χαιρόμαστε που διασώθηκαν από την σχεδόν βέβαιη καταστροφή τους, αν παρέμεναν σε ελληνικό έδαφος... Μα και το Metropolitan Museum of NY έχει επιστρέψει στην Αίγυπτο αρχαία μνημεία που της ανήκαν. Μα όχι, αυτά τα δικά μας είναι αγορασμένα.

Βλέπετε λοιπόν, ότι υπάρχει θέμα επικοινωνίας και συνεννόησης στις μέρες μας. Τι ορίζουμε ως νόμιμο και ως παράνομο, τι ως αγορασμένο και τι ως κλεμμένο... τι τελικά ως δίκαιο και τι ως άδικο; Τόσο απλοί ορισμοί στη συνείδησή μας, που μας φαίνονται όμως ασύλληπτοι να συζητιούνται σε επίπεδο Βουλής ή σε διεθνικό επίπεδο... Και κάπου εδώ το πράγμα χάνει το ενδιαφέρον του και αλλάζεις κανάλι. Αν δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε στο τι είναι νόμιμο και τι παράνομο, τότε τι συζητάμε σήμερα; Συζητάμε για το πόσο καλύτερη δημοκρατία έχουμε από τις προγενέστερες εκφάνσεις κατά τη διάρκεια της Ιστορίας για να καυχηθούμε; Ή μήπως να συζητήσουμε καλύτερα πόσα like πήρε μια selfie μας;

Τα πάντα λοιπόν, είναι θέμα ορισμού. Ο ορισμός δεν είναι αποτέλεσμα, αλλά διαδικασία. Είναι η προσπάθεια σύνταξης του κοινού πλαισίου δράσης μιας κοινωνίας. Μέσα από αυτήν την προσπάθεια και κατά τη διάρκεια τριβής ανάμεσα στους ανθρώπους με σκοπό να ομοφωνήσουν, είναι που επιστρατεύονται οι δυο έννοιες, της δικαιοσύνης και του σεβασμού που προανέφερα. Η κοινωνία που διακατέχεται από αυτές τις δυο αρχές, θα συγκροτήσει ένα πλαίσιο ασφαλές, συμπαγές και ξεκάθαρο. Βλέπε τις σκανδιναβικές κοινωνίες. Η κοινωνία όμως, εκείνη που θα λησμονήσει αυτές τις αρχές και θα μιλάει για τα μάρμαρα του Παρθενώνα σαν ένα "set of decorative stones" και σαν "πέτρες χωρίς αξία" , αλλά και εκείνη η κοινωνία που θα συναινεί στο ξεπούλημα των προϊόντων της (είτε είναι γυμνά αγάλματα, είτε γυμνές γυναίκες), τότε βρίσκεται πολύ μακρυά από την έννοια της δημοκρατίας.


Όπως και να το προσεγγίσει κανείς, νομίζω το συμπέρασμα είναι το ίδιο:

"είμαστε ο ανθός της κοινωνίας..."



Αν η κοινωνία είναι δημοκρατική, βγαίνουν λουλούδια
αν δεν είναι, βγαίνουν γαϊδουράγκαθα...


Γυρολιμνιά, η Καστοριανή!


Και η καλή μέρα συνεχίζεται με εικόνες και ήχους από μια πόλη μαγική... που δεν μπορείς να μην νιώθεις ευτυχισμένος που τη ζεις καθημερινά, την αναπνέεις, την περπατάς και τη χαζεύεις...


Ένα πολύ όμορφο βίντεο... Συγχαρητήρια στη δημιουργό του!





Με χρυσές νότες που λάμπουν...


Φθάνοντας αισίως στις 1111 αναρτήσεις, 1 έχω να πω:

είχα πολύ καιρό να ακούσω τέτοιο γάργαρο κελάιδισμα που μου προσέφεραν πουλιά της θάλασσας και του κάμπου, τα οποία με χάιδεψαν με χρυσά φτερά που λάμπουν...

Μέσα σε μια χώρα που παραπαίει, στην οποία κανείς δεν έχει το θάρρος να παραδεχτεί τα λάθη του και μέσα σε ένα σύστημα υγείας γεμάτο σήψη, στο οποίο κανείς δεν έχει το θάρρος να αποδεχτεί ότι η ζωή και ο θάνατος έχουν όρια τα οποία πρέπει να σεβαστείς, σέρνοντας και ποδοπατώντας την αξιοπρέπεια του αρρώστου,

είναι κάποια τέτοια πρωινά που ξυπνάς και (ανα)θαρρείς πως έχεις βρει τη μελωδία της ευτυχίας...

είναι κάποια τέτοια πρωινά που θες να φορτώσουν το κουφάρι σου τα πουλιά στα χρυσά φτερά τους και να σε ταξιδέψουν πέρα μακρυά από τούτη εδώ τη λάσπη της καθημερινότητας... διαγράφοντας με μια μονοκοντυλιά τη σαθρότητα του κόσμου...



"Σητειακές κοντυλιές"
Ψαρογιώργης και ο γιος του




PLOS ολοταχώς!



Όταν για πρώτη φορά σαν φοιτητής, έπεσε στα χέρια μου ο "Οδηγητής" της ΚΝΕ,



την ίδια στιγμή έπεσε...  και στα μάτια μου! Ο λόγος απλός: πώς γίνεται σε έφηβους και νέους που βράζει το αίμα τους και ο βασικός λόγος αντίστασής τους είναι η άρνηση απέναντι σε κάθε είδους καθοδήγηση και χειραγώγηση, να τους λες κατάμουτρα -και μάλιστα να το τυπώνεις σε τίτλο εφημερίδας που απαιτείς να αγοράσουν- ότι τους καθοδηγείς;! Μου φάνταζε άτοπο και αστείο... Έτσι, άφησα να καθοδηγεί άλλους και όχι εμένα.

Όταν, από την άλλη, για πρώτη φορά σαν φοιτητής, έπεσε στην αντίληψή μου η έννοια των "Guidelines" ή αλλιώς των "Κατευθυντήριων Οδηγιών" που εκδίδουν όλες οι μεγάλες Ιατρικές Εταιρείες παγκοσμίως,




αναθάρρησε το ηθικό μου, γιατί σκέφτηκα ότι επιτέλους έχουμε μια βάση να πατήσουμε εμείς οι ιατροί και να αντισταθούμε απέναντι στη χαώδη γνώση της Ιατρικής... Είναι ένα πλαίσιο αναφοράς βρε αδερφέ! Αφού το αποφάσισαν οι μεγάλοι, δεν ξέρουν αυτοί κάτι παραπάνω από εμάς τους μικρούς που τώρα βγαίνουμε από το αυγό; Έτσι, άρχισα με ενθουσιασμό να τις ακολουθώ και να τις εφαρμόζω!

Αν όμως, κάνουμε μια αναδρομή στα χρονικά της Ιατρικής θα δούμε ότι ξεκινήσαμε από την εποχή της αυθεντίας, όπου βρισκόταν ένας άρχοντας ιατρός που ο λόγος του ήταν νόμος για τους παρατρεχάμενούς του...



και η εικόνα του συνδεόταν άρρηκτα με την έννοια της εξουσίας, εμποδίζοντας τη σύνθεση απόψεων και την ομαδική εργασία...



για να περάσουμε, νομίζω αναπόφευκτα μετά την εμφάνιση του Διαφωτισμού (ναι, εκεί βάζω τις ρίζες του φαινομένου!) στην εποχή της Ιατρικής Βασισμένης σε Δεδομένα (Evidence Based Medicine)...



Έτσι, εμείς σήμερα οι ιατροί, αγαπάμε τρελά την Ιατρική αυτή,



μιλάμε σ' όλα τα συνέδρια ακατάπαυστα με κουτάκια, με βελάκια, με αλγόριθμους, με πιθανότητες, με όρια στατιστικής σημαντικότητας, με όρια αξιοπιστίας... έχοντας όμως, κάπου ξεχάσει ότι σημασία δεν έχει το "όριο" αλλά η "αξιοπιστία"... Εξάλλου, μια αξιο-πιστία, δηλαδή μια πίστη στην αξία, μπορεί να έχει όρια...;


Πολύ πρόσφατα, διαβάζοντας τις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας για την επαναγγείωση, η πίστη μου στην αξιοπιστία τέτοιου είδους οδηγιών κλονίστηκε και ο λόγος ήταν η βιβλιογραφική τεκμηρίωση σε ένα σημείο των οδηγιών (που αφορούσε τη σύσταση για χρήση στατινών σε μεγάλες ποσότητες για την αποφυγή της νεφροπάθειας από σκιαγραφική ουσία πριν και μετά την επαναγγείωση - βιβλ.παραπομπή 386), η οποία παρέπεμπε στο εξής άρθρο:


PLoS One 2012;7 (4):e34450

Ψάχνοντας να βρω ποιο περιοδικό είναι το PLoS One, βρήκα τα εξής στοιχεία:

"The PLOS ONE  (Public Library of Science) is an open access peer-reviewed scientific journal online platform that employs a 'publish first, judge later' methodology, with post-publication user discussion and rating features."

Δηλαδή, είναι μια διαδικτυακή, με ελεύθερη πρόσβαση, πλατφόρμα-περιοδικό, που βασίζεται στην αρχή "έκδοση πρώτα-κριτική μετά", επιτρέποντας στον οποιονδήποτε που θέλει, να ανεβάσει ένα άρθρο, η επιστημονικότητα και η εγκυρότητα του οποίου θα κριθεί αργότερα, μέσα από τα σχόλια και τη συζήτηση που θα ακολουθήσει. Κοινώς, κάτι σαν τα blog...

Συνεχίζοντας το ψάξιμο, βρήκα και άλλα συγκλονιστικά στοιχεία για αυτό το περιοδικό που άρχισε να κυκλοφορεί από το 2006 και γιγαντώθηκε με εξωφρενικούς ρυθμούς:


το 2006 δημοσίευσε 138 articles

το 2007  1,200 articles 

το 2008  2,800 articles, οπότε έγινε το μεγαλύτερο περιοδικό ανοιχτής κυκλοφορίας στον κόσμο

το 2009  4,406 articles, οπότε έγινε το τρίτο μεγαλύτερο επιστημονικό περιοδικό στον κόσμο από άποψη όγκου άρθρων

το 2010  6,749 articles, οπότε έγινε το μεγαλύτερο περιοδικό στον κόσμο από άποψη όγκου άρθρων

το 2011  13,798 articles, που σημαίνει ότι περίπου 1 στα 60 άρθρα από όλα αυτά που είχαν ενταχθεί στο PubMed, είχαν εκδοθεί από το PLOS ONE

το 2012  23,468 papers

και το 2013  το PLOS ONE δημοσίευσε τον ασύλληπτο αριθμό των 31,500 papers...


Αναρωτήθηκα λοιπόν, ποιος είναι ο αντίκτυπος (impact) αυτού του φαινομένου επιστημονικά, και βρήκα ότι ενώ ο impact factor για το PLOS ONE το 2013 ήταν μόλις 3.534, για την ίδια χρονιά ο impact factor για το New England Journal of Medicine ήταν 54.42 ενώ για το NATURE ήταν 42.351 !

Πώς εξηγείται λοιπόν, ο γίγαντας των εκδόσεων PLOS ONE, να έχει τόσο... ασήμαντο δείκτη σημαντικότητος, όπως είναι ο impact factor, και άλλα περιοδικά καταξιωμένα με τόσο μεγάλο impact factor να υπολείπονται τόσο σε αριθμό εκδιδόμενων άρθρων; Υπάρχει κάποιο θέμα αναντιστοιχίας ποιότητας και ποσότητας στην παραγόμενη γνώση, όπως εύλογα θα μπορούσε να θεωρήσει κάποιος;

Αν η απάντηση είναι ναι, τότε πώς γίνεται η μεγαλύτερη καρδιολογική εταιρεία στην Ευρώπη, η ESC, να χρησιμοποιεί το PLOS ONE ως βιβλιογραφική τεκμηρίωση για τις κατευθυντήριες οδηγίες της, και όχι για παράδειγμα το J Am Coll Cardiol 2014; 63:62 το οποίο έχει καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα (για τη χρήση στατινών). Μήπως η ESC παρασύρθηκε από τη μάζα και τα φανταχτερά νούμερα του PLOS ONE όπως θα έκανε ένα παιδάκι ακούγοντας για τον ερχομό της LADY GAGA; Μήπως δηλαδή η ESC ήταν σε αυτό το σημείο ολίγον... γκαγκά;



Η ESC δηλαδή είναι τόσο αφελής;

Το ερώτημα αυτό με βασάνισε αρκετά, και άρχισα να κάνω διάφορες σκέψεις που σιγά σιγά, επεκτάθηκαν σε ερωτήματα του τύπου, πόσο "επιστημονική" είναι μια επιστημονική κοινότητα σήμερα, πόσο "διαλεκτική", και τελικά πόσο "δημοκρατική"...; Αλήθεια, η Evidence-Based Ιατρική έχει ξεφύγει από την εποχή της αυθεντίας;

Οι Guidelines μας λένε ότι υπάρχουν κάποιοι "σοφοί", αυτοί που φτιάχνουν τα Guidelines, που κατέχουν καλά το θέμα, είναι ειδικοί ή αλλιώς "experts" πάνω στο θέμα. Και ερωτώ: σε τι διαφέρει αυτή η εποχή από την εποχή της Αυθεντίας; Τότε, είχαμε έναν άρχοντα-κλινικάρχη που ο λόγος του ήταν νόμος, τώρα έχουμε περισσότερους, αλλά που μέσα από ένα σύστημα ολιγαρχίας, φτιάχνουν νόμους και κατευθυντήριες οδηγίες και μας... καθοδηγούν! Έχει αλλάξει λοιπόν κάτι ουσιαστικά; Προς τα πού βαδίζουμε πραγματικά;

Για να δούμε το μέλλον, νομίζω πρέπει να κοιτούμε και λίγο προς το παρελθόν, διότι τι άλλο είναι το παρόν αν όχι ένας συνδυασμός παρελθοντολογικών και μελλοντολογικών οπτικών;




Κατά το παρελθόν, υπήρχαν οι πρόγονοί μου Σπαρτιάτες,



που μέσα από ένα αυστηρό και σαφώς οριοθετημένο σύστημα, απέρριπταν κάθε τι μη συμβατό με τα κριτήρια εισόδου σε αυτήν την κοινωνία, υπακούοντας σε έναν ξεκάθαρο και ακλόνητο κώδικα (αλγόριθμο, θα τον λέγαμε σήμερα) συμπεριφοράς, σκέψης, επικοινωνίας.







Από την άλλη, υπήρχαν και οι Αθηναίοι, που μέσα από συλλογικές διαδικασίες όπως η Εκκλησία του Δήμου, συναθροίζονταν, χωρίς σαφές πλαίσιο επικοινωνίας, συζητούσαν αυτά που κάθε φορά θεωρούσε ο καθείς που ελάμβανε το λόγο ως σημαντικά, και οι υπόλοιποι έπαιρναν ή όχι θέση, επιδοκιμάζοντας ή αποδοκιμάζοντας. Ο οποιοσδήποτε πολίτης λοιπόν, μπορούσε να σηκωθεί και να μιλήσει, καθώς η συνάθροιση ήταν ανοιχτή και η τελική απόφαση λαμβανόταν με την ανάταση των χεριών. Άρα, επρόκειτο μάλλον για ένα κοινωνικό μόρφωμα, χωρίς σαφή όρια συμπεριφοράς, με μεγαλύτερη ευελιξία και πιο δεκτικό στις κοινωνικές αλλαγές, προσφέροντας στους συμμετέχοντες ένα βήμα λόγου και ανάπτυξης επιχειρημάτων, ευοδώνοντας την οικειοθελή και όχι την επιβεβλημένη συμμετοχή στα κοινωνικά δρώμενα.


Θα μου πείτε τώρα γιατί κάνω αυτή την αντιπαραβολή; Ο λόγος είναι επειδή μου μοιάζει σε μεγάλο βαθμό με την αντιπαράθεση που σας ανέφερα πιο πριν. Συγκεκριμένα, σήμερα όλες οι επιστημονικές κοινότητες διενεργούν μελέτες, αναλύσεις και μετα-αναλύσεις, αφού πρώτα οριοθετήσουν επακριβώς και αυστηρά το πλαίσιο της έρευνάς τους. Δηλαδή, υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια εισόδου και κριτήρια αποκλεισμού κάποιων ασθενών στις έρευνες, οπότε οι έρευνες αυτές να είναι αρκετά "fixed", όπως fixed ήταν και η κοινωνία των Σπαρτιατών! Ο λόγος βέβαια που το κάνουν αυτό οι ερευνητές είναι για να έχουν όσο το δυνατό πιο κοινά χαρακτηριστικά οι δυο ομάδες που εξετάζονται, ώστε να απομονώσουν σαν μόνη διαφορετική παράμετρο το νέο φάρμακο ή τη νέα μεθοδολογία που χρησιμοποιούν, και να καταλήξουν τελικά σε ένα ασφαλές συμπέρασμα! Με άλλα λόγια, το κάνουν αυτό για να έχουν όσο το δυνατόν καλύτερο έλεγχο της κατάστασης (στον καλύτερο έλεγχο της κοινωνίας δεν προσδοκούσε και ο Λυκούργος εξάλλου;)! Πόσο κοντά όμως στην πραγματικότητα είναι αυτή η προσέγγιση; Και πόσο ο άνθρωπος που θα μας έρθει στα επείγοντα του νοσοκομείου, πληροί τα χαρακτηριστικά που κάποιοι "σοφοί" ερευνητές στην άλλη άκρη της γης, μελέτησαν ώστε να φτάσουν σε μια κατευθυντήρια οδηγία...; Για να το πούμε πιο απλά: για να έχουμε τον έλεγχο του ασθενούς αρκεί η πιστή εφαρμογή των κατευθυντήρων οδηγιών που κάποιοι θέσπισαν μέσα από πολύ συγκεκριμένους όρους και διαδικασίες; Όπως, καταλάβατε, η προβληματική, αναπτύσσεται γύρω από μια έννοια που ήδη προανέφερα: το ασφαλές συμπέρασμα

Πόσο ασφαλές λοιπόν, μπορεί να είναι ένα συμπέρασμα, ειδικά σήμερα, στην εποχή της Πιθανότητας και πόσο κοντά στην επιτυχία μάς πάνε, τα κριτήρια που κάποιοι αποφασίζουν να υιοθετήσουν στις έρευνές τους;


Από την άλλη, αυτά που το PLOS ONE, φέρνει σαν πρόταση, είναι η άμεση αλληλεπίδραση των "πολιτών" μιας ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, που ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορούν να "συναθροιστούν" σε ένα χώρο, να συζητήσουν για ένα θέμα (topic), να αφήσουν ένα σχόλιο (comment) και τελικά με την ανάταση των κινητών -κάτι αντίστοιχο με την ανάταση των χεριών που κάνανε οι Αθηναίοι- να κρίνουν αν κάποια πληροφορία που μπορεί να αυτοπαρουσιάζεται σαν επιστημονική γνώση, τους αρέσει (like) ή όχι...




Τελικά, νομίζω η προβληματική αναπτύσσεται γύρω από το εξής δίπολο: η πρώτη άποψη βασίζεται στους αυστηρούς και αλύγιστους κανόνες, που κανείς δεν μπορεί να παραβιάσει, τουλάχιστον όχι χωρίς τεκμηρίωση, αν θέλει να συνεχίσει να διαβιεί σε ένα σπιτικό! Υπάρχει κοινή αφετηρία: οι κανόνες καθορίζουν τη διαδρομή και την πορεία!


Η άλλη άποψη, δεν ενδιαφέρεται τόσο για τους κανόνες, όσο για έναν σκοπό, για το αποτέλεσμα μιας αναζήτησης. Μέσα από ποιους κανόνες και από ποιο πλαίσιο αυτό θα επιτευχθεί, είναι κάτι αρκετά ανοικτό σε νέες ιδέες και νέες μεθοδολογίες. Το θέμα όμως είναι κοινό: ο σκοπός μετρά και όχι η διαδρομή!



Το δίπολο αυτό, μου θυμίζει τη σχέση δαπέδου σπιτού και οροφής του. Τι είναι αυτό που μετράει; Η βάση στην οποία κινούμαστε και δραστηριοποιούμαστε, δηλαδή το πλαίσιο ύπαρξής μας, ή αυτό που έχουμε ψηλά και προσδοκούμε να επεκτείνουμε; Είναι το δάπεδο που μας συγκρατεί και μας οριοθετεί 




ή η οροφή που αν είναι πολύ κοντά μας πλακώνει και μας στενο-χωρεί, ενώ αν είναι αρκετά ψηλά μας κάνει να είμαστε άνετοι και ευρύχωροι, προσφέροντας άλλον αέρα στη ζωή μας;

  



Αυτού του είδους τα δίπολα όμως, όσο και αν φαίνονται εν πολλοίς ότι αφορούν αρκετά διαφορετικές προσεγγίσεις και αρκετά διαφορετικές νοοτροπίες, κατ' ουσίαν, έχουν ένα κοινό στοιχείο: το συντονισμό! Όλα γίνονται, για να κατορθώσουν οι κοινωνίες να άρουν τη διαφορετικότητα που τους χαρακτηρίζει και μαζί, συντονισμένα, να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Διαχρονικά λοιπόν, οι κοινωνίες έχουν μοιραστεί σε αυτούς τους δυο πόλους συμπεριφοράς, που από τη μια συντονίζονται από έξωθεν δυνάμεις και από κοινούς κώδικες σκέψεων και συμπεριφορών -σαν να λέμε βάζουν τον κοσμάκη να φορέσουν όλοι τα ίδια ρούχα-



και άλλοτε αφήνουν ελεύθερο το πλαίσιο λειτουργίας, καθώς αυτό που μετράει είναι ένας ανώτερος σκοπός, μια αξία ζωής και μια ηθική πολύ ψηλότερη από τα απλά, καθημερινά και τετριμμένα... Πρόκειται για λειτουργία έξω από κανόνες και πλαίσια, έξω από επιταγές και δεσμεύσεις.




Νομίζω οι δυο παρακάτω εικόνες συμπυκνώνουν τη διαχρονική αντιπαράθεση αυτών των δυο προσεγγίσεων κοινωνικού συντονισμού, που έχει διαποτίσει κάθε ανθρώπινη συμπεριφορά, είτε πρόκειται για την επιστήμη του, είτε για την πολιτική του, είτε για τις σχέσεις του...





Τελικά, για να γυρίσουμε στην επιστημονική αντιπαράθεση, μετά από αυτή τη σύντομη -μα αναγκαία- ιστορική αναδρομή, το περιοδικό NATURE σε μια προσπάθεια αυτοκριτικής, έχει καταθέσει με θετική διάθεση για το PLOS ONE την εξής άποψη: 


"...the journal's aim is to 'challenge' academia's obsession with journal status and impact factors. Being an online-only publication allows PLOS ONE to publish more papers than a print journal. In an effort to facilitate publication of research on topics outside, or between, traditional science categories, it does not restrict itself to a specific scientific area."


και η απάντηση του PLOS ONE, εμπνευσμένη από και ανάλογη με ένα μήνυμα που είχε στείλει η Apple στην IBM το 1981 με το οποίο την καλωσόριζε στη νέα εποχή της τεχνολογικής επανάσταστης, ήταν η κάτωθι (προσέξτε τις υπογραμμισμένες έννοιες...):





Συμπερασματικά, νομίζω ότι πραγματικά πρόκειται για μια νέα εποχή, μια εποχή που η γνώση όσο προσπαθούμε να την στερεώσουμε και να την κατακτήσουμε, τόσο γίνεται πιο αβέβαιη και πιο μυστική... Αυτό, δεν είναι τωρινό ή πρωτόφαντο, μα κάτι που γίνεται διαχρονικά, σχεδόν έμφυτα θα έλεγα. Ο Χάιζενμπεργκ ορθά το βάφτισε ως "αρχή της αβεβαιότητας"! Έμφυτα, διότι ενώ από τη μια το μυαλό του ανθρώπου λειτουργεί μόνο μέσα σε πλαίσια και κουτάκια, μέσα σε κανονικότητες και δεδομένα, η ύπαρξή του από την άλλη, όπως και η ύπαρξη των πάντων γύρω μας, κινείται μέσα στην αβεβαιότητα και στην πιθανότητα. Άρα, ο άνθρωπος, υπάρχει και λειτουργεί για να χτίζει μια κανονιστική συμπεριφορά απέναντι σε κάθε τι που είναι ακανόνιστο γύρω του... Και στην προσπάθειά του αυτή, καλεί τους συνανθρώπους του, άλλοτε δια της επιβολής στους κανόνες και άλλοτε δια της πρόσκλησης στο όνειρο, να συμπορευτούν, να συντονιστούν και να βαδίσουν από κοινού. Το μέγεθος επίτευξης του κοινωνικού συντονισμού είναι ουσιαστικά δείκτης κοινωνικής συνοχής. Και αυτό είναι το πιο σοβαρό νομίζω, ζητούμενο διαχρονικά, όπως και αν διατυμπανίζεται από τις επιμέρους εγγυητικές δυνάμεις ενός τόπου!