Μας δίνεις τη ζωή μας...

Όταν βρίσκω τα σκούρα και νοιώθω ότι δεν με χωρά ούτε ο τόπος ούτε ο χρόνος, καταφεύγω σε μια πολύ καλή φίλη: την κυρία-Μουσική. Και μάλιστα την Παραδοσιακή Μουσική.

Βλέπω τα βουνά της Ηπείρου και της Αλβανίας απέναντί μου και σκέφτομαι όλους αυτούς τους ταλαιπωρημένους ανθρώπους αλλοτινών εποχών, που γύριζαν σκοτωμένοι από την καθημερινή μάχη με τη γη και τα υπεράνθρωπα φυσικά φαινόμενά της και παρ’ όλα αυτά είχαν αντοχές να δημιουργήσουν. Να δημιουργήσουν χαμόγελα, απογόνους, αξιοπρέπεια, ηθική. Να δημιουργήσουν μουσική και χορούς, τραγούδια και λογιών λογιών καλούδια! Να δημιουργήσουν αντοχές και όνειρα για την επόμενη ημέρα… Είχαν την ελπίδα αποκούμπι.

"Μοιρολόι και Πωγωνίσιο Συρτό"
Παραδοσιακό Ηπείρου

Τι μιλάμε εμείς λοιπόν σήμερα; Ποια κούραση; Ποιο τρέξιμο; Δεν συγκρίνεται στο παραμικρό με αυτά που έχουν περάσει τόσοι ανώνυμοι και κατατρεγμένοι γέροντες και γερόντισσες. Και πάνω από την φθορά κάθε ζωτικού τους κυττάρου που θυσίαζαν στο βωμό της καθημερινής βιοπάλης, έβαζαν μια ιδέα: την αγάπη.

"Μεσιώτικο συρτό"
Παραδοσιακό Κέρκυρας

Η μουσική είναι εκεί. Πάντα ήταν εκεί και θα παραμείνει στη θέση της. Η μουσική είναι φάρμακο και δρα ως αντίδοτο στα φαρμάκια της ζωής. Η μουσική περιμένει απλώς να της ρίξουμε μια ματιά και έπειτα αυτή θα μας σφυ-ρίξει όλα της τα μυστικά.

"Διόνυσε καλοκαίρι μας"
Στίχοι: Παύλος Μάτεσης
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Ερμηνεία: Νίκος Ξυλούρης

Σήμερα μου λέει ένας ασθενικός πάππος (έτσι λέγεται ο παππούς σε τούτα τα αλλόκοτα μέρη): «Αφού επιβιώσαμε εμείς μόνο με τη μπομπότα, εσείς δεν έχετε σήμερα να φοβηθείτε τίποτα. Προχωρήστε λοιπόν μπροστά άφοβα».


«Η αισθητική απόλαυση βασίζεται στον τρόπο με τον οποίο αντιδρά η νόηση απέναντι στις μορφές, λέει ο Franz Boas. Οι μορφές αυτές όμως γεννιούνται από την ανθρώπινη νόηση, μια νόηση που αποτελεί τη σύνθεση ορισμένων παναθρώπινων τρόπων λειτουργίας κι ορισμένων επίκτητων πολιτιστικά τρόπων έκφρασης. Μ’ αυτήν την έννοια ο καθοριστικός παράγοντας για τη δημιουργία μορφών και στυλ, είναι το κοινωνικό πλαίσιο κι οι σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα σ’ αυτό». (σελ.80)

«Η ίδια η ύπαρξη της μουσικής μοιάζει να γεννά κάθε είδους σωματικές αποκρίσεις. Εντούτοις οι ανθρώπινες αποκρίσεις στη μουσική δεν μπορούν να εξηγηθούν πλήρως χωρίς κάποιες αναφορές στις εμπειρίες που αποκτώνται μέσα στον πολιτισμό, τον πολιτισμό όπου οι μουσικοί φθόγγοι λειτουργούν ως σύμβολα. Όταν ένα έργο συγκινεί μια πληθώρα ακροατών, αυτό δεν οφείλεται στην εξωτερική του μορφή, αλλά στις σημασίες που έχει πάρει αυτή η μορφή για κάθε ακροατή, και που συνδέονται με ανθρώπινες εμπειρίες». (σελ.64)

«Όπου και αν δοθεί η έμφαση είτε σ’ έναν ήχο οργανωμένο μ’ ανθρώπινους τρόπους, ή σε μια ανθρωπότητα οργανωμένη ηχητικά, είτε δηλαδή σε μια ακουστική εμπειρία που ερμηνεύεται κοινωνικά ή σε μια κοινωνική εμπειρία που εκφράζεται ηχητικά, γεγονός παραμένει πως η λειτουργία της μουσικής είναι να ισχυροποιεί τις ανθρώπινες σχέσεις, εκφράζοντας και τονίζοντας ορισμένες εμπειρίες που απέκτησαν σημασία μέσα στην κοινωνική ζωή των ανθρώπων». (σελ.88-89)

«Τα προβλήματα στις ανθρώπινες κοινωνίες αρχίζουν όταν οι άνθρωποι δεν διδάσκονται την αγάπη που βρίσκεται στη βάση της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξής μας. Ο Kierkaegaard το διατύπωσε αυτό ως εξής: “Κάθε γενιά μπορεί να διδαχτεί πολλά από την άλλη, όμως αυτό που αποτελεί την κατεξοχήν ανθρώπινη ιδιότητα, καμιά γενιά δεν μπορεί να το διδάξει στην επόμενη. Μ’ αυτήν την έννοια κάθε γενιά ξαναρχίζει πάντα από την αρχή, χωρίς να έχει περισσότερες ικανότητες απ’ αυτές που είχε η προηγούμενη γενιά, και χωρίς να προχωράει πιο πέρα… Εκτός αν η προηγούμενη γενιά έκανε σφάλματα και πρόδωσε τον ίδιο της τον εαυτό. Καμιά ανθρώπινη γενιά δε διδάχτηκε ποτέ την αγάπη από τους προηγούμενους, όλοι αρχίζουν από το ίδιο σημείο: από την αρχή, και καμία γενιά δεν είχε λιγότερα χρέη απ’ τα χρέη που είχαν οι προηγούμενες…” Το δυσκολότερο χρέος είναι η αγάπη, κι η μουσική είναι μια δραστηριότητα που προετοιμάζει τον άνθρωπο γι’ αυτή τη δύσκολη υπόθεση». (σελ. 94-95)


(αποσπάσματα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το βιβλίο «Η έκφραση της ανθρώπινης μουσικότητας» του Τζων Μπλάκινγκ, εκδ. Νεφέλη 1981)