Να αλλάξουμε τη Χώρα, όχι την ώρα!

Και για να συνεχίσουμε τη σκέψη μας από εκεί που την αφήσαμε: χώρος και χρόνος είναι δυο στοιχεία συνεκτικά και αλληλοδιαπλεκόμενα, που καθορίζουν τους ορίζοντες -νοητικούς και πραγματικούς- της ανθρώπινης αντιληπτότητας. Έχουν όμως, ένα πολύ σημαντικό -μα και εν πολλοίς παραγνωρισμένο- κοινό στοιχείο: δημιουργούν και πλάθουν το οικοδόμημα της Φυσικής Επιστήμης, ενώ ταυτόχρονα βασίζονται και θεμελιώνονται στη Μεταφυσική... Αυτό, για να σας δείξω με ένα ακόμα παράδειγμα, όλα αυτά που λέγαμε στην προηγούμενη ανάρτηση, όπου οι διαφορές Επιστήμης, Μεταφυστικής και Θεολογίας υπάρχουν μόνο στο μυαλό όσων κατασκευάζουν διαφορές...

Για να γίνω πιο σαφής: 

"Ήδη ο Giambattista Vico [1668-1744] είχε επισημάνει ότι η έννοια του γεωμετρικού σημείου είναι μια έννοια μεταφυσική, που διάνοιξε το 'πονηρό μονοπάτι' διαμέσου του οποίου η μεταφυσική διείσδυσε στη φυσική. Ό,τι ο Vico έλεγε για το γεωμετρικό σημείο, μπορεί να επαναληφθεί και προκειμένου για τη στιγμή ως χρονικό 'σημείο'. [...] Κάθε μας απόπειρα να σκεφτούμε κατά τρόπο αλλιώτικο το χρόνο, οφείλει συνεπώς να συγκρουστεί με τούτη την έννοια και μια κριτική του 'στιγμιαίου' συνιστά εύλογη προϋπόθεση μιας καινούργιας εμπειρίας του χρόνου. 

[...] Η εναρκτήρια διαπίστωση του Agamben, ότι ο άνθρωπος διαθέτοντας νοητική εμπειρία του χρόνου, όχι όμως και την αντιστοιχούσα του παράσταση, τον προσλαμβάνει ως οπτική παράσταση χωρικού μεγέθους, είναι (μερικώς) ισχύουσα, όπως άλλωστε και η συνεπαγωγή της για την κυκλική θεώρηση του χρόνου από την ανάλογη κίνηση των ουρανίων σωμάτων. Στον Τίμαιο, όπου ο Πλάτων συναιρεί και ανασκευάζει εν μέρει τις πυθαγόρειες παραδόσεις, ο χρόνος είναι όντως κυκλικός, επειδή η μονάδα της μετρήσεώς του συνάγεται από την τροχιά των πλανητών, θεώρηση που αποδίδεται από τον φιλόσοφο ως 'ρυθμικά κινούμενη αιώνια εικόνα της ακίνητης στην ενότητά της αιωνιότητα'.

[...] Ο χρόνος και ο χώρος στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής (όχι μόνο η αντίληψη για το χρόνο και το χώρο) είναι διαφορετικοί σε σύγκριση με τους προκαπιταλιστικούς τρόπου παραγωγής. Η αλλαγή του χρόνου και του χώρου είναι η βαθύτερη διαδικασία που προσδιορίζει την εξέλιξη των παραγωγικών δυνάμεων. [...] Το ρολόι, απτή έκφανση του οργανωμένου και κατατμημένου χρόνου, έγινε ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία και σύμβολα της αστικής κοινωνίας. [...] Η κατάτμηση, η οργάνωση, η αυστηρή μέτρηση του χρόνου (κυρίως του χρόνου εργασίας) και η χωρίς κενά οργάνωση και κατάτμηση του χώρου (του εργασιακού, διοικητικού, κρατικού και γενικότερα κοινωνικού χώρου) είναι εξελίξεις που με σχεδόν ακαριαίο τρόπο εμφανίζονται στις αρχές της νέας εποχής και κορυφώνονται στην καπιταλιστική κοινωνία".


(αποσπάσματα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το "Χρόνος & Ιστορία" του Giorgio Agamben, εκδ. ΙΝΔΙΚΤΟΣ, το οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ)



Και για να πούμε τα πράγματα πιο απλά: αν δεν έχουμε σήμερα αρκετό χρόνο για να κάνουμε πράγματα και να ζήσουμε, είναι γιατί δεν έχουμε αρκετό χώρο, μα και αντίστροφα, αν δεν έχουμε αρκετό χώρο, είναι γιατί δεν μας φτάνει ο χρόνος. Έτσι, αντιλαμβάνεστε ποια είναι η βαθύτερη σχέση που υπάρχει μεταξύ χώρου-χρόνου, η οποία καθρεφτίζει -είτε σας αρέσει είτε όχι- τον τρόπο με τον οποίο (γενικότερα) αντιλαμβάνεστε... Αν δεν αλλαχτεί λοιπόν, ο τρόπος που εκφράζονται αυτές τις δυο έννοιες, δεν πρόκειται να αλλαχτεί και η αντιληπτική ικανότητα του Ανθρώπου.

Και για να πούμε τα πράγματα εντελώς απλά: 

"Να αλλάξουμε τη Χώρα, όχι την ώρα..."

Χρόνια σας Πολλά!