Η αδιαμαρτύρητη συνέπεια στις αυταπάτες του.

Ένας Ρώσος συγγραφέας, ο Ζαχάρ Πιρλέπιν, έγραφε πρόσφατα:

"Το κύριο προσόν του (ρώσου) διανοούμενου είναι η ηθική και αδιαμαρτύρητη συνέπεια στις αυταπάτες του. Μόνο τότε ο διανοούμενος μπορεί να χρησιμεύσει ως θερμόμετρο, με το οποίο μετράς τη θερμοκρασία και την κατάσταση της κοινωνίας. Και είναι η μοναδική περίπτωση στην ιατρική, όπου το θερμόμετρο έχει θεραπευτικές ιδιότητες."

Και συνεχίζει πιο μετά, ο Πιρλέπιν:

"Μετά από τον Ραντίσεφ η Ρωσία απέκτησε ακόμα έναν υποδειγματικό διανοούμενο, τον Τσέχοφ. Ο πρώτος δημοσίευσε το Ταξίδι του το 1790. Ο Τσέχοφ πραγματοποίησε το δικό του, ακριβώς 100 χρόνια μετά, όταν το 1890 για κάποιο λόγο πήγε αιφνιδίως στη Σαχαλίνη, όπου σκότωσε την υγεία του, απογράφοντας, ποιος ξέρει για ποιον, τον πληθυσμό του νησιού."

Η Σαχαλίνη, αυτός ο απόμακρος τόπος, μοιάζει σαν τον κακό κρυφό απόμακρο εαυτό μας, που επειδή ακριβώς είναι τόσο μακρινός, έχουμε την αίσθηση ότι δεν μας αφορά... Και όμως, είναι εκεί και μας κοιτά σκυφτά.

Ο Τσέχοφ, ο ιατρός Τσέχοφ, με το ταξίδι του αυτό, μου απέδειξε, κάτι που είχα τη διαίσθηση μέσα από τα βιβλία του ότι ισχύει: ότι είναι και ένας μεγάλος ανθρωπολόγος. Ένας ανθρωπολόγος, που πήγε να κάνει επιτόπια έρευνα στη άλλη άκρη της Ρωσίας. Ίσως πήγε να κάνει και μια επιτόπια έρευνα (στο άλλο άκρο) του εαυτού του, καθώς,

"πιθανόν, το ταξίδι στη Σαχαλίνη να ήταν η τελευταία προσπάθεια του Τσέχοφ «να τα βρει» με την «επίσημη σύζυγό του», την ιατρική, με την επιστήμη τέλος πάντων, και να αραιώσει τις «συνευρέσεις» με την «ερωμένη», τη λογοτεχνία. Όλο το εγχείρημα ξεκίνησε κάπως έτσι: να απογράψει τον εκεί πληθυσμό και να καταγράψει τις συνθήκες διαβίωσης από υγειονομική άποψη. «Θέλω να γράψω 100-200 σελίδες και να ξεπληρώσω μ' αυτές ό,τι χρωστάω στην ιατρική, της οποίας της φέρθηκα σαν γουρούνι...»"


Ιατρός, ανθρωπολόγος (και ας μην υπήρχε τότε ανθρωπολογία), λογοτέχνης, διανοούμενος, ταξιδευτής... Τι απ' όλ' αυτά; 

Νομίζω, κάτι που τα συνταιριάζει και τα περιέχει όλα: 

ένας κοινωνικός επαναστάτης.

"Όταν ο ρώσος συγγραφέας επέστρεψε από αυτό το «νησί της κόλασης», άσκησε πιέσεις στην κυβέρνηση για μεταρρυθμίσεις στις φυλακές. Δεν κατάφερε πολλά και περιέγραψε το μη ικανοποιητικό αποτέλεσμα της παρέμβασής του με τη φράση «τα πάντα είναι σαχαλινοποιημένα». Η εικόνα που αντανακλά με ακόμη μεγαλύτερη ακρίβεια τι σκεφτόταν για τη Σαχαλίνη, περιέχεται στην επιστολή που έστειλε προς τον εκδότη του, Αλεξέι Σουβόριν: «Οταν ζούσα στη Σαχαλίνη, είχα απλώς μια πικρή γεύση μέσα μου. Τώρα ξέρω ότι ήταν η απόλυτη κόλαση»."


Ένας κοινωνικός επαναστάτης, απέναντι σε όλα εκείνα τα (σ)αχαλινοποιημένα τέρατα που σκορπούν τρόμο και ζητούν η ανθρώπινη κοινωνία να γυρίσει σε πρωτόγονες μορφές... απέναντι σε όλα εκείνα τα τέρατα που έχουν σπάσει τους χαλινούς του διαφωτισμού, του πολιτισμού, του ανθρωπισμού, της δικαιοσύνης και της ελευθερίας...


Ένας κοινωνικός επαναστάτης, απέναντι στη μη επαναστατικότητα.

Ο Άντον Τσέχοφ. Αυτός ο σπάνιος.

Και η νήσος Σαχαλίνη. Αυτή η συνήθης.