Μεταφορά υπολοίπου.

Υπάρχει μια πάθηση λένε οι ψυχίατροι, που λέγεται συναισθηματική μεταφορά. Κάτι σαν τη μεταφορά υπολοίπου... Ένας σύντομος ορισμός θα μπορούσε να είναι ο εξής:

"Είναι το σύνολο εκείνων των τρόπων με τους οποίους αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και αντιδρούμε σ' αυτόν έτσι όπως αναπτύσσεται κατά την παιδική μας ηλικία και που συνήθως προσιδιάζουν εξ ολοκλήρου στο περιβάλλον της παιδικής ηλικίας (συχνά είναι μάλιστα σωτήριοι), αλλά που μεταφέρονται ακατάλληλα στο περιβάλλον του ενηλίκου. Οι τρόποι που η μεταφορά εκδηλώνεται, αν και πάντοτε διεισδυτικοί και βλαβεροί, είναι συχνά δυσδιάκριτοι.

...αν θέλουμε να είναι οι χάρτες μας ακριβείς, θα χρειαστεί να τους αναθεωρούμε συνεχώς. Ο ίδιος ο κόσμος διαρκώς αλλάζει. [...] Ακόμα πιο δραματικά, η σκοπιά από όπου θεωρούμε τον κόσμο αλλάζει διαρκώς και πολύ γρήγορα. Όταν είμαστε παιδιά είμαστε εξαρτημένοι και αδύναμοι. Όταν γίνουμε ενήλικοι, μπορούμε να είμαστε δυνατοί. Ωστόσο, σε περίπτωση αρρώστιας ή γεροντικής αναπηρίας μπορεί να ξαναγίνουμε αδύναμοι και εξαρτημένοι. Όταν έχουμε παιδιά που πρέπει να φροντίσουμε, ο κόσμος φαίνεται διαφορετικός απ' όταν δεν έχουμε κανένα παιδί. Όταν ανατρέφουμε μικρά, ο κόσμος φαίνεται διαφορετικός απ' όταν ανατρέφουμε εφήβους. Όταν είμαστε φτωχοί, ο κόσμος φαίνεται διαφορετικός απ' όταν είμαστε πλούσιοι. Καθημερινά βομβαρδιζόμαστε με νέες πληροφορίες για τη φύση της πραγματικότητας. Αν θέλουμε να αφομοιώσουμε αυτές τις πληροφορίες, πρέπει συνεχώς να αναθεωρούμε τους χάρτες μας, και μερικές φορές όταν αρκετές νέες πληροφορίες έχουν συσσωρευτεί, πρέπει να κάνουμε πολύ σημαντικές αναθεωρήσεις. Η διεργασία της αναθεώρησης, και ιδιαίτερα της σημαντικής αναθεώρησης, είναι επίμοχθη, μερικές φορές μάλιστα βασανιστική. και εδώ ακριβώς βρίσκεται η μεγαλύτερη πηγή πολλών από τα κακά του ανθρώπινου γένους. 

Τι συμβαίνει όταν ένας έχει μοχθήσει πολύ και για μακρόχρονο διάστημα για να σχηματίσει μιαν ικανοποιητική κοσμοαντίληψη, έναν φαινομενικά χρήσιμο και πρακτικό χάρτη, και ξαφνικά βρίσκεται μπροστά σε μια νέα πληροφορία που δείχνει πως η αντίληψη αυτή είναι λαθεμένη και πως ο χάρτης χρειάζεται σε ένα μεγάλο μέρος του να ξανασχεδιαστεί; Η απαιτούμενη οδυνηρή προσπάθεια φαίνεται τρομερή, σχεδόν συντριπτική. Εκείνο που κάνουμε πιο συχνά και συνήθως ασυνείδητα, είναι να αγνοούμε το νέο στοιχείο.

Είναι λυπηρό το γεγονός ότι ένα τέτοιο άτομο μπορεί να ξοδεύει πολύ περισσότερη ενέργεια υπερασπίζοντας μια απαρχαιωμένη κοσμοθεωρία από ό,τι θα χρειαζόταν για να την αναθεωρήσει ή να την διορθώσει."


(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το έργο του Σκοτ Πεκ, "Ο Δρόμος ο λιγότερο ταξιδεμένος", εκδ. ΚΕΔΡΟΣ 1988, σελ. 46)


Τι μας λέει αυτή η πάθηση συνεπώς; Ότι συνεχίζουμε να βλέπουμε τον κόσμο με τα παιδικά μας μάτια. Ο κόσμος του ενήλικα απαιτεί άλλα προσόντα και άλλα κριτήρια για να ζεις μέσα στον κόσμο και όχι εκείνα τα κριτήρια που απόκτησες σαν παιδί. Αυτό, δεν ξέρω αν λέγεται ωριμότητα ή προσαρμοστικότητα. Το πρόβλημα όμως ξεκινά, όταν ένα παιδί μεγαλώνει με τέτοια αξιώματα και με τέτοια κοσμοθεωρία, κατά τα οποία γαλουχείται να παραμένει συνεπής, σταθερός, αμετάβλητος και συμπαγής, ως στοιχεία μιας καθαρής, άμεμπτης, ειλικρινούς και χωρίς κρυφά σημεία, προσωπικότητας. Αντιλαμβάνεστε, αν το φυσιολογικό είναι οι άνθρωποι να αλλάζουν και να αναθεωρούν τη ζωή τους, πόσο τραγικές φιγούρες είναι εκείνοι οι φερέλπιδες νέοι που αναγκάζονται να συνειδητοποιήσουν ότι όλο το οικοδόμημα περί σταθερότητας χαρακτήρα που χρόνια έκαναν για να χτίσουν, είναι σε εντελώς λάθος κατεύθυνση: και ο Ερωτόκριτος ψεύτικος, και η Αρετούσα μόνο στη φαντασία, και ο Πλατωνικός Έρως ανύπαρκτος και ο Ιπποτισμός ουτοπικός και το φεγγαράκι χάρτινο... Πώς αλλάζεις τη ζωή σου όμως, όταν από μικρός έμαθες να αντιστέκεσαι και να παραμένεις αμετάβλητος στα όνειρά σου και τους στόχους σου, κόντρα στον καιρό και στη φθήνια των ανθρώπων και πώς γίνεται να πρέπει να αλλάξεις όταν σκληραγωγήθηκες  από μικρός στο να μην αλλάζεις παρά τα τόσα ρεύματα που προσπάθησαν να σε τραβολογήσουν από εδώ και από εκεί και που προσπάθησαν να σε αποπροσανατολίσουν από το στόχο σου; 

Το ερώτημα είναι πολύ πιο απλό: πώς γίνεται να παραδεχτείς ότι η ζωή που έχτισες σαν παιδί και έβαλες τα θεμέλιά της για την ενήλική ζωή σου, θυσιάζοντας πολλά πράγματα στο διάβα ειδικά της νεανικής σου ηλικίας, είναι μια ζωή ουτοπική, χωρίς κανένα πρακτικό νόημα όταν πια φτάσεις να είσαι ενήλικας... Πώς γίνεται να αποδεχτείς ότι το "να αλλάζει" κάποιος είναι θεραπευτικό, όταν όλη σου τη ζωή ολόκληρο το "είναι" σου χτιζόταν γύρω από την ακλόνητη πεποίθηση ότι ικανός και άξιος είναι αυτός που "δεν αλλάζει" και που αντιστέκεται στις μη-αξίες της ζωής; 

Πώς θα νοιώθατε αν σας έλεγε κάποιος πως το νερό που πίνατε από όταν γεννηθήκατε δεν είναι τίποτε άλλο από ένα δηλητήριο...; Μπορείτε να αντιληφθείτε το μέγεθος του βασανισμού της ψυχής και τη συντριβή της;

"Τι λάθος κάνω;"

Στίχοι, Μουσική: Πορτοκάλογλου Νίκος

Ερμηνεία: Χαρούλης Γιάννης

Και ο μέγας ποιητής αυτού του μικρού κόσμου, ο κύριος Σεφέρης, το έχει αποτυπώσει ανεξίτηλα αυτό το τραγικό ταξίδι της ψυχής...

"Άρνηση"

Ποίηση: Γιώργος Σεφέρης

Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης

διψάσαμε, μα το νερό γλυφό...
σχεδόν δηλητήριο...