Χώρος γένεσης αισθημάτων

"Γύρω από τους γέροντες που κάθονταν στη μέση, οι χορευτές σχημάτιζαν έναν ανοιχτό κύκλο όπου εναλλάσσονταν τα κορίτσια με τα αγόρια. Εκείνος που έσερνε το χορό (άνδρας πάντα), έκανε διάφορες φιγούρες, ενώ οι υπόλοιποι χόρευαν σχεδόν επιτόπου. Όταν τελείωνε τη βόλτα του, τον αντικαθιστούσε ο τελευταίος του κύκλου φέρνοντας και την κοπέλα (ή τις κοπέλες) που ήταν μαζί του. Οι άνδρες ήταν εκείνοι που άνοιγαν το χορό και τα κορίτσια έμπαιναν μόνο όταν πιάνονταν στον κύκλο μερικοί παντρεμένοι ή κάποιοι συγγενείς τους. Το δικαίωμα της απόφασης το είχαν οι μητέρες που περίμεναν την πιο κατάλληλη στιγμή ώστε ούτε τα κορίτσια τους να εκτεθούν απροκάλυπτα αλλά ούτε και τα στρατηγικά τους σχέδια να αποκαλυφθούν. Στέλνοντάς τα να μπουν ανάμεσα σε κάποιο συγγενικό πρόσωπο ή σε κάποιον παντρεμένο και το αγόρι που είχαν βάλει στο μάτι για τις κόρες τους, είχαν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν μια διφορούμενη κατάσταση, επειδή άφηναν να αιωρείται κάποια αμφιβολία ως προς τις πραγματικές τους προθέσεις και ταυτόχρονα απέφευγαν να εκδηλωθούν ανοιχτά και να βρεθούν έτσι σε μειονεκτική θέση, δείχνοντας πως επιδιώκουν κάτι. Ποτέ όμως δεν έστελναν τα κορίτσια τους δίπλα σε ένα αγόρι που δεν ήταν της σειράς τους. Η θέση που επέλεγαν είχε πάντα πρακτικό νόημα και οι παρευρισκόμενοι μπορούσαν να την ερμηνεύσουν άμεσα. Με τον τρόπο αυτό όλοι είχαν τη δυνατότητα, ανάλογα με την περίπτωση, να διεκδικήσουν μια τιμητική θέση, να μειώσουν αλλά και να τιμήσουν ή να προσβάλουν τους διπλανούς τους. Όταν λοιπόν η διαφορά παραήταν μεγάλη, ο χορευτής μπορούσε να εγκαταλείψει επιδεικτικά τη θέση του, γελοιοποιώντας έτσι το κορίτσι και την οικογένειά του και ξεσκεπάζοντας τις βλέψεις τους. Αυτό άλλωστε επέβαλλε επιτακτικά το συμφέρον του γιατί αλλιώς θα συνεργούσε ο ίδιος στη μείωση της προσωπικής του αξίας. Αντίστροφα όμως, τα αγόρια που είχαν τη δυνατότητα να αλλάξουν ευκολότερα θέση μέσα στον κύκλο, εισέπρατταν καμιά φορά προσβολές από τις διπλανές τους που εγκατέλειπαν το χορό και πήγαιναν να καθίσουν πλάι στις μητέρες τους. Όταν άλλαζαν οι διπλανοί τους και τα κορίτσια δεν ήξεραν τι να κάνουν, έριχναν ένα βλέμμα στη μητέρα τους που αποφάσιζε ποια συμπεριφορά έπρεπε να τηρήσουν. [...] Παρατηρούμε πως η επιλογή του πανηγυριού, όπως και της θέσης μέσα στον κύκλο του χορού, δεν υπάκουε σε κάποιο έθιμο ή κανόνα, αλλά ήταν προϊόν λεπτών υπολογισμών ενταγμένων στην υπηρεσία μιας στρατηγικής, που αποσκοπούσε στη μεγιστοποίηση των συμβολικών και των υλικών κερδών, δηλαδή στη μεγιστοποίηση των πιθανοτήτων για τη σύναψη ενός καλού γάμου."

(απόσπασμα χωρίς άδεια αναδημοσίευσης από το βιβλίο "Η κοινωνική γένεση των αισθημάτων" του Vernier B., όπου γίνεται αναφορά στους κανακάρηδες και την κοινωνική δομή της Καρπάθου κάμποσα χρόνια πίσω)

Έτσι, για να καταλαβαίνουμε τι πεδίο μάχης ένδοξο και λαμπρό ήταν ένας απλός πανηγυριώτικος χορός... Ήταν χώρος όπου στρατηγικές κινήσεις, κόντρες, μάχες σώμα με σώμα, ελάμβαναν χώρα... Ήταν χώρος εκφοράς και καλλιέργειας των αισθημάτων των ανθρώπων...

"Στα μάρμαρα του Γαλατά"

Παραδοσιακό Καρπάθου

Στα μάρμαρα του Γαλατά
Φραγκοκιτρολεμονιά
Στα μάρμαρα στην Πόλη
Ετρέλλανες με κόρη
Αούρος πέτρα πελεκά
Φραγκοκιτρολεμονιά
Και πελεκά με το να
τη μαρμαροκολώνα
Κόρη ξανθή επέρασε
Και τον εχαιρέτησε
Κόρη ξανθή του λέει και
κάθεται και κλαίει
Αούρε πουν το χέρι σου
χριστέ και να μουν ταίρι σου
Και πελεκάς με το να
τη μαρμαροκολώνα