"Μην κάμης εις τον άλλον..."

Ένας βουλευτής μου είπε εψές (και δεν κάνω πλάκα – μιλούσα με έναν από τους 300 της Βουλής): «ο άνθρωπος είναι πολύ εγωιστής για να νομίζει ότι μπορεί σε μια ζωή να καταφέρει όλα εκείνα που θέλει… Οφείλει όμως να αγωνίζεται κάθε μέρα, ακόμα και αν ξέρει ότι μάλλον δεν θα ιδεί ο ίδιος τα αποτελέσματα των κόπων του».


Ένας καλός φίλος και εν αποστρατεία καθηγητής της Ιατρικής σχολή Αθηνών, τις προάλλες μου είπε κάτι παρόμοιο: «στη ζωή μην περιμένεις αποτέλεσμα εδώ και τώρα. Λίγα, πολύ λίγα, πράγματα θα μπορέσεις να αλλάξεις».


Αυτό που κάποτε οι Έλληνες ζήτησαν πριν κάμποσα χρόνια, το οποίο τελικά εκφράστηκε με την έκρηξη του 1821, ήταν η αυτονομία τους, δηλαδή η δυνατότητα να μπορούν αυτοί οι ίδιοι και όχι άλλοι, να ορίζουν, να χτίζουν, να οριοθετούν τους νόμους (και έτσι και τους παρανόμους) της κοινωνίας τους. Να ορίζουν τις τύχες τους με βάση την επικρατέστερη κοινή αντίληψη και να την προασπίζουν ταυτοχρόνως από αυθαιρεσίες και τυχοδιώκτες.

Ο μεγάλος Ρήγας Φεραίος, μεταξύ των υπέροχων πραγμάτων που διατύπωσε στα «Δίκαια του Ανθρώπου», τόνισε τα εξής διαχρονικά λόγια:

«Ο ελληνικός λαός είναι φίλος και φυσικός σύμμαχος με τα ελεύθερα έθνη.

Οι Έλληνες δέχονται όλους τους αδικημένους ξένους και όλους τους εξωρισμένους από την πατρίδαν των δι’ αιτίαν της ελευθερίας. Απαρνούνται και δεν δίδουν υποδοχήν και περιποίησιν εις τους τυράννους.

Δεν κάνουν ποτέ ειρήνη με έναν εχθρόν, οπού κατακρατεί τον ελληνικόν τόπον.

Αυτά τα φυσικά δίκαια του ανθρώπου είναι:
Πρώτον, το να είμεθα όλοι ίσοι και όχι ο ένας κατώτερος από τον άλλον.
Δεύτερον, το να είμαστε ελεύθεροι και όχι ο ένας σκλάβος του αλλουνού.
Τρίτον, να είμεθα σίγουροι εις την ζωήν μας και κανένας να μην ημπορή να μας την πάρη αδίκως και κατά την φαντασίαν, και
Τέταρτον, τα κτήματα οπού έχομεν κανένας να μην ημπορή να μας εγγίζη, αλλ’ είναι ιδικά μας και των κληρονόμων μας.

Η Ελευθερία είναι εκείνη η δύναμις οπού έχει ο άνθρωπος εις το να κάμη όλον εκείνο, οπού δεν βλάπτει εις τα δίκαια των γειτόνων του. Αυτή έχει ως θεμέλιον την φύσιν, διατί φυσικά αγαπώμεν να είμεθα ελεύθεροι. Έχει ως κανόνα την δικαιοσύνη, διατί η δικαία ελευθερία είναι καλή και έχει φύλακα τον Νόμον, διατί αυτός προσδιορίζει, έως πού πρέπει να είμεθα ελεύθεροι. Το ηθικόν σύνορον της Ελευθερίας είναι τούτο το ρητόν: ‘Μην κάμης εις τον άλλον εκείνο οπού δεν θέλεις να σε κάμουν’.

Ο Νόμος έχει χρέος να διαφεντεύη την κοινήν ελευθερίαν όλου του έθνους και εκείνην του κάθε ανθρώπου, κατοίκου εις ταύτην την αυτοκρατορίανβ, εναντίον της καταθλίψεως και της δυναστείας των διοικητών. Όταν αυτοί διοικούν καλώς, να τους διαφεντεύη ει δε κακώς, να τους αποβάλλη.

Το κοινόν χρεωστεί μίαν βοήθειαν εις τους δυστυχείς εγκατοίκους, τόσον εις το να τους προμηθεύση να έχουν τι να εργάζωνται, όσον και να δώση τρόπον ζωής εις εκείνους, οπού δεν ημπορούν πλέον να δουλεύουν».


Ξέρετε τι νοιώθε κάποιες φορές; Ότι η ζωή μας είναι πραγματικά μικρή για τα μεγάλα αυτής της πλάσης, (όπως είναι ο αγώνας για τις μεγάλες ανατροπές), και πραγματικά μεγάλη (και πολλές φορές κουρασμένη και γερασμένη) για τα μικρά και καθημερινά της. Ίσως όμως αυτό ακριβώς να είναι ο νόμος της φύσης: δεν μπορείς να πάρεις χωρίς να δώσεις και δεν μπορείς να κερδίσεις χωρίς να χάσεις… Έτσι μάλλον οφείλει να είναι, για να παραμένει το ισοζύγιο της δεσπόζουσας ενέργειας στο σύμπαν σταθερό και αμετακίνητο, όπως εξάλλου συμβαίνει εδώ και εκατομμύρια χρόνια τώρα…

Δεύτε λάβετε φως σε λίγες μέρες, παίδες των Ελλήνων, όταν με αυτό το φως οφείλουμε να φωτίσουμε τα σκονισμένα μας μυαλά και να αποφασίσουμε το μέλλον του τόπου.

Πάντως κάποιοι άλλοι, πριν από εμάς, μίλησαν για εμάς. Όχι, με λόγια και φανφάρες, μα με έργα και με αίμα από τις αθάνατες επαναστατικές κορμάρες, που δεν δίστασαν να προταχθούν μπρος στην άλωση των καιρών...

Ζήτω το έθνος που ζητά εθνική συνείδηση!

("Ο Ρήγας ψάλλει το Θούριο" - έργο του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ)