Εξίσταμαι, άρα υπάρχω...

Σήμερα θα καταπιαστούμε με μια δύσκολη έννοια. Δύσκολη όχι να την εκφέρεις, αλλά να την προ(σ)φέρεις, δηλαδή να τη φέρεις προ των ματιών σου (κοινώς, να τη συνειδητοποιήσεις), αλλά και να τη φέρεις προς τα μάτια του διπλανού σου (κοινώς, να τη μοιραστείς).

Πάντα, στην προσπάθεια συνειδητοποίησης μιας έννοιας, επικαλούμαι τη βοήθεια του ετύμου (διότι, όπως και να το κάνουμε, η αξία του έτοιμου, είναι ακριβώς ότι δεν κουράζεσαι να περιμένεις μέχρι να το γευτείς...)!

Η λέξη που κλωθογυρίζει στο μυαλό μου λοιπόν, είναι η λέξη "ύπαρξη". Θα την πιάσουμε από τρεις πλευρές:

Στα γερμανικά, η αντίστοιχη λέξη, που έχει μάλιστα επηρεάσει τη φιλοσοφία, είναι "dasein" και σημαίνει "εδώ είναι" κατά λέξη, δίνοντας τονισμό στη έννοια του "εδώ", του τόπου, άρα του απτού, του κοντινού. Σηματοδοτεί λοιπόν, να είσαι κάπου μέσα, εντός. Αυτό το εντός που ενέχει στασιμότητα και εγκλεισμό (με την έννοια του κλειστού πλαισίου, του σαφώς ορισμένου) δίδει νόημα στο είναι.

Στα γαλλικά, η λέξη είναι "existence", προέρχεται από το ρήμα "exister" το οποίο προέρχεται με τη σειρά του από το λατινικό "sistere" (που σημαίνει να είσαι τοποθετημένος κάπου) + από το πρόθεμα "ex" (που σημαίνει "εκτός"). Άρα, όλο μαζί σημαίνει να στέκεσαι εκτός, σηματοδοτεί δηλαδή μια έξοδο, μια μετάβαση από μια κατάσταση σε μια άλλη. Αυτή η έξοδος, το εκτός, δίδει νόημα στο είναι. Παρατηρείστε μια ακόμα αποτύπωση αυτής της νοηματοδοτούμενης διαδικασίας: το να στέκεσαι εκτός έχει περιγραφεί και στα ελληνικά με το υπέροχο ρήμα "εξίσταμαι", δηλαδή ίσταμαι (=στέκομαι) έξω !

Στα ελληνικά, τέλος, η λέξη, όπως προείπαμε, είναι "ύπαρξη", που προέρχεται από το "υπό" + "αρχής", με την έννοια ότι υπάγεται σε μια αρχή, που άλλοτε μπορεί να θεωρηθεί ως ενιαία και άλλοτε ως νέα, αυτή η αρχή.


Αν συνδυάσουμε τώρα όλα τα παραπάνω, θα δούμε ότι:

οι Γερμανοί μιλούν για το νόημα του είναι εντός ενός τόπου, όπου κυριαρχεί η έννοια της στασιμότητας και του εγκλει(ματι)σμού,

οι Γάλλοι, έχοντας τις ρίζες τους στου Λατίνους, μιλούν για το νόημα του είναι ως την έξοδο από έναν τόπο,

και οι Έλληνες, προγενέστεροι σαφώς των Λατίνων, έχουν περιγράψει αφενός αυτή την έξοδο από τη στασιμότητα, ως βασικό χαρακτηριστικό του είναι, με το υπέροχο ρήμα "εξίσταμαι", και αφετέρου την υποταγή σε μια νέα Αρχή, σε ένα νέο καθεστώς. Άρα, οι Έλληνες, στο σύστημα νοηματοδότησής τους, μιλούν τόσο για την κίνηση εξόδου τους (εξίσταμαι), όσο και για την κατεύθυνση κατά τη οποία πρέπει να στραφεί αυτή η έξοδος: είναι μια νέα αρχή (υπάρχω)! Δεν συνέλαβαν συνεπώς, μόνο την κραυγή αγωνίας του είναι το οποίο απεγνωσμένα αναζητά δι-έξοδο από τα δεσμά του, αλλά πρότειναν και μια κατεύθυνση ωρίμανσης του, που σαν ολοκληρωθεί, θα περάσει πλέον σε μια νέα κατάσταση: αυτή του γίγνεσθαι. 

Τώρα, γιατί νομίζω ότι όλη αυτή η συλλογιστική που προανέφερα, αποτυπώνεται περίτρανα στο κάτωθι βίντεο, που δείχνει μια Ελλάδα -επιτέλους- να αναζητά την ύπαρξή της μέσα από την έξοδό της από μια τροϊκανική αντίληψη της Ευρώπης, και μια Ελλάδα που δηλώνει -επιτέλους- ευθαρσώς ότι θέλει να υπαχθεί σε μια νέα άξια Αρχή; Αυτή η νέα Αρχή όμως, δεν θα έχει συμπεριφορά επαχθή, αλλά συμπεριφορά σεβάσμια προς τα μέλη της. Αυτή η νέα Αρχή είναι ο φρέσκος αέρας που φέρνει η χώρα μας σήμερα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, τον οποίο μπορούμε να ανασάνουμε όλοι μας, απαγκιστρωμένοι από θηλιές-γραβάτες...

Και αν ο εκπρόσωπος της τρόικας, απορεί μια φορά, ο Βαρουφάκης απορεί και εξίσταται δυο φορές, με τους μορφασμούς του ξένου (σαν να του λέει: τι δεν καταλλλαβαίνεις...;) Δεν φταίει όμως ο ξένος που δεν καταλαβαίνει. Είναι που στη νοοτροπία τους κάποιοι λαοί δεν περιλαμβάνουν την έξοδο από τα στενά πλαίσια και όρια της ύπαρξής τους, ενώ αντίθετα, άλλοι λαοί, όπως οι Έλληνες, μια ζωή ψάχνουν να βρουν δι-εξόδους από τη μοίρα τους, μια ζωή αναζητούν τους λόγους της ύπαρξής τους...


Και αν δεν καταλάβατε επακριβώς, το νόημα της ανάρτησης αυτής, υπάρχει άλλη μια έτοιμη τροφή, που έχει αποτυπώσει ετούτη την προβληματική. Είναι η τέχνη, που αποτυπώνοντας πρώτη, προηγείται πάντων... 

(άλλοτε συμπεριλαμβάνει το "εξίσταμαι", τον βορειοευρωπαίο Μπετόβεν με τις σονάτες-γραβάτες του, το βασανιστή, και μια νύφη-Ελλάδα που ο ποιητής τη ρωτά εναγωνίως τί περιμένει, σαν να την παρακινεί να κάνει κάτι: αυτό το κάτι, είναι η έξοδος από αυτή τη φρικιαστική κατάσταση...είναι να σταθεί εκτός αυτού του παιχνιδιού!)

"Μια νύχτα στα Μεσόγεια"

Στίχοι: Κ.Χ. Μύρης

Μουσική, Ερμηνεία: Γ. Μαρκόπουλος

(και άλλοτε αναζητά απεγνωσμένα να ζήσει μια φορά εκτός τόπου και χρόνου, μακρυά από εκεί που κυβερνά ο καημός, παρότι με πόδια δανεικά, αλλά με την ευχή να κάνει το γύρω όλου του κόσμου... γιατί η αλήθεια είναι αλλού και σαν άστρο φέγγει...)

"Εκτός τόπου και χρόνου"

Στίχοι, Μουσική, Ερμηνεία: 

Αλκίνοος Ιωαννίδης