Η Κακή μοίρα της Καλομοίρας της Δόμνας Βισβίζη

 

Πιάνω την τελευταία ερώτηση της προηγούμενης ανάρτησής μου, που ήταν "γιατί δεν μας τα έμαθαν όλα αυτά τα σπουδαία πράγματα στο σχολείο" και απαντά μόνος μου:

Γιατί πολύ απλά θα έπρεπε να μας μάθουν και κάποια άλλα πράγματα, όπως αυτό για τη Δόμνα Βισβίζη:

Τιμή, Δόξα και Σεβασμός στους Αθάνατους...

Σείκιλος Ευτέρπου Ζει

 

Για να σας αποδείξω τι εστί "οικονομία", που όπως την ορίσαμε στην προηγούμενη ανάρτηση είναι η επίτευξη του μέγιστου της απόδοσης με τα ελάχιστα, θα σας πάω στην απαρχή του λόγου και του μέλους...

Σε μια μαρμάρινη στήλη 40 εκατοστών, περίπου 2000 χρόνια πριν, ένας άνθρωπος κατόρθωσε με ελάχιστα σύμβολα να αποθανατίσει τα μέγιστα.

Συστήθηκε, Εκφράστηκε, Τραγούδησε, Αφιέρωσε. 

Μέσα σε λίγες λέξεις και σε λίγες νότες, πάνω σε λίγα εκατοστά μαρμάρου.

Είναι ο κύριος Σείκιλος που έγραψε τα κάτωθι: 

ΕΙΚΩΝ Η ΛΙΘΟΣ 

ΕΙΜΙ. ΤΙΘΗΣΙ ΜΕ 

ΣΕΙΚΙΛΟΣ ΕΝΘΑ 

ΜΝΗΜΗΣ ΑΘΑΝΑΤΟΥ 

ΣΗΜΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΝ 

(Εγώ η πέτρα είμαι μια εικόνα. Με έβαλε εδώ ο Σείκιλος ως διαχρονικό σήμα αθάνατης μνήμης.)

Και πιο κάτω έγραψε το απόσταγμα της ζωής του: 

ΟΣΟΝ ΖΗΣ ΦΑΙΝΟΥ

ΜΗΔΕΝ ΟΛΩΣ ΣΥ 

ΛΥΠΟΥ. ΠΡΟΣ ΟΛΙ

ΓΟΝ ΕΣΤΙ ΤΟ ΖΗΝ

ΤΟ ΤΕΛΟΣ Ο ΧΡΟ

ΝΟΣ ΑΠΑΙΤΕΙ. 

( Όσο ζεις λάμπε, καθόλου μη λυπάσαι. Για λίγο διαρκεί η ζωή, ο χρόνος απαιτεί την πληρωμή του.)

Και μετά σκάλισε βαθειά στα σωθικά του μάρμαρου τις νότες, το μελωδικό στοιχείο του υπέρτατου λόγου, το ένδυμα του νοήματος που προσδίδει και απογειώνει το ίδιο το νόημα, καθώς το περιτύλιγμα από μόνο του έχει κάτι να πει...

Ακούστε το παλαιότερο λοιπόν, σωζόμενο ελληνικό τραγούδι από τη μαγευτική φωνή της Νεκταρίας Καραντζή (προτείνω να το ακούσετε με κλειστά τα μάτια και ανοιχτή την καρδιά σας):

Και μετά ακούστε το ξανά σε μια πιο διονυσιακή του έκφραση και ελαφρύνετε την καρδιά σας, γίνετε το χάδι από ένα αεράκι:

Ιδού κύριοι και κυρίες, η στήλη του Σείκιλου (που κοσμεί το Εθνικό Μουσείο της Δανίας...):

Τα είπε και τα έγραψε όλα...

Μας έδειξε ότι,

"τα πολλά λόγια είναι φτώχεια", 

"ουκ εν τω πολλώ το ευ"

"το Λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν"

ή αν θέλετε να είμαστε ακόμα πιο ακριβείς,

"οὐκ ἐν τῷ μεγάλῳ τὸ εὖ κείμενον εἶναι, ἀλλὰ ἐν τῷ εὖ τὸ μέγα".

Πώς να μην αναφωνήσεις μετά κάτι σαν το,

"Ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας" 

ή "ο μικρός Άνθρωπος με τα μεγάλα κατορθώματα" 

ή "ένα μικρό βήμα του Ανθρώπου, ένα μεγάλο άλμα για την Ανθρωπότητα"...;

Αυτή η ανάρτηση αφιερώνεται σε όλους εκείνους

που φωνασκούν χωρίς να λένε τίποτα,

που φλυαρούν χωρίς να προσθέτουν κάτι,

που μουσικούν χωρίς να μας ακούν και κυρίως χωρίς να μελωδούν

που γράφουν χωρίς να καταλαβαίνουμε το νόημά τους.

Κατεβάζω το κεφάλι μπροστά στον Σείκιλο και αναρωτιέμαι, γιατί κανένας από εκείνους τους ειδήμονες του Υπουργείου Παιδείας δεν μας το έμαθε στο σχολείο;

Παραδοσιακά Κάλαντα

 

Αν μου ζητούσατε να σας πω με μια λέξη τι σημαίνει για μένα η έννοια "παράδοση", θα σας έλεγα τη λέξη "οικονομία". Οικονομία με την έννοια της συμπυκνωμένης ενέργειας έτσι ώστε με τα λιγότερα, να πετυχαίνεις τα περισσότερα (less is more, το λένε οι αγγλοσάξωνες). Οικονομία με την έννοια της αύξησης του "δείκτη απόδοσης" στη Φύση, δηλαδή της μεγιστοποίησης της παραγωγικότητας με τα υπάρχοντα διαθέσιμα μέσα. Το περιβάλλον σου παρέχει την "πρώτη ύλη" και εσύ είσαι το δεύτερο χέρι (second hand, το λένε οι αγγλοσάξωνες) που αναπλάθεις, ανασκευάζεις, αναμεταδίδεις, αναζωογονείς...

Για παράδειγμα, στο παρακάτω άκουσμα, όλα αυτά που νιώθετε, δημιουργούνται από ένα κομμάτι ξύλο, 3 μόνο χορδές, λίγα κουδουνάκια και φωτεινά χαμόγελα, πολύ ενέργεια, θεϊκές φωνές... Φτηνή πρώτη ύλη, αλλά ακριβή παραγωγή... Αυτό, λέγεται λοιπόν οικονομία!

Σε αντίθεση σήμερα, η έννοια του "οικονομώ", έχει αντικατασταθεί με την έννοια "σπαταλώ". Η έννοια του "αποδίδω" (και μέσω αυτού τελικά, "παραδίδω", δηλαδή, παράγω κάτι και το αφήνω στον άλλον, στις μελλοντικές γενιές) έχει αντικατασταθεί ανάστροφα με την έννοια του "παραδίδω" (δηλαδή, πρώτα παρατώ, δίδω άνευ μάχης και προσπάθειας και τελικά "σπαταλώ" και έτσι τελικά "παραδίδομαι" στην κάθε σειρήνα που με βαυκαλίζει τριγύρω μου). Από ενεργητική πράξη το "παραδίδω" έχει γίνει παθητική πράξη. Από πράξη εξ-οικονόμησης και αύξησης της απόδοσης, έχει γίνει πράξη υπεκφυγής, σπατάλης και τελικά μείωσης της απόδοσης μέχρι εξαθλιώσεως και (ίσως) εξαφανίσεως...

Η διαφορά έγκειται στο ότι μέχρι χθες την έννοια της Οικονομίας την... οικονομούσαμε από την ίδια τη Φύση, η οποία προσπαθούσε να μας δείξει τον μοναδικό τρόπο που εξοικονομείται η ενέργεια στο Σύμπαν, ενώ σήμερα, αυτό που (στην πολιτική) ονομάζουμε Οικονομία, δεν είναι τίποτε άλλο από μια μεγάλη σπατάλη, καθώς τι άλλο μπορεί να είναι αφού την ίδια στιγμή συμβαίνει στον πλανήτη οι μισοί άνθρωποι να πεθαίνουν από την πείνα και οι άλλοι μισοί να πεθαίνουν από το υπερβολικό φαί και ό,τι αυτό επιφέρει (παχυσαρκία, εμφράγματα, υπερχοληστερολαιμία, διαβήτης...). Στο Σύμπαν φαίνεται ότι τα βιολογικά συστήματα κατόρθωσαν να δημιουργηθούν και να επιβιώσουν μέσω της ορθής χρήσης της ενέργειας, που αυτό ουσιαστικά είναι μέσω της οικονομίας της ενέργειας.

Απολαύστε το ακόλουθο αφιέρωμα της Νεκταρίας Καραντζή στην παραδοσιακή και βυζαντινή μουσική:

Και για να δείτε το πλειοτρόπο νόημα της λέξης "οικονομία", σήμαινε επίσης και τους νόμους του οίκου, χωρίς τους οποίους είναι αδύνατον να σταθεί τελικά κάποιος οίκος... Το γιατί λοιπόν, σήμερα, δεν στέκεται οίκος επί οίκον ή λίθος επί λίθον, δεν χρειάζεται πολύ μυαλό για να το αντιληφθεί κανείς.

Ακόμα περισσότερο και αξιοθαυμαστότερον, είναι το γεγονός ότι αυτοί οι σμιλευτές της οικονομίας της ζωής, αυτοί οι λαϊκοί ποιητές βίωναν τέτοια οικονομία, που με εξαιρετική ταπεινότητα αφαίρεσαν από τη συλλογική μνήμη ακόμα και τα ονόματά τους, δεν τα άφησαν να μείνουν, γιατί απλά υπερτερούσε στην ανάγκη τους το περιεχόμενο και όχι το περίβλημα, το δημιούργημα και όχι ο δημιουργός, καθώς όπως είπαμε ξέρανε συνειδητά πως ό,τι κάνανε ήταν δεύτερο χέρι, το πρώτο ήταν της ίδιας της Φύσης - αυτή τους έδειχνε τα μαθήματα και τις μεθόδους. Δεν ήθελε δηλαδή κανείς από τους παλαιούς να κοκορευτεί και να ψιλώσει, αλλά ήθελαν να νοηματοδοτήσουν σαν αλυσίδα αυτή τη μεταφορά από γενιά σε γενιά του τρόπου και της συμπεριφοράς του ζειν. Αντίθετα σήμερα, όλοι ξέρουν το tiktok, το facebook, την Cocacola κλπ.

Η απλότητα λοιπόν της στιχουργικής συνδέει τη μελωδικότητα της φωνής, την ταπεινότητα της μορφής και την αρμονικότητα της μουσικής, ώστε να δημιουργήσει το ανεπανάληπτο της στιγμής και αυτό να παραδοθεί όχι ως κάτι έτοιμο (όπως σου προσφέρει σήμερα το foody), αλλά ως βίωμα του τρόπου συνύπαρξης όλων αυτών. Ως άποψη. Ως επιλογή. Ως γη. Με το χώμα της, τα δέντρα της, τα κλωνάρια της, τους καρπούς της, τις γεύσεις της. Τα σπλάχνα της γης βγάλαν τον άνθρωπο και εκείνος τι κάνει σήμερα; βγάζει με τη σειρά του τα σπλάχνα της γης (ξεσπλαχνώνει τη γη, την σκάβει, την εκβαραθρώνει, την καίει, την βομβαρδίζει, την ψεκάζει, τη μολύνει, την καταπατά, την καταστρέφει).

Απολαύστε την Ελένη Βαβουδάκη και τον Νικήτα Λαδάκη, σε μια εκτέλεση των καλάντων Ανατολικής Θράκης που την έχουν δει μόνο 570 άτομα, συγκριτικά με κάτι άθλιους ράπερς, τράπερς κλπ ανεγκέφαλους που έχουν 570 εκτατομμύρια θεάσεις...

Στίχοι:

Πόψε Χριστός γεννήθηκε κι ο κόσμος δεν το νιώθει, 

Κι ο κόσμος και τα οικούμενα κι ο βασιλιάς Ηρώδης. 

Κι ‘κει π’ ακούμπησ’ ο Χριστός χρυσό δεντράκι βγήκε, 

Χρυσό δεντρί, χρυσό κλωνί, χρυσό μαργαριτάρι. 

Το δέντρο ήταν ο Χριστός, τα κλώνια οι αποστόλοι, 

Και τα γαρουφαλλάκια του ήταν οι προφητάδες, 

Που προφητούσαν κι έλεγαν για του Χριστού τα πάθη, 

Κι ‘μεις Χριστόν εψάλαμε, Χριστός να μας φυλάει. 

Όσ’ άστρα έχει ο ουρανός και φύλλα τα δεντράκια, 

Τόσα καλά να δωσ’ Θεός σ’ αυτόν τον νοικοκύρη. 

Τόσα καλά να δωσ’ Θεός μέσα στον κόσμο όλο.

Παράδοση είναι Οικονομία λοιπον. Όπως το βότσαλο που το έχει λιάνει το κύμα καθώς το έχει χτυπήσει μυριάδες φορές με την αρμύρα του, το έχει σύρει ανάμεσα στα άλλα βότσαλα, το έχει εξομαλύνει...

Οικονομία είναι Σεβασμός.

Σεβασμός απέναντι στη Φύση.

Όλα τα άλλα είναι κάτι άλλο...

Υγιαίνετε!

Μια φωτογραφία και Μια ζωγραφιά, χρώματα και φλόγες στην κρύα μου καρδιά

 

Μια φωτογραφία πρωινή πριν παω για δουλειά, 

αρκεί για να ζεστάνει την ψυχή μου μέσα στο κρύο Σύμπαν...

Και μια ακόμα παιδική ζωγραφιά από τον γιο μου, 

αρκεί να με ταξιδέψει -ζεσταμένο πλέον- ψηλά μέχρι το Σύμπαν...

(ένα ταξίδι μονόδρομος και αυτοσκοπός...)

Γέμισε χρώματα και φλόγες η καρδιά μου...